ONDERZOEK PERINATALE STERFTE
NU OFFICIEEL GESUBSIDIEERD
In Nederland geen verpleegsterstekort -
wel groot gebrek aan stafpersoneel
VAN
EN
VOOR
HAAR
MIDDELBURG De werkgroep voor de perinatale sterfte in Zeeland heeft van het rijk
een subsidie gekregen voor een project tot analyse van de perinatale sterfte in Zeeland.
Een subsidie voor 1968, 1969 en 1970. En zo is het mogelijk dat de werkgroep het on
derzoek, waar reeds eind 1961 mee werd begonnen, kan voortzetten.
Toen Zeeland in 1961 zijn eerste patholoog-anatoom kreeg in de
figuur van Dr. H. T. Planteydt bestond de mogelijkheid om te be
ginnen met een onderzoek naar de perinatale stérfte: sterfte van
kinderen voor, tijdens of na de geboorte.
Een werkgroep waarin alle vrouwen- en kinderartsen, aanvankelijk
één, In 1963 twee patholoog-anatomen en één (later twee) bacterio
logen en een enquetrice zitting hadden, zetten in januari 1962 een
onderzoek op. Men beperkte zich de eerste twee jaar tot het onder
zoek naar de premature perinatale sterfte, de sterfte van te vroeg
geborenen. Alleen de enquetrice, mejuffrouw E. Voorbergen, behan
delde alle opgegeven gevallen van perinatale sterfte.
In Nederland waren reeds eerder onderzoekingen op dit gebied van
start gegaan. De patholoog-anatoom Dr. Daamen uit Rotterdam hield
zich er mee bezig en mevrouw De Haas-Posthuma hield een vrijwel
landelijke enquête onder huisartsen en kraamvrouwen. Dr. Daamen
beperkte zich tot één grote stad. Mevrouw de Haas hield zich vrij
wel alleen bij de enquête; het percentage onderzochte kinderen was
laag.
UITGEBREIDER
Het onderzoek waarmee men in Zeeland begon, was aanzienlijk gron
diger. Van 1964 tot en met 1967 werden alle gevallen van perinatale
sterfte, dus ook bij kinderen die op tijd geboren waren, onderzocht.
Dit alles gold de provincie Zeeland behalve Tholen en Sint Philipsland
omdat deze twee eilanden in feite aangewezen waren op het zieken
huis te Bergen op Zoom.
Dokter Planteydt en dokter S. Lelie, geneeskundig inspecteur van de
volksgezondheid voor Zeeland, die toelichtten hoe dit onderzoek al
jaren wordt gedaan, hebben slechts zeer zelden meegemaakt dat de
ouders weigerden hun kindje te laten onderzoeken.
Dokter Planteydt: ,Men is zich wel bewust van het belang van een
dergelijk onderzoek. Iedereen is toch geneigd om zich af te vragen
.waarom moest dat nou als er een pasgeboren kindje sterft. Dat is
nog heel wat anders dan een bejaarde die overlijdt.'
Het onderzoek werd tot en met 1967 bekostigd door drie instanties:
de Commissie voor de hygiëne van het kind in Zeeland, de Gezond
heidsorganisatie TNO (toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek)
en de Nederlandse Bond voor Moedèrschapszorg en Kinderhygiëne
Toen was er dus een wetenschappelijke opzet aldus dokter Plan
teydt, ,we trachtten zo diep mogelijk in te gaan op elk geval. In de
werkgroep werd elk geval afzonderlijk bekeken en besproken.' Het
onderzoek kostte uiteraard veel geld, de stichting Streeklaboratorium
.Zeeland' kreeg in de zes jaren van onderzoek ongeveer 400.000,
subsidie.
TWEE PROCENT
Het landelijk gemiddelde van de perinatale sterfte ligt op twee pro
cent (ofwel 20 promille, zoals men dat meestal uitdrukt) van alle
geborenen. In Zeeland worden jaarlijks ongeveer vijfduizend kinderen
geboren. Toen men met het onderzoek begon, waren er ongeveer 120
gevallen van perinatale sterfte per jaar in de provincie (steeds uitge
zonderd Tholen en Sint Philipsland). Nu is dat cijfer gedaald tot on
geveer 100 gevallen per jaar.
