Hoekse domineesvrouw was
schrijfster
DE GESCHIEDENIS VAN
MAELSTEDE NOG ONVOLLEDIG
WIELERVARIA
extiA
C. Jansen te Waterlandkerkje
schaakt per brief
ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK TE HULST
VWJDAG 2 AUGUSTUS 1968
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VAN D EE TOT
HONTENISSE
Evert Dolman is dus tóch weer
kampioen van Nederland gewor
den. Eaten we mét hem hopen dat
hij nu z'n trui mag behouden en
niet meer behoeft in te leveren
(zoals verleden jaar) wegens het
gebruik van stimulerende midde
len. Naar onze mening is liet na
melijk wel goed nog eens oven
vast te stellen dat ntléên liet. ge
bruik van die middelen hem die
kampioen strui ontnam. Men -kon
namelijk zondag en maandag niet
aan de indruk ontkomen dat Dol
man ergens ook wel een lieetje
revanche bad genomen op de KNWTJ
en op degenen die hem z'n kam
pioenschap hadden ontnomen. Met
alle respect voor de prestatie van
Kef zondag jl. willen we er voor
alle zekerheid nog even de nadruk
.op leggen dat er vorig jaar bij
al dat geharrewar 0111 die k»mpi-
oestitel maar één man fout was
en dót was... Evert Dolman. Waar
van dan acte.
De man die het afgelopen week
einde bijzonder grote indruk op ons
maakte, was de amateur-kampioen
Fedor den Hertog. Deze knaap die
dit seizoen terug moest komen uit
het niets maar dan ook helemóal
uit het niets, heeft dat gedaan op
een manier die onze grootste be
wondering heeft. Hij heeft door zijn
levensgevaarlijke valpartij van vo
rig jaar zo'n schrik gekregen van
in het peloton rijden nat hij er het
liefst maar een paar meter voor
of een paar meter achter rijdt.
En als hij er voor rijdt, komen ze
hem steeds maar weer aehteraan.
rijdt hij er achter dan moet hij
steeds van ver komen om de .slag
niet te missen. De solo die hij za
terdag te kijk gaf was subliem, een
echte kampioen waardig. Als die
jongen over zijn huidige problemen
weet te geraken, wordt het een heel
grote.
En natuurlijk moest er weer keet
geschopt worden in de prof-kampi
oenschappen in Nederland en Bel
gië. (Misschien in de andere landen
ook wel. maar dat weten wjj niet.
Op het Adsteeg-circuit moet hét zon
dag gewoon .gestonken' hebben naar
de combines tussen de merken
ploegen. met de jongens van de si-
garenploeg in de voorste gelederen.
Er moet, als men de insiders kan
geloven, tijdens de koers gewoon
met hele pakken bankbiljetten
gewapperd zijn. En dat alles ter
meerdere glorie van chips en si
garen. Met sport heeft dat eigen
lijk niet zo heel veel meer te ma
ken.
In België's kampioenschap werd
de aloude vraag weer midden in de
actualiteit geplaatst, namelijk of
een renner die zich door een ander
naar de meet Iaat .slepen', ook
de sprint en dus de koers mag
winnen. Het is welhaast ondoenlijk
om daarop in één zin een redelijk
antwoord te geven. Er zijn tal van
bindende factoren, onder andere
moet een ploegmaat beschermd
wonden, etc. Maar de eerlijkheid
gebiedt ons te zeggen dat we wel-
nig sympatic kunnen opbrengen voor
een handelswijze als Juliën Ste
vens zondag liet zien.
En de jonge Kees Priem gaat
maar onvermoeid door met het be
halen van overwinningen. Met de
twee van het afgelopen weekeinde
kwam hij aan 26 overwinningen In
dil, seizoen en misschien zijn er
vandaag al weer een jiaar bijgeko
men.
Zoals 11 hebt kunnen lezen zijn
er op dit moment zes renners aan
gewezen voor deelname aan het
wereldkampioenschap in Italië. Nu
er dit jaar 10 mogen deelnemen is
er nog plaats voor vier. Daarover
zal in de komende dagen nog wel
stevig touwtje getrokken en van ge
dachten worden gewisseld. Volgen
de week komen wij daarop nog
terug.
