KANAALTJE
GRAVEN
IN
ZEELAND
OP Z'N
SMALST i
KREEKKRAKDAM
WORDT WEER
DOORGESTOKEN
Vier bruggen overhuiven de scheepvaart
SCHELDE-RIJNVERBINDING
VORDERT
Zaterdag 1 februari 1969
zaterdagnummer
ICHELPE-RIJH VERBINDING
RILLAND-BATH Zeeland op xljn smalst (de Kreekrakdam met
aangrenzende polders en slikken) heeft het afgelopen half jaar het
aanzien van een soort miniatuur-Veluwe gekregen. Over kilometers
afstand is hier een kunstmatig heuvellandschap geschapen. De
passant in trein of auto krijgt met een beetje fantasie het Idee dat
Zeeland en Brabant daar op de smalle strook tussen Oosterschelda
en Westerschelde enorme barricaden tegen elkaar aan 't opbouwen
zijn. Van de begane grond af gezien is het karwei, dat Rijkswater
staat hier uitvoert als vitaal onderdeel van de nieuwe Schelde-Rijn-
verbindlng een dubbele schutsluis voor de binnenvaart met
bruggen eroverheen voor de leek nogal onoverzichtelijk. Hij
komt langs een doolhof van vers opgespoten zandhopen, nieuwe
dijken en ontdekt daartussen tracees voor wegen en een spoor
baan.
Uit de lucht bekeken komt er wat meer lijn in het geheel. Over de schou
der van de luchtfotograaf meekijkend ontdekken we dat de dam met
rijksweg en spoorbaan erover heen, de schorren benoorden en de polders
rondom de Kreekrakdam veranderingen hebben ondergaan, die de con
tooren van de nieuwe binnenscheepvaartverbinding al aardig aangeven-
Honderd jaar nadat in 1867 een vaste verbinding tussen westelijk Brabant
en Zuid-Beveland tot stand kwam is de eerste hap grond verzet om de
Kreekrakdam opnieuw door te steken met de aanleg van een kanaal.
Een eeuw ook heeft hef geduurvoordat België en Nederland het in een
traktaat konden eens worden over een verkorte verbinding tussen het
havengebied van Antwerpen en het Volkerak. Acht tot tien jaar werd
er voor uitgetrokken om het kanaal te graven en waterbouw-kunstwerken
(sluizen, bruggen en dergelijke) te bouwen.
Anderhalf jaar lang is rijkswater
staat nu bezig aan dit vele mil
joenen vergende project in het
oosten van Zeeland. Zwaartepunt
van de werkzaamheden ligt in de
smalle strook Zuid-Beveland tussen
Oosterschelde en Westerschelde,
even oostelijk van Rilland-Bath. Op
de schorren daar moet een twee
ling-schutsluis komen, geschikt voor
de duwvaart (nuttige lengte van
de kolk 320 meter, doorvaartwijdte
24 meter). De bouwkuip voor die
sluis is een paar maanden geleden
opgeleverd. Compleet met hoog
waterkeringen aan weerszijden,
een voorhaven en een circuit van
werkwegen ligt hij te wachten op
het moment, dat de bouw van de
sluis kan beginnen. Voorlopig heeft
rijkswaterstaat een uitvoerings
schema voor dit onderdeel opge
steld dat een periode van vijf jaar
beslaat. Het ziet ernaar uit dat de
directie sluizen en stuwen van wa
terstaat over enkele maanden de
opdracht aan een aannemersbedrijf
kan geven Al geruime tijd geleden
werden gegadigden, die belang
stelling hadden voor dit imposante
karwei in de Staatscourant uitge
nodigd om zich te melden.
Wie een landtong doorsteekt om
een kanaal te graven, zal ervoor
moeten zorgen dat de verbindingen
(wegen, spoorlijn) over deze
smalle strook intact kunnen blijven.
Op de Kreekrakdam betekent dal
de bouw van bruggen. Vier in ge
tal. Van noord naar zuid opge
somd: een brug in de huidige rijks
weg 58 tussen Bergen op Zoom en
Goes, een brug voor de spoorlijn
en een dubbele brug voor de
nieuwe, tweebaans rijksweg 58, die
in 1973 gereed moet komen.
