extïa
SPOORWEGEN IN TERNEUZEN
WISSEL OP (OVER) TOEKOMST
VAN TERNEUZEN
JO IVENS: STEEDS DRIEKWART
TOEKOMSTPLANNEN.....
HULSTER GEMENCD KOOR
eeuwsch-vlaanderen
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 1968
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
=r o
o 3-
Mcf de aanleg van het kanaal van Gent naar Terneuzen van 1SSS tot
1827 ontstond er voor de stad een kans om een grote rol te gaan spe
len als haven. Voorlopig bleef Terneuzen echter alleen de plaats waar
de zee- en binnenvaart, bestemd voor België, op- en afgeschut werd.
De plaatselijke middenstand bloeide echter wel op door deze scheep
vaart. Als haven speelden wij voorlopig niet mee, want de gelegenheid
voor overslag en opslag van goederen en het vervoer daarvan over land
was nog niet aanwezig. Dit veranderde door de aanleg van de spoor
lijnen Mechelen-Temeuzen en Gent-Terneuzan. Toen veranderde er dan
ook wel heel veel in ons vestingstadje Neuzen, zoals het toen heette.
De kanaalboorden bestonden tot dan nog uit een grasberm met achter
de dijk niets dan bouwland. "Wij kunnen ons haast niet voorstellen, dat
daar waar u het spoorwegemplacement, met alles daaromheen, is,
nog niet te vinden was. Bij de wet van 12 augustus 1862 werd het gou
vernement gemachtigd concessie te verlenen tot de aanleg van een
spoorweg van Smt-Niklaas naar de Nederlandse grens in de richtmg
Hulst. Deze concessie werd bij de wet van 81 mei 1863 verleend aan
mr F. Lancelot. Voor de aanleg en exploitatie van die lijn van de grens
over Sluiskil naar Terneuzen werd hem in Nederland concessie ver
leend bij de wet van 10 april 186S. Daar het hem niet gelukte de zaak
tot stand te brengen verviel de concessie in 1868. Bij de wet van 10
juni 1868 werd opnieuw concessie verleend tot de aanleg van die lijn.
Het was nu een Belgische combinatie die de lijn zou aanleggen. Bij die
aanleg diende rekening te worden gehouden met een aansluiting te
Sluiskil van een spoorlijn naar Gent waartoe het spoor van Terneuzen
tot Sluiskil eveneens moest dienen. Op 25 juni 1868 werd de eerste
spajle in de grond gestoken voor dit werk. De lipi, die dus aansloot op
de reeds voltooide spoorweg van Sluiskil naar Gent, werd op 26 au
gustus 1871 geopend. Aan Isidore Deschaps te Gent was op 19 april
1864 concessie verleend tot de aanleg van de spoorlijn vanaf Sluis kil
m de nabijheid van het kanaal en gebouwen dienden te worden ge-
neuzen. Voor de aanleg van deze spoorlijn diende te Sluiskil een brug
te worden gebouwd, waarvan de aanbesteding plaats vond op 6 april
1866. Op 14 mei begon men met het graafwerk en op 7 november 1868
werd de brug beproefd. De opening ixm die lijn vond plaats op 1 april
1869. Te Terneuten moest een groot emplacement worden aangelegd
tn de nabijheid van het kanaal en gebouwen dienden te worde ge
bouwd. Op 8 juli 1868 werd de eerste steen gelegd voor het stations
gebouw te Terneuzen. De heer Van de Wattijne legde, als vertegen
woordiger van de concessionarissen, daartoe een wit-marmeren steen
waarop in gouden letters te lezen stond: H. van de Wattijne, 188,768.
Vrijwel de gehele bevolking ivas bij deze plechtigheid aanwezig, want
men besefte de belangrijkheid van de onderneming. Deze steen is
thans onvindbaar. Mogelijk is ze bij een latere verbouwing ingebouwd
of weggenomen. Volgens artikel 3 van de concessie moest nabij het
station het kanaal over een lengte van hoogstens 1000 dl verbreed wor
den voor het verkrijgen van een losplaats voor schepen. Op deze kade
werden de stoomkramen gebouwd, die in bedrijf bleven tot de oorlogs
handelingen er een einde aan maakten. Rond liet station verrezen
meerdere gebouwen van de spoorwegmaatschappijen en later vestig
den verschillende bedrijven zich rond liet emplacement. De losplaats
der schepen werd veel later uitgebreid in de richting Sluiskil en tussen
1916 en 1922 werden het Noorder- en het Zuiderdok gegraven, ter
wijl in 1937 het zevenaardok in gebruik werd genomen. Door de komst
der spoorwegen ontstond er een levendige op- en overslag van goede
ren nabij het terrein van de maatschappij. Een belangrijk deel van de
opslag was het hout, waarin veel Terneuzenaars een bestaan vemden.
