~V5ordemvw
CULINAIR AVONTUUR
VAN N
EN
VOOR L
HAAR i
zaterdagnummer
Scatch-Brite
nu cadeau:
Zaterdas ianuari 1969
Kanker. Wat is kanker eigenlijk? Zuster Evertse geeft de definitie. groei tan kwaadaardige ongeremde cellen
Er zijn percentsgewijs teel meer goedaardige dan kwaadaardige gezwelletjes, maar juist omdat men dit niet
zonder meer kan constateren it de gang naar de huisarts het eerste wat men moet doen als men ergens in het
lichaam een knobbeltje voelt.
Besmettelijk is kanker zeker niet. erfelijk ook niet. Men liceft het met proeven op dieren nog nóóit kunnen
bewijzen. ,En daar moeten we voorlopig nog op. af gaan, zegt zuster Evert.se.
Kanker is dus te genezen. Als na de behandeling geen rccidieven komen en dr patient is tien jaar onder
controle gebleven wordt hij genezen verklaard. Maar patiënten die zich gerustgestelder voelen als zij ééns per
iaat kunnen terugkomen op controle, komen gewoon terug.
.Zelf hen ik ook wel eens bang geweest kanker te krijgen Maar dat is een gewoon verschijnsel. Dat gaat weer
over'.
WARME AARDAPPELSLA
U kent de gewone koude aardappelsla. In Amerika eet meri
echter vaak een gerecht, dat als warme aardappelsla wordt be
titeld. Dit Is heel geschikt ais wij in het kader van de magere
Januarimaand I eens een vleesloze dag willen Inlassen. Het
smaakt uitstekend bij kool. Koek 1 kg aardappelen, zodat ze
stevig blijven en schud ze niet. Ze mogen niet bloemig' worden.
Terwijl de aardappelen nog koken, begint U' aan het sausje,
zodat beide tegelijkertijd gereed zUn. Fruit In wat boter 200 gr.
spekblokjes. Giet het vet ervan af en vermeng dit met een
halve dl azijn, verdund met 2 lepels water, 1 losgeklopt ei,
theelepel suiker, wat zout en peper. Verwarm dit, al roerend,
heel zachtjes. Vermeng het dan met de In blokjes gesneden
aardappelen en voeg het spek hier aan toe, evenals wat uiterst
fijn gesnipperde rauwe ui.
KALFSSCHENKELSOEP
Een heerlijk zacht soepje, om alle door de feestdagen wat ver
ontruste magen weer wat te kalmeren. Bestel bij de slager een
mooie kalfsschenkel met vlees (kalfshaxe noemt de slager dit
meestal). Zet deze op met ruim anderhalve liter water en wat
zachte kruiderij: worteltje, laurierblad, takje selderij, takje peter
selie Laat 3 uur zachtjes trekken. Neem de schenkel eruit en
zeef de bouillon. Breng die weer aan de kook met 2 opge
hoopte lepels rijst. 2 In dunne reepjes gesneden worteltjes en
wat in dunne reepjes gesneden knolselderij. Laat een half uur
zachtjes doorkoken Voeg er dan het in blokjes gesneden vlees
van de schenkel en ook het merg uit de schenkel bij. Breng
op smaak met zout, peper en wat citroensap en strooi er rijke
lijk verse peterselie over.
CITROENTAART
vulling wordt als volgt gemaakt: roer 20 gr boter zacht en voeg
er 200 gr. witte basterdsuiker aan toe. 2 afgestreken eetlepels
bloem, sap en geraspte schil van 1 citroen en 2 eierdooiers.
Roer deze massa zo glad mogelijk en giet er dan zeer ge
leidelijk en goed roerend een kwart liter melk bij. Schep er
tenslotte 2 stijfgeslagen eiwitten door. Schep deze vulling in
de taartbodem en bak deze 10 minuten In een vrij hete (en
goed voorverwarmde) oven. draal dan de oven wst lager en
bak nog eens 20 minuten (of Iets langer) tot taart en vulling
gaar zijn, (U kunt de taart het beste onderin de oven zetten).
