VAN
EN
VOOR
HAAR
POGGENPOHL
KEUKENS
VONTDEK
san
halm
Culinair avontuur
KRULSPELDEN VOOR
ISRAËLISCHE VROUW
Mevrouw L. J. Mol-de. Jager en
vrijetijd van de plattelandsvrouw
l!(t
J/ulaS
7 december 1968
zaterdagnummer
huisvrouw heeft voorkeur voor een twee
persoonsbed. Aldus een conclusietje van
Prad-onderzoek 1968. En dit in tegen
stelling tot jonge vrouwen met een aca
demische opleiding die voorkeur geven
aan een lits-jumeuux.
De Italiaanse man heeft weinig meer
dan lege briefjes in te brengen wanneer
de gezinsuitgaven aan de orde zijn. Uit
een marktonderzoek is gebleken dat de
gehuwde Italiaanse vrouw haar echtge
noot stratt voor beperkingen, die het
gezinsleven haar oplegt, door het groot
ste deel van 's mans verdiensten uit tm
geven. In 75 pet van alle gezinsinko
pen is de stem van de vrouw beslissend,
aldus het onderzoek. In ten minste 50
pet van de gevallen beslist de vrouw
zelfs wat de man voor zichzelf koopt.
Behalve de huishouding is het geld ech
ter de enige hobby van de Italiaanse
vrouw. Van de gehuwde Italiaanse vrou
wen beoefent 97 pet geheel geen sport,
aldus het onderzoek. Verder blijkt, dat
73 pet geen krant en 81 pet geen boek
leest. Slechts 22 pet van de gehuwde
Italiaanse vrouwen maakt wel eens een
wandelingetje of neemt deel aam het
gezelschapsleven in de middaguren. In
de avonduren gaat slechts 4 pet van de
vrouvyen onder de dertig wel eens een
keertje mee uit. Het gemiddelde daalt
tot t pet voor oudere echtparen.
Voor de eerste maal zal op het Brit
se kerstdiner gebraden rendier geser
veerd kunnen worden. Noorse exporteurs
tasten de markt af. Het rendiervlees
komt in diepgevroren toestand naar En
geland. Het smaakt ongeveer als tcild-
braad. Het vlees wordt als rundvlees
gebraden, aldus heeft het Noorse voe
dingscentrum bekendgemaakt.
In de meeste landen is de helft van al
le werkende vrouwen gehuwd. Dit is
gebleken tijdens de in Düsseldorf ge
houden derde wereldconferentie van het
internationaal verbond van vrije vak
verenigingen over de vraagstukken van
de werkende vrouw, eerder dit jaar.
De conferentie onderstreepte de noodza
kelijkheid dat aan de positie van de
vrouw en aan de moeilijkheden die zij
ondervindt, aandacht wordt besteed en
dat al het mogelijke wordt gedaan haar
positie te verbeteren.
Als uitersten werden tijdens de confe
rentie genoemd Zweden en de Filippij
nen. In Zweden tracht men de positie
van man en vrouw ten aahzien van het
gezin zoveel mogelijk recht te trekken.
Zo maakt het in dat land bijvoorbeeld
bij de ziekteverzekering geen verschil
of men thuis in het gezin of buitenshuis
werkt.
In de Filippijnen daarentegen genoot de
vrouw tot voor kort geen'onderwijs, al
le beslissingen werden door haar ouders
of haar man genomen en zij is alleen
in het gezin werkzaam.
De persdienst van Revlon heeft een
prachtige sin op haar naam staan: JHt
najaar zal er een stormloop komen
voor goud, omdat de mond ongetwijfeld
tot de vrouwelijke goudstandaard be-
hoort'. En dat is nog niet alles. Hos
vindt u dit: Lippen als door morgen
zon beschenen ,njp".
Het gaat allemaal over make-ui
dan de zilverglans dit jaar, zal het goud
de lippen een warm effect geven. Er
zijn vier tintenbeige, coral, natural
en pink.
Datzelfde Revlon komt ook met een
vochthoudende en beschermende basis
crème in kleuren die de teint corrige
ren. Met .teal'een groene crème kal
meert men een blozende huid, met een
lila-roze crème kan men een porselein
achtige teint krijgen en een perzik-tint
verbetert de vale kleur. Over deze crè
me brengt men de normale make-up
aan en kijk, het ideale kleurtje is daar.
De wintervakbeurs voor koffers en
lederwarendie van maandag 6 tot en
met vrijdag 10 januari op de gehele
parterre van de jaarbeursgebouwen aan
het Vredenburg wordt gehouden, telt 115
deelnemers en heeft een netto-expositie-
ruimte van 8200 mi.
