HENDRIK WILLEM VAN LOON DE WANDELENDE VAKANTIE VAN VEERE DE BRIEFKUNST VAN DE ANDERE VAN LOON k ZEILRACE VAN HENDRIK WILLEM 14 december 1968 jn m de schaarse i>url retjoto'b lun Van Loon. Uezi verscheen ,je speciale Zeelandeditie I961/) van Knickerbocker Interna- Jiouttuyu' ie Veere Herinnert Negentienhonderd dertig. Op de rustigste zand stenen huizenkade die Nederland rijk is, wappert kleurig en iets te onstuimig voor die strenge tijden de Stars and stripes Veere heeft er wat onwennig tegenaangekeken, maar het huis en zijn bewoners zijn bekend. De Veerse legende van nu is dan nog de levende werkelijkheid van alledag en Hendrik Willem van Loon draagt ver schillende steentjes aan de legendevorming bij Van de voorgevel van .De Houttuyn wappert de Ameri kaanse vlag. in Amerika heeft hij tijd, gelegenheid en zin genoeg om ondanks alles (of dankzij alles) de Hollander te zijn, In Veere laat zijn Veerenaarschap hem af en toe de kans Amerikaan te zijn Hendrik Willem van Loon heeft zich zonder veel moeite naar het stadie gezet, welnu het stadje zal zich zonder veel moeite naar hem zetten Of hij voor een belangrijk deel van de wereld geldt als een meesterschrljver of niet Hendrik Willem van Loon kan als zovelen voor en na hem niet nalaten- pogingen in het werk te stellen dat in he diepste wezen van zijn uitzonderlijkheid nog nooit af doend getypeerde stadje Veere waard te worden Hij wordt dat in eén ogenblik, want Van Loon Is zo van Veere dat zijn geboorte in Rotterdam een topografische misser van de eerste orde is. de aanloop tot een uitstel van executie Als de vreedzame executie er eindelijk is hebben beide partijen geen uitleg meer nodig Ze ken nen elkaar immers al zo lang. Het is dan inmiddels 1928 Hendrik Willem van Loon blijft yijf jaren in Veere, vijl jaren die in belangrijke mate bijdragen aan het ontstaan van een schrijversoeuvre dat de naam Van Loon brengt waar ook maar een Stars and stripes mag wapperen. Wie was deze Hendrik Willem, van vie men met eer glimlach zeggen kan dat hij de Bijbel zo niet in inhoud dan toch in oplaag concurrentie aandoet' Er zijn heel wat schrijvers die hem liever niet als Schrij ver de geschiedenis in willen sturen, er zijn evenzoveel historici die datzelfde voorbehoud ten aanzien van de titel Historicus maken Toch zeggen de standaardwerker bijna zonder uitzondering van Hendrik Willem van Loor dat hij leefde van 1882 tot 1944 een Nederlands-Ameri kaans historicus was, die in 1903 naar de VS ging en studeerde aan de Harvard universiteit Voorts dat hij in vlotte trant veel historische werken schreef. enkele zeer bekend werden Onvermijdelijk volgt dan .In de tweede wereldoorlog heeft hij in Amerika veel voor Nederland gedaan Daarmee 'S dan nog met zoveei gezegd ovei de man Van Loon. Was hij te vereenzelvigen met de vlot rollende zin nen in zijn werk? Is het goed hem alleen te beoordelen op zijn vele nogal gemakkelijk geschreven gedrukte teksten? Was hij even bol. even gemakkelijk rekbaar, als zijn proza? Ian Greshoft die Van Loon als weinigen heett gekend, zegt er in Het boek der Vriendschao (Van Kampen. Querido) dit van Eigenlijk had ik Hendrik Willem van Loon moeten verafschuwen Ik heb veel van hem ge houden Hij was het voorbeeld van den veelschrijver voor een verachtelijke lezerskring van halfontwikkelden hij was joviaal, luidruchtig, gemeenzaam opzichtig, ijdel en hij hield dolveel van tam-tam Hij verheeriijkte the com mon man. de hele kleine man, die ik om zijn afgunst en wrok als mijn persoonlijke vijand beschouw Hendrik Willem van Loon behoorde tot de zeldzame en begenadig de soort mensen die zich alles kurnen veroorloven, waar ieder ander zijn nek over zou breken Van Loon werkte altijd en overal als een verfrissing ietwat gewelddadig maar toch altijd welkom Hij