f 9r
J^il^-L©J
L&J üj>^
ft/UijUe5fl^4l
TYPOGRAFISCH PROJECT VOOR
280 MILJOEN ANALFABETEN
EEN BOEIENDE
TEGENSTELLING IN
DE RK KERK
De nieuwe tijd
LaJ cüJ IinJ:
J jJLi Jjó-iö dXb lAs
^JuXjLo^bLU «4-ÉT«J! ^aJlLd
WISKUNDIGE ONTWIERP ZETMETHODE VOOR ARABISCH SCHRIFT
Zaterdag 18 januari 1969
L^rfb
louse/ Kufii uit Lybiè.
Houtsnede een arabisch getijdenboekje op Europese wijze gedrukt in Venei te in 1-517.
Buitenlandse industrieën leggen een stevige belang
stelling aan de dag voor een typografisch projekt,
dat volgens zijn ontwerper, Dr. E. B. Plooij, weten
schappelijk hoofdmedewerker aan de universiteit
van Amsterdam, dé uitkomst is voor éénderde van
alle analfabeten op de wereld.
Die éénderde is aangewezen op het Arabische schrift, dat
zijn 280 miljoen analfabeten op een totaal van ruim 700
mil|oen. Ze wonen niet alleen in de eigenlijke Arabische
wereld van Afrika en het Midden-Oosten, maar ook in
nieuwe Moslimstaten als Pakistan. Ontwikkeling betekent
voor deze mensen in de eerste plaats bestrijding van het
analfabetisme. Een goed functionerende drukpers is voor
die bestrijding een onmisbaar hulpmiddel. Voor hen echter
is juist zo'n drukpers zelf voorwerp van studie en ont
wikkeling. Voor het Arabische schrift geldt namelijk dat
't het scnrift is van de Koran, waarmee niet willekeurig
kan worden omgesprongen. Zeker niet door de westerse
wereld, die al eeuwenlang op de zwarte lijst staat wat
het drukken van het Arabische schrift betreft.
Dr. E. B. Plooij (64), wis- en natuurkundige, die promo
veerde op een dissertatie over Griekse wiskunde in Ara
bische handschriften en die na in verschillende plaatsen
rector en leraar te zijn geweest (onder andere van 1950-
1952 leraar aan het Goese lyceum) sinds 1 december 1966
verbonden is aan de Amsterdamse gemeentelijke universi
teit, heeft na jarenlange studie en uitproberen een zet-
methode voor Arabisch schrift ontwikkeld. Via Arabisch
en wiskunde is hij terecht gekomen in de typografische
sector. Resultaat was allereerst een zetmachine voor het
Arabisch, passend in het offsetprocédé waarbij geen
schade wordt gedaan aan het karakter van het Arabisch
schrift Dr. Plooij ondervindt belangstelling van de zijde
van de universiteit en uit de wetenschappelijke wereld in
binnen- en buitenland. De noodzakelijke (vooral ook fi
nanciële) steun echter lieten tot dusverre te wensen over.
,Met dit projekt ben ik op eigen initiatief begonnen en
ik geloof dat men niet goed begrijpt waarom. Men aan
vaardt niet voetstoots dat de Arabische wereld werkelijk
op dit projekt zit te wachten, de reacties daar geven mij
grond om dit toch te zeggen', aldus Dr. Plooij.
Hi| kreeg reacties van de Unesco in Parijs, van de Ver
enigde Naties, in hel Egyptische weekblad ,AI Mussawwar'
verscheen een zeer instemmend artikel, een drukker in
Benghazi vroeg om informatie, een zeer sympathieke brief
kreeg hi| ook van de Amerikaanse ambassadeur in Cairo.
De heer A. Hashem van Radio Nederland Wereldomroep
schreef ,Naar mijn mening zal het projekt als het
eenmaal openbaar is een grote vooruitgang blijken'.
Aan het instituut voor het moderne nabije oosten zegt
de heer M Suudi, wetenschappelijk medewerker van Ara
bische afkomst, zelf calligraaf, over Dr. Plooijs projekt:
,ik beveel dit projekt heel erg aan.'
,De eigen schoonheid van het Arabische schrift komt er
volledig in tot zijn recht'. Er bestaat echter nog steeds ge
vaar dal het ,projekt-Plooij' in het zicht van de haven
zal stranden.
