Veel tijd vergende sanering in
Arnemuiden financieel knelpunt
Afname overnachtingen door
toeristen niet zorgelijk
Uitwaaien in de
winterse polder
PLANO'S en
VLEUGELS
Qui:
LIKDOORNS
Burgemeester Hack: Pleiten voor verfijningsregeling'
Normaal
Krabbendijke gaat
huizen bouwen
ADVIES VOOR BISDOM BREDA:
PAROCHIES VAN 175 NAAR 34
Totemoverdracht
welpenhorde
Ledenvergadering
woningbouwver.
Inwonertal
stijgt sterk
Overpeinzingen van een polderbewoner
wratten
PHILDAR BREIW0L
ONZE HANDWERKEN
weg„
DE GAPER'
VAN DE VELDE
UW DRUKKER
10
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 31 JANUARI 1969
DOUCEURTJE VAN
F 5.000,-LATEN LIGGEN
ARNEMUIDEN Het sanerings
plan van Arnemuiden is niet alleen
ingrijpend, het vergt niet alleen
veel tijd, het kost de gemeente ook
een hoop geld. ,Het plan is zo in
grijpend, dat de kosten eigenlijk te
hoog zijn voor de gemeente, het is
»en financiële nekslag' zei burge
meester A. Hack woensdagavond
tot zijn raadsleden in zijn nieuw
jaarsrede. Voorzieningen in overi
ge sectoren komen er door in de
knel', voegde de burgemeester er
aan toe. Met nadruk pleitte hij dan
>ok voor een zogenaamde verfij-
jingsregeling voor deze sanering,
ïoals die ook voor monumentale
restauratieobjecten geldt.
De heer Hack herinnerde er aan, dat
Jraktisch in elke raadsvergadering in
968 het saneringsplan aan de orde ge
weest is. Hrj wees er op. dat de IOC
eigendommen, die gesaneerd moeten
worden, in een grotere gemeente vrij
snel tegen de grond zouden Liggen maar
dat het in Arnemuiden om 12 procent
van de totale woningvoorraad gaat.
.Gezien dit percentage behoeft het geen
nader betoog, dat dit plan een jaren
lang durende uitvoering vergt', aldus
burgemeester Hack.
Automatisch brengt dit mee. dat door
het slopen van panden open ruimten
in de zeer gesloten bebouwing in de
kom zijn ontstaan. Grotendeels worden
die dit jaar wel weer volgebouwd, maar
er zijn .gaten', waar herbouw met mo
gelijk is, onder andere de Westdijk-
straat.
Herbouw is daar niet mogelijk, omdat
de nieuw te bouwen panden geprojec
teerd zijn aan een nieuw aan te leggen
deel van de Westdijkstraat, welke nieu
we straat zal worden aangelegd aan
de voet van het dijktalud. Venvacht
mag worden, dat de herbouw van drie
zakenpanden aan deze nieuwe straat
In dit jaar gerealiseerd zal worden,
maar anderzijds zullen de thans nog
Open ruimten aan de Westdijkstraat nog
enige tijd gehandhaafd moeten blijven,
omdat de gemeente er nog niet in ge
slaagd is daar alle panden aan te ko
pen, deels omdat er nog geen vervang
bare woonruimte aanwezig is. De bur
gemeester hoopte, dat de bevolking be
grip zal hebben voor het feit, dat deze
weinig fraaie aanblik nog enige tijd
gehandhaafd moet blijven.
De burgemeester ging ook nog even in
op de begrotingszitting. 1969, toen
onder" meer ten aanzien van de minder
gunstige financiële-positie van de ge
meente verkondigd "werd, dat bijvoor
beeld de voor rekening van Arnemui
den blijvende kosten voor de jacbtha-
venaanleg een te grote last zou zijn.
.Persoonlijk bestrijd ik deze mening
ten stelligste', aldus de lieer Hack.
.Immers, de aanleg van een jacht
haven in een Veerse-Meergemeente
als de onze, en voorts de bouw van
een instruetiezwembad, scholenbouw,
voorzieningen voor sport enz. zijn
normale investeringen, die in soort
gelijke gemeenten eveneens gedaan
worden'.
De burgemeester vervolgde: .Niettegen
staande de 80 procent investeringsbij
drage van het rijk groeien evenwel de
voor rekening van onze gemeente blij
vende kosten voor het saneringsplan
KRABBENDIJKE Waarschijnlijk
nog dit jaar zullen in Krabbendijke 12
nieuwe woningwetwoningen worden
gebouwd. De beslissing voor deze bouw
werd woensdagavond ('oor de gemeente
raad van Krabbendijke genomen. De
huur zal volgens de voorlopige bereken
ingen f 116,95 bedragen.
Raadslid A. J. Riedijk (vrije lijst) be
twijfelde. of die huur zo zou blijven.