Het handigst is natuurlijk, deze
bruggen te bouwen ,in het droge'
dus voordat het kanaal gegraven
wordt. Maar om dat werk op de
bewuste plaatsen te kunnen begin
nen, zal het huidige spoor- en weg
verkeer tijdelijk moeten worden
omgeleid Met bijzonder royale
bogen (bijna 4 kilometer lang) zal
dat gebeuren. Wat de bestaande
rijksweg betreft door de Hoogor-
waardpolder, over de voormalige
slikken van de Oosterschelde dwars
door het gronddepot voor de sluis
bouw en de Bathpolders. En voor
de spoorlijn met een boog naar het
zuiden, door de Kreekrakpolder.
Deze vrij omstandige noodoplos
singen waren opgenomen in de
twee bestekken, die aannemersbe
drijven inmiddels hebben aange
pakt. En ze zijn al een stevig eind
gevorderd. Het grondwerk voor de
omleiding van rijksweg-58 is klaar
Op 1 februari is het zover, dat kan
worden gestart met een uitgebreid
asfaltprogramma. Asfaltmachines
zullen dan een plaveisel van 20.000
ton uitrollen. Het is de bedoeling
dat het verkeer het weekend vóór
pinksteren (25/26 mei) over deze
boog zal worden geleid.
Omstreeks diezelfde tijd zullen ook
de treinen van en naar Zeeland
beginnen met hun ommetje'. Het
zandlichaam voor de tijdelijke
spoordijk was al een tijdje klaar.
Van het oosten uit is een begin ge
maakt om het grondwerk uit te
bouwen tot een echte spoorbaan.
Bielsen, rails en ballastbed zijn al
over een stevig stuk uitgelegd
Werktreinen zetten de baan, waar
over ze de materialen aanvoeren,
steeds verder üit. Binnenkort arri
veren ook de portalen voor de bo
venleiding. En wanneer dan eind
mei de zomerdienstregeling van de
Nederlandsche Spoorwegen wordt
ingevoerd, zullen de treinen het nu
nog zo vertrouwde rechte traject
over de Kreekrakdam verlaten om
(eveneens tijdelijk) met een boog
door de Kreekrakpolder te snellen.
Overigens zit er voor de treinreizi
gers in de komende jaren wel de
attractie aan vast dat ze van achter
het coupéraam de vorderingen van
het werk aan het nieuwe Schelde-
Rijnkanaal en de bruggenbouw
daar op de grens van Zeeland en
Brabant op de voet kunnen volgen
He» eerste bestek in uitvoering
25 miljoen) is in de loop van vorig
jaar gevolgd door de aanbesteding
van een tweede 17 miljoen). Dat
behelsde het graven van een ka-
naalpand (1600 meter lang, op de
waterlijn 120 meter breed) in de
Kreekrakpolder, tussen de huidige
spoorbaan en de Westerschelde-
dijk. Elders op deze pagina, bij de
beschrijving van de luchtfoto, wat
meer details over de vorderingen
van dat werk. Juni 1968 is er een
begin mee gemaakt; in 1971 moet
het worden opgeleverd. Daarin zit
ook de bouw van een hoogwater
kering in het schorrengebied van
Ossendrechf in de Westerschelde.
Een dijk van 4,3 km lang tussen
Bath en de Belgische grens. Met
dit nu aangepakte project zal een
oppervlakte van 750 hectares schor
ren en slikken worden ingedijkt,
landaanwinning dus. En binnen die
nieuwe waterkering zal dan later
het volgende kanaalpand worden
aangelegd, van de huidige zeedijk
rond de Kreekrakpolder laagste
punt op de luchtfoto tot aan de
grens bij Zandvliet.
Zoals gezegd: in hef uiterste oosten
van Zuid-Beveland ligt op het ogen
blik het zwaartepunt van de werk
zaamheden aan de nieuwe Schelde-
Rijnverbinding. Maar ook meer
naar het noorden is intussen de
nodige activiteit voor deze ver
korte binnenscheepvaartverbinding
ontwikkeld. In de buurt van het
stadje Tholen heeft het bouwbureau
voor dit project van rijkswaterstaat
te Bergen op Zoom de voorberei
dingen aangepakt voor de kanali
satie van de Eendracht en de bouw
van een verkeersbrug over dat
nieuwe kanaal, de toekomstige ver
binding tussen het eiland Tholen en
het vaste land van Brabant bij Hal
steren. In de Auvergnepolder en
de Slabbekoornpolder daar wordt
al hef nodige werk verzet aan
perskaden en sloten. Zandheuvels
geven de plaatsen aan waar de
landhoofden voor de nieuwe brug
moeten komen. Aan de onderbouw
ervan is al begonnen en op 4 fe
bruari aanstaande zal de boven
bouw worden aanbesteed.
