,Het is hier net als b
ii Mutti 9
KRISKRAS DOOR
HET LAND
VAN HULST
JLB XV JL &JL illtiittt
tliP
VINDT EEN VAN TERNEUZENS'
200 BUITENLANDSE WERKNEMERS
VAN D'EE TOT HONTENISSE
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Een verrassende krantefoto met een even verras
send onderschriftEen man en een vrouw beiden
87 jaar oud die elkaar met een haddruk trouw
voor het leven beloven. Beiden huwden voor de vier
de maal en bij zulk een blijmoedige lotsaanvaar-
dmg past, dacht, ik, de kwalificatie bejaardenniet
De ambtenaar van de burgerlijke stand die het hu
welijk voltrok bekende eerlijk dat hij dit bruids
paar geen geestelijke bagage mee te geven had ei.
dat ze ongeticijfeld zelf beter de huwelijksrechtei
en plichten zouden kennen dan hij se krachteni
zijn ambtelijke instructies kon voorhouden. De ge
bruikelijke lyrische toespraak over de verheven hu-
welijksstaat zal dan ook wel achterwege geblevei
zijn. Dat het twee mensen zijn die hun leven vast
besloten waren zich door niets en niemand te laten
verslaan en de harde uitdaging van het. soms wrede
leven hebben gepareerd, staat wel vast. Dezi
bruiloft ia een glimlach van een benijdenswaardige
levenskunst. De gebeurtenis brengt mij op het initi
atief van de Zaandamse directeur voor sociale za
ken, de heer Geerts: het idee, een niet commercieel
huwelijksbureau voor bejaarden op te richten. Hon-
terden brieven heeft deze directeur op de bekend
making van zijn plan ontvangen. Hij is van mening
lat het plan nu niet zo maar direct in de daad
kan worden omgezet, want zegt hij, het trouwen op
atere leeftijd is nog met te veel vooroordelen om-
ingd en er zal eerst een verandering moeten plaats-
■ijlden in de mentaliteit ten opzichte van het be
laardenprobleem. Zeer behartenswaardig en juist
cas naar zijn mening zijn opmerking ,dat de hul]
ian bejaarden nog te veel in de sfeer van de lie
idigheid ligt',
ie heer Geerts zegt verder dat er meer bejaard/
timenwonen of opnieuw huwen dan bekend is.
langt meestal wonderwel' voegt hij eraan toi
Hijns inziens heerst nog altijd te veel de tender
nider wordende mensen als een aparte en wi
ry er is te isoleren groep te gaan beschouwt
En waarom eigenlijk t Er zijn grijsaards van twin
tig en jongeren van tachtig. Waarom nu niet g<
woon de tweede levenshelft beschouwen als sluil
stuk van de kringloop die het leven is en weh
gedeelte even belangrijk is als het begin. Kind-zij
>-!» ouder worden doen op de een of andere manu
hulpeloos aan en kunnen hier door vertedering ei
VRIJDAG 13 DECEMBER 1968
mededogen wekken. Niet altijd. Het zijn twee cate
gorieën menselijke wezens die een zekere gelijke
nis vertonen doch die desondanks niet altijd kunnen
rekenen op een liefderijke verzorging. Was dat maar
waar. Dan bleven ons de navrante verslagen van
mishandelingen van kinderen en bejaarden (ook
leestelijk kan iemand mishandeld worden) bespaard.
Yaarbij dan moet worden aangetekend dat dit al-
een de gevallen zijn waar de justitie ingrijpt,
lejaarden zijn geen curieuze bevolkingsgroep waai
-estanten van sentimentele gewetenswroeging op uit-
jeleefd moeten worden, zijn zijn volwaardige mede
burgers van onze samenleving, zonder meer. Zij
ebben recht op barmhartigheid indien hun levtivs
:vond verduistert, evenals ieder andere mens van
elke leeftijd hij ook moge zijn, die door het levei
slagen wordt. Ons aller uitemaehjk doel, op welk-
cïjze ook nagestreefd, is het verwerven van gelui
•n de ontvluchting van de liefdeloosheid. Het is
jaar, dat men in de tweede levenshelft, door he
aegvallen van oude contacten en de onvermijde
jke ongemakken van het lichamelijke slijtagepro
es, behoefte heeft aan warmte, medemenselijkheic
n het zolang mogelijk bewaren van de eigen onaf
ankelijkheid. Maar, alweer, is dit een privilege
an de ouderdom Hebben jonge geschonden levens
Iet evenveel recht op vjarmte en bijstand als ou-
erenf Waar echter bij ouderen beslist geen be
oefte aan bestaat ia aan neerbuigende <.u. erieure
riendelijkheid, betutteling en schouderklopjes. Ik
eens de heer Geerts hst grootst mogelijke succes
nj zijn streven en alle eenzame ouderen 'en jon
geren) levensvervullende contacten met geestver
wante leeftijdgenoten.