was voor velen een wande- ende vacantie Hij betekende een korte bevriiding uit een jaree' en een benauwde omgeving VEERE In 1927 komt van Loon in Veere Het eerste bezoek is als een vakantie bedoeld, maar Van Loon blijft er hangen Veere raakt aan de grote uitbundige man. door een Fran ciscaner pater eens omschreven als .een ertorme sub stantie. samengesteld uit millioenen cellen vlugger ge wend dan aan zijn heel wat frêlere vrouw Jimmie, in alles een Amerikaanse die het met de Nederlandse taal niet zover brengt zulks naar het oordeel van de Veerse dames in scherpe tegenstelling tot het dragen van ange nauwe broeken en felgekleurd toegevoegd textiel Als Jimmie ook nog een stevige steunpilaar van de tabak verwerkende industrie blijkt te zijn, weet men pas met een echte Amerikaanse te doen te hebben, maar daar zal niemand zich een buil aan vallen aan vriendelijke mensen ■s het niet zo moeilijk wennen. De afstand tussen de Van .oons en Veere van nature al te klem om te meten, ver valt. In de .Houttuyn schrijft en tekent Van Loon een belang rijk deel van zijn oeuvre en besteedt de tijd die hem overblijft met zichzelf een afdoend antwoord te geven op de vraag waarom hij nu eigenlijk naar Veere is gekomen De aanleiding is heel simpel de persoon van de befaam de schilderes Lucy van Dam van Isselt. die op zeer veel vooraanstaande kunstenaars haar genegenheid voor Veere neeft weten over te dragen en rond zich een kring vrien den van Veere verzamelde, lang voordat de officiële vrienden waren uitgevonden Hendrik Willem van Loon, die tot over zijn oren in de vrienden en kennissen zit. maakt van deze Lucy van Dam aktiviteiten een reusachtig sneeuwbaleffect, en ontvang, m Veere een internationaal gezelschap dat op zoveel goede namen drijft dat de tweede bloeiperiode van Veere door niet minder .vreemde' pennen beschreven wordt als de eerste Hendrik Willem van Loon is dit Veere nooil meer kwijt kunnen raken. Als de noodzaak de roep var de dollars voor hem duidelijk hoorbaar maakt, gaat hij terug naar Amerika en noemt zijn huis in New Green wich .Nieuw Veere Hij laat dat huis zoveel mogelijk her inneringen aan het oude Veere oproepen, het oude Veere, waarvan Van Schagen eens heeft geschreven .Eenmaal gaan we terug'. Ook Hendrik Willem zal eens terug gaan. terug naar Wal cheren en Veere als de tijden hem dat toelaten De tijden zijn echter onbarmhartig en worden al gauw beheerst door het bruine beest van de bezetting. Van Loon blijft in Amerika en vergeet er niet het beest te bestrijden OORLOG Hoezeer de oorlog, de bezetting van Nederland hem bezighoudt vinden we bij Ludwig Marcuse in .Mein zwan- zigstes Jahrhundert'. Marcuse. die de oorlog >n de naaste omgeving van Van Loon doorbrengt, schrijft Er waren ook anderen, veel anderen zelfs die het klaarspeelden om tegelijkertijd en met dezelfde ijver zo wel in het Hollandse Veere (op het eila I Walcheren) als in New York te wonen. Een van hen leerde ik al heel gauw kennen: de goedmoedige Goliath Hendrik van Loon. de kolossale Hollander met de lichtste zware boeken In de eetkamer van zijn huls .New Veere' hing. toen hij stierf, een schilderij dat met een zwarte doek was bedekt het stelde zijn geliefde stad voor en mocht de rouw niet afleggen zolang zijn land onder de Duitse ver drukking moest leven Marcuse toont ook zijn diepe verwondering over het op treden van Van Loon. die slag voor keer bewijst dat het van Manhattan naar Walcheren zeker niet meer dan een uur reizen is. Het is algemeen bekend dat Van Loon zichzelf voor de Nederlandse zaak letterlijk heeft doodgewerkt en er zijn laatste cent aan uitgaf. Hij hielp talloze vluchtelingen, tegen alle verdrukking in Een brieve aan Greshoff spreekt boekdelen. Ik heb alles gedaan wat ik kon om de Hollanders t9 helpen en Gode