ZONDER VERTROUWEN
GEEN VREDE, ALLEEN
UITGESTELDE OORLOG
fCORTGEZEGD
WAT IS HET
TEGENWOORDIG
TOCH INTERESSANT
IN DE KERK
Botsing tussen generaties
faerdag 30 november
1968
Vandaal) op deze pagina het tweede artikel in een
sene van drie over oorlog en vrede in historisch
perspectief. Ze werden geschreven door de heer
C L Koster te Vlissmgen. Hel eerste artikel, op
deze pagina in ons blad van zaterdag 23 november,
wees vooral op een artikel in het Zeeuwsch-Vlaams
jaarboekje van 1855.
In deze bijdrage gaat de heer Koster nader op
vredesactiviteiten van 1900 tot 1940 in.
Een correctie óp ons introducerend artikel vorige
week: hel was. zoals men zal hebben begrepen, niet
profesor Brugmans, die op Völkenbondsdag op hel
Middelburgse gymnasium sprak, maar de leraar,
later professor Dr. P. J. Bonman, historicus in
Groningen.
Hoe is het gesteld met de hoop uit 1855 op de
toestand van vrede, die tevoorschijn moet treden
uit de verenigde krachten, „van wat de mens, aan
hogere beginselen, zal denken verschuldigd te zijn?"
Even indrukwekkend als boeiend zijn de lotgevallen
oie Het mensdom in de eeuw hieropvolgend beleefde
met zijn duizend dokters en een zieke vrede
De enorme ontwikkeling van wetenschap en techniek
ceed de mens onvoorstelbaar veel ti|d, ruimte en afstand
cveroruqgen, waarbij de ontwikkeling van de geestes
wetenschappen nog achter zou blijven om de samen
leving, in die nieuwere situatie, de passende vorm te
;even die het geheel tot aller heil nodig had.
Niettemin werden enorme vorderingen gemaakt op het
cebied van onderzoek en verkenningen, waaraan de
oorlogen van 1870, 1914-1918 en zelfs die van 1940-1945
-een totale afbreuk vermochten te doen
VREDESPALEIS
Immers waardevolle activiteiten voor de vredesarbeid,
de reeds in 1815 in Amerika lijn en vorm aannamen, be
reikten in die eeuw via Engeland, ook Europa
Oe eerste vredesconferentie op initiatief van Tsaar -
Nicolaas II van Rusland, op 18 mei 1899, in het Huis ten
Bosch te Den Haag, bracht het verdrag voor de vreed
zame beslechting van Internationale geschillen als ge
volg waarvan Het Permanente Hof van Arbitrage werd
opgericht. Om dit Hof een passend gebouw te ver
ghaffen schonk in 1903 de Amerikaanse miljonair An-
orew Carnegie l>/2 miljoen dollar. De opgerichte Car-
•sgie-sfichtinq schreef in 1905 een prijsvraag voor bouw-
c-.verpen uit, waarop 216 antwoorden werden ont
vangen, dat van de Franse L. M. Cardonier werd be-
noond Onder de Nederlandse professor J A G. van
Steur werd dit plan uitgevoerd, zodat op 30 juli
907. tijdens de 2e Vredesconferentie in Den Haag, de
eerste steen kon worden gelegd voor het Vredespaleis
■tst gebouw werd in tegenwoordigheid van H. M Ko-
mngin Wilhelmina en de heer en mevrouw Carnegie op
3 augustus 1913 geopend. In 1911 had de Algemeene
Bond „Vrede door Recht" intrede in ons Nationaal
Bestel gedaan. Deze zou later overgaan in „De Ver
eniging voor Volkenbond en Vrede". Dit was de periode
waarin o.m I. Kants „ten eeuwigen vrede" verscheen,
de tijd waarin Bertha von Sütner, oud-secretaresse van
Alfred Nobel, „De wapens neer", schreef. Zij overleed
in 1914 bij de aanvang van wereldoorlog I. De tijd ook,
:'a' William Stead, de Engelse letterkundige, die op vele
plaatsen in Europa, zijn strijd tegen de oorlog streed,
bij de ramp van de „Titanic' omkwam. Zij allen hielden
ia geesten der mensen en de publiciteitsmedia bezig
h'a wereldoorlog I werd op 28 april 1919 de Volkenbond
«gericht toen de daarop betrekking hebbende resolutie
c'ocr de Vredesconferentie werd aangenomen. Formeel
>;rd het pact eerst van kracht na de ratificatie door
Duitsland van het Verdrag van Versailles op 10 januari
'?20 Er traden 58 staten als leden toe Als zeer voor-
•jam onderdeel van den Volkenbond werd in 1922 Het
Afrmanent Hof van Internationale Justitie opgericht, dat
■•«neens de zetel in het Vredespaleis kreeg
Inmiddels groeiden de omstandigheden zodanig dat
-■n kon spreken van drie verschillende elementen in
bet menselijk streven naar Vrede.