In het komende weekeinde ls
er. voor zover ons bekend, In Zee
land slechts één wedstrijd, name
lijk in Oud-Vossemeer (A., N. en
Adsp.). Voor beroepsrenners is er
in Nederland startgelegenheid In
Kortenhoef op zaterdag 3 en in
Goirle op zondag 4 augustus. Een
paar andere koersen, niet te ver
uit de buurt: zaterdag Oude Tonge
A. en N.). Schiedam (Adsp. en
dames), zondag 4 te Zegge (A., N.
en dames).
Maar het werk is nog niet ten einde
Er liggen al wat fundamenten bloot...
Toen de historicus F. Nagtglas in
1880 een reis door Oost-Zeen wsch-
Vlaanderen maakte bezocht hij ook
hot dorp Hoek. Dit. was wat hij let
terlijk schreef: .Op een schoonen zo
merdag is dat een aantrekkelijk
hoekje. Alles fluistert er van een
voud, kalmte en vrede, en als in
een neveligen droom komen oude en
vriendelijke herinneringen hier als
vanzelf weder in 't geheugen. In
de dorpsstraat vindt men voor de
eenvoudige Hervormde kerk
Roomsch-KathoUeken zijn hier wei
nig de grafzerk vain Christiaan
M'eeusc, den braven matrozen-domi
nee, eerst loods en visscher, later
als predikant in 1838 hier gestorven.
Aan het einde der straat ligt tus-
schen em grooten tuin. waarin gou
den regens, seringen en rozen wed
ijveren m geur en glans, de lieve
pastorie, de woning van een reeds
bejaard, /Ouderloos echtpaar, dat
geen grooter genot kent dan tot-
zegen te zijn in den kleinen dorps-
kring, en genoegen te verspreiden
ht de kinderwereld daarbuiten, waar
de raadselen en versjes van ,Mina
uit: Hoek' niet weinig jeugdige har
ten sneller doen kloppen van ver
langen en jonge oa&n doen schit
teren van pret.'
De schrijfster, waar Nagtglas op
doelde, was de vrouw van dominee
■l. I<\ Binsbergen, namelijk Maria
Bmsbergen-Costerman, die onder
pseudoniem Mina uit Hoek verhalen
waaronder ook kindei verhalen
in tijdschriften en almanakken
schreef.
Dezer dagen hadden we het genoe
gen een 'boek van deze schrijfstei
in handen te krijgen, getiteld: ,Hoe
het in dril .goeden' ouden tijd toe
ging. Ter verduidelijking voegt zij
'hier nog aan toe. Eene donkert
bladzijde uit de geschiedenis van eer
onzer vaderlandsche steden op het
eiiule der zeventiende eeuw. Naai
oude familiepapieren opgesteld.
'Hot boek vertelt de droevige leven.'
geschiedenis van de in 1661 te Rol
terdam geboren Gerrit Costermai:.
een voorvader van de schrijfster. De
ze Gerrit Costerman was geen ster
ke persoonlijkheid, maar liet zich
graag door onderen beïnvloeden. Hij
was erg bang voor lichamelijke pijn
WATERLANDKERKJE Wan
neer we vertcllan dat de heer C.
Jansen uit Waterlandlcerkje hot
kandidatentoernooi heeft gewon
nen en nu als eerste Nederlander
in de finale zit vasi het wereld
kampioenschap, dan zal men wel
licht even met de oren klapperen
en zich afvragen welke tak van
deze sport deze 30 -jarige onder
wijzer te Krumingen (maar zijn
ouderlijk huis staat in Waterland-
kerkje en daar is hij dan ook elk
weekend te vinden) dan wel be-
oejent. Schaken. Zijn overwinning
ui het kandidatentoernooi en zint
deelname aan de finale van 't we
reldkampioenschap vinden even
wel plaats in een be/malde tak van
de schakerij, namelijk het corres
pondentieschaken, het schaken
per brief. Langs deze weg heeft
Jansen al gerenommeerde Russen
verslagen. Z<A>t correspondentie-
toernooi kon erg lang duren, soms
wel drie jaar, maar brengt wel
met zich mee dat de schakers
elke zet terdege hunnen overden
ken, er boeken en. lectuur over
kunnan naslaan, enzovoorts. .Hei-
kan me eigenlijk niets schelen't
zegt de heer Jansen, maar hij
vond het toch wel opmerkelijk
dat zijn overwinning in het kandi-
cUitontoernooi meer aandacht heeft
gekregen in de buitenlandse pers
(enkele, van zijn partijen werden
behandeld in Russische kranten)
dan in de Nederlandse pers. Zelfs
het blad van de KNSB is zeer
beknopt geweest. De heer Jansen
schaakt al een jaar of vijftien.