Dr Plooij, die nu in Ruurlo woont, en daar in een oude
boerderij een werkplaats voor Arabische typografie heeft
ingericht, welke werkplaats is verbonden aan het insti
tuut voor het moderne nabije oosten van de Amsterdamse
universiteit, vindt zi|n projekt zélf belangrijker, waarbij
hij zeer noodzakelijke assistentie heeft van de in Lybiè
geboren Yousef Kafu (26) Deze studeerde aan de aca
demie voor kunst en industrie in Enschedé en krijgt zijn
verdere vorming voor dit projekt bij Dr. Plooij.
Yousef Kafu is voor Dr Plooij onmisbaar in verband met
de research voor het projekt, de moderne typografische
vemgeving en voor de overdracht van de kennis. Dr
Plooi| hoopt dat Yousef Kafu de kans zal krijgen om
zoals in het projekt is voorzien trainees op weg te hel
pen met de apparatuur, die overigens nog niet gereed
is. Die trainees moeten komen uit de landen, die het
Arabisch schrift gebruiken. Trainees opleiden is één punt
uit het projekt. Een ander deel is het definitieve uilpro-
beren in de praktijk Dat kan alleen in samenwerking met
Arabische autoriteiten op het gebied van schrift en druk.
.Het moet in dit opzicht een echt Arabisch projekt wor
den', zo zegt Dr. Plooij.
Centraal voor het Arabisch schrift staat het aantal letters:
73. Hiervoor zi|n echter in verband met de aard van het
thrift in een ouderwetse letterkast zo'n 670 types nodig.
hei systeem van Dr Plooij wordt dit aantal tot onge
ler 180 teruggebracht. Het betekent dat de machine is
aangepas! aan het schrift en niet omgekeerd Een andere
facet van het projekt-Plooij is dat uit metaal gegoten
letters elkaar niet kunnen overlappen. Dat kan wel bij
schrijfmachines en bij een fotografisch zetprocédé. Voor
het Arabisch is dit noodzakelijk in tegenstelling met de
gedrukte kranteregels, zoals u die nu onder ogen hebt.
De zetapparatuur van Dr. Plooij kan gebruikt worden als
men bij het voorbereiden van offsetdruk het gebruik van
met de hand geschreven tekst wil vermijden.
De Arabisch-Moslimse boekcultuur is al eeuwenoud. Voor
dat de boekdrukkunst werd uitgevonden (onder andere
door Gutenberg en Coster) stond die cultuur pp dezelfde
hoogte als de latijns-chrisfelijke.
,Maar de Arabisch-Moslimse wereld verzette zich tegen
het drukken van Arabisch schrift op de wiize van Guten
berg. Voor de Arabieren is het een heilig schrift, het
schrift van de Koran, Allah's aan het Arabische volk ge
geven eigen openbaring. Er kwam wel eens Arabisch
drukwerk van westerse persen, maar het werd onbetaal
baar. Vervolgens is men in het westen het Arabische
schrift gaan vereenvoudigen. Maar daar stond men in de
Arabische landen zeer gereserveerd tegenover,' vertelt
Dr. Plooij.
Na de oorlog wordt in Cairo opgericht de academie
voor Arabische taal, die een prijsvraag uitschrijft voor
vereenvoudiging van het Arabisch schrift. Er komen meer
dan driehonderd inzendingen, maar ze worden alle af
gewezen. Eind 1958 dringt minister Hussain van Egypte
op spoed aan bij de vereenvoudiging van het Arabische
schrift voor drukwerk. Niet worden toegestaan latinisering
van het schrift (dus het omzetten in westerse tekens) en
evenmin mogen losse, niet te verbinden lettertekens wor
den gebruikt.
Ook in Nederland, waar met name in Leiden een zekere
traditie is in het drukken van oosterse talen, wordt naar
een oplossing gezocht. Ook door Dr. Plooij, aanvankelijk
louter uit interesse naast zijn drukke dagtaak als leraar
wiskunde, maar al gauw ook uit een engagement met de
Arabische wereld en een zekere passie voor en geobse
deerdheid door dit projekt. Avonden, halve nachten en
veel geld besteedt hij zelf aan het projekt.