Op deze beurs zal de voorfaarscollectie
van de Nederlandse lederwarenindustrie
worden gehouden; niet alleen voor wat
betreft de nieuwe modellen, maar ook
voor wat betreft de nieuwe modekleu
ren.
Verticaal gestreepte overalls van ka
toenen badstof, driedelige kampeer- en
tuinpakken, strandoveralls van badstof,
visoveralls in camouflagekleuren: zie
hier een greep uit de vrjjetijdskleding
voor de man. Een en ander is. uiter
aard, alweer bedoeld voor voorjaar en
zomer van 2969. Het gaat speels toe in
die mode en de term speelpakvalt ver
scheidene malen. Zo'n speelpak voor de
man heeft korte mouwen en bermuda-
pijpen, wordt uit bedrukt katoenen
jersey gemaakt en gedragen onder de
nim kampeerpakken of onder zeil-
overalls van geplastificeerd katoen.
ADVERTENTIE
bezoekt onze showroom -
LOUWERSE
DE PRIESTER N.V.
Brul» it 53.Ttl(0'SCOI 237*4
MiddelburgVisaing* Singel 16-18.
Telefoon (011 80)-50 55
uw handen vragen erom
desinfecterende crème-zeep
voor de HALVE PRIJS, b"
grote tube SANBAIM
W handcrëme
Kalfsrolletjes uit Bern
Vraag de slager of hij kalfslapjes zo dun
mogelijk wil plat slaan. Strooi op elk lap
je zout, leg er een plak ham op, iets klei
ner dan het lapje en daarop een dun reepje
kaas, rol de lapjes op en bindt ze vast,
bak ze in boter op de gewone manier,
neem ze uit de pan en kruid in de achter
gebleven boter wat gehalveerde champig
nons, ongeveer 50 gram op 4 kalfsrolletjes.
Stuif er wat bloem op. laat die even mee
fruiten en maak dan de jus af met water
en een scheutje room. Hierbij smaakt het
best spaghetti en doperwtjes.
Aardappelsoufflé
Kook één kilogram in stukken gesneden
aardappelen goed gaar, laat ze uitdampen
en knijp ze fijn, vermeng ze met drie
eidooiers die zijn losgeklopt met drie kop
jes melk en voeg er één flink opgehoopte
eetlepel bloem aan toe, klop dit luchtig,
voeg er dan een 200 gram geraspte kaas
bij en tenslotte de drie stijf geklopte ei
witten, vul hiermee en beboter de schotel,
leg er wat stukjes boter op en zet de scho
tel in een goed voorverwarmde oven. Laat
de soufflé ongeveer een uur in een matig
hete oven bakken. Heerlijk bij groene of
savooiekool.
Mexicaanse lamsragoüt
Snijd 600 gram lamsvlees in blokjes, wrijf
die tn met een teentje knoflook en bak ze
in hete olie snel aan alle kanten bruin.
Stuif er wat bloem over en laat nog even
verder bakken. Giet er dan 2 dl. rode wijn
op en laat drie kwartier stoven. Voeg er
dan enkele aan dunne reepjes gesneden
worteltjes bij, een aan reepjes gesneden
groene paprika, enkele aan plakken ge
sneden aardappelen en 2 klein gesneden
tomaten. Giet er nog een scheutje water
bij, zodat alles net. onder staat, en voeg
wat zout toe, 2 theelepels paprika en een
mespuntje cayenne (of meer, als u wel
van scherpe gerechten houdt). Laat dit te
zamen in een goed gesloten pan gaar sto
ven. Voeg er tenslotte nog een klein blik
je maïskorrels bij en een scheutje room,
laat goed door en door heet worden en dien
dit gerecht op met kleine dunnen panne-
koekjes en sla.
Gegratineerde schol
Een gerecht met de allure van tong, maar
aanmerkelijk goedkoper, omdat er schol
filets voor gebruikt worden. Het mag met
diepvriesschol, maar als u niet opziet tegen
het schoonmaken lof een vriendelijke vis-
handelaar hebt) dan neemt u natuurlijk
verse. Leg de filets van twee flinke schol
len in een royaal beboterde vuurvaste scho
tel. Vermeng een blikje tomatenpuree mei
l dl. witte'wijn en l dl. water. Fruit een
gehakte mi in wat boter, voeg er 100 gr
kleingesneden champions bij en laat die
meefrinten, giet er dan net tomatenpuree-
mengsel bij en laat het geheel enkele mi
nuten zachtjes doorkoken. Breng deze saus
op smaak met zout, peper en xvat citroen
sap en giet er wat gesmolten boter over
en laat de schotel in een goed warme
oven een kwartiertje gratineren. Strooi er
peterselie over. Geef er aardappelpuree bi)
of rijst en komkommersla.