Dokter Planteydt: ,lk heb goede hoop dat dat nog verder zakt. Door
dit onderzoek vragen wij belangstelling voor de speciale problemen
die hieraan verbonden zijn. Door meer belangstelling komt er ook
meer zorg'. En later: ,Toen we pas begonnen, lag het cijfer hoger dan
we dachten. Een normaal verschijnsel, want nu we er alle aandacht
voor vroegen, werden ook alle gevallen van perinatale sterfte opge
geven.'
,ln Zweden heeft men het laagste gemiddelde, iets van 18 a 19
promille. In Zeeland bereikten wij vorig jaar overigens 17 promille.
Die vergelijking gaat natuurlijk niet helemaal op: onze provincie,
waar men zeer attent op elk geval is, kan men niet gaan vergelijken
met een land waar dat niet of minder intensief gebeurt.'
Een aardige bijkomstigheid is dat in Zweden een zeer hoog percen
tage bevallingen in het ziekenhuis plaatsvindt. In Nederland heeft
men het laagste percentage van bevallingen die in een ziekenhuis ge
beuren van alle Westerse landen. ,Zo ziet u maar weer, een ziekenhuis
is niet alleen zaligmakend' aldus dokter Planteydt die er aan toe
voegt det een bevalling best thuis kan gebeuren als zich geen com
plicaties voordoen. Als de zorg er is, kan een bevalling net zo goed
thuis plaatsvinden I'
WETENSCHAPPELIJK
Voor het wetenschappelijk onderzoek moest de werkgroep grenzen
stellen voor de kinderen die onderzocht moesten worden. Daarbij
ging men niet af op de wettelijke grenzen. De minimumgrens werd
gesteld op een geboortegewicht van 900 gram; de maximum grens:
een kindje dat nog net binnen een maand na de geboorte stierf. ,Er
waren natuurlijk grensgevallen, die we ook voor dat wetenschappe
lijk onderzoek hebben onderzocht I'
TNO gaf in 1963 een subsidie voor vijf jaar en omdat dit instituut
niet is opgezet om blijvende projekten te financieren, diende dokter
Lelie bij het rijk een verzoek in om rijkssubsidie te verlenen voor
wat men nu noemt dit ontwikkelingsproject'. Die subsidie is er nu.
Het onderzoek gaat door, zij het niet zo uitgebreid. Men verricht nu
alleen onderzoekingen op indicatie.
RESULTAAT
Aan de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek onder auspi
ciën van TNO wordt nog hard gewerkt. In het Nederlands Tijd
schrift voor Geneeskunde zullen te zijner tijd de belangrijkste con
clusies worden gepubliceerd.
Eind 1970 zal men moeten vaststellen of dit ontwikkelingsproject'
heeft kunnen uitwijzen of het project gecontinueerd moet worden,
eventueel in te bouwen is in de normale gezondheidszorg en of het
dan een blijvende overheids- of ziekenfondstaak zou moeten zijn.
(ADVERTENTIE)
Het .verpleegsterstekort lijkt (altham in grote lijn) in Nederland bedwongen, al komen per
soneelsproblemen incidenteel nog tvel voor. Hel kernprobleem is niet langer het aantrekken,
maar vooral het aanhouden van gediplomeerde krachten.
(van een medewerkster)
Een ziekenhuis in een Nederlandse stad heeft verplegend perso
neel nodig. In een fors opgemaakte dagbladadvertentie vraagt
het om verpleegsters en leerling-verpleegsters. Sollicitanten die
aan alle eisen voldoen kunnen rekenen op een kamer met
douche en tv in een verpleegstersflat, voorts op (onder meer)
een behoorlijke vakantie en vijfdaagse werkweek. Naast deze
tamelijk opvallende oproep ligt een vrij onopvallende adverten
tie van slechts enkele regels uit een Belgisch dagblad. Ook daar
in vraagt een plaatselijk ziekenhuis om verplegend personeel.
