OORLOG, HONGER EN
ELLENDE IN BIAFRA
EN M
VOOR a
HAAR W
VAN t
DOKTER ADRIE VOORHOEVE SCHRIJFT:
VLISSINGEN Een klein snaai foto-album, vijfendertig kleine
maar duidelijke foto's en op die foto's.... Biafra.
Het hele probleem ligt er: ernstige snoetjes van kleine Biafraan-
tjes, die nog nauwelijks beseffen dat ze Biafraantjes zijn. Drom
men dikbuikige mensenkinderen met grote zwarte ogen, die
hongerig, vragend of wantrouwig de lens inkeken.
De foto's belandden in de pastorie van ds G. F. Voorhoeve in Ovezande.
Ze kwamen van zijn 31-jarige dochter Adrie M. Voorhoeve die al drie
jaar in Biafra in het hospitaal van dokter Middelkoop als arts werkzaam is.
Zij is één van dat groepje Nederlanders dat zo bewogen met het lot
van de verdrukte Biafranen is, dat ze het niet bij woorden heeft gelaten.
Ze staat haar mannetje, temidden van alle oorlogsellende, daar ver
in Afrika, in het Ebsabeth-hospitaal in Umuahia.
Die oorlogsellende is er. En niet alleen als dreiging, maar helaas als
realiteit van elke dag.
In een brief naar haar ouderlijk huls van 14 december 1968 schrijft
ze over een bombardement op Umuahia: .Ze gebruiken op het ogenblik
•veer een gemeen soort splinterbommetjes die in stukken uiteenspatten'.
Eind december vertelt ze: ,De federalen begonnen opnieuw Umuahia
te bombarderen. Wij zijn nu in het stadium dat we het meer irriterend
dan beangstigend vinden als je een paar keer per dag in de bunker moet
duiken en met door kunt gaan met waar je mee bezig bent'. Een week
later: .Hier sukkelt alles nog maar zo'n beetje door. Ik zie voorlopig nog
geen einde aan de oorlog komen; wel wordt de voedselsituatie weer meer
precair nadat het een paar maanden veel beter is geweest'
In een andere brief, eerder vorig jaar: .Gisteren hebben ze Umuahia
gebombardeerd, een dorp en markt, van geen enkel strategisch belang maar
vol vrouwen en kinderen. Ze gebruikten brisant- of fosforbommen, in ie
der geval het soort dat zo'n heel dorp met allemaal huisjes met rieten
daken in een moment in lichterlaaie zet'.
Persbureaus brachten vorige Week nog "het bericht dat vliegtuigen van
de Nigeriaanse luchtmacht de stad Umuahia hebben gebombardeerd. Er
vielen doden. De Nigeriaanse minister van voorlichting Enahoro ontkende
dat dorpsmarkten werden aangevallen, maar als militaire doelen bij
de bevolkingscentra lagen, vergissingen niet uitgesloten waren.
Het trieste verhaal gaat nog verder.
Het gaat verder met: oorlog, honger, te weinig voedsel, te weinig krach
ten, te weinig medicamenten, te weinig van dit en te weinig van dat en
alleen te veel van oorlog, oorlog en nog eens oorlog.
JA, MAAR...
Dokter Voorhoeve moet af en toe moedeloos haar schouders ophalen.
AA en toe zal de moed haar in de schoenen zinken.
Af en toe bereikt een noodkreet uit haar domein in Biafra het ouderlijk
huis: .In Kameroen schijnen ze gewoon bang te zijn om Biafranen in
enigszins grote getale toe te laten, waarom? Zijn ze bang dat him re
gering omver zal worden geworpen door een stel kleine kinderen? En
steeds weer hoor je. zelfs van mensen die er hiep, met hun neus boven
op gedrukt worden het: jamaar. hoe moet dat danuater met deze kinde
ren. zullen ze zich ooit weer kunnen aanpassen als ze terugkomen in
Biafra?