Dat engagement betreft vooral de biina 300 miljoen
analfabeten, die in de Arabisch sprekende ontwikkelings
landen in veraf gelegen dorpen (soms) onderwijs krijgen.
Daarover Yousef Kafu. ,De Arabieren zijn trots op nun
schrift, ons schrift siert gebouwen en er zijn academies
voor calligrafie. Dat schrift moet bewaard blijven, ook
in druk. Er zijn nu alleen dure apparaten te koop om te
drukken. Wij kunnen niet anders krijgen. Er komt mis
schien een zetmachine, die 170-000 gulden kost, de ma
chine van Dr. Plooij zal ongeveer 3000 kosten en is daar
om betaalbaar. En het schrift is goed. Dat is wat wij nodig
hebben. Er is veel behoefte aan instruktieboeken, aan
eenvoudige tijdschriften, cursussen. Als leraren hun eigen
boek|es willen hebben, dan moeten ze erg lang wachten
tot ze er zijn. En dan is het nog vaak van slechte kwali
teit en duur.'
De hoge kosten voor het drukken van Arabisch schrift in
Leiden viel Dr. Plooij op toen hij aan zijn proefschrift
bezig was. Hij ontwierp een sjabloonschrijfinrichting,
waarvan het schrift een imitatie moest worden van het
geen de Arabier met een rietpen of kalam maakt. Geld
voor een werkend prototype was er niet meer.
Toch zou die pen een uiterst nuttig instrument zijn voor
het hele projekt, omdat daarmee onder andere boeken
met weinig tekst, zoals schoolboekjes voor het eerste leer
jaar en sommige technische boeken met veel tekeningen
kunnen worden vervaardigd.
Omdat de bestaande fotografische zetmachines te duur
waren, vond Dr. Plooij dat het bepaald de moeite waard
was om .opnieuw te beginnen' En hij deed dat. Gevolg,
twee nieuwe fotografische zetprincipes, die goedkoper
zi|n en die speciaal ziin ingesteld op zi|n nieuwe analyse
van hel Arabisch schrift. Deze is een belangrijk deel reeds
uitgeprobeerd en getest door deskundigen. Het hoort
allemaal bij het pro|ekt van Dr. Plooij: de methode Gu
tenberg loslaten (geen lood en losse letters) en letter
tekenaars (calligrafen) de nieuwe methode leren be
heersen (trainees). Bovendien wil hij een prototype van
de nieuw uitgedachte apparatuur (fotografische zetma
chines) door de industrie laten fabriceren en door de
handel laten verspreiden in het Arabisch schriftgebied.
Want door veel schade is Dr. Plooij wel zó wijs ge
worden, dat hij nu weef, dat het moeilijk is min of meer
belangstellende instanties voldoende le interesseren als
niet de belanghebbenden zelf worden opgewekt mee te
doen.
8 |aar geleden gaf Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek,
ZWO, Dr. Plooij een beurs om naar de nationale biblio
theek in Parijs te gaan in verband met zijn zoeken naar
een nieuw ontwerp voor een Arabische boekletter. Bij de
Unesco in Parijs vond hij .geïnteresseerde Arabieren' voor
zijn projekt. Óp de dag van die ontmoeting kreeg hij
meteen een contract voor een reis van vier maanden
door de Arabische wereld. Hij sprak met ministers, in
specteurs, kunstenaars, leraren, drukkers en andere des
kundigen en probeerde zijn eigen ontwerp-Arabisch
schift uit.
,lk moest op een keer vlekkenwater voor mijn jasje heb
ben. Ik stapte een Arabische apotheek binnen en Let
terloops tekst uit de Koran in mijn eigen ontwerp-schrift
zien. De apotheker kuste de tekst. Dal was voor mij het
bewijs, dat mijn schrift een goeie imitatie was'.
Tegenover zijn nieuw ontworpen Arabische handschrift
via de sjabloonpen en het drukken van die letters via
fotografische zetmachines ziet Dr. Plooij staan de na
delen van de huidige methode: .handzetsei dat mooi moet
zijn is zeer duur, goedkoper handzetsel is vaak slecht,
loodzetmachines eisen om vereenvoudiging van het
schrift, waf tegen de eigen aard en schoonheid van het
Arabisch indruist en wat ook op religieuze gronden niet
verteerbaar is. De combinatie schrijfmachines met kleine
offsetpersen kan niet worden gebruikt omdat het gang
bare Arabisch machineschrift zeer slecht van kwaliteit is.
