IR J. DE WILDE
ONTWERPT
REGIONAAL
CULTUREEL
CENTRUM VOOR
ZEELAND
zaterdagnummer
AFSTUDEERPROJECT TH DELFT
THEATER-CONCERTZAAL-RADIO-TV-
EXPOSITIE-CENTRAAL-KRUISPUNT-GOES-
Erf«r3ag 1 maart 1969
DELFT Ir J. de Wilde (SI)
woonde tot 1959 in Middel
burg. Vorig jaar studeerde hij
af aan de technische hoge
school te Delft en sindsdien
ts hij bouwkundig ingenieur.
Als afstudeerproject ,beet hij
zich vast' in een cultureel cen
trum voor Zeeland, waarin be
halve faciliteiten voor thea
ter en muziek gedacht is aan
studio's voor radio en televisie.
Ir De Wilde, die thans is be
noemd op de bouwkundige af
deling van Philips te Eindho
ven, is er in geslaagd voor dit
hele plan de lijn van een even
wichtig samenspel tussen tech
niek en de eisen van de media
die (eventueel) gebruik van
het centrum zouden (moeten)
maken te laten lopen.
Zijn liefde voor toneel dateert
van de Middelburgse hbs-tijd,
waar hij samen met Tony van
Verre musicals schreef. Later
herhaalde hij dat voor het
Delfts studentencabaret. Bij
tcas lid van de jeugdomroep
en volgde een oriënteringscur
sus over de mogelijkheden van
radio en tv. Ir De Wilde ziet
zijn plan, dat nog vooruitloopt
op de Hilversumse t
(Rijswijkse) beoordeling van
het rapport over een Zeeuwse
regionale omroep, maar paral
lel loopt met enkele paragrafen
uit de onlangs in dit blad ge
publiceerde toekomstverken
ning van de Zeeuwse Culturele
Raad (het cultuurplan)louter
als afstudeerproject. Maar
nu men in Zeeland ook cultu
reel wat losser van tong wordt
valt er misschien best nog
eens over te praten...
Ir De Wilde heeft dit project
uitgevoerd onder supervisie
van prof. ir C. Wegener Slees-
wijk, hoogleraar te Delft.
Als in het onlangs gepubliceerde Cultuurplan, de
toekomstverkenning van de Zeeuwse Culturele
Road, gesproken wordt over de wenselijkheid van
de bouw van een grote regionale theoter-concert-
saal, is daar de bepaling ,op langere termijn' aan
toegevoegd.
Vóórdat hef Cultuurplan werd opgesteld lag er in
Delft echter al een op de behoeften van het be
faamde jaar 2000 gericht plan klaar. Ir J. de Wil
de, oud-Middelburger, maakte er vorig jaar zijn
afstudeerproject van en met succes: de titel bouw
kundig ingenieur dateert van 6 december 1968.
Het plan van De Wilde 131) is pasklaar maar
naar hij zelf zegt geheel vrijblijvend. Het is op
de eerste plaats een afstudeerproject, weliswaar
en uiteraard geënt op de reëele mogelijkheden
maar zeker niet bedoeld om nu ook maar meteen
in bouw verwezenlijkt te worden.
De aansluiting van De Wilde op wat Zeeland de ko
mende Jaren aan echt communicatieve gemeen
schapsruimte nodig sal hebben gaat aanmerkelijk
verder dan die van het cultuurplan. Het project
De Wilde voorziet behalve de gecombineerde con
cert-theaterzaal, studio's voor regionnte radio en te
levisie, expositieruimten en een mogelijkheid voor
Jdeine zaal'-optredens.
Ir I>e Wilde heeft dit centrum, dat in alles doet
denken aan een .open huis', gedacht in het centrum
van Zeeland, op het kruispunt van de noord-zuid
en de oost-west-verblndingen. Rekening houdend met
de Se verwachten ontwikkelingen, waarbij onder
meer gedacht is aan een vaste oeververbinding over
de We8terschelde, en eveneens rekening houdend met
de reeds bestaande verbindingslijnen die via de Zee-
landbrug worden getrokken, komt zijn plaatsbepa
ling iets ten noordoosten van Goes, midden in het
vlakke thans nog vrijwel ongerepte gebied van de
uitloper van ,Het Schenge".
Het plan De Wilde laat ben aanzien van dit ge
bied ook de stedebouwkunde meespreken en voor-
riet In een cultureel-educatief-recreatieve bestem
ming voor de naaste omgeving van .rijn' culturele
centrum.
In zijn flat in Delft, waar hij aan de th studeerde
en afstudeerde, licht De Wilde zijn pdan toe.
