Westerscheldebekken
als één geheel zien
BOB VAN DEN BORN
BOETSEERT POLITICI
Automobilist keerde
Oriëntatierit
HEILOOSE KARIKATUREN
Badman redde
vader en zoon
binnpn kwartier
HILVERSUMSE CINEAST
VLIEGT OPNIEUW UIT
VOOR CBS-FILMMIJ
Vier humeuren op
gevoelige plaat
Belichting
Zolder
Tekenaars
Experimenten
6
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 20 JULI 1968
ECONOMISCHE KRONIEK OVER JUNI
Rondweg Kloosterzande urgent
Met Vlissingen-Oost was Borssele in het nieuws.
De havenuitbreiding naar het oosten bedreigt
dit dorp. Het is de vraag of het binnen de plano
logische stippellijn kan worden gehandhaafd. De
staten die het streekplan Midden-Zeeland heb
ben behandeld hadden ook bedenkingen tegen
uitbreiding van het industriegebied naar het
noorden (Quarlespolder) met het oog op de re
creatieve belangen. Er was echter geen bruik
baar alternatief.
De raadgevende interparlementaire Beneluxraad bracht
een tweedaags bezoek aan het gehele Westerschelde
bekken en liet zich overtuigen van de noodzaak dit
als firn geheel te behandelen.
De PZEM noteerde in 1967 een omzetstijging tn het
electrlciteitsgebrui k van 24.5 procent (1966: 24,6).
Landelijk is dit 9 procent. De voornaamste ooi-zaak ligt
in de chemische bedrijvigheid. De waterleidingbedrijven
in Zeeuwsch-Vlaanderen en Midden-Zeeland hebben
zij het onder nog niet opgeloste voorwaarden te
fuseren Er zal dan een Zeeuws bedrijf zijn ontstaan.
Een commissie adviseerde tot de aanleg van een cen
trale afvoerleidmg van rioolwater voor Walcheren met
twee lozingen in de Westerschelde. De kosten bedroe
gen 5 miljoen. Deze oplossing is beter dan de bouw
van een aantal kleinere zuiveringsinstallaties
Verkeer
Op 5 juni kwam de eerste dubbeldekker, op het
traject Kruiningen-Perkpolder. in bedrijf. De minis
ter van verkeer en waterstaat deelde mee dat een vaste
Westerschelde-oeververbinding op zijn vroegst over ze
ven jaar gereed zal zijn, waaronder een voorbereidings
tijd van twee jaar. Voor het gehele westelijke Rijn
mondgebied is een regeringsnota op komst over de vaste
oeververbindingen onder de Rotterdamse Waterweg.
Binnenkort is de aanbesteding te verwachten van een
randweg aan de oostkant van Kloosterzande. De
komst van de dubbeldekker heeft de aanleg nog urgen
ter gemaakt. Eveneens ls de aanbesteding te verwach
ten van de bouw van de .tweeling'-schutsluis op de
slikken naast de Kreekrakdam in de Oosterschelde,
zulks voor het Schelde-Rijnxanaal.
De automatisering van het internationaal telefoonnet
in Zeeland zal n 1973 zijn voltooid. Het betreft de
verbinding met België. W-Duitsland, Frankrijk, Groot-
Br.ttannië en Noord-Ierland en misschien Zwitserland.
De Zeeuwse landbouwmaatschappij vierde op luister
rijke wijze haar 125-jang bestaan, onder andere met
een conferentie over de ruimtelijke ordening en met
een grote 'andhauwtentoonstelling De CBTB
met een samenwerkingsorgaan en met één personeels
beleid. Een volledige fusie in West-Nederland ligt in hel
voornemen Een derde teken van progressief denken
is door de veilingvereniging Zuid-Beveland uitge
sproken wens te komen tot een bundeling van alle
belangrijke fruitveilingen. Zoals bekend zijn de drie
veilingen in Midden-Zeeland reeds een eind op weg
naar fusie. Eind dit jaar wordt het voorste) verwacht.
Genoemde veilingvereniging had in 1967-68 een omzet
van bijna t '0 miljoen (vorig jaar f 11.2 miljoen):
de veiling Kapelle-Biezelinge en omgeving noteerde
f 10,6 miljoen 10 miljoen).