Arabische schrijfmachines zijn een farce, alleen goed voor
rekeningen. In Pakistan zitten soms honderden lui een
krant te schrijven, die dan wordt samengeplakt voor re-
produkfie en offset.'
Toen in september 1965 bekend werd dat minister Bot
van ontwikkelingshulp de Sjah van Iran een rijdende
drukkerij cadeau zou doen, vreesde Dr Piooij, gezien zijn
studies en ervaringen, het ergste: ,tk w.lde de ambassades
vragen modellen te zoeken van het schrift dat men voor
de scholen in Perziè plezierig vindt. De stijl verschilt
namelijk van land tot land. Ik slaagde er aanvankelijk
niet in de overheid tijdig te overtuigen van de moeilijk
heden die het drukken van Arabisch schrift op de con
ventionele wijze ondervindt Dat is begrijpelijk, maar aan
de andere kant heb ik ook reden voor optimisme op een
later tijdstip.'
,De eerste rijdende drukkerij is nog naar Perzië gegaan
zonder d3t ik er bij betrokken ben geweest. Maar >n de
toekomst verwacht ik toch wel meer inspraak mijnerzijds'
Het projekt-Plooi| was intussen financieel een zeer moei
lijke zaak geworden. Er waren contacten met de overheid
en met de wetenschap, jn het bijzonder met het instituut
voor 't moderne nabi|e oosten in Amsterdam. De research
kostte onnoemlijk veel geld. Dr. Plooij slaagde er aan
vankelijk in enige geïnteresseerden hiervoor te vinden
De industrieën hadoen wel belangstelling, maar wilden
afwachten.
In talloze landen werden diverse patenten aangevraagd
en verkregen van uitvindingen, die Dr. Plooij deed, zoals
de sjabloonpen en de fotografische zetapparatuur. Ook
dat kostte veel geld. De heer Plooij raakte nu en dan
wat gedesillusioneerd, wat te begrijpen is, omdat hij
hoofd, hart en handen', zoals hij zelf zegt, in zijn werk
heeft gestoken. „Maar die drie zijn niet genoeg: er
moet geld bij. Dat komt tot op heden zo nu en dan, maar
naar mijn meninq nog veel te weinig'
Eind 1966 werd Dr Plooi| door een initiatief van het mi
nisterie van onderwijs en wetenschappen voor zijn pro
jekt vrijgemaakt. Hij kwam in de wetenschappelijke staf
van de universiteit van Amsterdam en werd ter beschik
king gesteld van j*pt m n sterie van buitenlandse zaken,
afdeling ontwikkelingshulp.
,Dit werd een nieuw beg n, maar ook nog niet veel meer
dan dat'. Om vlotter te kunnen we-ken, kocht Dr Plooij
zelf een oude ooerderi| in Rjurlu en lichtte daar de
werkplaats voor Arabische typografie in, omdat in de
Amsterdamse universiteitsgebouwen geen ruimte was.
,Er moet nog zoveel gebeuren, onder andere op het ge
bied van het overleg met deskundigen en geïnteres
seerden in de betrokken landen zelf Daarvoor zal ik
toch weer op reis moeten. Het resultaat moet zijn een
machine waarmee Arabisch drukwerk van hoge kwaliteit
in de ambachtelijke sfeer met weinig kosten kan worden
vervaardigd.'
Bij het afscheid van de sympathieke, gastvrije idealist en
realist bij zijn boerderij aan een afgelegen landweg in
Ruurlo, wijst Yousef Kafu de Lybiè.-, die Dr. Plooij door
weer en wind volgt, omdat hij in hem gelooft, op een
tekstje in Dr. Plooijs auto: ,World peace through wo/Id
law', wereldvrede door een wereldrechtsorde.
Will J Verkerk.
