LEVENSLANG VOOR HANS VAN Z.
Mensensmokkelaars
worden vrijgelaten
Hard
optreden
Vondeling
verwacht
I Produktie
SPANNING ROND VS-BASIS IN SPANJE
uranium
3
,OUDE NOL IN APPÈL TEGEN
VONNIS: 6 JAAR EN TBR
AANSTICHTERS
PASPOORTZAAK
VOOR RECHTER
D' 66 NIET IN
PROGRESSIEVE
CONCENTRATIE
UTRECHT
Wees prijsbewust!
PÉtfT brengt
zijn vermaarde serie
lichtgewicht naaimachines*
voor dezelfde prijzen als
11968 - ondanks de BTW!
m
Pfaff Naaimachinehuis W. RIKKEN NV
HUISARTSEN PRATEN MORGEN
OVER VOORSTELLEN MINISTER
COMMISSARISSEN DER KONINGIN
NIET EENS OVER KIEVITSEI
concorM
mm
•i Afdeling Barneveld
3 zegt vertrouwen op
in Nieuw Links
Verlengingsperiode loopt af op 26 maart as
Militairen
gingen te ver
Industrie en staat
nemen deel
WOENSDAG 12 MAART 1969
ROV1NCIAIE ZEEUWSE COURANT
Uitspraak Utrechtse rechtbank
(ADVERTENTIE)
UTRECHT (GPD) De Utrechtse rechtbank heeft de 26-jarige
Hans van Z. wegens het plegen van drie moorden (Coby van der
Voort, Donse en De Bruin) en een geval van diefstal voorafgegaan
door geweld (de overval op de weduwe Woortmeyer) veroordeeld tot
levenslange gevangenisstraf. De 76-jarige A. J. R., bijgenaamd Oude
Nol, kreeg, wegens twee gevallen van uitlokking van het misdrijf van
moord (Donse en De Bruin), wegens uitlokking van de overval op me
vrouw Woortmeyer en wegens heling van een door Van Z. gestolen
televisietoestel, 6 jaar gevangenisstraf met aftrek en ter beschikking
stelling. Er was 8 jaar en tbr geëist.
De rechtbank, die Van Z. vrijsprak van
de moord op Elly Hagers, kon in de
zaak tegen de drievoudige moordenaar i
niet meegaan met de eis van de officier
Schnitzler vermelden in hun rapport
dat Van Z. ten tijde van het plegen van
q hem ten laste gelogde delicten, ver
standelijk het ongeoorloofde hiervan
igaa:
Justitie, levenslang
et de ter beschikkingstelling be- gevoelsmatig slechts
trof. .Een gevangenisstraf en een ter
beschikking stelling kunnen met gelijk
tijdig worden ten uitvoer gelegd, der
halve is er naast een levenslange gevan
genisstraf geen plaats voor een ten uit
voerlegging van een ter beschikking
stelling. De vordering van de ter be-
schikkingstelling is slechts begrijpelijk;
Indien men een gratiebeleid in zijn over-
wegingen betrekt. Dit beleid zou er toe
kunnen leiden dat, wanneer te zijner
tijd blijkt dat Van Z. zijn mogelijkhe
den tot maatschappelijke aanpassing
zodanig weet te ontplooien dat hij weer
in de maatschappij zou kunnen terug
keren. de levenslange gevangenisstraf
in een tijdelijke wordt omgezet.
heeft kunnen ,nz en, doch dat hij zich
gevoelsmatig slechts zeer gebrekkig in
het ongeoorloofde daarvan heeft kun-
Gratiebeleid
nen verplaatsen. Hij is in zeer aanzien
lijk mindere mate en soms nauwelijks
in staat geweest zijn wil in vrijheid
te bepalen overeenkomstig het verstan
delijk aanwezige besef van het ongeoor
loofde van zijn handelingen.
