2»
|59
68
SIMON
DE WIT
ARNHEMMER VOND NIEUW
SOORT MOTOR UIT
van letter
tot letter
Man lag
dood ai
wonnifr
HAM
DE BOEKENPLANK
moderne
kunst
4
BIJ SIMON DE WIT
(Svchocofrisdrank* fiO
Hiswa van 7 tot
en met 16 maart
-poederkoffie*
(Sykoffiemelk LITERfles
(^-theezakjes
-cacao
£-vaatwas*
(piaa>tak%~;239
(D-cakemeehoo^,m,p^53 £-chips85
(D-paneermeel 45 -patates frites'
,-maizena P„P,k 26 £-fritessaus
^ontbijtkoek ^.„38 (^-kroketten
£-pepermunt
3, Rpj (A-vissticks" 10 v»;
75
3-ES PILS
of makreeifilets*75
kleutertaai 7Q
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 24 0KTQ3ER K
(Cholita) LITERfles van 79 voor WW
literblik van 75 voor
Weekaanbledingengeldig tfm woensdag 30 oktober a.s.
Het samenstellen van encyclope
dieën moet een kommervolle be
zigheid zijn. Terwijl men bezig is,
voelt men de tijd al snel voorbij
tippelen en er is niets aun te doen:
het boek moet ai" en de tijd kan maar
weinig medelijden opbrengen voor
verzamelaars van feiten. Toch tieren
de encyclopedieën welig. Van tijd
tot tijd" komen ze iets vertellen over
de algemeenheid of knabbelen ze
daarvan stukjes af om er een klein
op een bepaald gebied gerichte en-
eyclopedietje van te maken. Dat ge
beurt dan niet enkel en alleen ter
eventuele verontmoediging van de
bezitter, neen, de uitgever verbindt
er op de flap meestal de mededeling
aan dat ,met deze uitgave stellig
aan een grote behoefte wordt vol
daan'.
Zo is het ook gesteld met de uit
gave, die momenteel voor ons ligt
en waarvan we echt geloven dat de
uitgever er met zijn mededeling niet
zo ver naast zit. De .Encyclopedie
voor de moderne schilderkunst', die
de uitgever Becht dezer dagen na?;
de boekhandels heeft gestuurd, mag
wat ons betreft die boekhandels al
leen maar als een soort tussensta
tion ervaren. Kr is namelijk op het
gebied van de moderne schilderkunst
ontstellend veel goeds en ontstel
lend veel ontstellends verschenen. De
meeste uitgaven hebben echter
goed of niet wel één ding gemeen:
dat ze ontstellend duur zijn.
Voortreffelijke naslagwerken (we
noemen als voorbeeld maar het hoek
van Read) zijn in hun genre niet
duur. maar hebben in hun opzet
die immers altijd uitgaat van voor
ieder nog omstreden begrenzingen
van moeilijk te definiëren periodes
net niet de eenvoud des geestes
die de werken ook ,voor velen be
reikbaar" maakt.
De .Encyclopedie voor de moder
ne kunst' komt daar veel dich
ter bij. Het boek is gericht op een
weergave van de feiten en zet voor
het gemak (want wie zal aangeven
waar men ,de moderne schilderkui^t'
kan laten beginnen?) een beginpunt
bij het impressionisme.
Daarop volgen, niet naar de stro
mingen maar volgens de rechte weg
van het abc. zo'n 350 artikeltjes.
420 illustraties, samen een boeiend
overzicht van de moderne schilder
kunst. waarin niet alleen gedacht is
aan kunstenaars, hun clubjes, ten
toonstellingen en de stromingen
waartoe ze veroordeeld zijn te beho
ren, maar ook aan dichters, tijd
schriften en de vele interessante ge
beurtenissen uit de periferie, die de
ontwikkeling van wat de moderne
schilderkunst wordt genoemd tot een
zó interessant gebeuren maken dat
er zelfs encyclopedieën over samen
gesteld kunnen worden.
De uitgave van Becht is een ver
taling van de in '63, maar nog
dit Jaar herziene, in Parijs versche
nen .Dictionnaire de la peinture mo
derne' en heeft het nogal Franse
karakter ook na vertaling behouden.