Grote terreinen stonden volgestapeld met allerhande soorten hout dat
later per spoor naar België werd vervoerd. Buiten het goederenver
voer werd door ds aanleg van deze spoorlijnen een dienst bewezen aan
onze streek i v m hel. personenvervoer. Kon men zich tot dan uitslui
tend verplaatsen per rijtuig of te voel, nu kreeg men een middel om
vlugger en comfortabeler te reizen. Dat druk gebruik werd gemaakt
van het nieuwe vervoermiddel moge blijken uit het feit, dat van 1
april tot 30 juni 1869 van het. station Terneuzen 4690 reizigers ver
trokken en dat in die tijd 324.000 kg goederen werden vervoerd van
af Terneuzen. Dit was in het begin, maar wie van de ouderen herin
nert zich niet de drukte aan het station van aankomst en vertrekkende
reizigers. Daarbij waren heel veel Belgen die, volgepakt met stokken
en manden, in Terneuzen aankwamen, om langs de Scheldeboorden
krabben te vangen, 's Avonds vertrokken ze in gezellige groepenvol
geladen met krabben ,enz.'
Als eerste stationschef te Terneuzen werd benoemd de heer Van Leul,
'lie echter reeds in september 1869 werd verplaatst naar Zelzate. Hij
werd vervangen door de heer Dubucq. Te Sluiskil tcerd de heer E. E.
E. Lammens tot stationschef benoemd. Deze chef werd aldaar alge
meen geacht en toen hij op 2 april 1894 zVn 25-jarig jubüé vierde,
werd aldaar uitbundig feest gevierd. De maatschappij Gent-Ter neuzen
werd na de eerste oorlog opgeheven em haar lijn werd overgenomen
door Mechelen-Temeuzen. Het vervoer van goederen per spoonvegen
nam snel af door de, voor Nederland nadelige maatregelen, die door
België werden genomen op het gebied van de spoorwegtarieven. Het
okesvervoer van Sluiskil naar België hield de Mechelen-T er neuzen
log op de been tot na de tweede oorlog. Het personenvervoer werd
kort na die oorlog gestaakt en het goederenvervoer werd overgeno
men door de Nederlandse Spoorwegen. De naam Mechelen-Temeuzen
is verdwenen. Thans zijn het ambtenaren van de Nederlandse Spoor
wegen, die ons te woord staan als wij ons voor inlichtingen aan het
station te Terneuzen vervoegen. De roem van weleer is vergaan, maar
door de toename van de industrie in de Kanaalzone, ligt er op het ge
bied van het goederenvervoer, in de toekomst vermoedelijk nog een
grote taak te vervullen
P. J. Baert
Do ie De Feyterstraat gezien vanaf de Baamlyk niet op de achtergrond het spoorstation.
Op do voorgrond het. terrein van de huidige veiling.
TERNEUZEN* Wie, aan de
start van een nog kraakheldere
voetbalcompetitie, een wissel wil
trekken op de toekomst van twee-
klasser Terneuzen, kan het best
naar Piet Wissel gaan. tan zijn
30 levensjaren staat hij er bin
nenkort 15 linksbuiten in het eer
ste elftal van deze club. Dat heeft
hem naast een onverwoestbare
faam als snel speler kennelijk
ook een talent om zeer nauwkeu
rig voet bal wel en - wee te voor
spellen bezorgd. Want was het
Wissel niet, die drie jaar gele
den al kon vertellen dat Huist -
toen nog in de topregionen
van het Zeeuwse voetbal - een
degradatie tegemoet ging? Zijn
somliere woorden kwamen uit:
de vereniging speelt momenteel
in de vierde. Hoe gaat Terneu
zen het doen .Laat ik voorop
stellen dat we elk jaat een ploeg
hebben gehad die kampioen kón
worden. Alleen ontbrak de juiste
mentaliteit. Nu, met de komst
van de nieuwe trainer Stehouwer,
van de nieuwe trainer Stehouwer.