Toen het pastoraal concilie van de Rooms-Katholieke Kerk de vorige week gesloten moest
worden, heeft kardinaal Alfrink dit gedaan met het lezen van enkele verzen uit Lukas 5. Hij
deed dit op verzoek van een van de jongeren. Hij voegde er aan toe dat hij er zelf vol o en
achter kon staan. En zo las hij dan: ,En niemand doet jonge wijn in oude zakken; an s
doet de jonge wijn de zakken barsten, hij loopt er uit en de zakken gaan verloren.
Maar jonge wijn moet men in nieuwe zakken
doen. En niemand die oude gedronken heeft,
wenst jonge; hij zal zeggen: de oude is best"
(vers 37-39). Met een woord uit de bijbel is nog
ai eens iets duidelijker en ook korter te zeggen
dan met lange redeneringen en zo zullen deze
enkele teksten voor allen die het hebben meege
maakt een samenvatting zijn van hetgeen zij drie
dagen lang hebben gezien en gehoord
Waf is het alles anders dan vroegerDat kunnen
we als buitenstaanders moeilijk zeggen. Tenminste,
vroeger hadden we het gevoel buitenstaander te
zijn. Dat waren we natuurlijk ook, want wie kon
er hier in de keuken kijken Nu vindt er overleg
plaats in een pastoraal concilie zo openlijk, dat
via de pers iedereen er aan kan deelnemen.
Daarenboven zorgen radio en televisie er voor
dat bepaalde gedeelten en wel die gedeelten
waarin een zekere ontlading tot uiting komt, de
ether worden ingezonden, zodat ieder die wil,
ze kan opvangen. Zoals we ons vroeger buiten
staander voelden, zo doen we dat nu niet meer.
We zijn hierbij betrokken, of we willen of niet.
Verschillende malen hoorden we de uitdrukking
gebruiken, die sinds het tweede Vatikaans con
cilie een soort van wachtwoord is geworden: de
kerk is Gods volk onderweg. Op het concilie in
Rome werd dit volk ruimer gezien dan alleen
het gedeelte dat in de kerk van Rome haar
geestelijk tehuis kent In ons land stelt men er
pri|s op met de anderen mee op te trekken. Op
het pastoraal concilie is dit bij verschillende ge
legenheden gebleken. In de commissies die de
drie rapporten hebben voorbereid welke in be
handeling zouden worden genomen, was soms
een derde van de leden van niet-r.k. huize. Het is
ook onze zaak wanneer er in een kerk, welke
dan ook, gesproken wordt over de zedelijke
levenshouding van de christen in de wereld en
over huwelijk en gezin en over de jeugd.
Wanneer er zo gedacht wordt dat het alles anders
is dan vroeger, zal dit echter vooral gelden van
het rk. volksdeel in ons land. We spraken een
pastoor die ons verzekerde: tien jaar geleden zou
ik zo iets voor onmogelijk hebben gehouden; zes
jaar geleden zou ik het nog niet hebben aan
vaard; nu sta ik er volkomen achter. Wie op zo'n
pastoraal concilie, denkend aan deze kerk zo
als zij zich vroeger vertoonde in haar geestelijk
heid, een kleurige dracht van habijten had ver
wacht, kwam bedrogen uit. Dat de pauselijke
nuntius zich in zijn traditionele dracht vertoonde,
waarin het paars van de kardinaal niet ontbrak,
kunnen we als vanzelfsprekend zien. Hij behoort
tot de Curieprelaten in Rome. Behalve deze nun
tius was er slechts één van de geestelijken' die
in oude kleding verscheen, een nonnetje, en zij
zat.... op de perstribune. Zij vond deze kledi|
zo gemakkelijk; geen last van mode. Ook de bis
schoppen hebben het verkozen om in het pak dat
vroeger een Engelse predikant gewoon was te
dragen en dat je nu bij pastoors van oudere
leeftijd nog veelal ziet, zich op het concilie den
volke te vertonen Zij hebben daarmee te kennen
willen geven dat zij in dit beraad niet meer wilden
zijn dan één van de anderen, om met hen samen
voort te trekken We hebben niet de indruk ge
kregen dat het concilie in Noordwijkerhout ge
weken is van een bepaalde opvatting omdat een
bisschop of de kardinaal het niet wilde. Wel is
men, na hun woord, op bepaalde formuleringen
teruggekomen, omdat men de argumenten waar
mee zij betoogden, steekhoudend vond en dat
waren ze ook.