De rapporteurs komen dan tot de con
clusie dat Van Z. ten tijde tan het
*>legen van de hem ten laste gelegde
'eiten Lijdende was aan een zo erstig
gebrekkige ontwikkeling en ziekelijke
stoornis der geestvermogens, dat deze
feiten hem vrijwel niet kunnen worden
toegerekend, of met andere woorden:
dat betrokkene's toerekenbaarheid ten
aanzien van de ten laste gelegde feiten
minimaal moet worden genoemd. De
rechtbank neemt deze conclusie over en
maakt haar tot de hare.
Indien dit zou geschieden zou het
wenselijk kunnen blijken aldus
bedoelde de vertegenwoordiger van
het openbaar ministerie kennelijk
te betogen dat verdachte alvo
rens in de maatschappij terug te ke
ren nog gedurende kortere of lan
gere tijd ter beschikking van de re
gering blijft om deze terugkeer ge
makkelijker te doen verlopen. Nog
daar gelaten dat de rechter jloor aj-
dus het gratiebeleid in zijn over
wegingen te betrekken zich zonder
rechtsgrond zou begeven op het ter-
re.n van een recht dat volgens de
grondwet slechts aan de kroon toe
komt, zou de rechter zich bovendien
reeds thans zich min of meer vast
leggen met betrekking tot het ad
vies dat hij aan de kroon heeft te
geven indien een veroordeelde een
verzoek om gratie doet.
De rechtbank wijst tenslotte nog op het
feit dat artikel 120 van de gevangenis-
maatregel de mogelijkheid biedt een tot
gevangenisstraf veroordeelde in een
rijksasiel voor psychopaten te plaatsen.
Voorts kunnen aan een eventueel te
zijner tijd te verlenen gratie al die
voorwaarden worden verbonden die tot
vrijwel hetzelfde resultaat voeren als
wanneer de rechter naast levenslange
gevangenisstraf tevens ter beschik
kingstelling van de regering had ge-
Appèl
De raadsman van oude Nol R, mr
P. J. Simon, heeft op verzoek van zijn
cliënt appel aangetekend tegen het von
nis dat de Utrechtse rechtbank heeft
Uitgesproken. De zaak zal dan in twee
de instantie te zijner tijd behandeld
worden voor het gerechtshof in Amster
dam.
Prof. dr J. Kloek en de zenuwarts
Gestoord
De deskundigen hebben in hun rap
port aangegeven dat Van Z. een
zeer gestoord maar niet krankzin
nig man is, die op dit ogenblik een
bijzonder ongunstige prognose heeft
en die op grond daarvan een ern
stig gevaar vormt voor zijn omge
ving en voor de openbare orde. De
deskundigen hebben betoogd dat Van
Z. weliswaar nog mogelijkheden in
zich schijnt te hebben om tot een
aangepast gedrag te komen. Maar
dat het in het geheel niet valt te
voorspellen of deze mogelijkheden in
voldoende mate zullen worden ver
werkelijkt.
Een zodanige ontwikkeling van ver-
dachtes mogelijkheden is in hoge ma
te afhankelijk van enerzijds terstond
verlenen van menselijke hulp (hetzij
van een leek. hetzij van een deskundi
ge) en anderzijds van Van Z.'s eigen;
inzet, terwijl voortdurend de vinger aan.
de pols moet worden gehouden. Wan
neer er in Nederland een inrichting
zou bestaan waar een ter beschikking
stelling van de regering van Hans van
Z. zodanig zou kunnen worden tenuit-
voergelegd dat zijn mogelijkheden daar
tot ontplooiing kunnen worden gebracht
en de maatschappij tevens voldoende
wordt beveiligd, dan hadden de psychia
ters tbr geadviseerd.
Daar deze inrichting er niet Is advise
ren de deskundigen als de minst kwade
oplossing plaatsing in een gevangenis
evenwel zodanig «lat terstond met een
adequate behandeling kan worden be
gonnen opdat de weinige mogelijkheden
die Van Z. nog .eeft om tot maat
schappelijk aangepast gedrag te ko
nten, niet geheel te loor gaan. De drie
bewezen verklaarde moorden rechtvaar
digen, mede in aanmerking genomen de
wijze waarop zij zijn gepleegd, levens
lange gevangenisstraf.