Hij bracht in herinnering, dat de huren
voor de bejaardenwoningen 75 procent
hoger bleken te zijn dan de aanvanke
lijke berekeningen. Hij sprak de els uit,
dat de werkelijke huur van de woning
wetwoningen niet meer dan tien pro
woningen gebouwd worden of niet',
vroeg burgemeester L. Cnossen hem.
Dat wilde de heer Riedijk wel, de an
dere raadsleden trouwens ook.
De raad keurde ook een voorstel goed
om 30 premiewoningen te laten bouwen
door de christelijke woningstichting
Zuid- en Noord-Beveland. De kans be
staat bij deze huizen, dat ze nog niet
dit jaar worden gebouwd, vertelde de
burgemeester naar aanleiding van een
vraag van de heer J. Geense (PvdA).
Er is nog geen bouwvolume, maar zo
dra dat er wel is. wordt er gebouwd.
Bij de rondvraag wees de heer Riedijk
er op, dat er in Krabbendijke behoefte
bestaat aan een openbare telefooncel.
Hij vroeg verder onder meer. of de ha
ven niet eens moet worden uitgebag
gerd. .Dat baggeren kost een hoop gpld',
aldus de burgemeester. Hij vertelde,
dat die haven nog maar tien jaar voor
de boeg heeft. .We kunnen beter nuch
ter zijn en nadenken voor we grote in
vesteringen doen'.
Alg. vergadering
vereniging voor
beter rundvee
MIDDELBURG De vereniging ter
verbetering van het rundvee in Zeeland
houdt donderdag 6 februari de algeme
ne vergadering in .Het Nederlands Kof-
fiehuis^ in Middelburg. Ir W. L. Harm-
sen, rijksveeteeltconsulent, spreekt
öaD over .Nieuwe mogelijkheden van de
KI voor de veeverbetering'.
boven onze draagkracht. Er is praktisch
geen gemeente van gelijke grootte aan
te wijzen, die met dezelfde moeilijkhe
den kampt in het kader van het sane
ringsplan'.
Daarom pleitte de heer Hack voor
een verfijningsregeling, die voor de
restauratie van monumenten geldt
naast bijdragen van rijk en provin
cie. De burgemeester hoopte, dat de
dig zjvare saneringslasten.
Dat nu begonnen is met de aanleg
de jachthaven vond de burgemeester
met het oog op de langdurige en moei
lijke voorbereiding een belangrijk suc
ces. Verwacht wordt, dat de haven om
streeks 1 juli aanstaande voltooid zal
zijn, ,een verheugende omstandigheid,
waardoor we effectief onze plaats inne
men in de groep van recreatiegemeen
ten aan het Veerse Meer' zei de bur-
meester.
Als belangrijke gebeurtenissen uit het
afgelopen jaar noemde hij: de opening
van het dienstencentrum ,Te Mortiere,'
de opening van de tweede chr, kleuter
school, de inschrijving van de 3000ste
inwoner, alsmede het begin van de bouw
van het nieuwe kantoor voor de coöp.
raiffeisenbank.
Wat de nabije toekomst betreft: bin
nenkort zal worden begonnen met de
bouw van 24 bejaardenwoningen en
18 woningwetwoningen. Stellig wordt
dit jaar ook een begin gemaakt met
de bouw van het instruotiezwembad.
Voor de vissers had de burgemeester
nog een advies met betrekking tot de
investeringen voor zwaardere motoren,
die de visserij op grotere afstand vergt.
,De financieringen er voor gebeuren on
der voorwaarden, die uiteindelijk voor
de belanghebbenden veel te zwaar zijn.
Alvorens definitieve bindingen aan te
gaan moet men zich goed laten voor
lichten', aldus de heer Hack aan
slot van zijn rede.
Het ziet er naar uit, dat de kwalijk
riekende geur, die het Singelwater,
waarin de riooizuivering uitmondt, ver
spreidt in de toekomst tot het verle
den zal behoren. In verband met de
toekomstige aanleg van een perslei
ding voor geheel Walcheren is het
waterschap er mee akkoord gegaan, dat
de zuivering nu rechtstreeks op het
polderwater kan uitmonden. Om dit
mogelijk te maken trok de raad een
krediet van 3000 uit. Voor het ge
reedmaken van de vuilstortplaats aan
de steiger, die de oude bij de Singel ver
vangen heeft, werd een krediet van
7000 bestemd.
Tegen het einde van de vergadering
kon de raad f 5000 winnen', maar
deed dat niet, overigens in het. belang
van kopers van in 1968 bouwrijp ge
maakte grond. De gemeente kon name
lijk 5000 oude omzetbelasting terug
krijgen, maar dan zouden de kopers
van de grond 12 procent btw moeten
betalen bovenop de koopprijs. Dat zou
die kopers dan tezamen f 45.000 kos
ten op een totale grondvoorraad van
375.000. De raad liet die 5000 toen
maar schieten.