Kort en krachtig: Verpleegsters gezocht. Salaris volgens rijks
regeling. Aanmelden bij de commissie van openbare onder
stand.'
Bij hef vergelijken van beide advertenties liggen een paar conclusies
voor de hand In Nederland heeft men er heel wat voor over om
verplegend personeel te krijgen. Dus is er blijkbaar nog steeds sprake
van het beruchte en gevreesde verpleegsterstekort. De sobere oproep
waarmee een Belgisch ziekenhuis kan volstaan zou erop kunnen wij
zen dat onze zuiderburen weinig weet hebben van dit probleem.
Bij nadere informatie blijkt er echter toch niet zoveel verschil in de
verpleegsters-situatie' in beide buurlanden te zijn. Op het ministerie
van volksgezondheid in België zegt men: ,Wij komen met het aantal
verpleegsters eigenlijk precies uit, maar meer ook niet'. Geen tekort
dus, maar beslist ook geen overschot. Op het Nederlandse ministerie
van sociale zaken en volksgezondheid vat men de situatie als volgt
samen: ,geen tekort meer over de grote lijn, geen gebrek aan belang
stelling voor de verpleging als beroep. Wèl gebrek aan leidinggevend
kader en bekwame docenten. Het gebrek aan stafpersoneel is voor
lopig nog een groot zorgenkind'
GEHUWD
Dat de Belgische ziekenhuizen over het algemeen voldoende ver
pleegsters hebben, wordt niet alleen toegeschreven aan de goede
salariëring, maar ook aan de omstandigheid dat men over getrouwde
verpleegsters kan beschikken: de helft van alle Belgische verpleegsters
is gehuwd I Terwijl men in de Nederlandse ziekenhuizen nog maar
weinig getrouwde verpleegsters ziet, blijven de Belgische zustertjes
vaak werken omdat ze de bijverdienste voor het gezin (en later hel
pensioen) niet willen missen. Een opvatting die door veel getrouwde
Belgische vrouwen wordt gedeeld. Doordat de gehuwde verpleeg
krachten nie? intern zijn, is de eigen kamer' in een speciale verpleeg
stersflat voor de Belgische ziekenhuizen geen probleem van betekenis,
temeer daar ook veel ongehuwde verpleegsters extern werken. Naar
schatting is slechts een vierde deel van de ongetrouwde verpleegsters
onder dak' in een ziekenhuis.
In Nederland daarentegen is het kernprobleem niet langer het aan
trekken, maar vooral het aanhouden van gediplomeerde verpleeg
krachten. Aan belangstelling voor het beroep is geen gebrek. Hef aan
tal aanmeldingen is in de laatste jaren flink toegenomen. In 1966
bedroeg het aantal aangenomen leerlingen rond 6500, in 1967 steeg
het tot 7500, ondanks hef feit dat begin van dat jaar de toelatings
eisen zwaarder zijn geworden.
SALARISSEN
Over de Belgische yerpleegsferssalarissen wordt gezegd dat ze, zelfs
naar Belgische begrippen', goed zijn. Een Belgische verpleegster ver
dient aan het begin van haar carriere 135.000 frank per jaar, een sa
laris dat te vergefijken is met ongeveer 9800 gulden per jaar in Neder
land en ,naar koopkracht' overeenkomt met ongeveer 9Ó00 gulden per
laar. Na zesentwintig jaar is dat salaris opgelopen tot het equivalent
van ongeveer 15.000 gulden, naar koopkracht circa 13.000 gulden. In
België geldt dit als een behoorlijk inkomen; het komt overeen met het
salaris van een onder-bureauchef op een ministerie.
En dit zijn de salarissen van de Nederlandse verpleegsters (de aller
nieuwste, die per 1 januari 1969 zijn ingegaan). In de ziekenhuizen
die onder beheer van de overheid staan, verdient een beginnend ver
pleegster een salaris dat van 727 tot 1000 gulden per maand kan op
lopen. Een verpleegster-A kan van 848 tot 1061 gulden verdienen, een
eerste verpleegster van 908 tot 1121 gulden, een eerste verpleegster-A
van 1030 tot 1248 gulden, een hoofdverpleegster van 1152 tot 1376
gulden en een hoofdverpleegster-A van 1280 tot 1503 gulden. Verpleeg
krachten in particuliere inrichtingen krijgen hierbij nog een compen
satie voor de premie AOW/AWW. Beide categorieën hebben sinds
kort een werkweek van 43% uur.