Van 2. verlaat de
NA BIJNA JAAR IN
OOSTDUITSE GEVANGENIS
AMSTERDAM (ANP) De Amster
dammers Lood van Bennekom (22) en
Ruud Sternau (21), die vorig jaar we
gens mensensmokkel in Oost-Berlijn tot
twee jaar en negen maanden gevange
nisstraf werden veroordeeld, komen
hoogstwaarschijnlijk binnenkort vrij.
heeft om zijn zoon op donderdag 20
maart tussen twee en vier uur in Oost-
Berlijn op te halen. Verwacht wordt,
dat Lood van Bennekom uiterlijk 15
april in vrijheid wordt gesteld.
Een woordvoerder van het ministe
rie van buitenlandse zaken heeft des
gevraagd in Den Haag meegedeeld,
dat het ministerie ook heeft verno
men dat de heer Sternau v -rmoe-
delijk op 20 maart zal worden vrij
gelaten. De vrijlating van de heer
Van Bennekom wordt enige tijd la
ter verwacht, aldus deze woordvoer
der.
Aanhouding
De jongens werden op 21 april vorig
jaar in Oost-Berlijn aangehouden. Zij
waren een dag eerder in een Amster
dams café akkoord gegaan mei een
voorstel van twee mannen om inet hen
naar Oost-Berlijn te gaan en daar hun
paspoort beschikbaar te stellen voor
■ver de grens smokkelen van men-
Zij zouden hiervoor f 750,- ont
vangen. Enige tijd nadat zij hun pas
sen hadden afgegeven meldden zij zich
bij de grenspost met de mededeling
dat zij de documenten kwijt waren.
Zij werden toen gelijk gearresteerd.
De mannen die hen in de affaire be
trokken, de 34-jarige Jan H. en de
even oude Gerrit K., werden op 22 no
vember in hun Amsterdamse woning
u - eigen
dom van de staat zijn. Het tweetal
staat op 27 maart terecht voor de .Am
sterdamse rechtbank. K. zou tussen-
Cersoon zijn geweest voor degenen die
un paspoorten beschikbaar stelden en
een contactman in Oost-Berlijn.
VAN Z. WAARSCHIJNLIJK
NIET IN HOGER BEROEP
UTRECHT (ANP) De 26-jarige
Utrechtse Hans van Z. die door de recht
bank in Utrecht gisterochtend veroor
deeld werd tot levnslange gevangenis
straf wegens het plegen van drie moor
den en een diefstal met geweldpleging
zal waarschijnlijk niet in hoger beroep
gaan iegen het vonnis.
Zijn raadsman mr F. P. Ravenswaa;
verklaarde gisteravond desgevraagd
hij zijn cliënt na het vonnis nog niet
heeft gesproken .Eind deze week zal dat
wel het geval zijn maar ik zal mijn
cliënt niet adviseren appèl aan te te
kenen," aldus mr Van Ravenswaay die
gelooft dat Van Z. vrede met zijn von
nis heeft en voor zichzelf weet dat hoger
beroep toch geen nut meer zou hebben.
Het vonnis van de rechtbank had de
raadsman overigens niet teleurgesteld.
Mr van Ravenswaay had in zijn plei
dooi op enkele punten kritiek geleverd
(onder meer de ten laste gelegde moord
op de Rotterdamse lerares Elly Ha
gers). .Gezien het feit dat Van Z. is vrij
gesproken van deze moord betekent dat
mijn kritiek bij de rechtbank weerklank
heeft gevonden." zo zei de
UTRECHT (GPD) D'66 zal niet
verder deelnemen aan de besprekingen
met PvdA, PSP. en PPR over c-n pro
gressieve concentratie in Utrecht. Dit
is het gevolg van het feit dat laatst
genoemde partijen geen gehoor zullen
geven aan de wens van D"66 in dit
gesprek ook de KVP, de ARP, de WD
en de CHU te betrekken.
Maandagavond zijn delegaties van D'66,
PVDA, PSP en PPR bijeen geweest om
de situatie voor het laatst te bespre
ken. Er is duidelijk tot uiting geko
men dat de PvdA, de PSP en de PPR
in een gesprek met de andere partijen
over het voeren van een progressieve
politiek op gemeentelijk niveau, geen
enkel heil zien. Op 27 februari had de
ledenvergadering van D'66 haar delega
tie de opdracht meegegeven het gesprek
uit te breiden tot de confessionele par
tijen en de WD.