zij dank is mijn positie h.er zo. dat k een hele legerdivisie waard ben Maar die brave Leden in Canada, om de Prinses heen. spelen nog altijd hofje, zoals Willem V te Wolfenbuettel Ik zal ze moeten laten schieten Het is tijd verknoeien Er is thans voor mij slechts éen doel Holland weer vrij te krijgen Daarvoor geef ik gaarne alles Maar deze oude sleurmensen zijn alleen maar een last Dus gaan wij alléén door.' Greshoff- .Van Loon heeft zich van 1939 zo volledig en hartstochtelijk gegeven, dat zijn lichaam niet bestand bleek tegen het werk. zijn geest niet tegen de teleurstel- ing. Hij is in de letterlijke zin des woords als oorlogs slachtoffer gevallen. Van Loon beweegt Amerika tot Nederlandse radlo-uit- zendlngen en schrijft samen met Albert Ballnk speciale uitgaven van de Knickerbocker International, die door de RAF boven het bezette Nederland worden gedropd [In het speciale Zeeland-nummer van de Knickerbocker (1964) wordt het aandeel van Van Loon via de pennen van mevrouw A Kochde Waard en de heer A Viruly nogmaals bepaald Van Loon sterft op 11 maart 1944. Zijn vrouw Jimmie zegt erover in het voorwoord van .Verslag aan Petrus', mis schien wel het sterkste (want autobiografische) boek van Hendrik Willem, het volgende .Februari 1944 was een kwade maand. De ene hartaanval na de andere. Het ging slecht met de ocrlog en daar maakte hij zich uiterst bezorgd over Denkbeelden voor het ene boek na het andere trokken aan zijn vermoeide geest voorbij Op de avond van 10 maart besloot hij de geschiedenis van de 18e eeuw te schrijven en vol van zijn nieuwe programma ging hij gelukkig naar bed. De volgende morgen stierf hij.' Hendrik Willem van Loon zag Walcheren en Veere niet terug. In Verslag aan Petrus' schrijft hij .Wat Middelburg betreft, in dit volmaakte juweel van een 17e eeuwse Hollandse stad hebben de Duitse gra naten zoveel vernieling aangericht, dat zij nimmer tot haar aloude charme kan worden hersteld Het zou Hendrik Willem van Loon goed gedaan hebben als hij nu bijna 24 jaar na de bevrijding van het bruine beest over de Balans wandelend zou zien dat de laatste fase in de wederopbouw van het volmaakte juweel is begonnen. Misschien had ook bij deze gelegenheid van de .Houttuyn' de Stars and stripes gewapperd E..M Vsu* OCELEff tneven uit het bezit van de heer Van der Veen te ^^VER de mens Hendrik Willem van Loon mogen dt uitspraken van Jan Greshoff. Ludwig Marcuse en Willem Vaarzon Morel Sr. elders op deze pagina voldoen de zeggen. Over de schrijver is daarmee eigenlijk ook heel wat gezegd. Toch blijkt er aan deze Hendrik Willem van Loon nog een onderbelicht aspekt te zitten. Zijn ge schiedkundige werken kenmerken zich. of ze historisch verantwoord zijn of niet. door een vlotte boeiende maai weinig originele schrijfstijl. Hij toont zich in het grootste deel van zijn gedrukte werk een zakenman van de eerste orde, een schrijver die weet wat zijn lezers willen er daardoor het de-klant-is-koning-stempel op zijn boeke. drukt. In zijn grote werken is hij dan ook vol breedsprakeng- aandacht voor grote daden en beslissingen Het enorm» beeld krijgt bij hem een kans en gnjpt d - ook Het is he beeld dat the common man aan zal spreken, de meer be lezenen raken er niet zo gauw meer door gegrepen. De vele titels geven stuk voor stuk aan waar de boeken on geveer terechtkomen: The fall of the Dutch Republic, The story of mankind, The rise of the Dutch kingdom, The story of the bible. Lifes and times of Rembrandt van Rijn Folk Songs of many Lands. Simon Bolivar etc Plotseling komt men in de lijst van werken een afwijken de titel tegen: .Report to St. Peter'. Het is ook een .afwijkend' boekje dat ons een totaa' andere Van Loon toont laren aeleden verscheer het ir Nederlandse vertaling in ae Ziivermeeuw-ieeks van