1. Vrede, het streven, waarnaar de mensheid steeds'
had verlangd;
2. de Vredesbeweging, georganiseerd ter bevordering
van het streven om die vrede te kunnen verkrijgen en
te behouden, waarbii met het opkomen van de Demo-
catische inzichten, ook de pacifistische gedachten, ge
meengoed werden Op deze evolutie die zich m de
ioop der eeuwen heeft voltrokken, kwam
3. de Volkenbond als eeste openbaar mondraal in
stituut tot stand, waarvan het debet en credit tot 1940
van enorm grotere waarde en betekenis is geworden,
dan menigeen gedroomd had of voor mogeli|k zou heb
ben gehouden in de vorige eeuw, toen de reissnelheid in
het verkeer tussen de mensen hoogstens 7 km per uur
bedroeg
In de Scandinavische landen werd. uit de nalatenschap
van de wapenmdustneel, Alfred Nobel, de vermaarde
Wereld-Nobelprijs, ook voor* de Vrede, ingesteld, waar
van jaarlijks in december de prijs als onderscheiding
wordt uitgereikt
FRIDTJ0F NANSEN
Op 10 dec. 1922, ontving de bekende ontdekkings
reiziger, wetenschapsman, oud minister-president van
Noorwegen, en eerste Commissionaris voor het vluchte-
lingenwezen, Fridtjof Nansen, deze prijs, toen groot
122.000 kronen. Die prijs quitleerde hi| werkelijk op
19 december 1922 door in zijn rede, getiteld „Vrede",
conclusies en alternatieven te geven voor machtsbe
geerte, imperialisme en militairsme die woedden op
aarde
In deze bijeenkomst, waar vele politici en diplomaten
aanwezig waren, vroeg hij: Vanwaar moet het heil ko
men?
Van de politiói? Ja, velen van hen menen het misschien
goed, maar de wereld heeft geen politieke programma's
meer nodig ze heeft er reeds teveel
Tenslotte gaat de strijd der politici toch slechts om
macht.
Is er hulp te verwachten bij de diplomaten? Zij menen
het misschien ook heel goed, maar zij vormen nu een
maal een steriel ras en hebben door de eeuwen heen
de mensen meer kwaad gedaan dan goed
Hij herinnerde aan de woorden van de Zweedse di
plomaat, in 1641 gesproken tot zijn zoon: Je moest maar
eens weten met noe weinig verstand de wereld (niet)
geregeerd wordt.
De Europeese staten zijn een speelbal in handen van
gewetenloze speculanten, politieke en geldsprriilanten
Bij alle volken overheersen de wanhoop en het wan
trouwen. Zonder vertrouwen komt er geen vrede, slechts
uitgestelde oorlog.
Nansen geloofde niet eijp de ted^ng d^or R^Jitici van
afzonderlijke lartden, maar door eerlijke» sanjënv-erking
van alle Naties,' collectief en onderling Zi|n geloof aan
„het werk" van de Volkenbond, gaf hem het vertrouwen
in „Het Morgenrood"
Een stap op de weg van de vrede was het protocol
van Geneve, dat de Volkenbond naiaar 1924 onderte
kende. Daarin werd - voor het eerst - vastgesteld dat:
een aanvalsoorlog een misdaad is en dat alle strijdvragen
tussen de volken door arbitrage of door een Internatio
naal Gerechtshof móeten behandeld worden. Toen Duits
land in dat jaar tot de Volkenbond toetrad, sprak de
HET
'REOES-
IkLElS
I
'HEN
HAAG
Franse Staatsman, Aristide Bruant, de woorden „Nooit
meer oorlog,Nu wordt het een taak van de Rechter
om uitspraak te doen.. Weg met geweren, mitrailleurs
en kanonnen. Maak plaats voor Rechtspraak, Arbitrage
en Vrede.