is juist op dit punt iets veran
derd. Daarom he6 ik echt hoop
op dit kampioenschap, er gaat
iets gebeuren.' Naar de mening
Tan Wissel is het elftal dat Ter-
neuztn in het veld brengt harder,
steviger dan de voorgaande ja
ren. ,Kijk, de vorige trainer,
Meesters, heeft ons geleerd hoe
we moesten voetballen, daar be
staat geen twijfel aan. Stehouwei
brengt ons een zekere hardheid
bij. Dat zei* hij trouwens zelf
op het punt van voetballen hoe.
ik jullie niets te leren, het gaa
om dc mentaliteit.' Terneuzens
linksbuiten verwacht eoncurren
tie van Longa en Roodwit. Axe
heeft volgens hem door het ver
trek naar België van twee spe
lers, veel aan kracht ingeboet
,Ik ben er in ieder geval min
der bang voor dan het vorige
seizoen.' En wat doet Wissel zeil,
maakt hij deze competitie zijn
derde lustrum In het eerste van
Terneuzen vol? .Ik denk het wel,
ik heb er enorm veel plezier
in.' Als hij wat flitsen uit zijn
voetballoopbaan noemt, houden
die in de eerste plaats verband
met het Zeeuws elftal, waarin hij
zes keer is opgesteld. Veel be
wondering heeft Wissel voor Rob
Moens, eens de belangrijkste man
in deze ploeg. En dan was er
liet aanbod van RBC, in 1963.
dat hij echter maar heeft af
geslagen omdat een mens toch
ook aan de toekomst van zijn
gezin moet denken. Hij traint mo
menteel twee keer per week, op
dinsdag en donderdag. De nadruk
ligt vooral op de conditie en de
stevige aanpak in het spel, pun
ten die Terneuzen een kampi
oenschap moeten bezorgen. En
als Piet Wissel, de man die zijn
club tien jaar geleden in Roosen
daal naar de tweede klas hielp
met het enige schot in de ont
moeting met Dongen, zegt .Er
gaat iets gebeuren', nou reken
er dan maar op
HULST Jo Ivens, dirigent van het Hulster Gemengd Koor,
bestaat voor één kwart uit geschiedenis en voor driekwart uit
toekomstplannen. Wanneer je hem dan ook belt met de vraag
of hij iets kan vertellen over het wel en wee van zijn 82 leden
tellende vereniging in de afgelopen 11 jaar, maakt hij gretig
van de mogelijkheid gebruik om nog wat actualiteiten te spuien
in de trant van: ,0 ja, er is binnenkort weer een plaatopname en
we moeten een paar keer voor de televisie. Wist U overigens dat
de BBC
Slotconclusie: het gaat bijzon
der goed met dat koor daar in
Hulst. En dan te bedenken dat
het allemaal bij toeval is begon
nen. ,We hadden hier een meis
jeskoor en een mannenkoor, dat
ook fungeerde als basiliekkoor.
Ze zongen wel eens incidenteel
samen, maar pas in oktober '57
is het tot de officiële oprichting
van het Hulster Gemengd Koor
gekomen. Het basiliekkoor als
zodanig bestaat echter nog'.
Als belangrijkste pluspunt van
de formatie ziet de heer Ivens
het grote aantal mannenstem
men, in de meeste koren juist
het tere punt. De verhouding
tussen mannen- en vrouwen
stemmen is uitstekend en dat
moet ook de jury van het Ne
derlands Koorfestival, waaraan
de vereniging amper twee jaar
na de oprichting meedeed, heb
ben beseft. Het Gemengd Koor
eindigde in de betreffende afde
ling als 2e en dat vormde weer
de aanleiding tot een reeks ra
diouitzendingen en concerten.
.Momenteel zijn we zover dat ze
uit Hilversum naar hier ko
men. Echt, het is voor ons niet
te doen om iedere keer naar de
studio te reizen'. Een uitzonde
ring maakten Ivens en zijn koor
leden voor opnamen ten behoe
ve van de West Deutsche Rund
funk in Keulen en de Belgische
radio in Brussel. Toen in 1962
het eerste lustrum werd ge
vierd kwam het Rotterdams
Philharmonisch Orkest bege
leiden.