ZALMBROODJES
Maak kruimeldeeg voor de taartbodem door 100 gr harde boter
met 2 messen klein te snijden in 150 gr gezeefde bloem met
wat zout en 50 gr. witte basterdsuiker. Kneed dit alles snel tot
een los samenhangende deegbal, laat die een uurtje rusten, rol
uit tot een lap en bekleed hiermee een beboterde taartvorm. De
Laat de zalm uit een blikje goed uitlekken, verwijder graatjes en
vellen en verdeel de zalm In stukjes. Vermeng de zalm met een
flinke lepel mayonaise of slasaus, likje mosterd, wat heel fijn
geraspte ul. gehakte peterselie en een ietsje citroensap. Snijd
het kapje af van 6 puntbroodjes of bolletjes en hol de broodjes
wat uit. Bestrijk binnen- en buitenkant met wat boter en zet de
broodjes, met de kapjes ernaast enkele minuten In de oven.
tot ze knapperig zijn. Vul dan de warme broodjes met het zalm
mengsel. zet de kapjes er weer op en serveer ze onmiddellijk.
KLAPSTUK MET PIKANTE SAUS
Bij ons in Nederland komt klapstuk alleen maar op tafel in
combinatie met hutspot Maar er is met klapstuk méér te doen
en daar zouden we best eens aan kunnen denken. Klapstuk is
immers goedkoop vlees en dat is in deze maand na de dure
feestdagen wel een punt van overweging Breng water aan de
kook met daarin een met kruidnagelen bestoken ui. teentje
knoflook, enkele laurierblaadjes, reepjes wortel, stuk peter-
seliewortel. peper en zout. Leg daarin ca. 750 gr. klapstuk er
laat dit in anderhalf uur heel zachtjes gaar koken. Snijd het
vlees in dikke plakken en leg deze op een verwarmde schotei.
hierbij in repen gesneden gaargekookte winterwortelen (met
veel peterselie erop) en aardappelpuree en een saus die U
maakt van gelijke delen mayonaise (of slasaus) en zure roorr
waaraan u naar smaak geraspte mierik toevoegt. Vergeet verder
niet tafelzuur op tafel te zetten.
WINA BORN
hinderen en bejaarden vind ik enig'.
Dat xegt mejuffrouw zr. A. Evertse, de charmante toekomstige direc
trice van het nieuwe bejaardencentrum aan de Breeweg te Middel
burg.
Na zeven jaar opleiding en praktijk in ziekenhuizen en klinieken, na
acht jaar ,in de wijk' en na tien en een half jaar als districtsverpleeg-
»ter van de Zeeuwse stichting voor de kankerbestrijding gaat ze op
nieuw beginnen op weer een ander terrein.
Blijmoedig. Dat is het juiste woord voor de manier waarop ze wéér een nieuwe,
onbekende en ongetwijfeld zware taak óp zich heeft genomen
Blijmoedig is een woord dat uit haar eigen mond zou kunnen komen. Zuster
Evertse Is ongetwijfeld een blijmoedig mens.
Zelf zegt ze vriendelijk:,,Ik ben gereformeerd, wel niet zo kerkelijk, maar Ik
geloof. Dat is belangrijk. In mijn hele leven, alle overschakelingen naar ander
werk heb Ik altijd wel de hand van God gezien. Dat heeft me ook altijd zeker
heid gegeven dat het werk goed gaat. Dét en mijn hobby's. ,Want', zegt zuster
Evertse, ,lk geloof dat men fris blijft als men voor 100 °/o achter het werk staat
en zloh er voor Inzet, maar daarnaast In vrije tijd écht vrij te zijn. Je moet af-
8land van Je werk kunnen nemen. Dat moet Je léren, maar het kan.'
Geloof en hobby's, twee dingen die zuster Evertse behalve een opgeruimd, ook
een Jong gezicht hebben gegeven.
PLEZIER
Ze heeft altijd met veel plezier en veel enthousiasme gewerkt, verzekert ze.
Bijna zesentwintig jaar geleden begon het allemaal In Arnhem. Ze had het ouder
lijk huls In Zonnemaire een vrolijk tot ziens toegezwaaid en trok voor haar prak
tijkjaren naar het dlaconessenhuis In Arnhem.
,Toen was die opleiding nog vier Jaar. Wij noemden dat extra Jaar altijd ,voor
de dominee'. Op last van de bezetters werden we In 1944 geövacueerd. We
vertrokken op boerenkarren naar Otterloo, Hoenderloo en omstreken. Zelf kwam
Ik In Hoenderloo terecht'
,DI# bezettingstijd was voor ons, achteraf gezien, een heerlijke tijd. We hebben
nooit meer plezier gehad dan In die dagen, ledereen had het reuze druk. Je
werd 'snachts soms wel twee of drie keer uit je bed gehaald, maar niemand die
dat erg vond. In de gangen van het ziekenhuis lagen rijen gewonden, na die
bombardementen. Er waren onderduikers die voor one noodhospitaal in Hoen
derloo hout hakten, we zetten mensen op de po met een kaar» In de hand. Ja,
voor ons, onder elkaar was het een plezierige tijd, de andere zaak was uiteraard
minder mooi'.