OPLEIDINGEN
De Belgische pleegzustertjes krijgen een opleiding v
naast kent België een opleiding van twee
i vier jaar. Daar-
tof verpleegsters
assistente, die echter met veel ,verloop' te kampen heeft, doorda» veel
meisjes de toewijding aan het beroep niet kunnen opbrengen of vrij
jong trouwen en dan niet langer willen werken In Nederland duurt
de opleiding voor het diploma A voor ziekenverpleging drieënhalf a
vierenhalf jaar, afhankelijk van het type ziekenhuizen waar men
de opleidingstijd doorbrengt.
Geen uitgesproken verpleegstersprobleem' dus meer, noch in Neder
land, noch in België Althans niet meer over de grote lijn', zegt men in
Nederland. ,Maar de verpleging blijft een onverzadigbaar vak'. En
in België is men zelfs van mening dat gedwongen sluiting van zieken
huizen of delen ervan eerder nodig zal zijn bij gebrek aan patiënten
dan bij gebrek aan verplegend personeel. Hetgeen niet wegneemt dat
de Beltfische overheid .zeer attent' blijft ten aanzien van de verpleeg-
stersmarkt.
Want e$n overschot aan verplegend personeel hebben de zuiderburen
beslist niet. Wel aan kinderverzorgsters, want dat is een beroep dat
in België tegenwoordig overstelpende belangstelling geniet. Dat over
schot is' zelfs zo groot dat nu plannen worden uitgewerkt om het
teveel op dit terrein naar de verpleegsters-sektor over te hevelen.
VARKENSVLEES ZOETZUUR APPELKOTELETTEN
leu recept voor wie wel eens op de Chinese
loer wil c/en Maak een papiü van 2 losgeklopte
eieren, wat zoul, blocnren water. Snijd 750 gr
m vlokjes gesneden varkensvlees hierdoor en
bak ze snel aan alle kanti n bruin in hete olie
neem ze uit de pan tin houd se ivarmSnijd
4 Iwjkken ananas uit blik en een mooie rode
?a{! een potje in stukjes, voeg er ecu
half theekopje bruine suiker bij en I thee-
koje azijn, 1 lepel tomatenpuree, een half kopje
water, en wat peper. Breng dit op een zacht
pitje aan de kook en laat het 5 minuten zacht
jes pruttelen Bind dit ■eventueel met wat aan
gemaakte maïzena en voeg er ren mespuntj<
te-tsyi bij. Roer het varkensvlees door <h'
sausje en laat het', afgedekt, en op een asbest
paatje op een zeer laag pitje nog een kwar-
iertje heel zacht smoren. Geef er rijst bij.
Wrijf varkenskoteletten in met zout en peper
en leg-telkens één kotelet op een met wat olie
ingevet stuk aluminiumfolie. Leg op elk kotelet
tien plak appel cn enkele blauwe rozijnen
Sprenkel er wal citroensap op en gesmolten
boter. Pak dan de koteletten goed in het folie
draai daarvan dc uiteinden stevig dicht, zodat
ii mooie pakketjes krijgt, waar geen geur of
sap uit kan ontsnappen. Leg deze pakketjes in
en goed voorverwarmde maar niet te heli
•wen. en laat ze daarin ongeveer een hall
uurtje hakken Serveer deze koteletten (die bij-
zondér sanpig zi/n) met aardanpeljmrce cn
bijvoorbeeld, spruitjes. Maar ook bij zuurkool
smaken ze heerlijk.
BANANENDESSERT
Snijd 2 grille naveUittaa.sapjwlen ocerduut
door en hól ze uit met behulp van een grape
fruit-mesje. Trek vooral de velletjes goed uit
de schilhelften. Snijd het. vruchtvlees in stukjes
en vermeng dit met in stukles gesneden banaan
Sprenkel er wat citroensap op, voeg wat bruine
suiker toe en zoveel dikke (Bulgaarse) yoghurt
tot tl een stevige massa krijgt Vul hiermee dc
lege sinaasappelhelften en garneer het gerecht
met lepel jam (vooral de pittige bosbessen- of
bramenjam doet het goed in dit geval).