(Slot van pagina 1
verkiezing een ongeoorloofde druk op
het congres hadden proberen uit te oe
fenen. (Bedoeld is de door Var. der
Louw en Klein opgestelde, maar net
met aan het congTes uitgedeelde, ver
klaring, waarin stond dat bij het tweede
deel van de bestuursverkiezing vijf
Nieuw Linksers gekozen moesten wor
den omdat andere niet de garantie gege.
ven kon worden dat het nieuwe be
stuur beter zou werken dan het voor
gaande).
De Amstelveense afgevaardigde naar
het PvdA-congres, drs V. Halbersiadt.
die na de verklaring van Vondeling za
terdag het incident voor gesloten be
schouwde. zei ons gistermiddag: .in feite
heeft Van der Louw het incident hier
mee heropend. Wat hij zegt '3 in fla
grante strijd met de verklaring die Von
deling, mede namens Van der Louw. af
legde. Blijkbaar kijkt Van der Louw nu
heel anders tegen de zaak aan. Ik vind
dat het partijbestuur daarom uitdrukke
lijk moet zeggen, dat de verklaring van
Vondeling onverkort en zonder andere
interpretaties door alle leden van het
partijbestuur wordt gehandhaafd Als
dat niet gebeurt is er gegronde redtn
te twijfelen aan de waarde van deze
allereerste uitspraak van het nieuwe
partijbestuur".
Drieling geboren
in Haarlem
HAARLEM (ANP) De 26-jarige me
vrouw C. J. Hartman-Hamelink, wonen
de aan de Oude Kruisweg in Haarlem
mermeer is bevallen van een drieling,
drie jongens. Zij had reeds een jongen
van acht jaar en een meisje van twee
jaar. Een der jongens van de drieling
Ls thuis geboren en de twee anderen in
het Diaconessenziekenhuis in Haarlem.
De kinderen liggen in een couveuse. De
vader is 30 jaar en van beroep graniet
werker.
Typen94,95,96 en 97 PEAEE
BERGEN' OP ZOOM: Kortemeestraat 17. telefoon 01640-5878
TERNE! ZEN: Nleuwe-dicpstraat 23. telefoon 01150-2204
BREDA: lange Brugstraat 30. telefoon 01600-31745
EINDHOVEN: Willenislraat 21. telefoon 040-22570
ROOSENDAAL: Nieuwe Markt 48. telefoon 01650-35546
Verder, verkrijgbaar bij:
A. C. BASTIAAN'SK, Papegaalstruat 4, Goes
G. HEMELAAR, Nieuwendgk 29, Vlissirigen
G. HEMELAAR, Langeviele 52. Middelburg
H. A. DE BREI CK, B. F. van Wacsberghestraat 16. Huist
Aanval op tarieven is politieke actie
STAKEN DOEN
WE NIET
AMSTERDAM (GPD) De leden van
de Landelijke Huisartsen Vereniging
LHV komen donderdagavond in het
Utreeht.se jaarbeursrestaurant bijeen
om te vergaderen over de voorstellen
van de minister van economische zaken
De Block. Zoals bekend wil de minis
ter vrijdagochtend van de huisartsen
horen of z(j akkoord gaan met het te
rugschroeven van de tarieven.
Dr Salosné, voorlichtingsman van de
LHV, ts tamelijk somber over de gang
van zaken. ,Het eerste kwartaal «s nog
niet een3 voorbij; de nota's'zijn nog niet
eens de deur uit, dus waar baseert de
minister zijn mening over de hoge tarie
ven op? Met tarieven en prijsverschil
len kun je alles doen".
De heer Salomé ls van mening dat de
tarieven zouden instellen. De m'.ni-
mumkosten voor een visite werdra
toen op negen gulden vastgesteld, die
van een consultatie op tweederde
van die negen gulden, namelijk op
zes gulden. Deze prijzen stegen be
gin 1967 in overeenstemming met
de algemene trend tot respectie
velijk twaalf en acht gulden, een iaar
later tot ƒ13.50 en negen gulden
en januari van dit jaar tot 15,75
en 10.50.