Is men nu bijna zes jaar na onder
tekening van het bewuste Schelde-
Rijnverbinding traktaat op Neder
lands grondgebied al volgens plan
gevorderd met de uitvoering de
Belgen moeten nog steeds begin
nen aan het stukje op hun eigen
territoir, tussen de Antwerpse ha-
vendokken en de grens bij Zand
vliet. Na veel geharrewar is nog
niet zo lang geleden de knoop
doorgehakt: er zal daar geen om
leiding worden gemaakt, die een
doorverbinding moet leveren naar
het Albertkanaal. Een zaak waar
over de laatste jaren in Antwerpse
havenkringen nogal wat te doen
is geweest.
Nee, men heeft gekozen voor de
kortste verbinding langs het
havenindustrieterrein, waarop
de BASF Badische Anilin- und
Sodafabrik) met een grote che
mische onderneming is geves
tigd. Recht toe, recht aan. Want
was het doel van de nieuwe
Schelde-Rijnverbinding niet een
kortere route voor de scheep
vaart
KEES VAN DER MAAS
Oost c r s c
helde
^Shaven
mm1—11 zoetwater
grondberging V
1 bassin
bath polder 1,1 omlegging RW 59
SRSts—"«ra.-jssfi
spoorlijn
kanaal
CA..
RILLAND-BATH Deze luchtfoto geeft een totaalbeeld van icat er op het
ogenblik op de smalle strook Zuid-Beveland (Kreekrakdam) tussen Wester
schelde en Oosterschelde voor de nieuwe Schelde-Rijnverbinding allemaal
wordt omgespit. De globale schets naast de foto geeft de situatie van de werken
aan. Het werk aan het kanaalvak op de voorgrond is al een aardig stukje op
dreef. Voor een deel is de taludbescherming al aangebracht (pre-pact: een laag
grof grint met injectiemortel); in een ander deel is men bezig de bovengrond
weg te halen. Dit kanaalvak is 1600 meter lang; de bodembreedte komt op 90
meter. Een over de dijk getilde zuiger (de .Nordsee') is bezig het kanaalvak
uit te diepen.
Het zoetwaterbassin rechts boven in de luchtfoto (op het ogenblik nog schor-
gebied) is nodig voor de zoutbestrijding in de nieuwe binnenvaart sluis. Voor
komen moet namelijk worden dat het toekomstige Zeeuwse Meer nu nog
Oosterschelde verontreinigd wordt door zout water uit het kanaal, dat bij
de Zandvlietsluis in Antwerpen in de Schelde-Rijnverbinding komt. De sluis
krijgt een dubbele bodem. Het binnenmeer zal grote hoeveelheden zoet water
leveren om de sluis bij iedere schutting zo goed mogelijk door te spoelen en
zoutvrij te houden. (Luchtfoto Slagboom en Peeters)
Voorlopig nog een fantasietekening, maar over een jaar of vijf werkelijkheid op
de Kreekrakdam: een rijtje bruggen, dicht bij elkaar. Het perspectief geeft een
beeld van west naar oost, van de richting Goes uit dus naar Bergen op Zoom.
Over het nieuwe te graven kanaal geheel links een brug in de bestaande rijksweg-
58. Om die te bouwen, wordt de Zeeuwse weg op het ogenblik tijdelijk omgelegd
Daarnaast een spoorbrug (boogbrug). Om die te kunnen bouwen moet de spoor
lijn ook tijdelijk een boog maken. Rechts de nieuwe bruggen (dubbel) in de nieutce
tweebaans rijksweg 58 Om deze bruggen te bouwen, worden op het openbtifc hoge
opritten gemaakt De plannen van rijkswaterstaat voor deze bruggen zijn nog
niet geheel gereed. Onze tekenaar heeft met als uitgangspunt de bekende gegevens
een idee van de komende veranderingen gegeven