In de staten is een van de laatste concentraties van
Zeeuwse waterschappen aangenomen: die tussen
Tholen en Sint-Philipsland. Bij Westkapelle is een stuk
duin van 600 meter op deltahoogte gebracht De ke
ring ziet er aan de buitenkant uit als een dijk. maar
aan de binnenkant is het silhouet van het duinland
schap behouden.
Alge
11 "r
eind 1968
gemeen
In 's-Gravenpodder ls de eerste steen gelegd voor een
dorpshuis annex Groene Kruisgebouw. In Heinkens-
zand is een voorbereidingsbesluit vastgesteld voor 34
ha recreatieplannen in de Stillepolder. Men denkt aan
een omvangrijk water voor bootjes en hengelen, zomer
verblijven. kampeergelegenheid en dergelijke. Deze
twee gemeenten spelen een belangrijke secundaire rol
in het nieuwe streekplan.
Naar de conclusies van een ETl-rapport zulleD Nieuw-
iand en Sint-Laureens zich op bescheiden schaal kunneD
uitbreiden. Tendele is dit sociaal gezien noodzakelijk
Beide dorpen behoren tot Middelburg.
Voor Goes-Noord is er een nieuw bestemmingsplan,
een zelfstandige eenheid. Hierin zal onder andere het
stadwinkelcentrum worden uitgebreid. Het winkelcen
trumplan van Souburg is in moeilijkheden gekomen
nu het ministerie van CRM de oorspronkelijke burg
als archeologisch monument heeft aangewezen.
De minister van binnenlandse zaken verwacht niet dat
de gemeentelijke herindeling van Zeeuwsch-Vlaande
ren (vijf gemeenten) nog voor 1970 zijn beslag zal
krijgen. Ook over het aantal gemeenten is nog geen
zekerheid. Van medische zijde is het initiatief genomen
te komen tot één ziekenhuis op Walcheren in de plaats
van de twee in Vlissingen en het ene in Middelburg.
Dit zou 600 bedden tellen. Maar niet overal loopt de
schaalvergroting zo vlot. Als een van de eerste pro
vincies krijgt Zeeland in Koudekerke een dagver
blijf voor chronische zieken.
De gemeentepolitie van Terneuzen heeft een nieuw
bureau betrokken, geschikt voor 40 man (thans 28
man). Het nieuwe VHssingse bureau is aanbesteed
voor ruim 9 ton
'S-Heer Arendskerke zag zijn 5000 ste inwoner ver
schijnen.
In mei daalde het aantal werklozen van 1758 tot
1303, doordat de bedrijvigheid verder gaat aantrek
ken.
Drs M. C. Vei burg
ZLM vierde 125jarig bestaan
Eerste dubbeldekker kwam m dienst.
Aanrijding bij
IJzendijke
IJZENDIJKE Donderdagmorgen om
streeks tien uur deed zich op de pro-
vmcialeweg IJzendijke-Philippine, na
bij de .Piramide' een aanrijding voor
lussen twee personenauto's. H. G. uit
Sint-GiC:slaan iBelgië), die in de rich
ting IJzendijke reed. hield zijn vaart
in om naar enkele vissers te kijken
A. de G. uit Sas an Gent. reed achter
hem en lette blijkbaar niet op. De
auto van G. werd dusdanig beschadigd
dat hij moest worden weggesleept. De
auto van J. werd minder beschadigd.
VARKEN IN DE VEST
HULST - - Woensdagmiddag ontsnapte
in de exportslagerij van de firma H. Pl-
cavet te Hulst 'een varken juist op het
moment dat het naar de slachtbank ge
leid werd. Het dier rende het water van
de buitenvest in, na een zwemtocht van
een paar uur gaf het helemaal uitgeput,
te dier zich gewonnen en belandde net op
de geplande slachtplaats.
Draai-in te Veere
Zaterdag. 20 Juli aanstaande zal er
avonds een draai-in worden gehouden
to de .Spreeuwenpot' in de Simon Oom-
ataat te Veere. Iedereen die hiervoor
interesse heeft wordt in deze potten
bakkerij to de gelegenheid gesteld ach
ter de draaischijf plaats te nemen om
een potje te draaien.