De familie Precoraro was wel koud...
TERNEIJZEN ,Het is hier net zo goed als bij Mutti...', zegt
meneer S. Sanden uit het Duitse Sachendorf. Met twee land
genoten en een Engels sprekende Portugees zit hij in een
kosthuis in Terneuzens nieuwbouwwijken. Vier van de tegen
de 200 buitenlandse werknemers die korter of langer in de
Scheldestad werken en wonen.
Sanden en zijn goedmoedig kaarten
de collega's voeren voor hun firma
bijvoorbeeld een karwei uit op de
Dow Chemical. Ze arriveerden eind
oktober en blijven tot de 20ste van
deze maand. Lang genoeg om een
opinie over hun tijdelijke verblijf
plaats te hebben. ,Het is ons mee
gevallen. De mensen zijn hier bij
zonder geschikt. We hebben geen
moeilijkheden gehad. Misschien al
en toe eens met de taal. Nee. over
het kosthuis ook geen klagen: 't is
helemaal zoals thuis...' En inder
daad: Terneuzen weet langzamer
hand hoe het met Italianen, Turken,
Duitsers en Amerikanen moet om
springen. In de afgelopen jaren heeft
het begrip .buitenlandse werknemer'
overal ingang gevonden. Dat geldt
zeker voor het gewestelijk arbeids
bureau. Kreeg men er zo'n vijf jaar
geleden nog vrijwel uitsluitend met
Fransen en Italianen te maken (die
bij de Stikstof fabriek werkten), mo
menteel zijn alle nationaliteiten in
de kaartenbakken vertegenwoordigd
Het vreemdelingenlijstje van Ter-
neuzen overigens een sterk va
riabele zaak zag er per 9 decem
ber als volgt uit: 3 Marokkanen. 6
Turken. 1 Iranees, 2 Noren, 3 Span
jaarden, 8 Joegoslaven, 16 Ameri
kanen. 15 Engelsen, 1 Tsjechoslo-
waakse. 1 Hongaar. 1 Algerijn. 3
Australiërs, 1 Griek. 3 Oostenrijkers.
2 Tunesiërs, 3 Canadezen. 1 Pool,
100 Duitsers, enkele tientallen Itali
anen en een dito aantal Fransen.
De streekcijfers zijn (per 5 decem
ber) 5 Marokkanen, 14 Turken, 1
Irakees, 2 Noren, 6 Spanjaarden. S
Joegoslaven. 18 Amerikanen, 1 Hon
gaar. 1 Zwitser. 1 Tsjechoslowaakse,
16 Engelsen, 1 Algerijn, 6 Canade
zen. 1 Pool, 3 Australiërs, 2 Grieken.
1 Iranees, 4 Oostenrijkers. 2 Tune-
sicrs. 1 Zuidafrikaan, 33 Italianen
24 Fransen en 33 Duitsers. De drie
laatste categorieën zijn werknemers
die langer dan 2 jaar in de streek
wonen. De groep van 100 Duitsers
in Terneuzen is van tijdelijke aard.
In Zeeuwsch-Vlaanderen werken
naast nog 1700 Belgen (Terneuzen:
700), die merendeels pendelen. De
vrouwelijke buitenlandse werkne
mers zijn in de totaalcijfers inge
calculeerd: het gaat om een aantal
van rond de 20. De grootste afne
mers van buitenlanders zijn de Dow
Chemical en de Sttkstoffabriek.
kortom: fabrieken langs de Kanaal
zone. Daarnaast werken er bij aan
nemersfirma's die betrokken zijn bij
de verbetering van het Kanaal Gent-
Terneuzen. Bij het gewestelijk ar
beidsbureau staan momenteel 3 bui
tenlanders ingeschreven als werk
zoekende: een Turk. een Oostenrij
ker en een Joegoslaaf. Zij kunnen
echter op korte termijn weer aan
de slag.
.MUTTI....'
Mevrouw R. Heerebout-Kattenberg
is de tijdelqke .Mutti' van de heer
Sanden en zijn collega's. Ze heeft
?en nieuw huis aan de Beethoven-
hof waar in totaal 9 kostgangers
zijn ondergebracht: behalve de Por
tugees en de 3 Duitsers wonen er
nog 6 Nederlanders. Wie ze het las
tigst vindt? ,Het maakt helemaal
niets uit. Persoonlijk heb ik liever
Nederlanders, dat is voor mij ge
makkelijker in verband met de taal.