.Voorop moet staan dat ik hiermee niet iets ge
weldigs heb willen doen. Ik beschouw het als een
normaal afstudeerproject. Het Is natuurlijk wel zo
dat ik me gehouden heb aan het goede gebruik
dat ook een afstudeerproject rekening moet houden
met de reëele mogelijkheden en eisen. Ik heb altijd in
Zeeland gezeten, heb bovendien een grote Interesse
voor toneel en theater en ik wist dus wel dat
er in Zeeland op dit punt beweging was. Ik ben
gaan praten met mensen van de culturele raad.
heb mijn oor hier en daar te luisteren gelegd en
me m dit project vastgebeten. Het voordeel is dat
het nu helemaal voor me leeft. Het hoeft niet uitge
voerd te worden. Daar is het tenslotte niet voor ge
maakt. Het kan best zijn dat als experts op dit ge
bied zich ermee gaan bemoeien ook blijkt dat het
helemaal niet kan. Maar en dat zou erg grappig
zijn het kan natuurlijk wel de basis voor enige
discussie zijn'.
KLASSIEK
Het plan voorriet in ©en grote ruimte, opgebouwd
volgens het théatre en ronde-principe. De optima
le publiekscapacibeit zal dan 474 personen zijn, ver
deeld over zes secties van zeven stoelenrijen.
,Ik ben bewust terug gegaan naar deze klassieke
theatervorm, waarbij het toneel, het podium, mid
den tussen het publiek staat. De mensen worden
meer direct by het toneel betrokken, de achterste
rij zit maar ongeveer zes tot zeven meter van het
toneel af. Dat is precies binnen de kritische af
stand. De mensen kunnen ook de technische kant
van het toneel zien. Dat is erg belangrijk. Boven
dien hebben we tegenwoordig zoveel experimenten in
het theater. Toneel groeit naar een andere vorm.
Toneel krijgt meer het Idee van werkelijkheid.
Ik geloof dat een dergelijke publieks- en toneelop-
stellihg daaT aan mee zal werken. Bovendien wordt
het voor de acteur ook heel wat plezieriger spelen.
Het publiek ls vóór, achter en naast hem. Hij
hoeft zich niet zo te draaien en te keren dat hij
het publiek zijn rug niet laat zien. Het toneel wordt
een stuk natuurfljker'.
,Als er nu eer. vorm van theater ls dat deze opstel
ling beslist niet kan gebruiken kan de zaal zeer
eenvoudig anders ingericht worden. Voor een sym-
phonie-orkest zal het podium bijvoorbeeld veel
t« klein rijn. Dan haalt men de sectie achter het
podium eenvoudig weg en trekt dat bij het toneel.
Toon Hermans ls bijvoorbeeld een artiest die geen
publiek achter zich kan hebben. De mensen moeten
zijn gezicht zien. In een dergelijk geval kan men
het podium ook achterwaarts vergroten'.
,Ik ben er vanuit gegaan dat dit centrum moet
voorzien In studioruimten voor regionale radio en
televisie. De grote zaai moet dus kunnen dienen
als publiekstudio, zo ongeveer het idee van Treslong
in Hilversum. In veel gevallen zul je dan ook een
groter podium nodig hebben als dat waarin het
théatre en ronde voorziet'.
Voor het geval men uitgaat van dit aangepast idee
komt men tot een publieksmaximum van 366 perso
nen.
De kleine zaal van het plan De Wilde geeft ruimte
aan 150 man.
OPEN HUIS
Ir De Wilde heeft In rijn plan enkele Ideën uitge
werkt die het hele project als basis voor discussie
interessant maken. Op de eerste plaats is er het ©er-
der genoemd© principe van het théatre en ronde. Op
de tweede plaats het .open-huis'-ldee.
Bezoekers van het centrum moeten volgens De Wil
de in staat worden gesteld zonder meer kennis te
nemen van het radio- en televisiebedrijf. De bouw
van de studio's met veel door- en inkijkmogelijk-
heden, het openstellen van opnamen en 'n ongestoor
de rondgang door het gebouw zijn daar eerste
voorwaarden voor.
,Ik vind dat ieder die daar zin ln heeft, gerust in
het restaurant of op het terras een pilsje moet
kunnen drinken, in de omloop van een expositie
kennis nemen en verder, waai dat mogelijk is, bin
nenstapt om de zaak eens van dichtbij te bekijken.
In de discotheek, die zowe' voor tv als voor de ra
dio gebruikt moet worden, moet de bezoeker bijvoor
beeld in staat gesteld worden eens mee te maken
hoe goed stereo eigenlijk wel klinkt'.
De omgeving, waarin De Wilde zijn centrum heeft
gedacht, zal het idee aan een open huis alleen maar
kunnen versterken.
Het centrum zal op papier aan de noordzijde
van de geprojecteerde Goese rondweg komen, vlak
naast de waterarm Het Schenge. De Wilds wil hier
van een recreatieterrein maken dat voorziet ln een
vogelgebied met rustige wandelpaden. Boomgroepen
moeten het hele terrein en de studio's afschermen
van de verkeerswegen; de weg naar de Zeeland-
brug en de rondweg. Achter het cultureel centrum
is een grote parkeerplaats gedacht met daarnaast
een terrein dat vestigingsbeloften inhoudt voor een
permanent tentoonstellingsgebouw voor mammoet
exposities als die van de ZLM en een hotel-motel.