Tevens zal Frans van den Kop een de
monstratie koperslaan geven.
Tenslotte zal er zaterdagavond een mi
ni-expositie worden gehouden van teke
ningen van Yvonne Siebels.
Nieuwe telefooncel
in Domburg
Dezer dagen werd op de Markt te Dom
burg een tweede telefooncel in dienst
gesteld. Met de in deze cel aangebrach
te apparatuur kunnen de gebruikers
ze.f alle lokale en interlokale gesprek
ken zonder tussenkomst van een tele
foniste afwikkelen.
MIDDELBURG Keren op een auto
weg bij duisternis is donderdagavond
omstreeks tien uur uitgedraaid op een
aanrijding. Op de Nieuwe Vlissingse-
weg ontdekte de Limburger W. M. W.
uit Heerlen dat hij zich in de weg had
vergist. In plaats van gebruik te ma
ken van een twintig meter verder ge
legen invoegstrook voor de dienstbus
van het streekvervoer Walcheren, begon
de automobilist toet het keren van de
wagen. De auto stond dwars op de weg
toen er een auto uit de richting Middel
burg naderde. Een uitwijkpoging door
deze naderende automobilist. J. C M.
C. uit Middelburg voorkwam dat de
kerende wagen in de flank werd ge
grepen. Toch ontstond er aanzienlijke
matriële schade. Persoonlijke ongeluk
ken deden zich niet voor.
De VW te Yerseke organiseerde een'
puzzel-onëntatierit vanaf de Yersek-
se camping .Zon en Zee', waarvoor
flinke belangstelling bestond.
Ruim veertig puzzel-enthousiasten
meldden zich voor deze goed uitgezette
VW-rlt.
Burgemeester C. Pijl Hogeweg reik
te de prijzen uit, waaronder een beker
van het gemeentebestuur voor de win
naar. een beker van IFA voor de
eerst geklasseerde Yersekenaar en een
beker van de camping-eigenaar voor
de eerste campingbewoner
De uitslag was als volgt:
I I. op 't Hof. 's-Gravenpolder 21 pnt
beker; 2 P. Poelman. Middelburg 52 pnt;
3 C. Kloosterman. Biezelinge 52 pnt;
4 A. Zandee, Krabbendljke 75 pnt; 5 A.
M. West veer. Krutoingen 104 pnt.; 6
F. I Impens, Krutoingen 114 pnt; 7
A. J. Blok, Krulningen 133 pnt; 8
C. de Wee, Yerseke. 136 pnt. beker;
9 C. M. Wisse, Krutoingen, 137 pnt;
10 D. P. Fraanje, Kroningen. 139 pnt;
II M. van amme. Rilland-Bath 144 pnt:
12 L van Dixhoorn, Yerseke 146 pnt 17
S. Schunck, Zeist 169 pnt, beker.
Wedvluchten
De concoursbond Zuid-Beveland
het afgelopen weekeinde deel aan
wedvlucht vanuit Angerville. Voor deze
vlucht werden 759 jonge en 754 oude
duiven ingekorfd De uitslagen zijn
Jonge duiven 1 en 5 J.Kaho, Goes; 2
P. Wipeboer, Krumingen; 3 A. de
Nooijer. Goes. 4 J. Zandstra, Hans-
weert: 6 A. van de Does, Kapelle: 7
De Hond-Tholenaar. Goes; 8 P. Lip-
lijEL Goes 9; D. Brouwer. Goes en 10
M. van Eijkeren, Biezelinge.
Oude duiven: 1 C. A. Koks, Goes, 2 W
van Stel, Wemeldlnge; 3 mevrouw Min-
naard, Yerseke; 4 P. Kerkhove, Goes;
5 J. Lamain. Kloetinge; 6 P. de Waart,
's-Heerenhoek; 7 C. Kuzee, Goes; 8 M.
Jeremiasse, Wemeldlnge; 9 D. Jansse,
's-Heer-Arendskerke en 10 G. den Toon
der. Kloetinge.
Ook nam de bond met 239 duiven deel
aan een wedvlucht vanuit Bergerac.