Maar wat doet de minister? Waar
schijnlijk onder druk van de vakbon
den gaat hij dit tarief zo langza
merhand als eenheidsprijs hanteren.
Dit is de bedoeling nooit geweest,
want niet iedere visite of consult
ls even duur of duurt even lang'.
.We hebben de minister, zoals u weet,
eerst aangeboden het oude tarief van
1968 voor het eerste halfjaar te hand
haven. maar dit voorstel heeft hij van
de hand g
,ALs we vrijdag n«e zeggen worden we
door een prijsberechikking getroffen.
Daar valt weinig te doen en staken
doen we niet. Wat voor ,ja' er donder-
Wïnlmnm dagavond uit de bus komt. daar kan ik
IrlUllinUlll nog geen zinnig woord over zeggen, al
dus de heer Salomé.
W ei geren of aannemen?
ADVERTENTIE
Een polis van Concordia
deelt mee in de winst.
Door de jaarlijkse winst
uitkering wordt het
verzekerd kapitaal ver
groot - ieder jaar - zonder
premieverhoging. Een ex
tra plus op een toch al
héél voordelige verzeke
ring. Vrijblijvende inlich-
tingen bij Concordia.
i .TültkyP0??.,6b9
LEEUWARDEN
(GPD) Er is nog
geen contact geweest
met mr H. P. Lint
horst floman, commis
saris der koningin van
Friesland, die momen
teel met vakantie in
Griekenland vertoeft,
over de vraag of hij in
de toekomst het eerste
provinciale kievitsei
wel zal accepteren of
niet. De plaatsvervan
gend commissaris, de
heer H. M. Gerbrandy,
heeft geen bezwaar het
eerste kievitsei in ont
vangst te nemen.
Intussen heeft de com
missaris der koningin
in Groningen, mr C. L.
V. Fock, bekend laten
maken, dat hg "t voor
beeld van de koningin
zal volgen. Ook zijn
coollega van Drente,
mr K. H. Gaarland zal
voortaan het eerste ei
weigeren. In Overrjssel
daarentegen ziet de
commissaris der konin
gin. jhr mr dr O. F.
A. H. Nispen. tot Pan-
nerden, er geen be
zwaar in de traditie
voorlopig voort te zet
ten, en de vinder van
het eerste ei ln zijn
provincie te belonen.
Mr H. W. Bloemers,
commissaris der konin
gin in Gelderland, heeft
aan alle burgemeesters
in zijn provincie een
brief gezonden met de
mededeling, dat hij het
eerste provinciale eitje
niet meer wil hebben,
gezien het besluit van
de vorstin. Hij verzoekt
de burgemeesters over
eenkomstig te hande
len.
Mr C. Th. E. Graaf van
Lynden van Sanden-
bürg. commissaris der
koningin van Utrecht,
zei ons, dat hij van
plan was hetzelfde te
doen als zijn Gelderse
ambtgenoot. Het ei te
aanvaarden zou wel
wat te ver gaan, gezien
het besluit van ae ko
ningin. zo meende hij.
Daarbij opmerkend dat
hij overigens wel hoopt
kievitseieren te eten.
Hij heeft in overwe
ging de burgemeesters
te schrijven, hoe zijn
gedragslijn is. doch
laat de burgemeesters
van N<x>rd-Holland
sluit zich bij de konin
gin aan Er wordt geen
brief aan de burge
meesters gezonden, ie
dereen moet voor zich
zelf uitmaken wat hij
wil doen, zo deelde
men ons van de zijde
van het kabinet van de
commissaris de konin
gin r
Mr J. Klaasesz. com
missaris der koningin
van Zuid-Holland zal
het eerste ei weigeren.
Hij" is overigens goed
met de traditie op de
hoogte, want hij is uit
Friesland, nl uit IJlst
afkomstig. Zijn colle
ga van Zeeland, mr J.
van Aartsen, heeft nog
geen beslissing geno
men. Over het besluit
van mr dr C. J- M. A.