Als land had hij wel het een en
ander op schaakgebied geleerd van
zijn vader, maar hij had zich er
eigenlijk nooit, verder in verdiept,
totdat hij op het KoninginWilhel-
miné'gceum te Oostburg weer
met de schakerij in contact kwam.
Toen is hij doorgegaan. In 1957
werd hij jeugdkampioen van Zee
land en in hetzelfde jaar eindig
de hij als tweede bij de nationale
je ugdka m pioenschappe n. Later
speelde hij ook een paar maal
mee 111 een vertegenwoordigend
nationaal tiental, ander andere te
gen Engeland. Van die interland
herinnert hij zich nog hoe hij 8,5
uur strijd leverde tegen een En
gelse schaakmeester. De 3ngels-
min weigerde een aanbod tot re
mise en wist tenslotte de partij
m zijn voordeel te doen beslis-
sen. De heer Jansen speelt aan he
eerste bord van de schaakclub
Vlisstngen, welke club kampioen
van de Zeeuwse schaakbond ia ge
worden «=n ia gepromoveerd naar
de KNSB. Van 5 tot en met 11
augustus neemt, de heer Jansen
deel aan het open schaakkampi
oenschap van Nederland, dat te
Enschede wordt gespeeld. Het
wordt de zesde keer dat hij mee
doet. Vorig jaar eindigde hij,
na het hele toernooi aan kop te
hebben gestaan, niet vier anderen
op de eerste plaats, door een ver
loren partij in de laatste ronde.
,Voor mij is het vakantie, mute
ren spelen daar of hun leven er
van afhangt'. Om bij te blijven
in de schaaksport, moet je heel
wat lezen. De heer Jansen heeft
dan ook een verzameling vctn ruim
150 boeken op schaakgebied,
waaronder ook boeken in het Rus
sisch. Dat laatste vindt hij niet
zo'n groot bezwaar, want het
schaakidioom is toch overal ge
lijk en zodoende weet hij deze
Russische boeken ook nog heel
aardig te «uitcijferen. De boeken
kunnen echter niet altijd uitkomst
geven, want soms is het beter,
vooral tegen de Russen, om niet
met een al te bekende openings-
variant te komen (dat doorzien
ze al gaww), maar om buiten de
theorie om te spelen. Ook speelt
dc lieer Jansen simultoanwedstrij-
den donderdag nog in Vlissin-
gen). Dat kan zeer vermoeiend
zijn, omdat de speler zich op vele
partijen moet concentreren. Een
val van eert tegenstander is gauw
over het hoofd gezien. Zo weet de
heer Jansen te vertellen dat
schaakmeester Prins zich bij een
stmultaanwedstrijd zonder meer
liet verrassen door het alom be
kende herdersmatje,
h 1 het telefoonboek treft men on
der Waterlandkerkje viermaal de
naam Jansen aan, waaronder ook
een beerhouderij. Het wil vjeleens
voorkomen dat bi) onze sportman
door de telefoon het verzoek
komt: ,Kunt u even komen met
de beer?' Dan sta je natuurlijk
schaakmatl
HULST Half juli begonnen een aantal lyceisten, onder lei
ding van de Hulsterse wethouder, de heer P. J. Brand, te gra
ven in een weilandje even buiten de bebouwde kom van Hulst.