Gemeentewerkman J. J. v. d. Ketterij
werd in vaste dienst aangesteld na een
jaar op proef te hebhen gewerkt. Voorts
werd in de rondvraag nog meegedeeld,
dat in het nieuw te bouwen postkan
toor een telefooncel komt, die dag en
nacht .geopend' zal zijn.
een vergaande concentratie van de
priesters uit een team in de steden.
Voor het platteland wordt belangrijk
gevonden dat de betrokken priesters wo
nen in het dorp, waarvan zij de ziel
zorg krijgen toegewezen,
Ontwerp-reorganisatierapport KASK1
Met parochieteams
gespecialiseerde
zielzorgers
VLISSINGEN Het katholiek sociaal
kerkelijk instituut, Kaski, heeft voor
het bisdom Breda een ontwerp-rapport
gemaakt voor een reorganisatie van liet
bisdom. Daarbij wordt voorgesteld de
175 parochies terug te brengen tot 37.
Het Kaski stelt voor teams van ge
specialiseerde priesters in te stellen,
die in veel grotere gebieden dan thans
werkzaam zullen zijn.
Het Kaski suggereert verder het aan
tal dekenaten met de helft te vermin
deren. Het instituut vindt zelfs dat
de 75.OÖ0 rooms-katholieken in Zeeland
wel in één dekenaat kunnen worden
ondergebracht, zoals er thans nog vier
zijn. Het totaal aantal dekenaten Zee-
land-Brabant zou moeten worden terug
gebracht tot de helft, dus zes- of zeven.
Wat betreft-de herindeling had het Kas
ki twee voorstellen: óf drie dekenaten
met dekens als manager en organisator
van een groep hoog-gespecialiseerde
krachten, óf zeven dekenaten totaal, de
helft van thans, die rondom de grotere
>laatsen met veel r-k inwoners moe
ien worden gesitueerd. Zoals ook el
ders in ons land krijgt in d:t zielzorg
plan de deken een duidelijke functie
als organisator, manager en teamleider.
Het bisdom Breda schijnt meer gepor
teerd te zijn voor het tweede plan. Het
rapport overigens zal binnenkort ter
discussie worden gesteld in het gehele
bisdom. Het is bepaald niet de bedoe
ling, dat de leiding van het bisdom het
rapport slechts intern zal bekijken
dan eventueel zai gebruiken.
De eventueel nieuw te vormen 34 pa
rochie-eenheden zouden in het alge
meen tien tot twintigduizend zielen per
parochie omvatten. Een nieuwe paro
chie zou vijf tot zeven kerkrayons kun
nen omvatten. De kerkrayons zijn in het
algemeen de huidige parochies. Wat
Zeeland betreft, beveelt het Ka3ki aan
van de kanaalzone in Zeeuwsch-Vlaan-
deren één parochie te maken, evenals
van Walcheren. Totaal zouden er vier
parochies in Zeeuwsch-Vlaanderen kun
nen komen, waarop deken Segers van
Terneuzen deze week al attendeerde tij
dens een bijeenkomst in Hoek.
De parochieteams zouden vijf tot tien
gespecialiseerde priesters kunnen om
vatten. In verschillende dekenaten wordt
al naar dergelijke teams toegewerkt,
zoals in het dekenaat Middelburg wat
betreft de Zak van Zuid-Beveland an
nex Goes en ln het dekenaat Hulst.
Het Kaski heeft een voorkeur voor
MIDDELBURG Een dezer dagen
nam akela mejuffrouw E. vai
Peijl te Middelburg afscheid vi
ifpen van de Berdenis val
groep. Zij droeg de totum,
boel van de welpenhorde, over aan haar
zuster mejuffrouw S van der Peijl. Dit
gebeurde in spelvorm, waaraan alle wel
pen medewerkten.
_lij deze gelegenheid kreeg de gehele
leiding van enkele ouders 2 grote ta'ar-
tëti, Een persoonlijk geschenk' Was er
voor "beide" akela's, als' waardering
voor hun goede zorgen, en voornamelijk
tijdens het zomerkamp. De ADC voor
welpen mevrouw W. Roose-Koolwijk
uit Vlissingen had voor de scheidende
akela, zowel voor de nieuwe akela een
bloemenattentie, en namens de groep
bood de voorzitter de heer C de
per en ets aan. oubaas N van Aart-
,ankte mejuffrouw E van der Peij'
voor de prettige samenwerking. De
nieuwe akela sloot na een dankwoord
van haar zuster, deze speciale- bijeen
komst
DSP.VAN DER SCHAAF
IN DEN HAAGOVERLEDEN
DEN HAAG Op de leeftijd van 58
jaar ls na een langdurige ziekte in Den
Haag overleden ds P. van der Schaaf,
die van 1951 tot 1956 predikant is ge
weest bij de gereformeerde kerk in
Vlissingen. Ds Van der Schaaf werd in
1911 geboren te Beetzumermolen. Hij
werd in 1941 predikant te Oldemarkt
en in 1946 te Epe. In 1948 werd hij
legerpredikant in Indonesië. In 1956
verliet hij Vlissingen om predikant te
worden te Perth in West-Austr&lië. Van
daar ging hij enkele jaren later naar
Nieuw-Zeelan'd, Daar was hij onder
andere preases van de generale synode.