Brabant, waar mr dr
C. N. M. Kortmann
commissaris is. weten
de eierzoekers nog niet
waar zij aan toe zijn.
De heer Kortmann, die
juist van vakantie te
rug is. had nog geen
besluit genomen.
BARNEVELD (ANP) —Het bwtuur
van de afdeling Barneveld van oe Par-
tij van de Arbeid heeft een officiële
5 verklaring uitgegeven, waarin het vgr-
I trouwen wordt opgezegd in de heren
I A. van der Louw en G. Klein en allen
die Mj het rondschrijven van NTeuw
J Links waarin verkiezing van k&ndida-
I ten van Nieuw Links werd aanbevolen,
I dat op het congrs van de PtdA heeft
I gecirculeerd, betrokken zijn geweest.
De voorzitter, de heer B. van Tilburg,
verklaarde dat het bestuur van de af
deling Barneveld 00 het congres een
pos.t.eve bijdrage heeft geleverd door
een motie in te dienen, die door het
congres is overgenomen en waarin het
verlangen wordt uitgesproken de groe-
peringen binnen de partij op te heffen.
De verontwaardiging over het rond-
schrijven van de Nieuwknksere Van der
5 Louw en Klein is groot bij het afde-
1 lingsbestuur.
In de verklaring, die onder meer aan
het partijbestuur zal worden toegezon-
5 den. staat verder dat door de opzet en
c bedoeling van het rondschrijven de
verklaring van partijvoorzitter dr Von-
1 deling gedeeltelijk wordt ontkracht en
S de toekomstbasis voor de PvdA wordt
a| versmald.
Vender wordt .gesproken over een toe-
spitsing van de vertrouwenscr.sis en
een noodzakelijke herziening van de be-
51 sluitvorming binnen de partij. In af-
wachtlng van het beraad van het partij-
bestuur over de positie waarin de partij
thans verkeert, is het vertrouwen op-
gezegd in een deel van het partijbestuur.
UTRECHTOude Nol wordt weg
geleid, na het aanhoren van zijn
Meisje vermist
AMSTERDAM (ANP) De chef vnn
de Amsterdamse kinderpolitie verzoekt
namens de moeder te worden bekendge
maakt met de verblijfplaats van de 14-
jarigo Maria Magdalena Groen, zich noe
mende Vulperhorst.
Hot meisje verliet op maandag 24 febru
ari 1969 de ouderlijke woning in de
Amsterdamse Quellijnstraat nadat zij
een dag eerder door haar moeder was
gestraft omdat zij te laat was thuis ge
komen.
Signalement: lang ca. 1.60. donkerblond
lang haar, blauwe ogen. Zij is gekleed in
een rode trui, zwarte rok, witte blouse,
rode maillot, bruine laarzen, zwarte Jas
en donkere sjaal.
Degenen die inlichtingen kunnen geven
wordt verzocht zich in verbinding te
stellen met het bureau kinderpolitie ln
Amsterdam, telefoon 020-62456.
TToen kort voor president Nixons bezoek aan
Europa het laatste gekrakeel tussen Londen
en Parijs uitbrak, schreef de coiumnist James
Reston dat men zich in veel Europese hoofd
steden klaarblijkelijk een foutieve voorstelling
maakte van Richard Nixon, die man die in het
Witte Huis aankwam met een faam van .na
tionalist en overtuigd anti-communist'. Het ziet
er naar uit dat ook Madrid onder deze hoofd
steden valt. Toen het Spaans-Amerikaanse ver
drag van 1953 verleden jaar september het
einde van zijn eerste verlengingsperiode nader
de, begon de Spaanse diplomatie, tot dan toe
een trouw en niet veeleisend bondgenoot van
Washington, plotseling hard spel te spelen. Het
wekte alom verbazing dat de Spaanse regering
ondanks haar wrijvingen met de Johnsonrege-
ring en ondanks de weienschap dat het Ame
rikaanse congres bepaald niet in een vrijgevige
stemming verkeerde, opeens hoge eisen stelde
voor de vernieuwing van hel verdrag. Geruch
ten, dat generaal Franco speculeerde op een
overwinning van Richard Nixon in de presi
dentsverkiezingen, in de overtuiging dat deze
een zo duidelijk anti-communistisch regime als
het zijne wel tegemoet zou komen, waren in
Madrid niet van de lucht.