Maar overigens niets dan lof over
mijn Duitse pensiongasten. Dat geldt
trouwens ook voor de Portugees. Hij
spreekt alleen Engels en dat is niet
zo eenvoudig'. Ze heeft de indruk
dat er in Terneuzen een groot ge
brek aan kamers bestaat: het re
gent tenminste aanvragen. ,Nu rond
de feestdagen is het niet zo druk,
maar straks begint het weer. Ik heb
twee jaar dit pension en dat is wel
mtin ervaring'. Ooit moeilijkheden
gehad met buitenlanders? .Nee. nooit
Het leuke is, dat ik nog wel eens
reacties achteraf krijg. Mensen die
gaan trouwen of verloven. Dan stu
ren ze bericht'. Opvallend facetje:
de buitenlanders die ze in de kost
had wilden zonder uitzondering Ne
derlands eten.
KLIMAAT
,Nou. in 't begin was het hier wel
koud hoor', zegt de heer G. Preco
raro, een rasechte Napolitaan, die
zijn aanpassingsproblemen overigent
alweer jaren te boven is. Met zijn
Franse vrouw en twee bambin.
woont hij vier jaar in Terneuzen
al heeft hij de Italiaanse nationali
teit gehouden. Zowel meneer als
mevrouw Precoraro werken bij dc
Dow, zij het in wisselende dienster
zodat de kinderen steeds iemand
thuis vinden. .Ik heb eerst in Axe
gewoond', vertelt hij in vlekkeloos
Nederlands. .Daarvoor was lk ver
tegenwoordiger in de Bondsrepu
bliek. Of het me bevalt? Best hoor
Alleen moet je beslist vlug Neder
lands leren als je hier gaat wer
ken. Ik heb ondervonden dat je an
ders gewoon geen aansluiting krijgt.
In het eerste bedrijf waar ik was,
noemde iedereen me ,de Italiaan'
Ik verstond niemand, verschrikkelijk
gewoon. Door goed te luisteren heb
ik langzaamaan Nederlands geleerd
en toen ik een beetje uit de voeten
kon, solliciteerde ik naar een baan
op het laboratorium van de Dow.
we worden hier volkomen geac
cepteerd, hebben er onze kennissen
Daar zitten ook Spanjaarden bij.
Italianen? Nee vreemd genoeg nog
niet...' Dit jaar trotseert Precoraro
voor het eerst met succes de Ne
derlandse winter. Want dat was in
het begin echt even wennen. Of hij
nog weg wil .Nee. Of...ik zou 5
ton in de toto moeten winnen, Dan
ga'k toch weer eens in Italië kij
ken....'
GEEN CONTACT
Twee positieve geluiden van buiten
landse werknemers. Maar er is ook
een keerzijde aan werken in Neder
land: communicatiestoornissen, taai-
oarrières en het zich met geaccep
teerd voelen. Voor de buitenwereJ
niet altijd even duidelijk te onder
kennen problemen, maar ze ligge:
er. Hoe staat het maatschappelij)
werk tegenover deze zaken? ,Eer
lijk gezegd zijn onze contacten me
buitenlanders tot nu toe beperkt to
een enkel geval', zei men van dez<
zijde. .Kennelijk wenden de menser
zich niet in eerste instantie tot he'
maatschappelijk werk wanneer z<
met moeilijkheden zitten. Meesta
is hun eerste gang naar de gemeen
te, die de bijstand moet uitbetalen
Onze ervaring is, dat op het punt
van buitenlandse arbeiders in
ah-Vlaanderen coördinatie
uitbreekt, in de vorm van bijvoor-
>eeld een verbindingsman die de be-
angen van buitenlanders behartigt.
Sn willen wij ons werk effectief
tunnen doen, dan is het toch in de
;erste plaats noodzakelijk dat ons
lulp wordt gevr&égd. Wij bieden
ms niet aan. Overigens willen we
ïatuurlijk helpen, rriaar het zoe-
;en is naar een contactman om via
hem deze categorie te bereiken'.
En ja. misschien dat dan alle bui
tenlanders pas werkelijk kunnen zeg
den dat alles precies als bij Mutti'
is. Terneuzen doet in ieder geval
zijn best.
L)e trouwe lezer van de rnbriek ,Van d'Ee tot Hontenisse' zal zich de
rondgeleiding door de Veste Hulst ongetwijfeld herinneren. Ten nauwste
verbonden met deze Veste voelt zich het Land van Hulst of zo u wilt:
het Hulster Ambaeht.
Wanneer n een horizontale lj)n zou trekken, uitgaande van Kijkuit (brug
je bij Kerkhaert) over Hulst naar de .Saefönge tussen Graauw en Nieuw-
Namen en een verticale Ujn, nlweer uitgaande van Kykuit (brugje) over
Stoppeldyk-Veer naar gehucht Kampen en vandaar de Scheldedyk zou
volgen tot. voorby Graauw, dan vindt u daartussen het Landje, waar ik
u wil doorvoeren.