Ser vire onder de titel Verslag aan Petrus', over de wereld waarin Hendrik Willem van Loon de eerste jaren van zijn leven doorbracht. Het is een beekje vol autobiografische notities en overpeizingen die iets meer zeggen over het schrijversschap van Van Loon, Jat ook de eerder ge - noemde .meer belezenen' zal boeien /"\NLANGS kwamen ons uit het bezit van de heei P v d Veen te Middelburg enkele brieven en rekeningen van Hendrik Willem onder ogen, die afkomstig zijn uit de antiquarische afdeling van de tot voor kort in Veere gevestigde kunsthandel Leen van Lier In deze brieven spreekt dezelfde Van Loon. die zijn ver slag aan Petrus uitbrengt Het is een puntige conversatie een prima vertegenwoordiging van de epistolaire schrijf- cunst die de laatste tientallen jaren in de Nederlandse iteratuur mei een gelukkige uitzondering voor Van he' Teve (G K wat in onbruik is geraakt. :n een brief van 19 februari 1924 aan de Amsterdammei Henr Boas schrijft hij naar aanleiding van zijn .The stor-. of the bible' ,De Bybel heeft een oproer veroorzaakt en de naam Van Loon is nathema bij pastoors, dominees en rabbi's Er wordt tegen gepreekt en geradiod en geschre ven. Heilige paters besteden den morgen aan Van Loor and his nerious Bybel En zooals te verwachten was heb ben de Liberale geesten voor wie het boek geschrever was hun mond gehouden Wij hebben dus voorlopig alle advc entie gestaakt en houden ons slapende Want je kunt een boek maar eens uitschelden Is de scheldpartij iver dan laten we het langzaam over de heilige akkers locpen. En omdat ik net zoo hef naar den mustaard ga voor een doodzonde dan voor een doodzondetje, ben ik thans midden in de Story of the Struggle for the Free dom of Thought. Hij tekent dan met .de banneling in de verre landen der heidenen. Hendrik Willem'. \7AN LOON blijkt in een brief van 15 december 1929 overigens ook al weinig liefde op te kunnen brengen voor het dagblad De Telegraaf In telegramstijl j .ik wachtte omdat ik Moussault van de Telegraaf beloofd had met zijn vrouw en hem te eten ik ben gansch niet telegraferig maar Moussault was altijd een beste longen nu niet bepaald een van 's Heeren gentlemen maar hij werkte hard en was geestig en ter wille van hem had ik dan maar eens een paar keer geslikt als Broeder Hol- dert's naam (een bepaald niet onbesproken redacteur van De Telegraaf, redgenoemd werd enfin ik zit in het Americain met de redakteur van 't Handelsblad een borrel te drinken hij deed het drinken en ik het kijken, toen er gebeld werd nu had ik de vorige avond met de Handelsbladman gegeten en die had ge zegd: toe schrijf die middelburgsche rommels op dat had ik gedaan en er als een soortement essay wat Veerensch stadhuis bijgedaan ik had Moussault be loofd eens over dat stadhuis voor hem te schrijven maar gezegd: wacht totdat ik terugkom en dan kan ik werkelijk eens zien wat er niet deugt en het serieus maker dat dingetje in het Handelsblad had 1 Veerensch stadhuis en ik was mij niet bewust van zonde toen ik door de telephoon een standje kreeg dat twintig minuten duurde omdat ik iets aan het Handelsblad gegeven had dat ik aan de Telegraaf beloofd had ik was nog dwaas ge noeg om te trachten te bewijzen dat dat geen Veerensch stadhuis was maar alleen brand in Middelburg met een Veerensch bijsmaakje dat ik deze zaken doende voor hoegenaamd geen geld zeer zeker kon schrijven zooals het mij inviel dat ik ter wille van dit stadhuis mij voorstelde in alle kranten te schnjven enz. enz. maar ik heb toe de groote geduldproef doorgemaakt en twintig minuten lang naar een standje geluisterd van de -TELEGBAAF alstublieft pver journalistieke ethiek ik heb deze vele jaren des heeren Holdert's en Schroeder'a schoftenstreken mij bekend uit den oorlog stil gezwegen omdat ik dacht, anders