Voor verreweg het grootste deel van de kinderen die ik nu persoonlijk
ken zal er geen later meer zijn als ze nog vier weken langer hier moe
ten blijven. Ik zou in twee dagen tijds gemakkelijk een 500 weeskinde
ren bij elkaar en naar het vliegveld kunnen krijgen, dus aan deze kant
liggen de problemen niet. Elke nacht komen er tussen 10 en 20 vlieg
tuigen binnen en worden uitgeladen en vertrekken leeg. En dat terwijl
Je in ieder vliegtuig met gemak 100 kinderen zou kunnen stoppen, maar
nee. zelfs al zouden we de toestemming hebben om kinderen uit Biafra
en in Sao Tomé te vliegen dan toch nog maar een paar in ieder vliegtuig,
want de luehtvaartbepalingen zijn zo dat iedere passagier een plaats en
een veiligheidsgordel moet hebben en of die passagier nu 10 of 100 kg
weegt interesseert verder niemand. Ook al past geen enkele veiligheids
gordel voor het formaat kinderen dat we hier hebben, aan de bepalin
gen valt niet te tornen en je mag niet twee of drie kinderen op één
plaats zetten'.
Schrijnende woorden, schrijnende zinnen.
Dokter Voorhoeve houdt van .haar' kinderen, ze vecht voor hun leven
en heeft telkens opnieuw de kous op de kop gekregen als het ging
om rnéér kinderen weg te krijgen uit Biafra, weg van de oorlog, weg
van honger en wég van alle ellende.
EMOTIONEEL
Adrie Voorhoeve is natuurlijk emotioneel bij de dingen betrokken, ze
trekt de hele dag op met de Biafranen. Als er iemand is die het leed
van de oorlogsslachtoffers kent, is zij het wel. Maar daarom ook heeft
OVEZANDE Ds. en mevrouw Voorhoeve uit Ovezande volgen
dochter Adrie voor zover dat mogelijk is nauwgezet. Ds. Voor
hoeve wil lezingen over het werk van zijn dochter en de ver
wikkelingen in en rond Biafra gaan geven.
Over hun dochter vertelden zij: Adrie heef t altijd belangstelling
in deze richting gehad. Na haar artsexamen ging ze praten in
Oegstgeest. Ze volgde het advies op om eerst een jaar in het
diaconessenhuis te Haarlem te gaan werken op de afdeling in
terne ziekten. Daarna ging ze anderhalf jaar naar de vroed
vrouwenschool in Rotterdam. Vervolgens weer drie maanden
een korte algemene cursus in Oegstgeest en drie maanden Liver
pool om tropische geneeskunde te studeren.
Ze kwam goed beslagen op het ijs, maar toch ging ze op eigen
risico, als free lance Het Rode Kruis achtte het te gevaarlijk
vrouwen naar het oorlogsgebied te zenden. ,En dat, terwijl de
mannen weieens voor huurlingen aangezien konden worden,
vrouwen waren veel veiliger'
Van maart tot begin juli was Adrie met verlof in Nederland. ,Ze
zat op de duur op hete kolen om weer weg te gaan: terug na ar
Biafra, terug naar al die mensen die haar hulp zo nodig hebben'
Voor al uw
schoonheids-
behandelingen
,3 en ook speciale
ACNÉ
behandeling
Schoon heidsspecialisto
HENNY VAN DER VELDE
Troelstraweg 339 (Torenflat)
Missingen - Tel. 01184-6949
Zaterdag 22 februari 1969
O Michele Ray, de mannequin die oor.
logscorrespondente in Vietnam werd n
vele malen in het nieuws kwam door
een gevangenisperiode bij de Vietconj
heeft aan Nova verteld hoe zij terechl
kwam in het harde vak van oorlogi.
correspondente. Ze trouwde op zestien,
jarige leeftijd, scheidde op haar eenen
twintigste en werd model bij Chanel
Vond het mannequinwerk aanvankelijk
fantastisch', wilde echter gaan schrijve*
maar kon geen enkele krant vinden du
haar als aspirant-oorlogscorrespondenu i
serieus wilde nemen. Pas nadat ze vow I
Elle een grote reisreportage had ge
maakt, bleek Nouvel Observateur bereü
haar naar Vietnam te sturen. Nu kan u
haar verhalen kwijt aan kranten over
de hele wereld. Belangrijkste element
in haar werk vindt ze het scheppen van
vertrouwen bij de mensen met die u
werkt. ,Je moet Parijs vergeten en lever-
als de Vietnamezen. Je moet je eigen
leven vergeten. Zij vertrouwen me: nlel
omdat ik van The Times of van Parii
Match ben, maar omdat ik Michele ben.'