PLATEN
En dan de grammofoonplaten:
33 toeren, 45 toeren, de koor
liefhebbers kunnen precies krij
gen wat ze hebben willen. Vier
jaar geleden presenteerde het
Hulster Gemengd Koor zich
voor de eerste keer op de pla-
tenmarkt met een lp in kerst
sfeer en een single. .Momenteel
staan we onder contract van een
platenmaatschappij. Dan moet
je gewoon een bepaald aantal
platen maken. We hebben plaat
opnamen gemaakt voor de
AVRO, die een lp uitgaf waar
op verder onder meer Vera
Lynn stond, en binnen een
maand komt er een stereolang-
speler met bekende klassieke
stukken. Daaraan werkt ook de
sopraan Els Bolkestein mee. De
opnamen zijn onlangs gemaakt
in de kerk van Kruiningen. Be
gin november verschijnt er een
plaat met kerstrepertoire en
dan hebben we na januari weer
diverse opnamen, maar van het
programma dat we op die pla
ten brengen staat nog weinig
vast'. Radio, platen: een keten
die incompleet is zonder het me
dium televisie. En ook dat heb
ben de Hulstenaren volledig be
nut: in de afgelopen 3 jaar ver
schenen zé regelmatig op het
beeldscherm. Aanvankelijk in
gezelschap van andere koren,
later met 2 eigen uitzendingen,
die ook gedeeltelijk werden
overgenomen door tv-stations
van Oostenrijk, Zwitserland,
België en Suriname.
En in november staan de came
ra's opnieuw gereed voor Jo
Ivens en zijn zangers en zange
ressen. Dit keer gaat het om op
namen voor twee programma's:
19 december brengt het koor een
kerstuitvoering, in januari volgt
een meer profaan programma.
Begin december is er dan voor
de radio ook nog een program
ma in kerstsfeer.
LET THE PEOPLE SING
Voor een heel plezierig en tege
lijk verrassend intermezzo zorg
de vorig jaar de BBC, en dan
speciaal het radioprogramma
,Let the people sing', een inter
nationale koorwedstrijd waar
aan zo'n 25 koren meededen.
Het Hulster Gemengd Koor
kwam plotseling voor de opga
ve te staan Nederland te verte
genwoordigen doordat een an
dere vereniging was uitgeval
len. De prestatie van de
Zeeuws-Vlamingen maakte zo
veel indruk op de jury dat het
koor doordrong tot de kwart
finale. Naar aanleiding van dit
succes worden er 28 september
in Hilversum studio-opnamen
gemaakt ten behoeve van de
BBC, waarmee Hulst ongetwij
feld een glorieuze rentree in
Groot-Brittannië gaat maken.
SUCCES
Waaraan schrijft Jo Ivens deze
lange reeks van successen nu
toe? ,Er zijn diverse factoren.
In de eerste piaats drukken we
nieuwe koorleden op het hart
dat ze elke week op de repetitie
moeten komen. Lukt dat niet,
dan weigeren we ze gewoon. En
verder zijn wij zowat het enige
koor dat partijrepetities houdt,
waarbij elke groep zijn partij
snel leert in te studeren. De
geest en de sfeer zijn voortref
felijk. Als je bedenkt dat dit al
lemaal amateurs zijn, mensen
die hun gewone werk hebben,
dan wordt het duidelijk dat ie
dereen bijzonder veel voor zijn
hobby doet. En ik kan rekenen
op een actief bestuur*. Het
verloop in het koor is vrijwel
nihil, wat ook weer niet bete
kent dat men uitsluitend met
oude krachten zou werken. Er
bestaat in Hulst met name on
der de jongeren heel wat animo
voor de koorzang.
En wie weet, misschien ligt het
allemaal wel voor een heel groot
deel aan Jo Ivens zelf. Die for
mule ,één kwart geschiedenis
en driekwart toekomstplannen'
is in het verleden helemaal niet
onjuist gebleken. Daar kunnen
ze bij radio en tv van meepra
ten
...JO IVENS...
heerst goede sfeer
Het Hulster Gemengd Koor