Verder zwijgt ze oier de oorlog. Maar één keer ontglipt haar ,dle moffen'. Ze
itapt over naar een ander onderwerp.
E *- ":-r.
Ik heb wel een beetje zwerversbloed. ledereen verwacht van je dat Je na die
jaren In het Dlaconessenhuis te Arnhem ook wel diacones wordt, maar ik trok
naar Den Haag, naar de Emmakliniek. Daar haalde Ik mijn kraam. We werkten
in die tijd eigenlijk niet voor het geld. In Arnhem verdiende Ik f 37,in drie
maanden. Daarvan ging dan altijd ƒ15.af voor een reis naar Zonnemaire
Tenslotte volgt ze de wljkschool van het Groene Kruis te Rotterdam.
Ze wil terug naar Gelderland, terug naar de omgeving van Arnhem. Het wordt
echter Serooskerke.
Waarom
.Serooskerke kwam vacant. Ik werkte een paar maanden In het ziekenhuis in
Middelburg om vandaar uit te kijken naar een andere baan. Ik voelde meer voor
sociaal werk. Vandaar dat ik de wijk in wilde. Toen Serooskerke vacant kwam.
zei iedereen: Toe. dat Is net iets voor jou: er !s een auto. wat wil Je nog meer 7
Nou ja. Ik wilde eigenlijk liever naar Gelderland. Ik heb toch gesolliciteerd. Met
de gedachte ,ze nemen me toch niet'. Tot op het laatste moment heb ik er niet
echt In geloofd dat ze me benoemden. Pas toen we meubels gingen kopen,
vond ik het wel leuk worden l
Spijt gehad
Nee, het eerste jaar was heel zwaar. Je zit In een wijkgebouw, je eet In Je eentje
enzovoort. Na dat eerste jaar heb Ik het verder heel goed naar mijn zin gehad'.
Toch stapte ze na acht Jaar over naar de Kankerbestrijding.
,lk ben uit de wijk gegaan omdat het werk erg zwaar Is. Ik had patiënten die
ik zes jaar achter elkaar In een bedstee verzorgde en Ik kreeg rugklachten. De
dokter raadde me aan lichamelijk minder zwaar werk te gaan doen.
Mijn eerste reactie was: ,0, nee, dat wil Ik niet', maar de rugpijn kwam steeds
terug. Later heb Ik nooit meer last van mijn rug gehad.'
Ik solliciteerde, na een duwtje van een art», als districtsverpleegster van de
Zeeuwse stichting (gevormd uit de drie kruisverenigingen) voor de kanker
bestrijding.
Daar stond.zuster Evertse dan.
Met veel ervaring, maar niet op het gebied van kankerbestrijding.
Veertig Jaar oud en weer ergens opnieuw beginnen.
,lk stond Inderdaad een beetje In het luchtledig. Er was een paar maanden voor
mij een andere verpleegster geweest, maar er was eigenlijk nog niets gedaan.
Ik begon dus met stage lopen, een maand In Amsterdam, een maand in een
kliniek In Rotterdam en de derde maand ging Ik het hele land door om te zien
hoe collega's elders het deden.'
Zuster Evertse begon In het Gasthuis In Middelburg.
Met edministratie.
.Ik heb er misschien wel een knobbel voor, maar ik kan niet zeggen dat ik het
zo graag doe. Maar na een paar jaar zie je het grote nut van zo'n administratie
in. Je móet gewoon daar beginnen.'
Volgens een follow-up systeem bracht ze de patiënten in kaart: tijd waarin
de behandeling Is begonnen, eventuele operatie(s), naam van de arts. diagnose,
controledata enzovoort. Als iemand niet op tijd op controle komt, wordt er vla
arts of wijkverpleegster geinformeerd naar het hoe en waarom.
.Weet U, kanker Is geen ongeneeslijke ziekte. Als je er maar vroeg genoeg bij
bent is er wél genezing mogelijk. Ik kan het bewijzen met mijn kaartsysteem.
Een patiënt blijft tien jaar onder controle. In het elfde jaar dat ik in Middelburg
bezig was, werden er 25 patiënten ontslagen. Na drie jaar waren het ongeveer
50 mensen. In één ziekenhuis. Zeeland heeft nu tien gewone ziekenhuizen, daar
worden ook kankerpatiënten ontslagen. Dat heb ik de mensen zo graag duidelijk
wiflen makeni al is kanker voor ons nog vaak ondoorgrondelijk, al weten we
niet hoe kanker ontstaat, we weten wel hoe we kanker kunnen bestrijden, als
het nog In een beginstadium Is.