Ze maakt maar zelden foto's bij haar ar-1
tïkélen: ,ik kan geen foto's van de dooi l
maken'.
Teveel namaaksieraden, armbanden
en kralen zijn dodelijkvoor het uiter
lijk van een vrouw, vindt de in Amerika
geboren modeontwerper Bill Blass. .Al
die kralen, kettingen en ringen maken
uan een meisje een herdruk van ieder
ander meisje'. Zijn advies, afgedrukt in
Woman's Own: een vrouw die ziet dal
al haar vriendinnen meedoen aan dt
kettingrage moet eens proberen om he
lemaal geen sieraden te dragen. Ze moeI
wel zorgen dat haar make-up en kapsel
perfekt zijn. Het resultaat Juist: zo'n
vrouw valt op doordat zij anders
In heel wat Nederlandse steden zijn
tegenwoordig pannekoekhuisjes" te vin
den, maar het is de vraag of er eentji
bij is die het assortiment van een der,
Parijse pannekoekhuizen kan overtref'
fen. Dat Parijse pannekoekhuis staat
(vertelt Marie France) aan de Avenui
Franklin Roosevelt in de lichtstad en
het serveert drieëndertig verschillend*
pannekoeken: met kip, mosselen, ka*
stanjepuree, likeur en nog tientallen
andere vullingen.
Irene, belle par amour', schrijft EIU
bij een serie foto's i>an prinses Irene,
opgenomen in een fotoreportage ovef
bekende vrouwen die in de loop der
jaren steeds mooier zijn geworden. In I
haar tienerjaren was Irene, aldus het
Franse weekblad, een stevige Hol
landse' die zich meer met sport dan met
coquetterie bezig hield. Sinds haar hw
welijk in 1964 is zij voortdurend slanker, f
en mooier geworden. Een ontluiking die,
vindt Elle, het meest verbazingwek- I
kende voorbeeld is van ,de macht die I
het geluk op de schoonheid van een
vrouw uitoef ent".
.Stuur uw vrouw alleen op vakantie'.
Dit advies geeft (volgens Ladies' Home
Journaleen in managerziektengespe- I
cialiseerde Canadese arts soms aan
mannen in topfunkties. Hij licht zijn I
tegenstrijdig lijkend advies als volgt f
toe: mannen die van hun werk houden
en midden in een interessant projekt i
zitten, moet men rustig aan het werk
laten. Als ze toch op vakantie gaan en
voortdurend over het onafgemaakte L
projekt lopen te denken, hebben ze
meer kans op een hartaanval dan wan
neer ze achter hun bureau waren blij-
ven zitten om het werk af te maken, j
En voor de liefhebbers van kamer
planten even dit berichtje: de azalea is I
(officieel) deze maand precies honderd- I
vijftig jaar oud. In 1819 werd de azalea
voor het eerst gepresenteerd op een
land- en tuinbouwtentoonstelling in
België.
Verdeel een kleine bloemkool in roos- f
jes en kook die, met een in blokjes ge
sneden aardappel in ruim 1 l water met
wat zout., blaadjes laurier, stukje folie,
goed gaar. Wrijf dit door een zeef en
voeg de dikke puree van bloemkool en
aardappel weer toe aan het water. Voeg
er een kippebouillonblolcje bij. Klop een
ei los met een kopje room. Voeg er wat
van de warme soep bij en giet dit, goed
roerend en van het vuur af bij de rest
van de soep. Breng de soep op smaak
met zout, peper en iets citroensap. Strooi
er gebakken blokjes brood op en stuif
er wat paprikapoeder over. En dat is j
dan eens een bijzonder bloemkoolsoepje I
van Wina Bom.