Zijn gezondheidstoestand dwong hem
vorig jaar met emeritaat te gaan. Hij
kwam toen naar Nederland om de ge
reformeerd-oecumenische synode te
Lunteren bij te wonen. Kort na zijn
aankomst werd hij in het VU-ziekenhuis
in Amsterdam opgenomen.
Enquête sociaal-
culturele centra
is de bedoeling, dat door. middel van
deze enquête inzicht te verkrijgen in
het gébruik van gebouwen en ruimten
waarin actieve vrije-tijdsbesteding kan
plaatsvinden. Velen achten het door de
toegenomen hoeveelheid vrije tijd en
de nog te verwachten arbeidstijdver
korting van belang dat er voldoende
ruimte beschikbaar is voor een als- zin
vol beleefde vrije-tijdsbesteding. Het
CBS hoopt te met deze enquête onder
meer te bereiken, dat zowel overheid
als maatschappelijk organisatieleven
aanknopingspunten zullen vinden voor
nader beraad over de behoeften waarin
de aanwezige accommodaties al of niet
kunnen voorzien. Het provinciaal op-
bouworgaan stichting Zeeland zal ten
dienste van het provinciaal en ge
meentelijk beraad de beschikking krij
gen over een aantal kerngegevens per
gemeente. Bovendien zullen een groot
Rode Kruis op
twaalfde plaats voor
lektuurinzameling
SOUBURG De afdeling Souburg, Rit-
them en Nieuw- en Sint-Joosland van
het Nederlanse Rofe Kruis behaalde over
1968 de 12e plaats op de landelijke
lijst van de inzameling lecfcuurkastjes.
Er werd in totaal 6210 kg. tijdschrif
ten en 786 exemplaren boeken aan het
hoofdbestuur afgedragen. In 1968 kwam
men op de 13 e en in 1967 op
de 11e plaats. De afdeling heeft te
vens 600 boeken uitgegeven aan diver
se instellingen in de naaste omgeving,
wat dus met bij de landelijke telling
is gerekend. Er is nog steeds een
groot gebrek aan goede lektuur.
MIDDELBURG Een grote achter
stand in de afwikkeling van de admi
nistratieve beslommeringen is er de oor
zaak van geweest dat de algemene
woningbouwvereniging te Middelburg
pas na twee jaren weer een ledenver
gadering kon beleggen.
Aan het begin van de avond uitte een
van de leden zijn verontwaardiging over
onder andere de kwaliteit en de onder
houdswerkzaamheden die er aan de
Maycrete woningen in 't Zanddorp wor
den verricht. Het bestuur kon daarop
antwoorden dat het gemeentebestuur
had medegedeeld dat deze woningen
nog slechts als noodwoningen fungeer
den en men het plan had om deze op
korte termijn, en wel binnen vijf jaar,
op te ruimen.
Er waren nog enkele belangrijke punten
aan de orde zoals de goedkeuring van
het nieuwe huishoudelijke reglement
dat nu geheel aan de in deze tijd nood
zakelijke bepalingen is aangepast en de
verkiezing van een nieuw bestuur.
Het bestuur trad in zijn geheel af. De
heren W. C. L. de Ruijtei, A. Mondeel
en J. BreeJ wei-den als bestuurslid her
kozen terwijl de heren J. Mol, T. F. C.
Verduin, H. Gillissen en J. A. Meijs
werden gekozen om het bestuur voltal
lig te maken.
Ook werden er commissarissen gekozen.
De door het bestuur voorgedragen en
goedgekeurden zijn: de heren W. Don,
A. van Aalst en M. A. L. Hubregtse.
Tijdens de rondvraag kwamen er enkele
klachten over lekkages, slechte afwer
kingen en dergelijke binnen.
Een mevrouw wonende in de Corbault-
straat in plan zuid deed haar relaas over
het ver-zoek van een opzichter die langs
kwam om te informeren naar eventuele
klachten. Deze man zou blijkbaar de
lfjsrt die deze mevrouw had opgesteld
zo hebben gebagatelliseerd dat er van
de ongeveer 25 klachten bijna geen
meer overgebleven. Het bestuur reageer
de zeer fel en mem beloofde deze me
vrouw dat men er direct werk van
zou maken, omdat dit niet aan
woningbouwvereniging lag maar aar.
de opzichter van de aannemingsmaat-
sohappij. Ondanks de fout in de convo
catie die de leden hadden thuisgestuurd
gekregen was er een. In vergelijking
met vroeger, overweldigende belang
stelling voor de vergadering die in hotel
Suisse te Middelburg gehouden werd.