.Kijk, ik heb hier altijd achter de schermen gewerkt. Zelf verplegen was er niet
meer bij. Mijn taak bestond uit de administratie, de voorlichting en de nazorg.
Die drie grijpen In elkaar en zijn allemaal belangrijk. Door het kaartsysteem
heeft men zo alle gegevens bij de hand en leest men de geschiedenis van de
patiënt. Door de voorlichting staat het publiek wat minder huiverig tegenover
deze ziekte en tegenover de nazorg.
Op het ogenblik kan men nog moeilijk huisbezoek doen. Een enkeling die el
Jaren onder behandeling Is vraagt er weieens om. maar verder schijnt het nog
altijd op veel bezwaren te stuiten. Die nazorg houdt bijvoorbeeld In: voor goede
protheses zorgen. Ik heb een koffer met verschillende protheses. Ik Instrueer
dan de verpleegster of wijkverpleegster; een enkele keer praat Ik er zelf over
met de patiénten.
.We zijn met voorlichting gestart De eerste avond was Ik ontzettend nerveus.
Wat wist Ik er van af? Door de opleiding weet Je wel Iets, maar wat zouden
ze vragen 7' Nu draait ze er kennelijk de hand niet meer voor om.
Ze ging met film, dia's en haar spraakwater Zeeland rond, sprak voor diverse
verenigingen, sprak later op regionale voorlichtingsavonden.
.Ik belde een burgemeester, de plaatselijke erts, de wijkverpleegster en dan
kwam het wel In orde.
Ik ben vreselijk dankbaar voor alle medewerking die Ik overal heb ondervonden.
In al die Jaren zijn er maar twee huisartsen geweest ale zelden, .dank U wel,
daar voel ik niet zoveel voor'.
,Het Koningin Wilhelminafonds, dat geld Inzamelt voor de kankerbestrijding,
vroeg om samenwerking. Dat hebben we gedaan: voorlichting vóór de pauze,
propaganda na de pauze. Op de avonden zamelden we géén geld In. Een huis-
aan-huis-actie volgde dan later'.
,Op zo'n avond kwamen altijd heel wat vragen los. Veel mensen keken heel ver
baasd en misschien wel achterdochtig als Ik zei dat kanker wél geneesbaar was.
Juist door die engst van de mensen voor deze ziekte kun Je die nazorg niet
goed van de grond krijgen.'
,Wat ik gedaan heb, was veel voorbereidend werk. In zeven zieken
huizen bestaat nu een follow-up systeem voor kankerpatiënten. Ik
hoop dat mijn opvolgster wat betreft de nazorg vooral, meer kan be
reiken dan ik.
Een grapje, toch weer uit Parijs. Het is een onvervalste ,bloomer-'jurk
in crepe de chine Tergal. Een jurkje voor een onder-ons-feestje in
groen en wit. Met een beetje fantasie wel iets voor doe-het-zelvers.
TV.Phet wonderlijke plantaardige
produkt dat vlees kan vervangen, it niet
geschikt voor dieetvoeding. Dit is de mening
van het voorlichtingsbureau voor de voe
ding dat het nieuwe produkt onder meer
op .toepassing m diëten heeft onderzocht.
T.V.P. is, aldus het bureau, niet bruikbaar
in lichtverteerbare diëten (het is zwaarder
te verteren dan raager zacht vlees), in
streng-zoutarme diëten het bevat zout) en
in eiwitarme. diëten (het heeft een hoog
eiwitgehalte). Omdat T.V.P. als zuiver
plantaardig produkt geldt is het wel heel
geschikt voor mensen die uit principiële
overwegingen een vegetarisch dieet volgen.
.Geef ik genoeg zakgeldDeze bange
vraag (en nog ren heleboel andere vragen)
probeert het g zinsbegrothigsinstiluut te
beantwoorden in ren zojuist verschenen
boekje dat zakgeld voor de schoolgaande
jeugd heet. Kinderen moeten met geld
leren omgaanzakgeld kan daarbij een uit
stekend leermiddelzijn, vindt het G.B.l.