r„l(tuilsbestednig is een van die dm-
,/,e ook bij het Prad-onderzoek
jiCS ,Pe jonge mevrouwen' aan de or-
LktfW»'- Het onderzoek betrof een ana-
L ,0,1 rlr generatieverschillen tussen
LWf en oudere huisvrouwen. De belang-
L,(sfr uitkomst van dit onderzoek is
Liwf'nrii wel dat er drie méntaliteits-
luieiisies geselecteerd konden worden.
Lor dat de belangrijkste daarvan, de
Lpjrfssieriüitei' los staat van
i'ftftijd! We citeren: Naarmate men
„nijer opgaat in het huishouden zal er
is het algemeen een positiever instel-
jsj bestaan tegenover de werkende ge-
liwte vrouw. Daarmee blijkt samen te
«iid ef" vrijetijdsbesteding, die meer
itordl gekenmerkt door het lezen van 'n
^leniands modeblad en een bezoek
•n een huishoudbeurs, dan door het
toeken van vermaak in nachtclub en
Kstaiirant. De maatschappelijke inte-
■use die blijkt uit een sterk verband
v\ het luisteren en kijken naar poli
ce uitzendingen, en het openstaan
,mr nieuwigheden, roepen het beeld
tp roil een type huisvrouw met een
Cfdere belangstellingssfeer'. De rnenta-
Jlfit. de instelling van de huisvrouw,
jmg of oud, in de stad of op het platte
nd. bepaalt blijkbaar de keuze van
(njetijdsbesteding.
hpt Prad-onderzoek 1968 oordeelt de Jonge huisvrouw minder negatief
over de gehuwde vrouw die hele dagen werkt. Ouderen hebben daar nog
wél bezwaren tegen.
Op de vraag hoe men die vrije tijd dan besteedde bleek breien bovenaan
de lijst te staan.
.Een beetje typisch vrouwelijk en toch ook typisch een keuze van het
platteland' vindt mevrouw Mol.
Na het breien volgt handwerken, tuinieren en lezen. Dan volgt een an
dere serie met sport, spelen met de kinderen, wandelen en fietsen en in de
derde plaats komen dan sociaal werk en verenigingen bezoeken, tenslotte
studeren en uitgaan.
Bij een onderzoek in Amsterdam lag dat heel anders, daar kwam in de
eerste plaats ook handwerken en in het bijzonder borduren voor. Daar
naast het winkelen, bezoeken van modeshows, van een huishoudbeurs,
van discotheek, platenbar of (voor de Jonge vrouw) een nachtclub. Sport
nam overigens een grote plaats in, wandelen en fietsen veel minder. Jon
ge vrouwen bleken hun tijd te verdelen in studeren en uitgaan, het
grootste verschil met het platteland.
De plattelandsvrouwen lieten zich dan ook enigszins vergenoegd uit over
hun Jeugd, over hun kinderen. Mei-rouw Mol: .Ja, dat heb ik er ook wei
eens ingeproefd. De vrouwen zeiden dan zo: nou onze Jongens hangen
niet rond op de hoeken van de straten, onze Jeugd Is open en eerlijk, heel
wat anders dan die stadsjeugd.' En dan kwam er ook nog weieens iets
achter aan van: ,Ze missen daar toch wel ons heerlijke platteland.'
Mevrouw Mol: 'Ik wees ze weieens op de culturele aspecten, de goede ac
commodatie voor diverse sporten ln een grote stad en uan zagen ze ook
wel in dat de stadsjeugd cultureel bevoorrecht is. Maar ze zijn ook weer
bang dat dié stadsjeugd (proeft u de nuance door dat accent op die?)
hun plattelandskir.dercn nadelig zouden knnnen beinvloeden.
De klacht van de plattelandsvrouwen is dat er op de kleine dorpen te
weinigen goede leiding voor de sportverenigingen is, dat de verenigin
gen in die kleine gemeenschappen te weinig leden hebben en dat daar
door een sport ln teamverband moeilijk beoefend kan worden; elk team
heeft een paar reserves nodig.