De uitslagen hiervan zijn: 1 C. A Koks,
Goes; 2 L van Leeuwen, Goes: 3 H. van
Es, Yerseke; 4 en 6 M. Mlnnaard,
Krabbendljke: 5 P, de Boe, Katten-
dijke: 7 J. H. C. Poley, Kapelle; 8 L.
Paauwe, Krabbendljke; 9 P. van Leeu
wen, Goes en 10 J, Philipse. Yerseke.
Met 69 oude en 38 jonge duiven nam de
postduivenhoudersvereniging .Oost,
West, Thuis Best' te Kapelle deel aan
een wedvlucht vanuit Angerville. af
stand 378 kilometer. De uitslagen zijn:
oude duiven 1 C. Boei; 2, 3 en 7 C. J
Korstanje; 4 en 10 Jac. Schrier; 5 en 9
P. I. Butler; 6 M. Bruijnooge en 8 A. F.
Hund ers m arek
Jonge duiven: 1. 3. 7 en 9 A. van der
Does; 2 M. van Eijkeren; 4 W. C. Hun-
dersmarek; 5 C. Boei; 6 J. H C. Po
ley en 8 F. Janssens. De vereniging
nam ook deel aan een wedvlucht van
uit Bergerac, afstand 782 km. Als eer
ste klasseerde zich J. H. C Poley met
op de tweede plaats Jac. Schrier.
De postduivenhoudersvereniging
ter Scaldis' te Sc hor e bracht 32 jonge
en 26 oude duiven in concours voor een
wedvlucht vanuit Angerville, afstand
378 km. De uitslagen zijn: jonge duiven
1 A. Martijn; 2 en 3 Gebr Mange; 4
C. Zuijdweg; 5 en 6 A, Fens en 7 Gebr.
Smallegange. Oude duiven: 1 en 2 C.
Zuijdweg en 3 Gebr. Mange. De vereni
ging nam ook deel aan de vlucht vanuit
Bergerac, afstand 781 km. De uitsla
gen hiervan zijn: 1 P. Rijn; 2 C. Zuijd
weg; 3 en 7 Gebr. Smallegange; 4
Gebr. Mange en 5 C- Dorrepaal
DEN HAAG (ANP) De 35 -
jarige badman op het Sehevenmg-
se strand J. Haasnoot beeft woens
dag binnen een kwartier een jonge
man en toen diens vader van de
verdrinkingsdood gered.
Om halfvier 's middags kwam de
19-jarige Paul Thissen uit Nieu-
wenhage tn een mulstroom te
recht. ongeveer 40 meter van het
strand verwijderd. De jongeman,
die nauwelijks kon zwemmen, had
de afzetting van het badbedrijf
verlaten, omdat hij naar zijn me
ning te vaak door de badman werd
teruggeroepen. De heer Haasnoot
redde Paul.
Een kwartier later kwam Pauls
vader, de 46-jarige P. J. This
sen die 75 meter uit de kust zwom,
in een muistroom terecth. Op
nieuw rende de badman het wa
ter in. Hij werd bijgestaan door
de 30-jarige Schweninger G.
Beekhuizen en de 28-jarige hoofd
agent K, Munnik. Ook vader This
sen kwam met de sch:-.k vrij
(Va
t'v-redactie i
HILVERSUM De Hilversumse free
lance-cineast. André Gunn (37), ver
trekt woensdag aanstaande opnieuw
naar Afrika om daar net als vorig
jaar voor een grote Amerikaanse tele-
visie-produktie het camerawerk voor
zijn rekening te nemen. Ditmaal gaat|
het om een gespeelde documentaire
van een uur in kleuren over de jacht
op groot wild en het redden van dier
soorten, die met uitsterven worden be
dreigd. De bekende Amerikaanse ac
teur, William Holden, die zelf bezittin
gen in Afrika heeft zal er een rol in
spelen.
De opnamen waarbij de heer Gunn as
sistentie heeft van de filmer Douwe
Fernhout en de NTS-technicus, J. M.
Janssen, vinden plaats in het uiterste
noorden van Kenya in het door Euro
peanen zelden bezochte woestijnachtige
gebied ln de omgeving van het Rudolph-
meer bij dc grens van Soeda en Ethi
opië. Opdrachtgeefster is tie CBS.