I)nar is, als u de hoofdwegen verlaat, nog rust te vinden; Je rijdt daar
op je fiets of je brommertje de mensen maar zó niet voorbij!
Een groet, een handgebaar is het minste dat van je verwacht wordt.
Morh» je tyd of lust hebben tot een praatje, dan kun Je hier altijd terecht,
't Laatste zou lk u zeker durven aanbevelen, dan maakt u direct kennis
met het Land van Hulsterse dialect, weliswaar van plaats tot plaats wat
van elkaar afwijkend, maar ook voor nicuw-Zeeuws-Vlamingen behooriyk
te volgen.
Kom, rydt eens mee door het land; laat de Dubbele Poort van Hulst
achter u. want we zijn op weg naar Pnuluspolder. Na 1% km, nu links van
de weg ligt ,het Hooghuis'. Als lets hy het Land van Hulst behoort, dan
toch zeker deze boerderij: En werkeiyk, ze ligt ook wat hoog. De heer
Vael, die hier woont zal 't ook wel bekend zyn, dat In 1884 de boerdery
door de brand werd verwoest (kwaadwilligheid van een ontoerekenbare
.koeter'). Alle vee: 16 paarden, 16 koeien, tal van varkens en al het
pluimvee verbrand. Maar uit de as herrezen staat hier de by leder in het
Land van Hulst bekende boerdery.
Als li 't soms niet wist: dadelijk na het verlaten van Hulst, al voorby
.TivoU', nu de naam van een bungalow, eertyds een buitenverbiyf, hebt n
na enkele minuten de gemeentegrens van Hulst reeds overschreden en
rjjdt u ln de zeer uitgestrekte gemeente Hontenisse. Na het .Hooghuis'
passeren we al vlug de dorpskern van het kerkdorp Terhole (gein. Hon
tenisse) blijven de hoofdweg naar Perkpolder nog even volgen en steken
dan over naar de linkerzijde (pas op, niet de hoofdweg Terhole-Terneuzen
maar een eindje daar voorby, langs een laag dykje en dan zyn we, zoals
ik ii had beloofd temidden van de rust en stilte. Vóór u uit staat een wat
vreemd beschilderde woning, tot voor een paar jaar het domein van .Toon
Lockefecr' LockefJër zeggen ze hier) en als 't de laatste tyd niet ver-
indcrd is, nu bewoond door zyn weduwe.
'Jpgepast! Nu niet rechtdoor ryden, anders komt u via de Magretse
i)jjk in Stoppeldyk (welnee, dat heet hier .Rapenburg') terecht. Niet om-
lat de dyk u niet zou bevallen, maar we gaan immers naar de Patilus-
•older! Dus rechtsaf slaan tot u aan uw rechterhand een flinke boerdery
iet. Dat is ,het Moordhof". Over deze benaming zou ik u volledig kunnen
nlichten, maar 17 quarto-vellen getypt zou wat veel voor u worden!
'ot. hier volgden we de Meerdyk, maar we slaan nu linksaf. We zyn al
n de Pnuluspolder, maar nog niet op het gehucht van die naam (gemeen-
e Vogehvaar.'e, vroeger gein. Hengstdijk). Om daar 'e geraken moeter
ve na 600700 meter rechts afslaan en daar z.ijn we dan by de school
an .Meester' Wynacker. Een éénmansschool met 23 r-k kinderen en één
rolestantse leerlinge. Als er één hechte gemeenschap is van school
ïeester leerlingen en ouders, dan moet u die hier zoeken! Dat moet
t zonder meer van my aannemen, al zou ik u de bewyzen kunnen leveren!
leer dan 100 jaar geleden stond ongeveer op de plauts waar nu de school
taat een kerkje, waarvan hlerby een afbeelding. Het origineel van deze
oto (een schilderytjc) vindt u in de Oudheidskamer te Hulst. Kort
.oorby de school bulgen we rechts af en al byna dadelijk daarop links
•n dan komen we qp een dykgedeelte dat langs de V'ogelkrcek loopt.
Daar durf ik zonder meer ledereen heensturen, al zou een wandeling
uier nog meer lonend zijn! En dan ligt aan het eind van de dijk een der
oudste boerderyen uit de streek: Lettenburg.
Maar daar hoort u de volgende keer meer over, al mag u nu vast de
foto bekyken. Joh. de Vries. Terneuzen.
Meneer Sanden en zijn collega's doden de tyd met een partijtje kaart.
Voormalig kerkje Pauluspolder
Het Hooghuis