KINDEREN
De verzorging van de kinderen bleek centraal te staan. Mei-rouw Mol zegt
daarvan: .Ik kreeg zo het Idee dat men het Incalculeerde by het vrouw
zijn. Zo van: de man moet enkele jaren ln dienst, w(j moeten een aantal
jaren besteden aan de opvoeding van de kinderen en in die periode ko
men andere dingen, zoals vrijetijdsbesteding, weieens in het gedrang.
Daar stond weer tegenover dat moeders van jonge kinderen het spelen
met die kinderen tot hun vrijetijdsbesteding rekenden. Dat zien ze niet
als taak, maar als ontspanning. De meeste vrouwen vinden dat je een
baan gewoon een aantal jaren moet onderbreken.
Over het woord .vrijetijd' is natuurlijk ook een discussie mogelijk. We
stelden de definitie meestal zo: vrijetijd la tijd die Je naar eigen In
zicht besteedt.
Alle dames vonden dat ze die vrijetijd ook nódig hadden, .tegen dicht-
groeiïng van de huisvrouw,' zoals iemand snedig opmerkte. .Tegen de
sleur en met het oog op de kinderen die steeds meer weten en steeds
meer vragen; ,om tot rust en bezinning te komen'; .niet alleen om uit te
rusten van het werk, maar ook om in ander opzicht tot ontplooiing te ko
men'; ,om de eigen persoonlijkheid te vormen' luidden zo de antivoorden
en opmerkingen.
Tien jaar geleden zou dat beslist anders hebben gelegen. Toen rustte
men uit van het harde werken om nóg harder te kunnen werken.
Nu de vrijetijd niet langer precies één zondag, maar nu al twee dagen en
in de toekomst zeker drie dagen of meer ln de week zal zijn, komen er
andere bezigheden om de tijd te vullen.
Pie bezigheden bleven afgestemd op de mogelijkheden. Zo bleek de be
hoefte aan vakantie lang niet algemeen. ,Er Is zelfs een Jonge vrouw
die nog nooit met vakantie was geweest. Z(j zei: ,A1 die stadsmensen ko
men hierheen omdat het hier zo heerlijk Is, wat zou ik dan ergens anders
naar toe gaan?'
De vrouwen dachten haast allemaal wel dart het hebben, handhaven en
besteden van de vrije tijd voor de vrouw een groter probleem was dan
voor de man. Immers ,de vrouw sleept altijd dat huishouden achter zich
Eén vermetele vrouw meldde als vrijetijdsbesteding zonnebaden. Uitslapen
nas er helemaal niet by. Mevrouw Mol zegt, misschien zou Je daaruit
kunnen distilleren dat nietsdoen voor een plattelandsvrouw niets zou z(jn.
Vrouwen zyn nioeters.'
.Bejaarde plattelandsvrouwen die op deze discussiemiddagen aanwezig
waren stonden niet zo erg positief tegenover bejaardensociëteiten, maar
juist deze zelfstandige, vitale en actieve dames hebben daar uiteraard
het minst behoefte aan. Voor anderen leek het hun prachtig. Overigens
kon men constateren dat de bejaarden van nu dankbaar zijn voor alle
voorzieningen die voor hen zyn getroffen. Als de jeugd van nu bejaard
zal zyn zien ze het als rechten.'
STATUS
,In myn Inleiding vertelde lk altijd dat men vroeger uitging van zes da
gen arbeid en één dag rust. Op die éne dag vond men dan nog verpozing
in de kerk.
De arbeid bepaalde niet alleen het leven van de man, maar ook zijn sta
tus. Nu In de toekomst de verdeling arbeidstyd-vrijetyd heel anders zal
komen te liggen wordt de vryetydsbesteding een heel zelfstandig do
mein, en wordt ook daar leven en status van de man bepaald. Daar had
den ze nog nooit by stilgestaan.' Een ivys man heeft eens gezegd: ,AIs u
zich niet heiast voelt door te veel werk en niet verveelt door te veel vrije
tijd, bent u waarschijnlijk een harmonisch mens.'
HAIFA Orthodokse joden hebben een
belangrijke concessie gedaan aan de mo
derne Israëlische vrouw: ze mag krulspel
den en een haardroger gebruiken.
Volgens de orthodokse traditie moet een
gehuwde vrouw elke maand baden in een
.mikveh' waar zij ritueel wordt gereinigd
Zij duikt geheel onder in een zwembad, dat
doet denken aan een openbaar Romeins
bad en wordt elke keer als zij boven komt
gezegend door de directrice van de .mik
veh', vaak de vrouw van een rabbijn.
De ,mikveh' heeft eeuwen van natte hoof
den overleefd, maar wordt nu bedreigd
door een probleem van de 20ste eeuw: de
vernieling van het kapsel.