Daar moesten zich, en dat blijkt juist te zijn, de fundamenten
bevinden van het kasteel Van Maelstede. Na enkele weken van
intensief graven, heeft men dan ook hele stukken van dat fun
dament weten bloot te leggen. Het is evenwel niet de bedoeling
dat het fundament in zijn geheel in het volle daglicht komt te
staan.
Wanneer de vakantie om ls. gooien
de lyceisten (leden van de afdeling
Dsi-Zeeuwsch-Vkyroderen van de
Nederlandse jeugdbond voor de be
studering van de geschiedenis) alle
gegraven kuilen weer dicht. Dat
wil echter niet zeggen dat het werk
voor niets is geweest, want de op
gravingen kunnen per slot van re
kening belangrijke vondsten ople
veren en bovendien, wat trouwens
ook de belangrijkste opzet van
het geheel is, kunnen de fundamen
ten van het kasteel in kaart worden
gebracht. Er is geen enkele ver
wachting dat men deze zomer met
de opgravingen klaar zal komen
i daarvoor is het aantal actieve deel
nemers ook te gering), maar vol
gend jaar en misschien ook tijdens
de kerstvakantie gaat men gewoon
door.
GESCHIEDENIS
Over de geschiedenis van het
kasteel Maelstede en het geslacht
dat het bewoonde is over het ge
heel genomen niet bijzonder veel
bekend. De heer Brand, een enthou-
ftast amateur-archeoloog, is door
veel te lezen en te onderzoeken in
de loop der jaren toch nog wel het
een en ander aan de weet geko
men. Reeds in de tiende eeuw wordt
de naam Maelstede genoemd. De
Duitse keizer Otto m schonk name
lijk rond hel jaar 984 de .Villa
Malaorum' (wat .Hof van Mael
stede', of iets van dien aard bete
kent) tegelijk met het kasteel van
Hulst aan het kapittel van St. Sal-
vator in Utrecht. Kerkelijk resor-
teerde Hulst toentertijd onder het
bisdom Utrecht en wereldlijk on
der de Vlaamse graaf, die toen voor
het gebied waarin Hulst lag leen-
plichtig was aan de Duitse keizer.
Het geslacht Van Maelstede is van
oorsprong Vlaams. Er is evenwel
ook een Zeeuwse afstamming be
kend. Deze afstammelingen hebben
liet zelfs tot hoge posities gebracht.
Eén van hen was Ruwaard van
Zeeland'. Het kasteel van deze
Zeeuwse tak stond in Kapelle bij
Goes. Eén van de eerste Van Mael-
tedes die men heeft kunfen ach
terhalen stamt uit het begin van de
dertiende eeuw en is genaamd Wul
faerd van Maelstede. Hij was onder
ineer erfelijk schout van Hulst.
Bovendien moet hii vele landerijen
in het Hulster Ambacht hebben be
zeten. Het geslacht Van Maelste
de woonde op het Hof van Mael
stede, even ten oosten van Hulst
in de thans geheten Clingepolder.
Een kleinzoon van Wulfaerd (en
zoon van de weinig bekende Ge
rard). Lodewijk. werd heer van St.-
Jansteen. De familie was geparen
teerd aan het geslacht Vilani uit
Vlaanderen, dat later de heerlijk
heid van St.-Jansteen in bezit had.
AFGEBROKEN
Een andere kleinzoon van Wulfaerd,
Jan, werd schout in Hulst. Hij
bleef op Maelstede wonen. Deze
Jan zou ook in het complot hebben
gezeten dat zich tegen Floris V
verzette. Of hij evenwel ook heeft
deelgenomen aan de moord op deze
Hollandse graaf is niet duidelijk.
Jan van Maelstede bleek overigens
feen makkelijke man. want ook met
e Vlaamse machthebbers lag hij
regelmatig overhoop, en deze recalci
trante houding heeft min of meer
het einde van het kasteel Van Mael
stede Ingeluid. Daar hij niet altijd
de zin deed van de Vlaamse heren,
werd hij op een zeker moment ge
vangen genomen en in Gent opge
sloten. In 1326 werd op last van de
Vlaamse graaf via de Gentenaars
het Hof van Maelstede afgebroken.