Nooit meer oorlog Dat is het grote doel van deze
tijd! zei Nansen. De geschiedenis van de Volkenbond
toont duidelijk aan wat de kleine Naties kunnen ver
richten, mits ze evenwichtig en moedig zijnDe le man
van Noorwegen.
Toch zou de wereldgeschiedenis van 1914-1918 nog
door een politiek misdadige calamiteit worden gevolgd
in de oeriode 1940-1945
26 VREDESORGANISATIES
Overal bloeiden inmiddels vredesactiviteiten op Zo
ook in Nederland, waartoe 26 organisaties, naar een
diversiment van doelstellingen, politieke en geestelijke
stromingen waren ontstaan, die allen, op enigerlei
wijze hun relatie of binding hadden met het Vredesbu
reau te s-Gravenhage, getuige de laargidsen van dat
bureau In de reeks van vredesbevorderaars bevonden
zich velen, die in deze provincie waren ceboren, dan
wel als hun lijdelijke woon-, werk- of verblijfplaats had
den gekend
Onder hen, die een even opmerkelijke als waardevolle
activiteit produceerden, behoorden, uit de periode 1920-
1940, vooral de oud redacteur-verslaggever van de
Goese Courant en latere directeur van de Haagse Volks
universiteit, maar ook bekend radiospreker H. Chr. G.
J. van der Mandere In 1885 te Amsterdam geboren, in
1959 te Wassenaar overleden, na een bijzonder werk
zaam Jeven, was hij in 1911 reeds de secretaris van de
toen opgerichte Bond Vrede door Recht, de latere Ver
eniging 'van Volkenbond en Vrede, waarin hij het se
cretariaat bleef beheren Van 1945-1949 was hij secretaris
van de Vereniging voor Intern Rechtsorde, de VTR.O
In 1934 nam hij deel aan het werk van de volksstemming
in he» Saargebied en in 1937-1938 was hij werkzaam voor
de Volkenbond in Syrië
Als documentair standaardwerk van onvergankelijke
waarde, verscheen van zijn hand „15 jaar arbeid van den
Volkenbond" (1935) en m 1945 „Het Handvest van San
Francisco" (26 iuni 1945). Volledige tekst van het verdrag
tot oprichting van de nieuwe Veiligheidsorganisatie De
Verenigde Naties" (V.N
Voorts verzorgde hij, met een bestuurslid van de
Zeeuwse afdeling van de Vereniging voor Volkenbond
van Vrede, de zakagenda 1938, een bijzonder waardevol
zeer gedocumenteerd Pax Vademecum, waarin als enig
in Nederland, de volledige tekst in het Nederlands, werd
opgenomen van Het Volkenbondsverdrag. Dit boekie
wordt tot op de huidige dag nog door vele belangheb
benden geraadpleegd en bleef als zodanig in een
dringende behoefte voorzien. Het werd gedrukt bij het
bedrijf der Firma v d. Velde.
De heer v. d Mandere heeft enorm veel bijgedragen
om het vredeswerk, zeer bekwaam te bevorderen en
aan de verrichtinqen blijvende bekendheid te qeven
Tot de hoogtepunten uit zijn werkzaamheden dient
ook te worden gerekend Het verslag van de Commissie
ter bestudering van een Internationale Weermacht, inge
steld door het hoofdbestuur van de Verenioing voor
Volkenbond en Vrede, uitgebracht in april 1937
Dit rapport van de zogenaamde Commissie Niipels,
behandelde even deskundig als opmerkelijk de proble
matiek van Be- of Ontwapening en deszelfs consequen
ties Vijftien vermaarde rechtsgeleerden, militaire en
politieke deskundigen behandelden deze materie in de
oeriode tussen 8 december 1934 en, na 15 bijeenkomsten,
2 maart 1937. Zij eindigden in drie groepen met afwij
kende denkbeelden en visies, doch leverden een stuk
arbeid waarvan het schandaal dit is, dat het niet de
aandacht verkreeq die het verdiende, en van onzegbaar
grote waarde en betekenis zou hebben kunnen zijn. voor
latere ont- of bewapeningsconferenties, die miljoenen
verslonden, een wereldbevolking valse hoop schonken,
wat men had kunnen voorkomen tot de huidige dag en
betei in en doorzicht had kunnen stellen.