krijgt de brave Moussault er last mee en krijg nu een standje van 20 minuten goed nu ben ik vrij om te schrijven over deze twee staats gevaarlijke knapen wat mij belieft zooveel gewonnen en aangezien ik slechts in Amsterdam zat om die menschen te eten te geven ben ik gauw weg gegaan en met de laatste trein in Veere Ï-JTET zijn slechts twee veelzeggende fragmenten uit een uitgebreide met de van Van Loon overbekende pen tekeningen en krabbels versierde correspondentie. Ze maken van de door de officiële literaire en literair- histonschc kntiek wat gedesavoueerde Van Loon echter wel een figuur die wat meer belichting verdient Nu de pogingen om van de .Houttuyn' in Veere een Hendrik Willem van Loon-museum te maken tot nu toe mislukt zijn. zou het aanbeveling verdienen dit .Instituut' met razend interessante kanten langs andere weg nog eens in het licht te stellen Bijvoorbeeld met een eenvoudige herdruk van het .Ver slag aan Petrus aangevuld met een keuze uit de voor een heel tijdperk belangrijke correspondentie. IW tl- S1- k de jaren '27 tof '32 woonde Hendrik Wil li) «ii van Loon aan de kade van Veere. Een Jtdegen huis, een gedegen naam: ,De Hout- Is, fyi'. Twee huizen verder woonde en woont 11 wgde heer W Vaarzon Morel, Amsterdam" tlfi herenaar, schilder en schrijver Jij vertelt hoe oud Veere zich Hendrik Wil «n van Loon herinnert .Hef was een grotf tóuuste kerel, hartelijk en gul, maar eer 1 Msems goede businessman Hij was ook ,y 'tl een beetje 'n ongelikte beer, die graai -'ti wat hem voor de mond kwam en ik zou "1 best kunnen voorstellen dat niet altijr M dames even gecharmeerd van zijn uil •nkingen waren.' Jjendrik Willem was in die lijd eigenlijk !el jM bezig mei schrijven, al zei hij tegen is «der die net horen wilde dat hij er maar j. wimg interesse meer voor had Ik herinner ii *i nog goed. hel zullen van die grauwe K decemberdagen a's nu geweest zijn. dat hii f. plotseling alles aan het afsluiten was, zijn n Bitters ordende en de grote kaarsenkronen öristak ,Och', zei hij, ,er komt weer zo'n ■ent uit Amerika en die wil dal ik een boek ichrijf Dan zeg ik ach, laat me hier nou ir ,f here maar rustig aan mijn lot over Ma-"1 P. als ie natuurlek erg veel dollars u - ij Bgin ik weer te twijfelen ;i hn van de verhalen die Van Loon o t test tonen, is wel dat van de grote zeiiv. i!"id, de wedstrijd van Hendrik Willem zoa t B 'm hier nog noemen Frits Philips ha *Mer op de Markt ook een huis en was dr beste vrienden met Hendrik Willem Je zar B dikwijls samen door Veere stekkeren er 'Ite keer weer werden ze naar de haver Setrokken Daar lagen noo de echte hooa ttrzen, de geur van hout, eerlijke scheper «st donkere zeilen, prachtige tinten cn altijr pn dek de vissers met hun donkerblauw» «leren Philips en Van Loon zagen dat dar for dag en plotseling wisten ze het Di' Mrnalenvloot moest in zijn geheel een zeil race houden Ze spraken er met de visser' 3"er Er kwam qeen reqlement, alleen eer tomité waar ook de vissers zelf in zaten b die lijd. er waren echt wel mensen die niet zo ontzettend breed hadden. wa< sen geldprijs echt heel wat en Frits en Hen bnk Willem zorgden dat er voor elke deel nemer, van de eerste tot de laatste, wat te verdienen viel Goed Het aantal zeilen deed er helemaal niet toe en ieder moest maa' weten hoe hij voer Achter de Campveersche toren werd eei groot touw gespannen Hendrik Willem stonc met zijn gevolg op het platte dak van de Campveersche toren en toen het touw vie gingen de schuiten weg Een lange rij ruigr gelukszoekers, zonder enige wedstrijderva ■-inq op weg naar de hoofdprijs Ze moester zeilen naar de duinen van Vrouwenpolde an dan terug naar de Veerse haven. Voo de zekerheid hadden de heren organisatorer bij de duinen maar een schuil voor anke gelegd, die ze moesten ronden