De bewoners van Hulst hebben zich
nog veel moeite getroost om hun
schout vrij te krijgen en zodoend"
het kasteel te behouden, maar het
mocht niet baten. De Vlaamse graaf
was onverbiddelijk. Het staat ln ie
der geval vast da* de heren Van
Maelstede ln 1341 niet meer op hun
kasteel woonden. Rond 1400 moet
het Hulsterse geslacht Maelstede in
mannelijke lijn zijn uitgestorven. Of
het kasteel nog ooit is herbouwd, is
niet bekend Volgens de heer
Brand zou men dat, oordelend naar
de gevonden scherven, wel kunnen
concluderen De blootgelegde funda
menten daarentegen spreken even
wel een duidelijke dertiende-eeuwee
taal. zo niet een oudere. Het woord
Maelstede heeft overigens niets te
maken met malen of molen. De juis
te betekenis zou zijn .gerechts
plaats'.
Het wapen van Van Maelstede heeft
een ondergrond van hermelijn, met
daarover een dwarsbalk van azuur.
Over veld en dwarsbalk is tenslotte
een andrieskruis in geel aange
bracht. Dit wapen is te zien ln de
glas-in-lood-rameu van de basiliek
te Hulst, om precies te zijn in het
raam achter het orgel. Tenslotte
zij nog vermeld dat de kleuren
van Van Maelstede rood en blauw
waren.
Ook bij het aanschouwen van pijn
bij anderen was hij zeer aangedaan.
Toen hxj op 80 augustus 1672 met
zijn vader 111 Den Haag verbleef,
was hij ongewild getuige van de
moord op de gebroeders De Wit en
dit moordritueel greep hein zo aan
dat hij »it zwijm viel. Nog lang hield
hij nachtmerries aan dit gebeuren
over.
Als jongeman verkeerde hij vaak
in gezelschap van personen die nu
niet bepaald aoed aangeschreven
stónden. Toen hij na zijn huwelijk
m J6S8 met Adriana Korf die banden
geheel wikte, verbreken is hem dat
fataal geworden.
Als adelborst van de wacht raakte
hij betrokken bij een geënsceneerde
schermutseling waarbij een zekere
AnUhonie Kerry werd doodgestoken,
ofschoon de eigenlijke bedoeling was
dat hijzelf het, slachtoffer zou zijn
Door zijn vroegere vriendenwordt
hij nu van moord beschuldigd. Hoe
wel hij kan aantonen dat hij zijn
degen niet uit de schede gehaald
heeft en dat bovendien de fatale
doodsteek nooit van zijn degen af
komstig kan zijn, wordt hij toch op
last van de baljuw J. van Zuilen
van Nijeueld gevangen gezet. Ver
schillende personen konden de on
schuld van Costerman aantonen,
maar de baljuw, die geen al te beste
reputatie opgebouwd had in Rotter
dam. wilde niet luisteren. Onder
zware pressie en zelfs dreiging me
de pijnbank dwong men hem een
bekentenisaf, hij die zo bang was
van lichamelijk lijden.
Hij werd vu door zijn rechters ter
dood veroordeeld. Op 16 september
1690 werd hij op het schavot ont
hoofd, op een wijze die elke beschrij
ving tart.
De Rotterdamse bevolking, overtuigd
van de onschuld van Costerman,
kwam in oproer. Vooral de eigen
dommen van Van Zuilen van Nijs
veld moesten het ontgelden. Deze
baljuw werd later van zijn functie
ontheven. Mina Binsbergitn-Coster-
man heeft met dit boekje wel dui
delijk de onschuld van haar voorva
der aangetoond en tevens op in
dringende wijze gepleit voor de af
schaffing van de doodstraf.
Rechts op de foto, daterend plus
minus 1891, staat de.oude Nedher
vormde kerk, zoals hij in de vorige
eeuw in gebruik was. Ook het pri
eeltje dat in de tuin van de pastorie
stand is duidelijk zichtbaar. De mo
lens van De Feijter en Van Dix-
hoorn geven aan deze foto een apar
te bekoring.