Om de dames te helpen volgens het geloof
te leven, verschaft op zijn minst één .mik
veh' in de deftige wijk van de berg Carmel
in Haifa de klanten alle ingrediënten van
een schoonheidssalon voor zelfbediening.
De vrouw kan haar natte haren zelf golven
en drogen onder een staande haardroger
zoals de schoonheidssalons hebben en ze
kan een modetijdschrift lezen terwijl zij
wacht op het ogenblik, waarop zij het kap
sel kan uitkammen.
Of deze schoonheidssalon voor zelfdoeners
de .mikveh' in bedrijf zal kunnen houden
dient te worden afgewacht, maar indien dit
niet het geval is, hebben de godsdienstige
voorschriften haar levensduur verlengd.
Een decreet van het orthodokse rabbinaat
maakt het een echtpaar onmogelijk te trou
wen als de bruid geen verklaring van de
.mikveh' kan tonen, ten bewijze, dat zij de
rituele reiniging heeft ondergaan.
Vele bruiden hebben tranen gestort als
haar huwelijk niet werd voltrokken omdat
zij hadden vergeten de verklaring mee te
brengen. Het is dan ook geen wonder dat
de directrice van de aanstaande bruid het
papiertje overhandigt terwijl zij toe
fluistert: .Bescherm dit met uw leven'.
.Vrijetijdsbesteding'. Dat was het discussieonder-
van het vorige seizoen dat plattelandsvrouwen in heel Neder-
bij de kop namen.
Vrijwillige medewerksters van de agrarische sociale voorlichting die een
wining in discussietechniek achter de rug hebben bezochten ieder
hun eigen gebied diverse afdelingen om met plattelandsvrouwen
ii gedachte te wisselen over die vrijetijd.
Zeeland zijn er twee discussieleidsters, mevrouw E. de Cup-Bos uit
ïaamstef' >«n mevrouw L. J. Mol-de Jager uit Wolphaartsdijk.
gevrouw 1 woont midden in de polder, op .Bouvigne.' Ze is jong, goed-
idi5 en i. jaar huisvrouw. Met een klein beetje spijt ziet ze terug op
ie tijd dat ze van alles studeerde, alle richtingen aanpakte en niets hele-
iaal afmaakte. In haar vrije tijd (en die heeft ze in overvloed) studeert
k geschiedenis. Ze zou graag een part-time job willen hebben, bij voor-
tttir in een archief. Tot nog toe is het niet gelukt. Het spijt haar. Ze
leeft geen kinderen en veel vrije tijd. Tijd die ze daarom maar op een
udere manier nuttig ging besteden: als voorlichtster.
Vfrieden jaar was het eerste jaar. De vrijetijdbestedlng was haar de-
>jut, zogezegd.
Het is haar meegevallen, ze is enthousiast. ,Het Is zo boeiend. Elke keer
teer ben ik zo nieuwsgierig naar de reacties. Meestal weet ik van te vo
wel wat er komt, maar elke keer is wel weer een uitschieter bij,
originele visie, speciale aspeoten!-
INLEIDING
Ik geef zelf altijd een inleiding over het onderwerp, maar dat is niet zo
■langrijk. het. gaal om de discussie. Het is mij overigens ontzettend mee-
fevallen. De meeste vrouwen staan aanvankelijk met wat reserve tegen-
ter de onderwerpen, maar ze komen toch steeds los.
Van de vrouwen die ik bereikt heb vorig jaar vond iedereen dat ze vrije
hadden. De hoeveelheid vrijetijd was afhankelijk van de samen-
telling van het gezin, van de man. van zijn werk, van de verschillende
arakters. Vooral oudere dames waren van mening dat ze veel of té veel
Itrije tijd hadden.
)mdat men tegenwoordig vroeger trouwt, de kinderen dus ook vroeg het
to is uit zijn, blijft de vrouw nog vrij jong en vitaal In een leeg huis over.
Jongere vrouwen wilden wel graag een part-time job hebben en tot mijn
terwondering stonden de oudere vrouwen daar wel positief tegenover.'
I>n steekproef onder dames van een andere vereniging leverde hetzelfde
mallaat op. Veel oudere dames redeneren zo: ,\vy hebben vroeger moe-
sappelen om onze kinderen een goede opvoeding te geven. Zij moeten
Mk hun kinderen hot goede voorbeeld geven en tonen dat de beste resul-
lil»n door hard werken worden bereikt.' Voorwaarde was altijd dat de
kinderen niets te kort zouden komen, vandaar die part-time job. Volgens