Eer het concilie begonnen was, kondigde een
van onze dagbladen in de kop van een artikel
aan dat er vuurwerk in de lucht zat te Noord
wijkerhout. Dat vuurwerk is gekomen De afvaar
diging van de jeugd heeft geen blad voor de
mond genomen. Over het rapport ,Ruimte tot
menswording voor de jeugd', verklaarde zij bij
monde van verschillende leden, dat ze daaraan
geen behoefte had. De jeugd zou zelf wel zorgen
voor de nodige ruimte En waarom moesten zij
door de kerk als een bijzondere categorie worden
behandeld Die ruimte tot menswording hadden
ouderen evengoed nodig, welke mening met ap
plaus vanuit het concilie werd begroet Deze bij
val onderstreepte niet alleen wat door enkele
jonaeren werd gezegd, maar eveneens wat door
ouaere leden zij het dan op een ietwat be
scheidener wijze naar voren was gebracht. Ze
onderstreepte dat men genoeg had van de pater
nalistische houding die vroeger zo kenmerkend
was in deze kerk. De pastoor, de bisschop en
uiteindelijk de paus weet het en bij hun woord
hebben de leken' zich neer te leggen. Aan de
bisschoppen werd ronduit gezegd dat zij op twee
stoelen zaten. Aan de ene kant willen ze op dit
concilie overleg met de gelovigen, maar aan de
andere kant behoren ze tot de hiërarchie en .wan
neer de kardinaal spreekt, gaat heel het conr.l
door de knieën'. Is dit concilie me.' n
hearing', een horen wat er onder het k
leeft Kunnen wij hier werkei |r samen eer. be
slissing nemen Kardinaal Alfrm< betoogde na
mens de bisschoppen, dat z - e' r-e n
zijn dan een deel van dit beraad e~ - -
het hun kwalijk mocht nemen dat ook z
breng hadden, doch dat de ie-J-van e
niet moesten vergeten dat zij daar-a-: n
verantwoordelijkheid hadden in de were d*erk.
Toen daarna in een ietwat gep' 'keide st m ng
werd opgemerkt dat de kardinaal cf - -> de
bisschoppen altijd wel zorgt het laatste woord te
hebben, kon met recht vanaf de tafel der bis
schoppen worden opgemerkt dat zij alleen maar
de bedoeling hadden ieder vrijuit te laten zeggen
wat hij op zijn hart had. Wanneer de b sscho; pen
eerst het woord namen, zou men nog meer pro
testen horen dat een bepaaide mening werd op
gelegd en dat er zó van een vrije men ngvor- g
geen sprake kon zijn. Onbehagen op dit punt zal
er voorlopig wel blijven, zoals trouwens jn :-e
kerk van een zeker onbehagen gesproken kan
worden bij een deel van hen die tot deze
behoren, wanneer zij die leiding moeten gever,
een bepaalde beslissing hebben genomen.
Een pastoraal concilie is een beraad. We moeten
in het oog houden dat het geen synode is wac r
beslissingen kunnen worden genomen. Doch dit
beraad is zó, dat de bisschoppen er moeilijk aan
voorbij kunnen gaan, willen zij de band me et
kerkvolk niet verliezen Het is nu 14 jaar geleden
dat het zogenaamde Mandement van de Nede-
STEMMEN UIT
DE KERKEN
landse bisschoppen werd uitgegeven. Voor zover
ons bekend ij, kwam er toen voor het eerst in de
100-jarige geschiedenis van het opnieuw inge
stelde episcopaat in ons land een cr,sis - het
Nederlandse katholicisme tot uiting. Men nem
het niet meer dat de bisschoppen zouden ver
tellen welke de plaats van de kathc e n het
openbare leven moest zijn. Sc-cc-c-'v z
toen de bisschoppen geretireerd. Een mincer 1
in hun kerk ging beslist en doelbewus" n pre-. es
de omgekeerde richting dan die, wei>:e in 'net
Mandement werd gewezen. Zonder dit een
concilieberaad als we nu hebben beleefd, on
denkbaar geweest. En daarbij kwam dan ook nog
de invloed van het tweede Vatikaans conn e
Maar met dit alles wordt de vraag van de hiërar
chie steeds dringender. In de kantlijn is daarop
reeds gewezen. Deze vraag kwam in het ^zon
der tot uiting toen hef ging om de verreed -g
tot Rome. Op voorstel van de gezand ke
schoppen is de aanbeveling verzacht, da' de
argumenten waarmee de paus :n deze ene/:
werkt, niet overtuigend worden genoemd Bi' a -
gehele afwijzing (die zat er eigen!: du:c= ni
zou een dialoog niet meer mogelijk zi n geweest
en moeten we er in de kerk niet al-ijd voor blijven
zorgen dat er nog de mogelijkheid van een ge
sprek overblijft? Aldus kardinaal Alfrink Dit was
ook inderdaad het verste waartoe de bisschoppen
konden gaan.