PROTESTEN
Paus Paulus zal een com-
'mie instellen van theologen
alle delen van de wereld,
b hem moeten adviseren op
'"t gebied. De bisschoppen-
'mde had vorig jaar deze
itnx gpuit
I Het pontificaat van paus
toulus is ,een ramp voor zijn
kerk alduy het linkse Britse
weekblad The New Statesman
Du blad is met de jongeren
op het pastorale beraad in het
bisdom Breda van mening
dat hij moet aftreden Een van
zijn tekortkomingen is. volgens
het blad. dat h\j zich afzondert
van de mensheid, iets wat hij
ziin hele leven heeft gedaan.
Over de zaak van de kunst
matige voorbehoedmiddelen
zegt het blad .alleen die on
wetendheid van de mens heeft
de paus er toe gebracht zijn
pontificale kleuren te nagelen
.ian de mast van de kwestie
van de contraceptie' Een min
der verdeeldheid zaaiende op
volger (ddn vermoedelijk een
niet-Italiaan) zou kunnen pro
beren de stukken weer le lij
men. aldus de The New States
man van de r.k uitgever Paul
fohnson.
Suggestie uit Goe> om vaca
tures in het kerkewerk (kerk
voogdij, kerkeraad) te vervul-
Grote activiteit ontwikkelde de heer v d Mandere
ook, toen op 3 oktober 1935 Mussolini's fascistisch le
gioenen, de grensrivier tussen Eritrea en Abessynië over
schreden, niettegenstaande de dringende oproepen vóór
en na die datum, van keizer Hallei Selassie, nota bene
het mede Volkenbondslid van zijn aanvaller. De om-
vangsbetekenis en indrukken die deze calamiteit ver
oorzaakten, uit die periode, laten zich nu het best ver
gelijken met die van de Hongaarse onderdrukking in
1956 en de Tsjechische gebeurtenissen uil onze tijd. Ook
toen allerwegen protesten, vergaderingen, bijeenkomsten
enz en de toespraken, op de opbare vergadering van
16 oktober 1935 te Amsterdam, van Prof Mr. V. H Rut
gers, Mr G. v d Bergh, Mr G A Boon, Jhr Mr D. J
de Geer, Mr A M. Joekes, Mr R Regout getuigden van
de waardigheid, gedocumenteerde visie, eerlijke ver
antwoording en degelijke informatie voor de toekomst,
waarlangs de volken dienden te gaan om eenmaal der
gelijke gebeurtenissen te kunnen elimineren
Vlissingen, C. L. Koster.
Ten .Waar .staaf, dat je als
vrouw je eigen man niet zou
mogen voordragen voor een
functie In hel kerkewerk als ie
als geen ander weel, dat hij
dat zo goed zou kunnen En
andersom voor de mannen ten
opzichte van hun vrouwen'.
Aldus kerkvoogdijvoorzitter P.
A. Dansen in Hervormd Goes.
Zoals u de vorige week in dit dagblad hebt kunnen lezen, is het diocesaan pastoraal beraad
van het bisdom Breda gehouden. Aan de orde was de laatste encycliek van de paus, .Huma-
nae Vitea'. Nu mag een encycliek geen onfeilbaar v/oord zijn, dit pauselijk schrijven ,is met zo
veel onfeilbaarheid omhangen' (aldus gesproken op het diocesane beraad), dat men het zo
maar niet naast zich neer kan leggen. En aan de andere kant bleek de encycliek ook weer
moeilijk aanvaardbaar te zijn. Zo moest men uit twee moeilijke gevallen een keus doen. Voor
afgaand aan dit diocesane pastorale beraad had men over de encycliek gesproken in parochia
le en dekanale bijeenkomsten en de afgevaardigden van -deze zijn dan in Breda geweest.