Zo ging de 26ste september, datum waarop het
verdrag eindigde, zonder vernieuwing voorbij en
begon de laatste in het verdrag vastgestelde pe
riode van 6 maanden voorzien voor onderhande
lingen om het reeds verlopen verdrag nog te red
den. Maar nu de 26ste maart nadert zonder dat
men tot een vergelijk is gekomen, ziet het er
naar uit dat Madrid zich sterk vergist heeft in
de Nixon-regering. De afkondiging van de nood
toestand in heel Spanje, waarbij verschillende
grondrechten werden opgeschort en die door de
regering werd uitgelegd als een maatregel om het
volk te beschermen tegen communistische agita
tie, blijkt absoluut niet de goedkeuring van het
Witte Huis te hebben gekregen. Integendeel, uit
goede bronnen wordt vernomen dat president
Nixon niet van plan is een nieuw verdrag met de
Francoregering te ondertekenen zolang deze niel
terugkomt op het dictatoriale machtsvertoon
van de noodtoestand. President Nixon moet reke
ning houden met een oppositie die de verkie
zingen slechts met een klein verschil verloor en
die een meerderheid in het congres behield. On
der de huidige omstandigheden zou een nieuw
en uitgebreid verdrag met Spanje een pracht;ge
gelegenheid zijn voor de oppositie om Nixon-
Image' zwart te maken.
Deze toestand heeft zowel in Washington als
in Madrid wrijving tussen hoge militairen en
de diplomaten veroorzaakt. De militairen van
beide landen hebben al, .door wederzijds water
in de wijn te doen, een overeenkomst bereikt. De
voornaamste militaire onderhandelaar van de
Verenigde Staten, generaal Burchinal. heeft sind=
september vorig jaar talrijke besprekingen ge
voerd met zijn Spanase collega's, olv generas
Manuel Diez Alegria, één van de briljantste mili
taire figuren van Spanje. Generaal Burchinal is
plaatsvervangend commandant van de Ameri
kaanse NAVO-strijdkrachten in Europa en het is
geen wonder dat hij vooral sinds het uittreden
van Frankrijk het verdrag met Spanje noodzake
lijk acht voor de westerse verdediging.
Immers, Spanje stelt de Amerikanen volgens het
verdrag drie bases ter beschikking: twee vlieg
velden van waaruit de Amerikaanse Middelland
se zeevloot wordt ondersteund en de marinebasis
Rota aan de uitgang van de Middellandse Zee.
Rota is één van de drie steunpunten waarop het
wereldomspannende Polanssysteem van atoom
duikboten rust en derhalve van het hoogste be
lang. Bovendien hebben recente oefeningen aan
getoond dat het onder bepaalde taktische en
meteorologische omstandigheden bijzonder nut
tig zou z|jn over Spaanse vliegvelden te beschik
ken voor een snelle troepentransport-operatie van
Amerika naar Europa.
Ook met het oog op de politieke stabiliteit van
Europa interesseert het Pentagon zich voor een
militair establishment in Spanje dat nrmere het
doorslaggevende element zal zijn in de machts
strijd na Franco's dood. Aan de andere kant
weten de Spaanse militairen, die niet meer zo
als in 1950 bijna een derde van de staatskas
krijgen maar zich met 15 proceat moeten tevre
den stellen, dat zij voor de modernisering van hun
strijdkrachten buitenlandse hulp nodig hebben
Zij schatten de kosten van deze modernisering
op minstens 2000 miljoen dollar, en hun eerste
?;s voor de vijfjarige verlenging van het verdrag
met Washington is dan ook de levering van
.vapens ter waarde van de helft van dit bedrag
over een periode van 5 jaar. Verder eisen zij een
belofte van automatische tussenkomst en bij
stand van Amerikaanse troepen in het geval van
een aanval op Spanje. Hoewel zij gedurende de
onderhandelingen danig moesten terugkomen op
hun financiële eisen (het Pentagon wilde niet
boven de 200 miljoen dollar gaan) kregen zij
hun tweede eis wel grotendeels ingewilligd. Gene
Slot van pagina 1
de politiek van de drie landen Inzake
de n.etverspreiding van kernwapens en
de hiertoe aangegane verplichtingen. De
drie regeringen verklaarden zich bereid
andere geïnteresseerde Europese landen
later tot deelneming aan het project in
staat te stellen.