Dat is' voor een algemeen naslag
werk niet zo adembenemend mooi.l
Het beeld raakt immers gauw ver
wrongen. Hans Redeker heeft er voor
deze editie nog wat Nederlanders
en Nederlandse toestanden in gestopt
en hoewel het aan de ene kant
een verwrongen aanzicht wat recht
trekt dat maakt de algemene In
druk nog wat zieker. Misschien kan
men na vertaling en aanvulling in
alle gebieden, die er voor in aan
merking komen, nog eens tot een
weinig bereikt toppunt van recht
vaardigheid komen.
Dat is niet de enige kritiek die er
onzerzijds op deze encyclopedie is.
Belangrijke figuren krijgen hun ei
gen artikeltje in het boek en dan
doet het wat vreemd aan dat
Bergen werk
Er Kwam een generator I, een num
mer II. een nummer Hl en een IV
In december 1962 bewees de heer
Mans zijn collega's met een eenvou
dige installatie, waarin zijn geheime
principe was verwerkt, dat dóórgaan
zinvol was. Ze bleven hem steunen
en doen dat nog. Éénling Mans ver
zette bergen werk Hij vervaardig
de een proto-type en vroeg paten
ten aan. Op de uitvindersbeurs te
Brussel verwierf hij met zijn spec
taculaire vinding een eerste prijs.
De markt begon zich te interesse
ren. De telefoon begon te rinkelen.
De heer Mans kreeg Duitsland,
Frankrijk en Engeland aan de lijn.
Enkele grote ondernemingen in Ne-
Maar daar zat de moeilijkheid. Ju-
deriand wilden er meer van weten,
ridisch althans. Want wanneer een
onbeschermde uitvinder te veel
vertelt, kan hij wel inpakken. Juist
met het uitwisselen van zijn re-
search-ervaringen moest hij oppas
sen.
Nadat besprekingen met Rolls-Roy
ce waren afgesprongen, openden zich.
nieuwe perspectieven in West-Duits-
land Het kwam van de grond.
Met een tas \ol tekeningen en be
rekeningen ging de heer Mans er
naar toe. Met de toezegging dat zijn
motor in licentie zal worden ge
maakt. de mededeling dat hij mede
directeur van een op te richten
l.MBH wordt (.ik zou graag willen
dat de vennootschap Macol heet') en
een stapeltje contraeten keerde hij
terug. Het was gelukt. Zijn aanvan
kelijk sceptisch beschouwde pogin
gen resulteerden in erkenning.
grote trekken gaat het om een w
rierator die zijn kracht ontleent aan
onder hoge druk stromend gas Het'(
gas komt in verschillende kamer-1
tjes. waarbij de druk van kamer:
tot kamer toeneemt.
.Het is iets nieuws zegt de uitvin
der. .Maar het is iets ""dal een an
der ook bedacht zou kunnen hebben.:
Toevallig heb ik me er in vastge
beten. Het principe van de motor
is geschraagd op natuurkundige wet
ten. Aërodynamica komt er ook bij
kijken'.
Voorlopig dus een industriële toe
passing. Gaat de heer Mans ook
nog proberen zijn motor doelmatig te
maken voor auto's en vliegtuigen?
.Ja. De generator voor de industrie
in West-Duitsiand moet voor ons re
clame maken. Hij komt ook te staan
op de Hannover-Messe. Dan gaan i
we verder. Veel verder zelfs. Maar:
dergelijke dingen hangen van pa-:
tenten, rechten" en licenties aan elk
aar. Aan een automotor denk ik
serieus'.
Verkeerd gelezen
Jaren aan
gewerkt
ARNHEM (GPD) Het is zo-
ver. Uitvinder W. Mans (45)
van de Monnikensteeg te Arn
hem gaat de eerste vruchten
plukken van jarenlang probe
ren, zoeken, denken, tekenen.
Zijn vinding, een motor, die is
gebaseerd op een geheel andere
principe dat de conventionele
motoren, is klaar en inmiddels
in licentie verkocht aan een
YVestduitse machinefabriek.
Er wordt een nieuwe GMBH opge
richt, waarvan de lieer Mans mede
directeur wordt. Zijn motor, een ge
nerator zoals hij 'm noemt, wordt
in produktie genomen. De generator
wordt in eerste aanleg bedoeld als
stationeringsmachïne voor Industrie-
en.