BURGEMEESTER H. KOEVOETS VAN VALKENISSE
KOUDEKERKE Burgemeester
H. Koevoets van Valkenisse ziet de
recreatieve toekomst van zijn ge
meente niet somber in. Het aantal
ten zich nu ook zullen uitstrekken tot
Biggekerke. Een combinatie van aanne
mers zal daar een vijftal woningen
bouwen ln de populaire prijsklasse. Op
stapel staat eveneens de bouw van tien
bejaardenwoningen. Dank zij een gezon-
nvernflchtiriP-pn map dan wclta- de fi"anciële positie van de gemeente
overnacntingen mag aan wens- hoeft ei. niet meer bezuimgd te wor-
inwonertal van 4081 tot. 4253. Wij be
horen relatief gezien in provinciaal ver
band tot de sterkst ln Inwonertal ge-,
stegen gemeenten', zo meldde de heer
Koevoets niet zonder trots.
Hij
Examens
Te Utrecht slaagde W. Warrens uit St-
Jansteen voor het diploma vakbe
kwaamheid landbouw- en mechanisatie-
bedrijf.
Bij de examens van de .Ensald' mode
vakschool slaagden te Breda voor mo
diste: mej. C. Clajouw te Gaplnge en
voor kostumlère de dames: R. Beekman
te Vrouwenpolder en S. Remijn te Se-
rooskerke.
tueel is dat naar zijn mening toch
stellig niet onrustbarend. ,Met een
aantal van ver over de 700.000 in
1968 nemen we nog altijd een eer
volle plaats in tussen de groten in
het land', zo zei hij woensdag in
zijn nieuwjaarsrede. Wel waar
schuwde hij voor het eindeloos op
trekken van de prijzen voor de ver
schillende logiesvormen.
De burgemeester wees erop dat een be
langrijk deel van het gemeentelijk be
leid is afgestemd op het stimuleren van
de bouwactiviteit binnen de gemeente.
Resultaten zijn er al: De totale bouw
som steeg in 'n Jaar tljds met 650.000
Een groot deel van de bouwsom werd
geïnvesteerd in nieuwe woningen in de
gemeente. Als gevolg daarvan steeg het
bebouwde kommen wordt successievelijk
ingehaald. De burgemeester deelde mee
dat er thans een onderzoek gaande is
of een vergoeding van vervoerskosten
van de schoolkinderen naar een zwem
bad in de omgeving is te verkiezen bo
ven de bouw van een eigen zwembad
je. Het aantal aansluitingen op het aard-
gasiiet is in Zoutelande reeds gestegen
tot ver boven de tweehonderd.
,Wij steigeren.
En-over de uitbreiding van het ge
meentehuis zei de heer Koevoets.
.Wij steigeren van ongeduld om de
ze uitbreiding in gebruik te kunnen
nemen'. Over de kustriolerlng kon de
burgemeester nog geen concrete me
dedelingen doen. Wethouder Vos be
antwoordde de toespraak van
raadsvoorzitter. ,Wij bewonderen
ijver en werklust', zo zei hij onder
meer.
De behandeling van het voorstel om een
gemeentelijke bijdrage van 102.000 te
verlenen voor de aanleg van een cen
trale persleiding voor de afvoer van
W'alehers rioolwater naar de West er-
schelde ontlokte een bezorgde uitlatim
van het ch-raadslid W. Janse die ziel.
afvroeg wat de toenemende vervuiling
van de Westerschelde voor nadelige In
vloed zou kunnen hebben op de recreatie.
De burgemeester stelde hem gerust met
de mededeling dat het lozfngspunt m
de Westerschelde. dus dan telt dat niet
.Vervuiling van de stranden zit er niet
in', dacht hi i. .Dat kleine beetje van
ons op Walcheren doet er weinig aan
toe', vond het raadslid P Flipse (gb).
Op het ogenblik loost half België op
de Westerschelde dus dan telt dat niet
meer'. De raad vei-zette zich tegen de'
afsluiting van een Lerremtje tussen de
bejaardenwoningen in hei plan noord
oost ln Zoutelande. B er w meenden
daarmee de auto's buiten het binnen
plaatsje te moeten houden. Op voor
stel van de heer Janse werd besloten
om er een parkeerverbod in te stellen.
Er werd machtiging verleend tot het
besteden van 3500 aan het verbete
ren van de verlichting aan Langedam,
Langstraat en Westkapelseweg te Zou
telande.