Uit de bisdommen wordt een advies verwacht
voor het pastoraal concilie dat in januari te
Noordwijkerhout bijeen zal komen en waar
over dezelfde encycliek gesproken zal worden.
Dit is een wijze van werken die wel veel tijd
vraagt, maar waarbij ook ieder parochielid
betrokken kan zijn. wanneer hij tenminste daar
toe de lust heeft. Het is een nieuwe wijze van
verken van onderop, waaraan bezwaren ver
bonden zuilen zijn (welke methode heeft niet
haar bezwaren), maar waarvan de protestant
se kerken toch nog wel iets kunnen leren. Er
komt op deze wijze een meningsvorm tot stand
voor heel de Nederlandse kerkprovincie. .De
democratisering van het gezag za! he; ant
woord moeten zijn van de Nederlandse kerk
gemeenschap'. Van een stukje van die demo
cratisering zijn we dan in Breda getuige ge
weest. De positie van de bisdommen wordt er
echter niet gemakkelijker door. Zij zijn aan
het hoofd van hun bisdom gesteld en aldaar
door de paus benoemd om er de vertegenwoor
digers te zijn van het hoogste gezag dat de
R. K. Kerk kent. Een bisschop bestuurt wel In
onafhankelijkheid van anderen zfjn eigen dio
cees, doch dit doet hij onder het oppergezag
van de paus. Op het tweede Vaticaans conci
lie is vrij sterk de gedachte van de collegiali
teit der bisschoppen naar voren gekomen dat
de paus tezamen met de bisschoppen de kerk
bestuurt. De bisschop van Rome is echter hun
hoofd Toen men op het concilie te Rome sprak
over de kerk. is nadruk geiegd op de gelovigen
als het volk van God dat onderweg is Zij staan
m de wereld om het woord dat de kerk in de
wereld heeft te verkondigen, wéar te maken
Bisschoppen en gelovigen vormen tezamen de
kerk. Iets van die gedachte komt nu tot uiting
in het gehouden overleg in parochies en deke
naten. dat weer werd samengebundeld in het
diocesane beraad En wat zien we nu gebeu
ren? Dat de bisschoppen van onderaf worden
opgeduwd. Zij moeten de stem van het bisdom
tot in Rome toe laten horen, ook wanneer het
een woord is dat er niet zo welkom zal zijn,
ook wanneer het tegen een encycliek van de
paus ingaat. De reacties op Huraanae Vitae
zijn niet best geweest. Natuurlijk zijn er r.k.
gelovigen die het woord van de paus aanvaar
den. Maar over het algemeen heeft men dit
niet gedaan in het bisdom Breda. Niemand
van degenen die zich lieten horen bleek tevre
den te zijn met de formulering. Over de eerste
reactie van de bisschoppen was men over het
algemeen nog al content, hoewel er ook de
kritiek werd gehoord dat hun eerste woord niet
van diplomatie ontbloot was en diplomatie moe
ten we niet meer hebben in de kerk; daar
moet eerlijk worden gezegd wat we denken,
ook dan, wanneer het tegen een woord van de
paus ingaat. En zo komen de bisschoppen in
de alleszins weinig benijdenswaardige positie
dat zij aan de ene kant de paus moeten ver
tegenwoordigen en aan de andere kant de
stem van het bisdom tot in Rome toe moeten
laten horen. Gezien de eenvoud waarmee een
bisschop zich tegenwoordig onder zijn beminde
gelovigen beweegt, vermoeden we dat hij zich
tegenwoordig hier beter thuis zal gevoelen dan
in Rome, waar de hiërarchie, de priesterheer
schappij in al z'n rangorden, nog volop in
werking is. De bisschoppen staan voor de moei
lijke vraag hoe het stelsel van de absolute mo
narch gecombineerd kan worden met een meer
dere democratie. Naar onze mening is men
tegenwoordig bezig een evenwichtspunt tussen
deze twee te zoeken.