De heer Mans is ruim zes jaar dag
en nacht achter zijn bureautje in zijn
flat met de motor bezig geweest.
.Zestien uur per dag', zegt zijn
Menu/ zweetdruppeltje is er op
het bureaublad van uitvinder
Mans gevallen. Het begint er op
te lijken dat het niet voor niets
is geuseest.
vrouw. Dag en nacht maakte de uit
vinder schetsen, ontwierp hij plan
nen, stuitte op randproblemen, waar
zich in de industrie een team op
wérpt. Hij zette door.
Hij was zes jaar geleden by de lucht
macht. In de rang van sergeant
majoor verdiende hij als luchtfoto-
graaf de kost. Toen was het plan
om een motor te creëren, een motor
totaal anders, totaa! nieuw, al ge
rezen. Hij rommelde wat. maakte
berekeningen. Collega s zagen hem
geheimzinnig bezig en toonden be
langstelling. Ze werden enthousiast
,Mans'. zeiden ze, ,Mans, daar moet
je mee doorgaan!'
Er was één probleem! Een uitvinder
die zich werpt op een nieuwe motor,
kan dat niet doen naast zijn nor
male dagtaak. Hij sprak erover met
enkele mensen, met superieuren. .We
zijn hier toch met 200 man', werd
er gezegd. Binnen veertien dagen
lag er 50.000 gulden op tafel. Cash
Sergeant-majoor Mans kreeg eervol
ontslag. De combinatie die voor het
geld had gezorgd betaalde hem een
salaris. De uitvinder kon zich ten vol
le storten op zijn levenswerk.
Hoe de heer Mans er toe gekomen is?
.Ik was in de oorlog vrijwilliger
bij de luchtmacht en in 1944 zat
ik in Australië. We kregen wat
meer vrije tijd Ik interesseerde me
voor techniek en las veel. Toen
ik eens in een Duits geïllustreerd
blad bladerde, las ik wat over straal
motoren. Ik begreep toen dat de
Duitsers een straalmotor hadden ont
worpen zonder turbine en zonder
mechanische compressor. Maar dat
las ik verkeerd. Want toen de
ste straaljagers er kwamen, zag ik
dat ze wel met turbines waren uit
gerust. Inmiddels was ik er over
aan 't piekeren gegaan. Voor mezelf,
had ik een oplossing.
.Toen ik die straaljagers zag dacht
ik: nou, dan ga ik aan mijn idee'
werken. Stap voor stap is het ge-1
gaan. Nu. nu ben ik jurist, zaken-,
man, tekenaar, ik houd lezingen aan;
de universiteiten. Ik doe het werk
van een team. Ilc ben er steeds mee
bezig'.
AMSTERDAM (ANP) De jaarlijkse
internationale watersport- en kaïnpeer-
tentoonstelling Hiswa wordt in 1969 ge
houden, van vrijdag 7 tot en met zon
dag 16 maart in de grote hallen van
het nieuwe RAI-gebouw te Amsterdam.
Hel aantal deelnemers aan de Hiswa be
draagt rond 250: de produkten zijn af
komstig uit 20 landen. In 1968 trok de
Hiswa-tentoonstelling 197.490 bezoekers.
Amsterdam In de .Herfst Flora'
van het Singer Museum in Laren is
een collectie van de Amsterdamse
mode-ontwerper Edgar Vos opgeno
men. In alle Nederlandse bioscopen
zal een kleurenjournaal gewijd zijn
aan deze mode. Op de tol» t|J
Liesbet.li in zwarte wïld-zljdm rat'
zijde.
Rita
zijde
I-zijd» Bi
et struis, Tanja in uitte t>
handgebordqurde au*!p
n rose-groen-vit hubjmt»
Over de motor zelf is de heer Mans
toch weinig van zouden snappen. In.
onder het kopje .Cobra' ergens moe
ten lezen dat Karei Appel en Corneil-
le zich in Parijs ontwikkelden tot fi
guren van internationale faam. ter
wijl we onder de A wel de Amster
damse Joffers maar niet Appel te
genkomen. Onder de C zijn noch Cor-
neille noch Constant te vinden. Ale-
chinsky en Asger Jorn ontbreken.