Een bedrag
benut, om do knntinebarak in Bigge
kerke op te knappen. ,Dan krijgen
we daar eindelijk een fatsoenlijke
yergadergelegenheid' zo stelde het.
raadslid P. Schout Gzn (ch) tevre
den vast.
Voorts werd een bedrag van 160.000
uitgetrokken voor het plaatsen van
nieuwe uurwerkinstallaties ln de torens
te Biggekerke en Koudekerke. In Kou-
dekerke zal er nog een nieuwe luidap-
paratuur bijkomen.
Levensduur zaden
kan zeer lang zijn
goeren leven toch heel anders
dan gewone mensen, consta
teerde een enthousiaste bezoek
ster enige jaren geleden tijdens
een zomerdag. En zij verschoot
pas enigszins toen wij in de lach
schoten. Maakt het nu verschil
vroegen we ons af of we op een
winderige, geheel bewolkte don
kere winterdag door de polder
dwalen of over het natte asfalt
of liever de trottoirtegels. In het
laatste geval zijn er onderweg
nog etalages te bezichtigen,
doch dan blijft er van wandelen
niet te veel over. Bovendien
komt om alle straathoeken de
nijdige wind ons aanvallen, wan
neer zij ons niet plaagt als val
wind over de daken der gebou
wen. Neen, ik wandel liever ook
op zo'n dag in de weliswaar door
de kleur van de geploegde ak
kers even donker als het asfalt
getinte polder, die er met een
grote verlatenheid en eentonig
heid bijligt. Hier is ruimte, hier
is goede lucht, hier kun je uit
waaien op een andere manier
dan in een stadsstraat met zijn
autopark. Het doet me net zo
veel als dei mensen die zich op
een strandwandeling laten door
waaien.
Eigenlijk was ik op weg gegaan om 1
de duizend ganzen le zien. die mijn
vrouw heeft zien wegvliegen of de
27 zwanen, waarvan 4 jonge die
mijn zoon zag neerstrijken in het
karreveld, maar' 't geluk zit niet
mee. Ik zag niets, hoorde slechts in
de verre verte het ganzengerucht..
Doch er is nog wel wat meer te
zien onderweg dan een enkele kraai
of meeuw. Het is de tijd van boom-
gaardrooien. Hier is een stuk ver
dwenen binnen de windsingel. dat
kennelijk opnieuw ingeplant zal
worden, ginder is een stuk gerooid
en geploegd en het,ziet er naar. uit
dat de bestemming gewijzigd, 'gaat
worden, bouwland of grasland: T>at
was vroeger géén eenvoudige zaai;,
want zo'n oude boomgaard zat wel
iswaar vol oude kracht, maar dat
was niet alleen kracht in het goe
de, maar ook in het kwade, dus
in het onkruid. Dit is boomgaard
meer dan 20 jaar oud en zo'n per
ceel is net een vei-zamelzhk voor on
kruidzaden. ,'t Oor strakjes opge
licht van de vuulte', zelden d' oude
mensen. Dat was zoals gezegd vroe
ger geen eenvoudige zaak. Tegen
woordig kan men er tenminste te
gen spuiten.
Methusalem
Nu krijgt een boer als consument
ook legio drukwerk. Drukwerk
van allerlei soort leveranciers, betref
fende kunstmest, machines, bestrij
dingsmiddelen, zaaizaad en ga maar
door.
Toevallig kreeg ik dezer dagen
doende een reclame-tijdschrift,
waarin ik een zeer interessant ar
tikel over de ouderdom of liever
de overlevingskracht van zaden
aantrof. Op gezette tijden bereikt
ons het sprookje van de duizenden
jaren oude tarwekorrels die in gra
ven van Farao's gevonden zouden
zijn en die dan nog zouden kiemefi.
Meestal wordt er spelt, welke in het
Aziatische Middellandse-zeegebied
nog inheems is, geleverd en de goe
gemeente kijkt verbaasd naar de
baardige tarwe die daar uit groeit.
Dientengevolge wordt in beter inge
lichte agrarische kring altijd met de
nodige scepsis gereageerd op ver
halen over zeer oud zaad dat nog
kiem- en groeikrachtig zou zijn,
hoewel men weet dat met name som
mige onkruïdzaden ontzettend taai
zijn en na vele tientallen jaar .zwij
gend' in de aarde gelegen te heb
ben nog kunnen ontkiemen.
Soms zelfs zo dat ze ln grote ge
tale de boer kunnen komen plagen.