We hebben slechts eenmaal op het diocesane
beraad de paus horen betitelen als .de Heilige
Vader'. We weten niet hoe men vroeger over
het zichtbare hoofd van de R.K. Kerk sprak,
maar we weten wel dat in r.k. bladen deze
titulatuur aldaar toen nog al eens voor kwam
In het woord .Heilige Vader' ligt iets van het
gezag waarvoor men zich in kinderlijke bereid
heid buigt.
Bij de bespreking van de encycliek Humanae
Vitae werd het zonder meer duidelijk dat hier
het pauselijk gezag in het geding was. We be
hoeven nog niet eens te denken aan de uit
spraak van de jongeren, die stelden dat de
paus of deze encycliek moest terugnemen, of
moest gaan genieten van zijn AOW. De vraag
naar het pauselijk gezag kwam letterlijk over
al naar boven. Ze lag in de motie waarin be
treurd werd de wijze waarop de .zorgvolle aan
dacht van de paus gestalte heeft gekregen' en
dat er hier .onvoldoende kans tot inspraak is
geweest'. Naast het standpunt van de paus en
zijn argumenten, zijn er andere standpunten
en argumenten. Men neemt het de paus kwa
lijk dat hL geen .pluriform denken'
digi op dit punt toelaat, terwijl men toch een
paus heeft om in alles het laatste woord te
zeggen. Doch niemand bleek het eens te zijn
met deze vorm van gezagsuitoefening en er
werd ook niet veel begrip voor opgebracht dat
de paus zich zó nadrukkelijk beroep-, op d"
b;jstand van de H. Geest, alsof deze ook met
kon werken onder de gelovigen. Het gezag var.
de paus wordt aangetast (tenminste het oude
gezag, waarop hij zich nog altijd beroept i wan
neer er zonder protest wordt gezegd .Deze
encycliek is volledig waardeloos om tot een
nieuw denken te komen; dit denken is niet
meer het onze'. Gezien de structuur van d«
R.K. Kerk bevat zulk een uitspraak een stuk
muiterij tegen de kapitein. We geloven echter
dat dit niet anders kan in de huidige situaMe.
De moderne mens die zelf wil nadenken en
begrijpen. Kan niet zo maar zonder meer de
vooronderstelling aanvaarden dat de kerkelijke
leiders de garantie van de goddelijke leiding
bezitten. Altijd weer zullen oude leerstukken
aan kritiek onderworpen worden en blindelings
gehoorzamen doet men tegenwoordig niet meer.
Maar met dit alles is het gezag in de R.K. Kerk
een probleem geworden en dat kwam op het
diocesane beraad in Breda duidelijk tot uiting.
Ook in dit opzicht is deze kerk gelijk geworden
aan alle andere kerken. Doch. als het gaat om
het gezag van de paus. Is dit des te ernstiger,
omdat hierop zo ontzaggelijk veel rust. .Als
men deze encycliek niet in z'n totaliteit kan
aanvaarden, kan men het kerkelijk gezag van
de paus ook met meer aanvaarden'. Aldus een
van de uitspraken in Breda, waarna werd be
toogd dat hij anders te werk moet gaan dan
hij met de encycliek Humanae Vitae heeft ge
daan. .Een groep moet zich terug kunnen .in
den in zijn leider en dat kunnen we nu niet
meer'.
Het diocesane beraad had ook een oecume
nisch aspect. Zoals er op het concilie in Rome
waarnemers waren en op het Nederlands pas
toraal concilie afgevaardigden uit andere ker
ken die konden meespreken, zo waren er ook
STEMMEN UIT
DE KERKEN
hier genodigd uit anders kerken binnen
de grenzen van het bisdom en het werd
betreurd dat er met aanwezig waren uit
de Gereformeerde Kerken. Een volgende keer
zullen zij zich toch beter moeten inwerken om
m dit beraad te kunnen meedoen. We hoorden
enige teleurstelling hierover uitspreken. Maar
buiten dit proefde je toch zo nu en dan de oe
cumenische gedachte. Die was er toen gespro
ken werd over een bijbelse, evangelische visie
op huwelijk en seksualiteit. De aanvaarde mo
tie ging mede uit van een stuk van het dioce
saan instituut voor huwelijk en gezin, maar
men zou liever hebben gehad dat vanuit het
evangelie gesproken was. Dit oecumenische as
pect kwam tot uiting toen gezegd werd dat de
paus deze beslissing niet had mogen nemen
zonder de wereldkerk en we kregen de indruk
dat men toen aan meer dacht dan alleen maar
de wereldkerk van Rome.