Het tweede punt waarin de verhouding tot Rome
direct tot uiting kwam, was de strijd om de
Nieuwe Katechismus. Hoe hoog daf'velen zat,
bleek op het concilie. Grif werd dan ook ce met 2
aangenomen dat de Nieuwe Katech s.nus, ook
zonder de toevoegingen uit Rome, een e:" c -
bare gids is.
Een stuk democratie in een kerk cie h e-a-H
wordt bestuurd. Logisch kan dat niet, maar n het
werkelijke leven blijken toch dingen te kunnen
samengaan die elkaar eigenlijk uitsluiten. Ten
slotte heeft iedere bisschop het in zijn diocees al
leen te zeggen, maar we zien dat zij hun functie
alleen kunnen vervullen wanneer zij door hef
brede vlak der gelovigen worden gedragen De e
tegenstelling is op het ogenblik het boeie- wat
we beleven.
Lukas 3 1-20.
De kerst-tijd met alles wat daar
aan vast zit. ligt achter ons. De
blijde klanken van Lukas 1 en 2
zijn langzamerhand wel uitgeluid.
F.en nieuwe tijd is aangebroken.
Dan moeten ue opmerken, dat
dr .nieuwe tijd' van Lukas 3 be
gint met het baztiin-gcschal tan
a n keiharde boete-prediking. Hel
zijn verpletterende donderslagen
die ons in de oren klinken. Door
zijn uiterlijk herinnert Johannes
de Doper aan F.Iia. door zijn pre
diking aan Jesaja. Maar hij is
tegelijk de heraut van de komen
de Messias. Hij staat op de grens
van oude en nieuwe tijd. De rivier
Gods stroomt in een nieuwe bed
ding. De gewetens worden wak
ker geschud, nationalistische en
religieuze vastigheden worden
weggeslagen. De waarde van de
afstamming van Abraham natio
naliteit. ras en bestaande gods
dienst) wordt in twijfel getrokken
De mensen komen in beweging.
Merkwaardig, dat juist tollenaren
en soldaten door deze prediking
worden aangeraakt.
Zo iets maken wij ook mee 111
onze .nieuwe' tijd. Rustig Kerst
feest-vieren' gaat ons maar moei
lijk meer af. De vaart der volken
is zo sterk, dat er gern sprake
meer is van een werkelijk kerst-
bestand". We hadden iemand on
der ons, die ons in veel opzichten
weer herinnerde aan Johannes de
Doper. Hij, Martin Luther King,
kwam ook op gewelddadige wijze
om het leven, omdat hij de men
sen niet naar de mond praatte.-
Eén tan zijn uitspraken was: .Het
oordeel Gods gaat over de kerk
als nooit te voren. Als de kerk nu
niet de opofferingsgezinde geert
van de oudste kerk terug krijgt.
zal ze het stempel 1
verliezen, de trouw 1
steeds sterker. De jeugd 1
ir. beweging.
Hier en daar horen wij 1
ook dr vraag .Wat mCM
dan doen?' Dr kern van d
schap van Johannes wa
vlees zal het heil Gods zie
moeten wij terugkeren tot
wonc bestaan, maar dan m
ogrn en oren voor datg'.
God in ons leven
bood-
i\ Wel
1 alle
Chn
anderen. Want
God de strijd aanbindt
kwade machten in de
ze ouerirrnnen om h-
laten uitmonden in het
Oost-Souburg. R. D
laten