De meest karakteristieke creaties die
de modekoningen voor het komende sei
zoen landceerden zgn:
1. Mantelpakjes met plooirokken en
lange kraagloze jasjes,
2. geplisseerde overhemdjurkjes met
lange poffende mouwen, en
3. broekpakken bestaande uit lange
pantalon met wijduitlopende pijpen
en lange jasjes met robespierre-kra-
gen (de bovenste revers opstaand en
de onderste punten neergeslagen).
(ADVERTENTIE)
Bij de rij foto's: Vragende sombere ogenlange rijen moeders met zieke kinderen en dokter
zij het recht om een smeekbede om méér hulp, méér vluchten, méér vei
ligheid tot ons te richten.
In haar brief naar haar vader en moeder schreef ze ook: ,Ze zeggen
natuurlijk steeds maar dat wij bij de problemen hier te veel emotioneel
betrokken zijn om de situatie goed te kunnen beoordelen.
Maar ik wou dat ik eens een paar dagen enkele hoge heren
mee kon nemen naar onze klinieken en zien of ze zich dan
nog niet emotioneel er bij betrokken zouden voelen; maar nee, zy zitten
lekker rustig ver buiten schot, hun kinderen en kleinkinderen zijn goed
doorvoed en hebben alles en zelfs meer dan een kind nodig heeft, dus
zij kunnen de situatie beoordelen, en wat rraakt het hen uiteindelijk dat
een paar duizend Biafraanse kinderen meer of minder onnodig liggen
te verhongeren'...
Hoe ontmoedigend het politiek schermutselen moet zijn voor allen daar in
Biafra blijkt uit een andere brief: .Hoorde net gisteren dat de Franse
en Duitse ambassades in Lagos ten stelligste hebben ontkend dat Frrank-
rljk en Duitsland wapenen aan Biafra sturen. Politiek bedrijven gaat
volgens mij steeds meer lijken op een kinderspelletje, doe je ogen stijf
dicht voor wat er werkelijk gebeurt en dan ga je zo hard zitten denken
aan wat je zelf wilt dat er gebeurt dat je het tenslotte precies zo voor
je ziet als je zelf het beste uitkomt. De Engelse regering zegt dan
tenminste wel eerlijk dat ze de federalen steunt (maar een klein beetje,
zodat ze niet hard kunnen doorstaten en het zo niet tot zo'n heftige
strijd wordt dat de bevolking onder de voet gelopen wordt). Ze weten
natuurlijk drommels goed dat de beste manier om zoveel mogelijk Biafra
nen om zeep te helpen is om het langzaam aan te doen, dan doen hon
ger en besmettelijke ziekten wel waar zij hun hachje niet aan durven
wagen'.
MAZELEN
Dokter Voorhoeve staat er gelukkig niet alleen, voor. In Umuahia zijn
er de Middelkoops, de arts Lolke Osinga, zuster Brechtje Folkerts, en
er zijn buitenlandse vrienden en collega's. Af en toe vertrekt er een
voor verlof naar Europa; bepakt en bezakt komen ze weer terug.
Ze komen allemaal weer terug uit het veilige, rijke Europa naar het
onveilige en arme Biafra.
Ze móeten terug, want ze zijn zo hard nodig.
Eind vorig jaar schreef Adrie Voorhoeve naar huis: ,Ik ben bang dat
het dit jaar een ernstig mazelenjaar zal worden. Ik heb de eerste kin
deren al weer op de polikliniek gehad die ik ervan verdenk en zoals de
kinderen op het ogenblik zonder enige weerstand in kaïnpen en dorpen
samenhokken zie ik het bijzonder somber in als we niet op korte ter
mijn massaal kunnen inenten; en het grote probleem met mazelénvaccin
is dat je het in de ijskast moet bewaren en er is geen brandstof genoeg
voor 24 uur per etmaal elektriciteit en dus een functionele ijskast te heb
ben. Zo schuif je van het ene probleem in het andere.