Ouders moeten zakgeld niet als .luxe' zien,
maar zich evenmin laten beïnvloeden door
kinderverhalen over het hoge zakgeld dat
andere kindertjes wel zouden krijgen Het
kan nuttig zijn om eens over zakgeld te
praten met de ouders van vriendjes en
vriendinnetjes. Deze en nog vele andere
tips in Zakgeld voor de schoolgaande
jeugd'.
Koude natte voeten zijn generaties lang
beschouwd als zeer geniepige belagers van
de gezondheid. Die overtuiging is fors aan
het wankelen gebracht door een in Amerika
gehouden experiment, waarbij een aantal
mensen zich urenlang geduldig heeft bloot
gesteld aan tocht en vochtige lucht. Bijna
letterlijk blootgesteld, want ze droegen hij
deze onderneming ten dienste van de me
dische wetenschap alleen maar shorts en
luchtige hemdjes. Ze verkilden bij dit alles
door en door, maar bleken na afloop van
het experiment nagenoeg geen verkoud
heden te hebben opgelopen, althans niet
meer dan in normale omstandigheden het
geval zou zijn geweest. Blijft de vraag waar
de beruchte winterse koutjesdan vandaan
komen.
De Engelse akteur Oliver Reed die een
tan de hoofdrollen speelt in de verfilming
ran de musical Oliver, vertelt aan Ladies'
Home Journal hoe hij zijn zoontje van zeven
jaar meenam naar Amerika, waar iedereen
spottend zei: ,wat een leuk meisje'. Ah
Reed vertelde dat zijn spruit een jongen
was vroeg men hem waarom het kind zulk
lang haar had. Amerikanen zeggen dat ze
er trots op zijn wanneer hun zoontjes er ah
echte jongens uitzien. Daarmee bedoelen
ze', aldus Reed, ,dat ze het haar van de
jongens afscheren zodat ze eruit zien als
aardappels'.
Vroeg of laat worden allerlei attributen
uit grootmoeders tijd weer bruikbaar in de
mode. Zelfs die oude benen gordijnringetjes
die misschien nog ergens op zolder liggen.
We lenen even een idee uit een Parijse
boetiek: knip uit witte of zwarte crêpe een
rokgedeélte en een miniem bovenstukje
voor een jurk, haak een menigte gordijn-
ringetjes met wit of zwart garen om en zet
de onderdelen van de Jurk aan elkaar met
de ringetjes als tussenzetsels. Hang het ge
heel op aan twee schouderbandjes van om-
gehaakte ringetjes. Een heel werk, dat wel,
maar ook een garantie voor een ijzer sterke
blikvanger op elk feest!
Zelfs zakenvrouwen die gewend zijn aan
,eten op rekening van de zaak' schijnen
zich wel eens ongemakkelijk te voelen wan
neer het moment van de afrekening arri
veert. Namelijk wanneer ze eten met een
mannelijke zakenrelatie die zich gegeneerd
voelt wanneer de rekening niet aan hem,
maar aan de vrouw wordt overhandigd.
Om de gevoelens van zulke weinig ge-
emancipeerde mannen te eerbiedigen, heeft
(zo meldt Marie-Claire) iemand in Parijs
nu een speciaal restaurant pour femmes
d'affaires' geopend. De gastvrouw kan daar
ról staan met het tekenen van de rekening,
betalen mag ze later.
In Elle een interview met de 24-jarige
Daniele Bancel, de enige vrouwelijke auto
coureur van Frankrijk. Vier maanden ge
leden heeft ze voor het eerst op het circuit
van Montlhery gereden, met tweehonderd
kilometer per uur, in een door een vriend
gebouwde racetcasen Ze heeft om te be
ginnen haar hele bruidsschat in haar dure
liefhebberij gestoken. Verder wil ze baar
hobby bekostigen door van dag tot dag te
werken: als (zeer goed betaalde) gastvrouw
op de salon de Tan to, als mannequin en als
fotomodel. Over de houding van haar man
nelijke collega's in de autosport zegt ze:
,De Engelsen en de Duitsers zijn wel aardig
De Fransen helemaal niet. Ze gaan weg
zonder me te groeten. Ik word blijkbaar
beschouwd als een indringster op een ter
rein dat voor mannen is gereserveerd.
(ADVERTENTIE)
Zie het zélf op tv:
de moderne groene panne
boender die zo wonderlijk
vlug uw aangezette pannen
en fornuisbranders schoon
maakt en nog 10 x lan
ger méégaat ook.
bij aankoop van zo'n Scotch-
Brite panneboender tijdelijk
2 handige Scotch-stootdop-
pen voor die deur die steeds
mv muur beschadigt, weet u