BASTISCHE STOKVIS
Reken per persoon 125 gr. ongeweekte stokvis
Zet de stokvis ca. 24 uur in de week en ver
vers af en toe het weekwater. Verxciider dan
vellen en graten Fruit op 500 gr. stokvis! een
flinke ui met enkele flintertjes knoflook in wat
olie. Voeg dc stokvis erbij, een blikje tomaten-
puree, die met wat bouillon is verdund, zoul
peper, liefst ook een mesjmnije scherpe rode
peper, laurier, tijm, flinke lepel paprikapoedel
en zoveel water dat de stokvis net onder staal
Laat dit met elkaar op een zacht vuur ongeveer
anderhalf uur sudderen. U kunt hier aard
appelen bij geven, aardappelpuree of rijst.
GESTOOFDE WIJTING
De arme wijting is een visdie hier in Neder
land met de nek wordt aangekeken, en hoog
stens aan de noes wordt geserveerd. Volstrekt
ten onrecht "'ijting is uitstekende vis, en
bovendien g; :oop. In alle landen aan dc
Middellandse Zee weet men da heerlijkste vis-
whotcltjes niet wijting te maken. Zoals dit. uit
Italië afkomstige gerecht: fruit m wat olie een
fijngesneden ui. een in dunne reepjes gesneden
wortel, een in dunne reepjes gesneden stuk
knolselderij en voeg er een laurierblaadje. 2
takjes peterselie en vooral unt gedroogde!
basilicum aan toe. Roer dit enkele malen goed
door, voeg er dan een blikje tomatenpuree bij
en wat water tot u ongeveer sausdeklente hebt.
Roet nog enkeie malen goed door. Leg er dan
4 schoongemaakte wijtingen in, en zorg dat
deze goed onder liggen. Voeg eventueel nog
wat met ivatei* verdunde tomatenpuree toe.
Leg een deksel op de pan en laat de cis zo
zachtjes gaar sudderen in ca. 15 20 minuten.
Voeg er wat citroensap bij en peterselie. Verder
rijst of oardappelpuree en sla.
Nederlandv Unie var
hoofden. Op de tien
Delft zijn slechts hoi
dcntr.npri-ies iep r
cent van de vrouwdi
studeert bouwkunde.
één scheep i
groeide
del
tihend studenten in
'erd vrouwelijke stu-
ot ent. Zeventig pro-
r studenten in Delft
Drie meisjes kozen
dc) a/s studierichting,
kundige studente. Er
vatuurwelenschappen
rotechnisehe studente
studeert, i
en één meisje is ali vliegtuigbouwkundigs
afgestudeerd. Ingewijden vertellen dat het
eerste jaar moeilijk is voor de meisjesstudent
in Delft, omdat meestal aan de ernst van
haar studieplannen wordt getwijfeld. Na
twee. geslaagde .studiejaren pleegt dat wan
trouwen te verdwijnen en wordt de studente
geaccepteerd'.
0 Hoe ziet de vrouw er in 1990 uit?
Maandblad Marie Claire heeft deze vraag
voorgelegd aan een aantal kopstukken op
modegebied. Volgens Mary Quant zal vooral
de properheid van het lichaam een ware
cultus worden, .Wassalons voor KtpenSen'
lijken haar omstreeks 1990 een heel reed
beeld: men stapt gekleed en wel in een
machine, gooit er een muntje in en als men
eruit komt is men inclusief kledingvan
top tot teen schoon. Wat de mode betreft
verwacht Mary dat de vrouw anno 1990
de lichaamshuid op allerlei manieren zal
maquilleren en over dit schilderwerk kleu
rige transparante gewaden zal dragen.