En Hendril Willem stond daar op dat platte dak maa' de dag van zijn leven te hebben. Hij filmd' alles. Voor het oog scheen alles zo prachtig ge regeld en toen kwamen er drie tegelijl bij de haven aan leder dacht aan de groti prijs en niemand aan wijken Geen centi meter plaats werd er gemaakt en krakenc schoot het stelletje de haven in De boeg spriet van de een stak door hel zeil var de ander, maar de aankomst was gefilmd er lat sloot elke discussie uit •rits Philips (o ja die woonde naast he oomse kerkje van Toorop, schuin tegen iver hel stadhuis), Frits Philips zei: .Ik be aal de brokken' en toen was er plotseling jeen enkele visser die tijdens de race qeer Trokken had qemaakt. Het was een dag me: ïeel veel plezier voor iedereen Waar he' Tubliek vandaan kwam, is maar moeilijk te aden De qrootste pretmaker stond echte doven op de toren en filmde Boze tonger seweren dat hij dat filmpie later in Amerik» ■oor een aanzienlijk hoger bedrag heef ■erkocht dan er nu in de orijzen was qaa- •itten Een ander typerend verhaal is dat van zij' 'iets Hij kocht het ding voor algemeen ge iruik en zette 'm legen een boom op dr rade Er waren toen niet zo heel veel fiet en Iedereen vond hel hier eigenlijk we ren beet e gek, maar op den duur was he' ding altijd onderweg van Veere naar Mid delburg. Er waren ook wel van die gasten die dan vergaten om de fiets terug te bren gen. Speciaal voor hen liet Van Loon onder het zadel een plaatje maken .Gestolen bij Van Loon, Veere' En nog zo'n verhaal Hendrik Willem had het ringrijden gezien en was er helemaal gek van. Dal ging toen nog op het abdij olein in Middelburg en nog wel op' drie banen. Prachtig, prachtiq In een grote qla en kast stonden de prijzen, ik zou haas- •eggen in bestuurlijke volgorde Eerst eer Teker van de stad Middelburg, dan een gro ere van de provincie, dan nog een grotere 'an de koningin en lest best de allergroo' te van Hendrik Willem Hij liep daar dar iok de hele dag rond met een oranje sjert im of het hele spul van hem was.' Hendrik Willem van Loon was verrukt va v/eere Hij kende het plaatsje als zijn broek •ak, je mag wel zeggen dat hij alles wist var *!ke steen Hij heeft Veere ook qeliefd ge -naakt bij een brede kring van bekenden Het was er altijd de zoete inval Gek, he -varen helemaal nie' allee" mensen van bui ten die altijd bij hem over de vloer kwamen Dok de Veerenaren zelf Als het mistroostir weer was, zo grijs als de zee soms kan zijn werd het hem wel eens iels te rustia m Veere Dan ging hij het hele stadje door, deed ovei si de deur open en riep ,lk bak vanavom lannekoeken Wie komen wil is welkom Dan wisten we dat het vanaf ach» uur vri intree was Alle rangen en standen liepe- oinnen Hendrik Willem stond in zijn hemd1- mouwen achter enorme teilen beslag en bak ■e De gasten zaten lot in de bedstee e buiten groeide de stroom Boven zijn vuu vas een plank met allemaal van die klein 'ijne flesies en dan ginq hei van jij lus ceker wel een beetje Curasao in je p^nne coek? en jij liever coqnac?' Aan gewon lannekoeken kwamen we met meer toi •naar de vreugde was meestal voor de stad jenoten Van Loon was een opvallend man Een echt Tonhomme, af en toe misschien een beeti angelikt maar hartelijk Als ie nu naar ,D- Houttuin qaat kijken, zie ie dat ze er ee' levelsteen in hebben laten zetten Die kc 'ijkt qoed En dan staat er zoiets bij al- "Hier 'eefde en werkte de heer Hendrik Willem van Loon Als ik die steen zie, denk ik zo'n 35 jaar feruq Nee, ,Hier amuseerde zich de heer Hendrik Willem van Loon' zou toch nog niet zo gek zijn geweest.' De zeilrace van Hendrik Willem. De hoogaarzen verlaten de haven van Veere. Op de Campveersche toren (onder de vlagHendrik Willem met zijn gezelschap.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1968 | | pagina 17