Van de .modernsten' zullen we voor
Rauschenberg en Warhol (de uitga
ve was toch dit jaar nog herzien?)
een beroep op andere werken moe
ten doen. Victor Vasarely is blijk
baar helemaal niemand, want hij
ontbreekt evenais Alfred Manessier
en ook met Zadkine was er zelfs
via het rekbare materiaal van het
wel zeer korte notities. Melle
lukkig wat meer en als er van ,De
Stijl* gezegd wordt dat h?t .onder
de vele avant-gardistische tijd
schriften een van de weinigen was,
die de ontwikkeling van de kunst
tussen de beide wereldoorlogen duide
lijk hebben beïnvloed', vinden we dat
(ook al zegt Seuphor het) beslist
wat mager. We wachten op de uit
werking van een dergelijke bewe
ring, die evenwel mooi achterwege
blijft.
De .Encyclopedie voor de moderne
schilderkunst' laat echter niet
overal dit onbevredigende gevoel na
Ze geeft heel veel boeiende infor
matie over een boeiende tijd, waar,
we nog midden in staan. Het is een I
boek dat op de eerste plaats voor een 1
wat bredere kring dan die der vak
mensen is geschreven. Dat betekent
ook weer niet dat men in samen- i
stelling wat slordig met de grotere
namen van nu om moet spilngen.
ongeacht het feit of de geschiede
nis straks de grotere namen of de
encyclopedisten gelijk zal geven.
Ons afgerond oordeel komt hierop
neer: voor in de moderne schilder
kunst geïnteresseerden een hoek
om te hebben. Men kan er voor heel
wat zaken terecht. Alles zit innéén
handzame band. Het boek is prettig i
te gebruiken. Becht heeft vanwege j
de bredere, kring niet liet allerduur
ste papier kunnen benutten. De re- j
produkties, die tossen de tekst lopen,
zijn door «leze wat mindere kwali
teit papier echter niet in de ver-
gp-ethoeK gedrukt, integendeel
kwaliteit is soms nog verrassend
goed.
De namen van de 35 samenstellers,
van wie we Redeker en Michel Seu-
Ïhor al noemden en onder wie ook
ohn Ashbery, Raymond Cogniat.
Pierre Courthion, Jean Leymarie.
Frank McEwen en Maurice Raynal
aantreffen, kunnen er borg voor
staan dat wat behandeld wordt, ook
goeddeels vakkundig behandeld
wordt.
D. O.
H J. W. BechVs iltfieversmaalschappu
NV. Amsterdam !9.30 (na 1 januari
22.50,.
grarospc
GRATIS SLEUTELHANGER
Een man, woont in een huis. Zijn naam staat op de deur. Toch is er niemand die hem kent. De
buren zien de man, zoals ze een lantaarnpaal zien. Of een prop papier op straat. Ze zien hem en
ze zien hem niet... want mensen zijn meestal zo in zichzelf gekeerd, dat ze geen oog hebben voor
een onopvallend medemens. Zo kan een man verdwijnen en niemand die het merkt. Zoals een
prop papier weg waait van de straat en niemand die het merkt. De wereld is vol mensen tegen
woordig. Maar dat is nog geen reden om ze onverschillig voorbij te gaan. Alle mensen zijn
interessant. Daarin verschillen ze van proppen papier. Wie ogen heeft om naar andere mensen te
kijken, beleeft de hele dag toneel. Komedies en tragedies. Kluchten en drama's. Doorlopende voor-
s'H I i ng. Gratis toegang. Het enige wat van u gevraagd word t is üw rol met een beetje gevoel te sp
i'ublikatic aangeboden door dit blad - in samenwerking met de Stichting Ideële Reclame.
100-grnmspak I
WW (diepvnes, kant en klaar)
RFI FRFN BAMI OF NASI
KAAS* GORENG
1/2 KILO
van 179 voor
dus lang houdbaar
100 gram
vruchtengazeuse (merk Bavana)
2a 2 euroflosstn
grote flessen j llter)
98 voor
haiinn ('n mosterd-, paprika-
fl<JBlll|J,"of tomatensaus)
per blik w#
400-gramszak (ca. 80 stuks)
^Uan en Door
Vinding toegepast in Duitse industrie