raai Burchinal verklaarde zich bereid om een Het ultraeentrifugesysteem ls door de
automatische bijstand voor de verdediging van Nederlandse prof. Kistemaker ontwik-
de Spaanse bezittingen in Noord-Afrika te ga- k,'ld- N'^'-rland heeft op dit terrein
zo wordt algemeen aangenomen een
randeren. voorsprong ïn de wereld- Deze methode
voor de produktie van verrijkt uranium
Maar dit onderonsje van generaals viel zowel bijjs naar verluidt veel goedkoper dan de
Washington als bij Madrid in zeer slechte diffnstemethode waarbij ook gas wordt
aarde. Het State Department wees woedend gebruikt. Met deze laatste methode
een dergelijke inmenging van de militairen in "or<1J "nd" a"<l?rp in Amenka en
de buitenlandse compSnissen van de VS af. en ™'k'
het congres opende een onderzoek. In Spanje. I
waar minister Castiella van buitenlandse za-l
ken juist goede resultaten begint te boeken in]
zijn Gibraltarcampagne, door in de UNO de
Arabische landen naar zijn kamp te lokken, kwam'
deze nauwelijks verholen mil.taire waarschuwlngl
aan de Arabieren bepaald niet gelegen. Mas
ter Castiella zelf had in ruil voor de verlen
ging van het verdrag de Amerikanen om diplo
matieke druk op Londen in de Gibraltarkwestiefabriek. Engeland heeft volgens de mi-
willen vragen en was dus toch'e.i niet gelukkig n.ster veel haast me: het verkrijgen
met de eisen die de militairen hem opdrongen.1 van verrijkt uran.um en in Nederland
Ook protesteerde hij tegen de afkondiging van plannen voor era proeffabriek,
de noodtoestand dié onder militaire druk tot j vandaar dat er in West-Duits^and geen
stand kwam, omdat bi, mzag wel» unniUlo- 'M h™a
aale gevolgen dat voor Spanje zou hebben. Bij de Nederlandse opzet nemen ln-
Nu wordt hij het kind van de rekening. Niemanddustrie en staat deel. Er is verder ook
gelooft dat de Amerikaanse troepen werkelijkNederlandse deelneming aan het pro-
.i.t Spanje zullen vertrekken, zelfs al is cr op 26 C001 !n Engeland, al is nog niet bekend
maart nog geen nieuw verdrag ondertekend en ■'•élke vorm. Dmtsiand. waar het
.f,- .C administratieve hoofdkwartier voor het
oeg.nt dan officnee; de persode van een jaar. vv>rdt "evest' gd, neemt ;n Ne-
waann de Amerikanen hun defensiesysteem in herland en in Engeland deel aan de'fa-
Spanje moeten ontmantelen. Men neemt aan dat
men onder een stilzwijgend akkoord alles op oude 1
voet zal voortzetten totdat de Nixonregering het I
politieke moment rijp vindt om een nieuw ver-
drag te ondertekenen. Maar wie hierbij ,het ge-
zicht verliest' is minder Castiella, aan wie men j
Immers de taak gegeven had om met de vuist
op tafel te slaan en te schennen met de termijn
die op 26 maart afloopt.
(Slot van pagina 1)
bricage van tollen en bij de verrijking
van uranium.
De Nederlandse proeffabriek krijgt een
capaciteit van 26. ton verrijk: ngsarbetd
;een wil zeggen dat zes ton u
verrijking kan worden bewerkt. De
proef fabriek vergt volgens de m. nister
een investering van rono 35 miljoen
gulden.