PROF CORNEEL HEYMANS
IN KNOKKE OVERLEDEN
BRUSSEL (ANP) De Belgische pro
fessor Corneel Heymans, die in 1938 de
nobelprijs kreeg voor fysiologie en ge
neeskunde, is op 76-jarige leeftijd te
Knokke overleden. Hij was o a voorzit
ter van de koninklijke academie voor
geneeskunde van België en eredoctor van
universiteit van Utrecht.
J. Edgar Hoover:
links actief
in de VS
WASHINGTON (RTR) De directeur
van de Amerikaanse federale recer-
cho, J. Edgar Hoover, heeft in een
donderdag gepubliceerde jaarrappor
verklaard dat een groot deel van de
huidige studentenonlusten in de VS
door een nieuwe linkse stroming wordt
aangestookt.
Deze stroming wint aan kracht en
strijdbaarheid en heeft als kern de or
ganisatie die zich .studenten voor een
democratische gemeenschap t SDS
noemt. Zij wordt gekenmerkt door de
opvatting, dat geweld gebruikt mag
worden om de bestaande sociale orde
omver te werpen, .dezelfde filosofie
als de communisten van de oude stem-
il haden die jarenlang gewerkt heb-
tn aan het van binnenuit ondermijnen
van dit land Dit is vooral gebleken op
de conventie die de SDS in juni heen
gehouden. De deelnemers bespraken
daarop sabotage, het gebruik van ex
plosieven en verscheidene soorten bom
men om strategische gebouwen aan
te vallen en het afvuren van benzine
bommen met behulp van geweren, zegt
Hoover. Wat de extremistische-nationa-
listische negergroeperingen betreft zegt
hij, dat vele daarvan haat prediken
tegen de blanken, geweld voorstaan en
zich aan geen wetten wensen te storen.
De activiteit van deze organisaties en
hun leden vormt een ernstige bedrei
ging van de binnenlandse vecligheid
•an Amerika, aldus het rapport
Jongen in Limburg
drie dagen vermist
SEVENUM (ANP) Sedert 16 Juli
omstreeks 13.00 uur wordt in Sevenum
de dertienjarige Alan Voogd vermist.
De jongen, die aan de Dorperweide 63
woont, draagt een bril. heeft een ten
ger postuur, donker haar met scheiding
links Hij is gekleed in bruine broek,
bruine schoenen, een bruin geruit over
hemd en een bruine regenjas. De jon
gen heeft een Indonesisch voorkomen
Een ieder, die inlichtingen kan ver
schaffen wordt verzocht zich in ver
binding te stellen met de politie vanj
Sevenum, telefonisch te bereiken onder
netnummer 04767, abonneenummer
1555, of met de politie van de eigen
woon- of verblijfplaats.
Djilas mag naar
het buitenland
BELGRADO (AFPJ Mllovan Djilas, j
«Ie vroegere communistische leider van
Joegoslavië en destyds de naaste me
dewerker van maarschalk Tito, heeft
van de Joegoslavische regering toe- j
stemming gekregen om, als hij wil. naar
het buitenland tc reizen.
Djilas kreeg in december 1966 gratie,
na een verblijf van meer dan acht jaar
in dc gevangenis Hem werd echter het
recht ontzegd zich naar het buitenland,
te begeven.
Op de vraag van een verslaggever of.
hij er dadelijk gebruik van zou ma
ken, antwoordde Diilas ontkennend. j
.Later, waarschijnlijk komende herfst',
zei hij.
De 5'.-jarige DJttaa is indertijd veroor-1
deeld wegens .staatsvijandige publlka-1
I ties' in binnen- en buitenland. Vooral in I
I het westen hebben Djilas' boeken ,De j
I nieuwe klasse' en .Gesprekken met Sta-
I lin' veel weerklank gevonden.
Sinds een jaar of wat is het genre karikaturen dat in Neder
landse dag- en weekbladen verschijnt, verrijkt met een heel
nieuw fenomeen: de geboetseerde en daarna gefotografeerde
kop.