Terwijl er in deze contreien geen
mosterd ooit meer geteeld wordt, is
bekend dat deze mosterd een lang
jarige plaag pleegt op te leveren,
eenmaal geteeld. En de slechtste
naam heeft de wilde haver. Wie een
perceel heeft, besmet met wilde ha
ver. kan ervaren dat hij na 10.
zelfs na 20 jaren gemeend te heb
ben vrij van dit beruchte onkruid
te zijn, er een nieuwe uitbarsting
plaats vindt in een bepaald jaar
dij een bepaalde teelt. Tlx herinner
mij het verhaal van een buitenpol-
dertje in 't Hollandse, dat sinds
heugenis in gras gelegen had en dat
m de oorlog onder de scheurplicht
viel. Niet het eerste maar het twee
de gewas verging van de wilde ha
ver.
Er heeft zich nu een niéuwe ont
wikkeling voorgedaan. In de
zomer van 1955 werd de eerste steen
- - een Grundstein' zeggen de Duit
sers van het in de oorlog ver
nielde Neurenberger Theater ontslo
ten. Daarin bevonden Zich toage-
•smolten glazen buizen, die de za
den van verschillende akkerbouwge
wassen bevatten. Uit het stadsar
chief bleek dat deze zaden O'j de
eerste steenlegging op 30 april 1832
ingesloten waren. Het betrof 8 gla
zen bulzen met tarwe, spelt, rogg
gerst, haver, erwten, linzen en gierst-
zaden, wat klopte. Een specialist (dr
Simon);-van het Beierse kweekstaLi
on W^lhenstépjian.kwam ..op de
ogenschijnlijk absurde gedachte,
zouden deze zaden nog klemkrach-
tig zijn. Proeven met. tarwe, spelt
en linzen mislukten. Maar tegen alle'
verwachtingen in slaagden de kiem-
proeven niet gerst en haver. Van
i5 gerstekorrels kiemden er 15
Conferentieavond
vrije evangelische
gemeente Goes
GOES In het gebouw van de vrije
evangelische gemeente te Goes is de
eerste van drie bijzondere samenkoms
ten gehouden. De samenkomsten zijn be
doeld om te spreken over .Christen zijn
in onze tijd'.
De eerste spreker was ds Jac. Verboom
uit Dordrecht. Hij toonde zich veront
rust door het feit, dat in het christelijk
Nederland velen God vergeten zijn of
niet meer in Hem geloven. Er worden
volgens ds Verboom vele theoriën over
God gemaakt. Paulus heeft echter g«-
schreven: ,Wie een ander evangelie
brengt, die zij vervloekt.'
Na hem sprak ds A. J. Buurman uit
Bussum over .Heeft geloven nog wel zin
in deze tijd?'. De predikant kwam tot
de conclusie, dat het inderdaad nog zin
heeft. .Wie volhardt tot het einde, die
zal zalig worden', sprak hij. Ds G van
Bruggen, de consulent uit Wemeldinge,
had de leiding over de eerste avond. Het
zangkoor van de Vrije Evangelische Ge
meente uit Wemeldinge verleende mede
werking.
(20 procent) en van 82 haverkor
rels 8 (10 procent). Nog nooit te
voren was van graanzaden een zo
lange levensduur waargenomen. Hoe
viel dit te verklaren? Zaden zijn
eigenlijk levende plantendelen in
ruste. De levensduur loopt heel erg
uiteen. Van de zaden van wilg en
populier is bekend dat ze maar en
kele weken, soms maar enkele da
gen in leven blijven. Graanzaden
kunnen, mits goed opgeslagen, nog
na jaren kiemen, waarbij de soor
ten met kafnaalden (dus haver en
gerst) sterker schijnen te zijn dan
naakte zaden (tarwe en rogge). Het
sterkst zijn zaden van vlinderbloe
migen en vele onkruiden. Men weet
van een levensduur van 80 jaren en
meer van klavers en brem; van 50
jaar bijvoorbeeld van zuring en teu
nisbloem. De verklaring voor het
geval Neurenberg moet wel in de
eerste plaats gezocht worden in het
zeer la.ge vochtgehalte van de za
den, met andere woorden het zeer
droge bewaren. Dit vochtgehalte be
droeg slechts 7 tot 8 procent, ter
wijl zaaizaad van granen zelden la
ger dan 14 procent vocht bevat.
Een voorbeeld kan dit verschijnsel
verduidelijken. Van zaad van "rode
klaver met 3 procent vocht kiem
de na 8 jaren nog 95 procent; van
"t zelfde zaad met 10 procent vocht
echter slechts 18 procent.
Ook werkt bewaren bij lage tempe-
turen gunstig. De eerste steen van
de schouwburg lag anderhalve me
ter onder de oppervlakte en daa"
heerste dus een gelijkmatige lage
temperatuur, tenslotte lagen de za
den van de lucht afgesloten in glazen
buizen. Weliswaar ademen zaden
normaal, maar in zeer geringe ma
te. Het merkwaardige is nu, dat za
den bij zuurstofgebrek niet steven,
maar alhoewel schijndood geraken.