Courreges verwacht omstreeks die tijd twee
richtingen in de modeeen tendens die
brutaal, keihard, metalig' zal zijn, en een
zachte lijn die de natuurlijke vormen van
het lichaam volgt. Naar ziin mening zal die
zachte lijn in de mode domineren. Kleren
zullen een .tweede huid' zijn. gemaakt van
soepele warme .stoffen die vóór alles grote
bewegingsvrijheid, garanderen. Pierre Cordin
voorziet radicale veranderingen': kleren die
met behulp van infra-rode stralen worden
gemodelleerd en, nog later, kleren die schit
teren door afwezigheid. Hij gelooft name
lijk dat de mens op zekere dag geen kleding
meer zal willen dragen, als reaktie op alles
wat gefabriceerd en kunstmatig is. Omdat
in de toekomst niet alleen huizen maar ook
tuinen en hele steden verwarmd zullen zijn,
zal dit allemaal kunnen zonder dat we
voortdurend in de kou staan.
Weekblad Elle heeft aan een aantal
buitenshuis werkende vrouwen gevraagd of
zij weer zouden gaan werken als ze hun
leven opnieuw konden beginnen. Tachtig
procent antwoordde bevestigend op deze
vraag. Aan niel-buitenshuis werkende huis
vrouwen Cfemmes au foyer' noemt men die
in Frankrijk) werd gevraagd of ze in een
volgend leven weer thuis naast de haard
zouden blijven zitten. Zesenzestig procent
van deze groep koos voor het thuisblijven,
ruim dertig procent verwachtte wel, vroeg
of laat behoefte te zullen krijgen aan een
werkkring buitenshuis. Bijna zestig procent
van de groep der huisvrouwen beschouwde
buitenshuis werken als enige oplossing, wan
néér de echtgenoot zou sterven. De mening
van de mannen der niet-werksters: bijna
tachtig procent is ervan overtuigd dat hun
vrouwen op een goede dag weer zullen
gaan werken. Voor bijna vijftig procent
komt dit tijdstip pas wanneer de kinderen
groot zijn, maar bijna dertig procent gaat
ermee akkoord dat hun wouw weer gaat
werken zodra ze daaraan behoefte heeft
0 In Amerika worden tegenwoordig bijna
.evenveel trouwringen voor mannen als voor
vrouwen verkocht. Vóór de tweede wereld
oorlog was een trouwring voor een Ameri
kaanse man iets bijzonders en behoorde de
ceremonie van het uitwisselen der ringen
bij een huwelijk tot de uitzonderingen. Nu
draagt, volgens schattingen van de vakmen
sen op dit gebied, negentig procent van de
Amerikaanse bruidegoms een trouwring.
0 Als actrice Jeanne Moreau een goed in
gerichte keuken binnen,tapt voelt ze zich,
alsof ze terug i.s in haar kindertijd. Bij het
zien tan 7ioi/fen lepels en spatels, broad
en koekepannen. messen en voorsnijplanken
voelt ze weer de betovering van het .op
verkenning gaan', heeft ze aan Marie Claire'
toevertrouwd. In het restaurant van haar
vader was vroeger het keuken-instrumen
tarium speelgoed voor haar. Koken is voor
mij nog altijd spelen aldus Jeanne Moreau
dir ervan hemdt. haar eettafel mooi te dek
ken en haar vrienden .een beetje plezier
en ru,F te cc.-.' haffen bij cen lekkere maal
tijd. Ze kookt In: ver populaire Italiaanse
gerechten dan greomfiliceerde schotels.
Haar favoriete nagerechten zijn xneeuiv-
eleren, perzikensorbet cn siuaasappelsouffle.
0 Tip voor viau ei cn die graag met de
wintermode zonden meebreien maar niet
behendig genoeg zijn om hele kledingstuk
ken te fabriceren: ook lange grof gebreide
sjaals zijn deze winter ,en vogue'en zelfs
een kind kan ze breien. Ze zijn dubbel,
tamelijk breed, zeer lang en gemaakt uit
de allereenvoudigste breist eek, namelijk de
rechte ribbel. Ze mogen bovendien gerust
een beetje ongelijk ian breisel zijn. Gebruik
zachte wol en grove pennen, en vergeet
vooral niet om de uiteinden met een bos
franje te versieren.
uw handen vragen erom