Zijn maker is de 41-jarige tekenaar Bob van den Born in
Heiloo.' Bob van den Born boetseert zijn koppen eerst, fotogra
feert ze vervolgens, maakt ze dan opnieuw (met een andere
gelaatsuitdrukking), fotografeert ze opnieuw enzovoorts, enzo
voorts, in totaal viermaal achter elkaar. Zijn Roolvinken, Uijlen
en Koekoeken (om maar een greepje te doen) verschijnen dan
achtereenvolgens snaaks, bekommerd, grimmig of uitgelaten op
de gevoelige plaat.
Bob van den Bom heeft dit jaar voor het eerst meegedaan aan
de .wereld-kartoenale' in de Belgische badplaats Heyst. Hij
sleepte meteen de eerste prijs in zijn afdeling weg.
Met deze Bob van den Born, de tekenaar, de boetseerder, de
fotograaf - en ook: de eeuwige knutselaar, had onze corres
pondent een gesprek.
stratie heel simpel en heel geraffi
neerd in elkaar blykt te zitten,
,De hele zaak staat op twee stoelen
wijst de heer Van den Born. .Die
stoelen en die plank waren er na
melijk het eerst en ik lichtte dan zo'n
kop uit met een bureaulamp. Het ge
volg was, dat vaak de koppen barst
ten van de hitte van de lamp, mijn
eerste experimenten ondernam ik
zelfs iri de badkamer, op de vloer
Daar zat ik dan te hannessen
Nu is het een heel doelmatige instal
latie geworden, die door middel van
een plank vol schakelaars naar be
lieven kan worden belicht. Er is een
achtergrond van witte stof. waarach
ter lampjes branden. Stand en licht
sterkte van de lampjes zijn regelbaar,
met een vierkante opening erin. In
die opening een draaibaar voetstukje,
waarop de politicus van de dag zijn
plaats heeft.
Ditmaal is het Marcus Bakker, het
spitse en slagvaardige communis
tische kamerlid, dat al naar de wil
van zijn maker als een windhaan
ronddraait, opdat zijn beste kanten
zichtbaar worden
Heiloo - GPD Een eenvou
dig huis-in-de-rij in Heiloo.
Een druk op de bel, de deur
zwaait open. Ik sta tegenover
Bob van den Born: vriendelijk,
ietwat vorsende ogen in een
fijn gezicht. .Komt u binnen!'
In de kamer, die door het weg
breken van de tussenwand één
geheel is met de keuken, slaat
mevrouw Van den Born, bezig
met de thee, onderwijl pratend
over een van de vier kinderen.
Een kop thee biedt mogelijk
heden om even kennis te ma
ken - een eerste contact te leg
gen. Als ik in een rotan stoel
tje ben neergezakt, zie ik naast
me op de vensterbank boet
seerwerk van de kinderen, bo
ven de bank tegenover me
tekeningen, ook van jeugdige
hand. Een ervan, een toegangs
poort tot een denkbeeldig pa
leis met twee wachten ervoor
- barok als een kartoen van
Saul Steinberg - zal telkens
weer mijn aandacht trekken.
Er valt een vraag over de Kar-
toenale in Heyst.
.Hoe ik daarby ben gekomen, weet
ik eigenlijk zelf niet. Ik was in 1966
en 1967 al eens uitgenodigd, maar
toen heb ik niet meegedaan. Ik weet
niet, hoe ze aan mijn adres zijn ge
komen, ik weet dat een Zwitserse
uitgever biografietjes heeft ver
spreid van allerlei kartoonisten.
Maar misschien hebben ze mijn
adres ook wel van ,Het Parool'. In
elk geval heb ik dit jaar voor het
eerst meegedaan en ik won direct
een prijs. Dat was wel erg leuk, ai
was het alleen maar omdat je daar
door internationaal wat bekendheid
krijgt'
Bob van den Born wil me ook wel
vertellen hoe hij tot het maken van
deze poppekoppen is gekomen. De
aanleiding ertoe is heel erg nuchter
moet dan ook vrij veel foto's van die
figuren hebben en je moet natuur
lijk een scherpe feeling hebben voor
wat ze typeert. Maar soms zit je er
dan toch nog naast. Het beste is, als
je ze een keer gezien hebt. Dan tast
je niet zo gemakkelijk mis.'