Hetzelfde met het uitzenden van zieke kinderen, als eindelijk na veel
geharrewar het hier in kannen en kruiken is dat kinderen die hier echt
geen kans maken naar Nederland kunnen, beginnen ze in Sao Tomé te
donderjagen en mogen de kinderen daar alleen maar heen als ze meteen
door kunnen naar Europa, en als dan met een heleboel misverstanden
en wachten op telexberichten, die dan toch weer niet of te laat doorkomen,
dat ook geregeld is en je denkt van nu moet het toch echt kunnen dat
vanavond weer een paar kinderen weg kunnen, dan mag het weer niet
omdat er net die da.g weer gevochten of gebombardeerd is op het vlieg
veld.
Het laatste is nu dat we gehoord hebben dat het in Nederland zelf ook
weer niet goed zit en er toch weer mensen zijn die een paar doodzieke
kinderen willen gebruiken voor eigen glorie en prestige.
Als je dan hier die wurmpjes ziet zitten op de kinderzaal dan vraag je
je toch ook wel af hoe het nu toch in godsnaam mogelijk is dat de ene
mens de ander dit aandoet.
Dat mensen die zichzelf christen noemen en leiders van kerken en zen
delingen, zó uitzijn op eigen eer of op die van eigen kerk of vereniging
of land dat ze zonder blikken of blozen aan een stel kleine kinderen de
kans ontnemen om een leefbaar leven te leiden ls 'ets volslagen onbegrij
pelijks, maar het maakt het wel begrijpelijker waarom de kerk als insti
tuut en ook de wereldraad van kerken zodra er sprake is van echte of
vermeende macht en invloed zo jammerlijk faalt'.
KWASHI0RKW0R
Eén van de gevreesde ziekten in Biafra is de kwashiorkwor, gevolg van
verhongering en ondervoeding In Biafra heeft men met behulp van de
hulpacties in Europa honderden gaarkeukens op poten kunnen zetten. Op
deze manier probeert men voor duizenden vluchtelingen één maaltijd
per dag te garanderen.
Ds J. M. Hoekstra. Afrika-secretaris van de raad voor de zending der
Nederlands Hervormde Kerk schreef in een rondzendbrief: ,Tot op heden
heeft de hulpverlening iets meer kunnen betekenen dan een druppel in
de oceaan. De vraag rijst of de betekenis ervan niet afneemt wanneer
straks onder verslechterde omstandigheden gewerkt zal moeten worden.
Zeer spoedig zal de voorraad basisvoedsel (koolhydraten) in Biafra zijn
uitgeput. Dit betekent dat de verschillende opvangcentra alleen al tien
maal zoveel aanvoer nodig hebben als zij na krijgen. Geen rekening
wordt gehouden met de miljoenen Biafranen die de bossen ingevlucht zijn
en die tot nu toe nauwelijks of niet konden worden bereikt door de hulp
organisaties. Verwacht wordt dat om enigszins het hoofd te kunnen bieden
aan de situatie een aanvoer van drie duizend ton voedingsmiddelen per
dag noodzakelijk zou zijn.
Men verwacht in de komende drie maanden de aanvoer te kunnen ver
groten tot 250 ton per nacht voorzover het de Luchtbrug uit Sao Tomé be
treft', aldus ds Hoekstra in januari.
Ook dokter K. Reijnierse eveneens vanuit Umuahia kwam eind
januari met dezelfde sombere berichten. De yam (een wortelstok die ge
lijkwaardig is aan de aardappel) raakt op en de oogst van nieuwe aan
planten mais, rijst en cassave zal niet voldoende zijn. Hij schreef: .De
prijzen van het stapelvoedsel gaan snel omhoog, er zijn veel meer bede
laars. veel meer uitgemergelde mensen: een beeld van algeheel tekort
aan voeding; opnieuw beelden van kwashiorkwor: een tekort aan bepaalde
onderdelen van de voeding. Dit vooral bij mensen die zich maanden lang
in de bossen verscholen hadden: hierdoor wordt het aantal te verzorgen
personen tevens groter en tenslotte: er komen meer doden voor op de
markt en langs de kant van de weg.