De jongeren hebben zich als een aparte groep
in Breda laten horen en hun woorden konden
moeilijk worden misverstaan. Zij zijn opgeko
men voor openheid, eerlijkheid en duidelijkheid.
ZTj hebben zich gekeerd tegen uitspraken die
een zekere tweeslachtigheid in zich bergen en
daardoor toch weer op verschillende manieren
kunnen worden uitgelegd, welk euvel je nog
wel eens in de kerken kunt waarnemen. Deze
jongeren kwamen royaal op voor hun eigen
mening. Toen in de motie gesteld werd dat de
bisschoppen, het gevoelen van de gelovigen
respecterende, zullen opkomen voor de plurifor
miteit (dat je ook anders kunt denken), waren
zij hier tegen en stelden dat die pluriformiteit
onder geen beding verwrongen mag worden
door onafhankelijke uitspraak van een der
ambtsdragers'. In ieder geval moet de vrijheid
een andere mening te hebben in de kerk wor
den gewaarborgd Terugkomende van Breda
hebben we weer eens bij ons zelf gedacht wat
is het tegenwoordig toch interessant in de kerk
Ezi
12. .En
het
volk juichte met groot gejuich
en loofde de Heer.... maar ve
len van de priesters... en ouden
die het eerste huis gezien had
den weenden luid...'
In de bovenstaande tekst leest
u over twee tegengestelde re
acties op de herbouw van de
tempel, na de ballingschap. Bij
velen is er vreugde en dank
baarheid om het verrijzen van
een nieuwe tempel, als cen
trum en krachtbron van het
verkeer tussen God en mens.
Bij anderen wekt hetzelfde ge
beuren juist weemoed en droef
heid.
Deze laatsten ztjn de ouderen
die nog de herinnering m zich
dragen aan de luisterrijke tem
pel van Salomo. Zij kinnen
die niet vergeten. En de her
innering uit de jeugd kleurt
het vroegere altijd nog mooier
en groterdan het was. Hiei
ziet u de botsing tussen de ge
neraties, die we ook in onze
dagen zo sterk beleven. We le
ven in een tijd, die vol is van
drang naar vernieuwing en ver
andering, en waarin allerlei
verschuivingen optreden, die
vragen om heroriëntatie. Dit
geldt op elk terrein. Ook op
kerkelijk terrein. Nieuwe bij
belvertaling, nieuwe psalmbe-
'jjmtng, veranderingen op li
turgisch gebied..
En terwijl de tongeren hier
voor openstaan en voor al het
nieuwe dikwijls ook on
kritisch, enkel omdat het nieuw
is warm lopen, roept het bij
de ouderen vaak weerstanden
op. Zij kijken met weemoed
terug naar het verleden. Heb
ben de neiging dal te verheer
lijken. Kunnen zo moeilijk het
oude en vertrouwde loslaten.
VFoi een gevaren schuilen hier
niet in aan misverstand, ver
driet, onderlinge verwijdering
en uit elkaar raken van deze
beide groepen. Toch hebben we
't beide nodig: de jeugd, met
zijn drang naar vernieuwing
en verandering, zijn blik naar
de toekomst én de ouderen, met
hun besef dat er dingen zijn,
die bewaard moeten blijven.
Hebben de laatsten te leren,
dat tce de klok niet terug kun
nen zetten, en blij te zijn, waar
iongeren op eigentijdse wijze
vorm willen geven aan hun le
ven met Godde jongeren moe
ten er oor voor hebben, dat
ook m de nieuwe vormen en
gestaltegeving aan het éne, on-
i Tonder lijke Evangelie, niet
tekort mag worden gedaan.
WOLPH AARTSDIJK
F. J. GOETHALS
De siiiaisman en ontdekkingsreiziger Fridt
jof Nansen.