Ik grijp even terug op de levensloop:
.Geboren in Amsterdam 1927, oplei
ding hbs en kunstnijverheidsschool
voor de opleiding tot tekenleraar (dat
is een onderdeel van die school),
daarna drie jaar militaire dienst in
Indonesië en tenslotte na terugkeer
voor mezelf begonnen. Eerst voor
Het Parool getekend: cartoons, later
de strip Professor Pi - een jaar of
zeven, acht - en toen langzamerhand
overgeschakeld op de poppen'
.Het is eigenlijk heel geleidelijk ge
gaan. Drie jaar geleden ongeveer
maakt ik de eerste koppen Ik wist
toen nog helemaal niet, wat daarin
mogelijk was. Daarom maakte Ik er
eerst ma»- eens een paar die ik fo
tografeerde. Met die foto's heb ik
eens gepeild, of er belangstelling
voor was. Toen er brood in bleek te
zitten, ben ik het tenslotte full time
gaan doen'.
Voordat Bob van den Born over
ging tot het maken van deze kop
pen, was hjj werkzaam als teke
naar. fiy maakte voornamelijk
krantenwerk - politieke prenten
bijvoorbeeld, maar ook strips; zo
waren de avonturen van Professor
Pi met hun ietwat absurde humor
in ,Het Parool' zjjn schepping.
.Maar bij het tekenen van karika
turen ontdekte ik, dat ik niet de
juiste .greep' op een kop had. Ik
ben toen die koppen gaan boetseren,
om als het ware modellen te hebben
waarmee ik de moeilijkheden kon
oplossen. Neen, ik heb geen beeld-
houwopleiding, Het is allemaal
.puur natuur'. Ik heb trouwens ook
geen aspiraties in die richting, maar
nog veel minder ruimte. Voor de
koppen gebruik ik plasticine, een
kneedbare massa die niet hard
wordt Daarvan maak ik een uit
beelding van een bepaalde figuur,
die ik telkens kan wijzigen om een
karakteristieke mondstand te vin
den. Dat veranderen ging bij de
eerste koppen nog niet. Die had ik
namelijk helemaal beschilderd.
Maar het gevolg was. dat de verf
laag hard werd en tenslotte barstte,
dat ik de kop niet meer anders kon
kneden. Thans beperk ik me tot het
gebruik van de grijze plasticine
Alleen de delen die onveranderlijk
zijn, zoals een jasje of een haar
dracht, krijgen nog een kleurtje'
Als ik zie naar de scherpe karak
teristiek van deze karikaturen
krijg ik de indruk, dat u veel van
de uitgebeelde figuren persoonlijk
kent - dat u in elk geval de ge
legenheid hebt gehad om ze nauw
keurig waar te nemen. Want er
zitten veel typische dingen in deze
koppen, die je er gewoonweg niet
.zo maar' in krijgt, dunkt me. Dat
is mijn volgende vraag.
Het antwoord is verrassend. .Per
soonlijk ken ik niemand van deze
mensen. Maar ik ben wel naar de
tweede kamer geweest om ze daar
gade te slaan en ik zie ze ook vee)
op de televisie. Dat is natuurlijk een
grote steun, omdat je ze dan .in vol
bedrijf' ziet Maar neestal werk ik
gewoon aan de hand van foto's. Ik
Hoe komen nu deze karikaturen tot
stand? Om dat aan de weet te ko
men. trekken we naar de zolder - de
enige ruimte die nog over bleef toen
het gezin Van den Born zich tien
.jaar geleden vestigde in deze Hei-
loose woning, na uit zyn Amster
damse zolderverdieping tc zijn ge
groeid.
De zolder hier is al niet zo groot,
maar wat er nog aan ruimte is, wordt
voor een groot deel ingenomen door
de constructie, die voor de vervaar
diging van de foto's nodig is. Dan is
er aan de andere kant van de tussen
muur nog een kleine ruimte, waarin
de heer Van den Born zijn poppen
boetseert: een schrijfbureau met
enorm veel potjes en busjes met ma
terialen, veel papieren, en een stel
koppen die nog onderhanden zijn.