SICKB0YS
In Umuahia is men in december gestart met de zogenaamde sickboys.
Een sickboy is een simpel gebouwtje waar een verpleegster aan het hoofd
staat en verder Rode Kruis-jongens en-meisjes en andere vrijwilligers
het werk doen. Dokter Adrie Voorhoeve schrijft dankbaar:
'Het is wonderbaarlijk wat er gepresteerd wordt. Ik kan er kinderen met
ernstige kwashiorkwor heensturen, kinderen die je ln normale tijden
als een spoedgeval in het ziekenhuis zou opnemen en met alle medische
hulpmiddelen en medicijnen te ïyf gaan, stuur lk nu naar een slckhoy en
met wat simpele geneesmiddelen, regelmatige maaltijden en wat zorg
en liefde zie Je ze een week later soms onherkenbaar verbeterd terug.'
Het klinkt positiei en optimistisch en dat is dan allemaal te danken
aan weer andere mensen die zich met hart en ziel voor de lijdende mede
mens inzetten.
Hetzelfde enthousiasme komt er onder de artsen en verpleegsters als er
een lading bloed arriveert. ,Nu de kwashiorkwor minder wordt krijgen
we meer en meer kinderen met een ontstellende bloedarmoede: zo'n 10
procent van wat een kind zou moeten hebben is geen uitzondering, en
dan is een halve liter bloed werkelijk het enige dat helpt'.
De brieven gaan door, een klein stukje optimisme, een grote brok tragedie.
Het verslag van een kerkdienst, van een dag vakantie, ook het verslag
van wéér een bombardement, van wéér een lange reeks gewonden, een
grapje over één van de medewerkers en weer een kantje vol over de dood
van de bemanning van een vliegtuig dat Ju brand was gevlogen.
SPEELGOED
In een brief naar huis vroeg dokter Voorhoeve om wat speelgoed: poppen,
prentenboeken, legpuzzels en dergelijke. ,Ik weet wel dat het gek klinkt
om in oorlogstijd om kinderspeelgoed te vragen, maar zoveel kinderen
liggen weken of maanden in ziekenhuis of sickboy, veel kinderen vooral
ook met verwondingen, amputaties of verlammingen doordat ze gewond
zijn geraakt bij bombardementen; ik geloof dat een stukje speelgoed
voor een kind dat ouders en familie verloren heeft er maar ligt te liggen
met één arm en een beschadigde wervelkolom, belangrijker is dan
zijn pilletje voor de pijn. Nu in de droge tijd zijn de nachten hier fris
en flanellen en dunne wollen, kinderkleding, flanellen lakens en luiers,
alles waar je een klein kind in kunt rollen, is welkom'.
Vóór enthousiaste mensen oud speelgoed of flanelletjes bij elkaar gaan
zoeken: medici jen en voedsel hebben uiteraard voorrang zolang de toe
voer naar Biafra met mondjesmaat gaat. Met de kerstdagen is er wel
speelgoed via huize Voorhoeve per schip (van Abi Nathan) naar Biafra
gegaan. Men hoopt op een tweede vaart naar Biafra. Dan zal Adrie Voor
hoeve ongetwijfeld een beroep op de mensen in Nederland doen.
Daarom: bewaar alle spulletjes dile ooit eens van dienst zouden kunnen
zijn zorgvuldig en wacht op nader bericht uit Biafra.
Tenslotte een optimistisch geluid uLt het Albert Schweltzerblad: Dr Catch-
pool, docent tropische geneeskunst aan de universiteit van San Francis
co heeft gedaan gekregen dat er bij het ziekenhuis in Lambarene ruim
te beschikbaar komt om 500 Biafraanse kinderen te verzorgen.
Mevrouw Voorhoeve, de moeder van Adrie wil de mensen verder al
leen op het hart drukken dat het geld dat vla de wereldraad van kerken
wordt gestuurd voor de volle 100 procent in Biafra terecht komt en voor
hulp aan de Biafraanse slachtoffers wordt besteed.
MARJOLEIN COPIER
uw handen vragen erom