Daarop aansluitend komt dan een groot wandelter
rein met daarin geprojecteerd een vrij te bezichti
gen proefbedrijf voor de tuinbouw en een manége.
Dit alles omgeven door een brede groene buffer-
strook.
De Wilde:. ,Dat Schenge-gebded is ln alle opzichten
prachtig. Het is mooi vlak, er ls water, er zijn vo
gels, er zit vis. Het is daar helemaal Zeeland. Bo
vendien is de ligging uitstekend. Het ls of wordt
het knooppunt van het Zeeuws verkeer, het verkeer
van en naar Zeeland en wat meer zegt het ls
een centrale knoop. Het lijkt me een uistekend ter
rein om de geplande activiteiten bij elkaar te bren
gen'.
FUNCTIE
Een derde opvallende kant van het plan ls de op
timale functie die De Wilde aan het gebouw heeft
willen geven.
.Er Ls niets aan gedaan om de zaak fraai te
maken dan de functie vereist. Vroeger werden de
raampjes nog wei eens aangepast aan wat men mooi
vond. Dat ls hier niet het geval: de raampjes en
wat er verder op te noemen valt, zitten er omdat
ze nodig zijn én ln de vorm waarin ze rijn gepro
jecteerd'.
Om tot deze functiebepaling te komen heeft De
Wilde niet enkel en alleen op eigen kompas ge
varen. Hij heeft zich daarbij bediend van de ad
viezen uit de vakwereld. De behoeften zijn gepeild
bij de Zeeuwse Culturele Raad. Voorts heeft h:j zich
ln Hilversum op de hoogte gesteld van de wense
lijkheden en noodzakelijkheden die bij de bouw van
studio's om de hoek komen kijken. Décor, belichting
en de overige technische aspecten van het theater
zijn met vakmensen doorgepraat. De akoestiek, dat
razend belangrijke dee! van elk concert, heeft bij
zondere aandacht gekregen. .Akoestiek voor toneel
en voor muziek zijn twee zeer uiteenlopende din
gen. Het één stelt veel hogere, althans andere eisen
als het andere. Ik heb voor deze grote zaal een op
lossing gevonden in beweegbare zolderpanelen die
ln- en weggedraaid kunnen worden'.
PLAT
Het gebouw heeft van Ir De Wilde een evenwichtig
ln het vlakke landschap liggende uitvoering gekre
gen. Het is een .plat' gebouw met bet dak van he*
theater, de overkapping van de werk- en lichtbrug
daar licht bovenuit. De glazen wanden van de
omloop-foyers en het platform rijn schuin gepro
jecteerd waardoor het gebouw een zijaanzicht krijgt
dat doet denke*» kan een dijktalnd, dat éénmaal
herhaald trapsgewijze verloopt- Als zodanig sou
het iu het plaatsin gagebled tot een alleszins aan
vaardbare eenheid met het landschap kunnen komen.
Of dit project nu ook uitvoerbaar is
,Ik heb al gezegd dat men dit louter als een af
studeerproject moet zien. Het is als met de compo
sitie van een boek. De opzet is gemaakt maar daar
mee met gebouwd worden. De bedoeling was dat
móet niet ggebouwd worden. De bedoeling was dat
ik er wat van zou leren. Dat is gebeurd. Als <t»
vakmensen het plan ieder op hun terrein gaan be
kijken, kan het natuurlijk allemaal veel beter, In
mijn opzet zou het er is overigens geen begro
ting wat te duur uitkomen vrees Ik. Het ls alle
maal nogal groot en luxe. Bovendien moet je niet
vergeten dat je, als je werkelijk aan het bouwen
gaat. je met de eisen en wensen van de opdrachtge
vers rekening moet houden. En die kunnen nogal ver
liggen van wat je zelf als wenselijk voor ogen staat'.
,lk vind het in elk geval een heel boeiende zaak,
te meer waar Zeeland blijkens het cultuurplan ca
al die andere nota's aardig loskomt. Op lange of
korte termijn zal men als men ook werkelijk
iets met de prognoses voor het Jaar 2000 wil doen
over een dergelijk project moeten na gaan den
ken. Regionale televisie en radio staan voorzover
ik dat bekijken kan voor de deur en het cultuurplan
geeft zeer duidelijk de wenselijkheid van een groot
theater, dat tevens een uitstekende concertzaal
moet zijn. aan. Het zou leuk rijn als dit afstu
deerproject mede als basis van discussie zou kun
nen dienen'.
ANDR.Ê OOSTHOEK
Maquette van het regxonaal centrum voor cultuur, radio en televisie, gebouwd volgens het plan non de Delftse
tr J. de Wilde. Foto hiernaast: de mogelijkheden van het théatre en ronde met links de podiumopstelling tn
het midden van de naai «n rechts de langepaste' vorm.
fi i
if streekplan-
••fibbE.N-ZEpt,v
(omwerp