Er volgt een toelichting: ,Ik heb
steeds enkele koppen tegelijk in be
werking. Dat is plezierig, want dan
blijft het werk afwisselend. Anders
loop je gevaar, dat je je doodstaart
op één enkele kop. Ga je er dan te
lang op door, dan verdwijnt de ge
lijkenis en kun je het ding wegdoen.
Het tijdrovendste is nog de afwer
king. Maar dit is wel een bewerke
lijke zaak Want je moet zorgvuldig
alle oneffenheden en alle vingeraf
drukken wegwerken, omdat je die
anders op de foto's zo duidelijk ziet'.
Even pakt de heer Van den Born
een penseeltje met wasbenzine, om
op een van de koppen even een
kleinigheid weg te werken die hem
op het eerste gezicht stoort Hij
draait zijn schepping om en om,
drukt even een oor aan, dat eraf
dreigt te vallen. .Dat is altijd het
laatste werk. want die oren zijn
het kwetsbaarst Aan zo'n oor zou
je langer moeten kunnen werken,
want dat is prachtig, met al die
holten en die vormen. Maar dat
kost zovegj tijd en op de foto valt
het allemaal toch weer weg.
We gaan. half gebukt, half kruipend,
naar de andere helft van de zolder
Tegen de tussenmuur staat .op hoge
poten' een constructie, die bij demon
Maar die beste kanten kunnen alleen
zichtbaar worden bij een gunstige
lichtval. Die te bereiken is het doel
van de hele constructie, waarvan
Marcus' kop het middelpunt vormt.
Om onze volksvertegenwoordiger
heen namelijk ligt in een halve boog
een stuk plastic gordijnrail, waarop
twee kleine schijnwerpers van eigen
vinding kunnen rondrijden: vijftien
watts lampjes, verpakt in een wit
plastic doosje, die een prachtig egaal
licht verspreiden. Een klos tegen het
dakbeschot torst een oud fietswiel.
Daaraan is een stuk multiplex in de
vorm van een cirkelsegment beves
tigd. Aan dat cirkelsegment schuift
alweer langs plastic gordijnrail, een
lamp hoger of lager. Deze schijnbaar
ingewikkelde bouwerij is nodig, om
in elke stand van het lampje een ge
lijkmatige verlichting van de kop te
kunnen krjjgea .Alleen een bol is op
alle punten even ver van het middel
punt verwijderd' - met deze definitie
omschrijft de heer Van den Born
kort en duidelijk de bedoeling van
zijn bouwsel.
Een camera completeert het geheel
Recht tegenover het gat in de cou
lisse en dus tegenover Marcus de
Pientere staat hij opgesteld: een oude
9 x 12 kiekdoos, die met behulp van
een vergrootglas en een spiegel is
omgetoverd in een heel doeltreffende
spiegelreflex-camera. Deze staat
vast. Maar Marcus is in alle denk
bare standen te draaien. De belich
ting is naar believen te regelen en
zo is met een enkele vingerbeweging
elke variatie in houding en typering
te verkrijgen, die maar gewenst
wordt.
Als ik mijn bewondering voor deze
constructie uitspreek, zegt de heer
Van den Bom: .Dat is bij stukjes en
beetjes ontstaan, al maar experimen
terende en doordouwend. Ik kom uit
een heel technische familie en dus
hel» ik prompt geen enkele tech
nische knobbel Maar al doende vind
je dan wel een gunstige oplossing'.
Dat is dus het recept, dat tot de pro-
duktie van moderne psychologische
karikaturen leidt: boetseer een type
rende kop. zoek de beste belichting
en de meest sprekende stand ervoor
en fotografeer het resultaat van al
dat werk. Dan moet de conclusie lui
den, dat de platen, die dusdanig om
staan. niet alleen maar vermakelijk
zijn, maar bovenal bewonderens
waardig van visie, van mensenkennis
en toch ook wel van artisticiteit
Want het mag dan wel allerminst de
bedoeling zijn, kunstwerken te ma
ken, iets hebben deze karikaturen
toch wel met kunst van doen. .Kunst'
is namelijk datgene, wat mensen
werk verheft boven het zuiver am
bachtelijke. Dat .meer* is hier aan
toonbaar