Hét leven staat stil. zonder snel
uit te blussen. Dit verklaart ook
dat onkruidzaden die tientallen ja
ren diep ui de aarae, vrijwel zonder
zuurstof, geieaen moeten hebben,
b.jvoórbeeld na diepploegen ontkie
men. Het verklaart het optreden van
die onkruiden na scheuren van wei
land en ook tri het rooich van bos.
Tenslotte is nog interessant dat dr
Simon het opbrengstvermogen van
de rassen u:t 1x32 vergeleek met de
huidige rassen Zowel bij gerst als
t bij haver ,az het huidige niveau
40 procent hóger. Omdat de nieuwe
rassen ook e<m hogere stikstofgif:
verdragen kwam daar nog'e->*s 10
procent overheen.
Het geplo'gde boomgaardpvrceel in
onze polder zó' de volgende jaren
beslist de bijzondere aandacht hou
den van
Polderman.
fUumjuuiMuiimuiuucr
Donderdag 6 februari
1969 hopen onze gelief- l
de ouders en groot-
ouders,
A. BOER
en
C. BOER-
KEERSEMAKER
hun 40-jarig huwelijk
te gedenken.
Hun dankbare kin
deren, behuwd- en
kleinkinderen.
Gelegenheid tot felicite- i
ren van 17.30 tot 18.30
uur in 't Anker, Bone-
dfjkestraat.
Vlissingen.
Korenstraat 4.
Wegens sterfgeval
GESLOTEN
zaterdag 1 febr.
Drogisterij
LUCIEER,
Breskens
Drogisterij
v, d. SANDE.
Vlissingen
Benzinepomp
v. d. SANDE.
Breskens
ummimnnnrm
Op 1 februari hopen on
ze geliefde ouders en
grootouders
L. P. SOMMEIJER
en
E. JACOBS
hun 40-jarig huwelijk
te gedenken.
Hun dankbare kinde
ren en kleinkinderen.
Receptie van 16.00-
18.00 uur in restaurant
Delta, Vlissingen,
Grote Markt 6 - GOES - Telefoon «015
GROOTS in aparte
bruidstoiletten
Grote sortering moderne
I gebruikte instrumenten in
diverse houtsoorten.Ook in huur1
i met recht van koop.Vraag
vrijblijvend prijsliist.Lcvcring en
onderhoud door het gehele land.
lispel
Pianohandel Anno 1865
Lïjnbüun 63 Rorterdar
I Lange Gitistraat 15-M
Telefoon 01180-39U5
een begrip
een verrassing
Phil dar Goes. Lange Kerkstraat 12, tel. 8154
Phildar Vlissingen: St-Jaeobsstra.at 6, te) 3680
Voor de veile blijken van be
langstelling en het medele
ven tjjdens de ziekte en na
het overladen van onze ge
liefde man, vader en groot
vader
JAN WATRAVE
Uit aller naam,
J. J. Walrave-Dansen.
Rilland-Bath, januari 1969.
Valckenisseweg 10.
De gevoelens van medele
ven, betoond na het overlij
den van onze lieve man. va
der, behuwdvader en opa
HENDRIK US TIERNEGO
hebben ons zeer getroffen.
Wij betuigen hiervoor onze
welgemeende dank.
Uit aller naam.
C. J. Tiernego-Verhulst.
SerooSkerke, januari 1969.
Mr.iiw, snelwerkend
middel dat zonder pijn,
zonder moeite wratten
verwildert.
Krabben of pén toren aan
wratten is vaak oorzaak
van bloeden, infectie, méér
wratten. Wees verstandig:
behandel wratten met
•FORMULE W'« een nieuwe
combinatie van beproefde
stoffen met voortreffelijke
werking. 'FORMULE W'
dringt diep in de wrat. ver
nietigt de cellen, doet de
wrat 'wegsmelten' zondor
bijtende pijn. branden of
snijden. 'FORMULE W' ls
kleurloos,- werktpUnloosen
verwijdert lelijke, onsma
kelijke watten snel, hy-
glBnisoh en radicaal, f3.40
"Handelsmerk^
HEDENMIDDAG 3.00 UUR
VERS RUND- EN
SCHAPEVLEES
ABATTOIR,
Sdsweg, Middelburg.
verwijderd met WONDEROLIE
Weg met onhandige likdoorn-
ringen en gevaarlijke scheer
mesjes. Een nieuw vloeibaar
middel, NOXACORN, neemt
do pijn weg in 60 seconden.
Eollplekkon en eksterogen
verschrompelen met wortel
en al. Bevat gezuiverde won
derolie, Jodium en het pijn
stillende benzocaïne. Een fles
je NOXACORN Antiseptisch
Likdoornmiddel van fl.85
bespaart U veel ellende.
Cosmetics
DA. DROGISTERIJ
Voorstod 7 A - Goes