ZE LAND IC A
HONGER IN BIAFRA
Willem Enzinck: Zoeken naar het oorspronkelijke
DONDERDAG 11 JULI
PROVINCIXtE ZEEUWSE COURANT
11
,Laat ons de ergste gevallen zien', heeft de Britse journa
list Michael Leapman gevraagd aan regeringsautoriteiten,
doktoren en missionarissen, toen hij samen met de foto
graaf Ron Burton het hongerende Bïafra bezocht. ,Het
antwoord', schrijft hij, luidde steevast: zij zijn allen onze
ergste gevallen'.
Het gezichtje van een hongerend kind, de tot het uiterste
vermagerde moeder die geen melk meer heeft voor haar
aan het essentiële eiwithoudende voedsel, vlees, melk, vis
en bonen. De tranen van een hongerend jongetje demon
streren de uitzichtloze ellende van een volk, dat wellicht
een miljoen doden zal tellen wanneer niet heel snel een
omvangrijke voedsel- en medicamentenhulp kan worden
verleend.
baby en het kind dat Burton fotografeerde in een zieken
huis van Umuahïa geven een beeld van de ellende in Biafra.
Hetzelfde geldt voor de moeder, die haar kind toont aan
de fotograaf. Het is in dit geval geen vermagerd kindje.
Maar de gezwollen enkels en het opgeblazen gezichtje zijn
duidelijk zichtbaar. Het kindje is doodziek door gebrek
anderen zich ook op dit genre te werpen. Eén van deze werken ont
stond op Zeeuwse bodem: ,Uit de mond der kinderen' van de Oost-
burgse litterator Willem Enzinck. Het boek ligt sinds enkele maan
den in de etalage's van de boekhandelaren.
Willem Enzinck, 47 jaar, schrijver,
journalist, fotograaf, gaat thuis
graag wat nonchalant gekleed. Zijn
jongste geesteskind is voorlopig het
laatste van een lange serie reisver
halen, romans, gedichtenbundels, fo
toboeken. Voor zijn reisboek .Licht
van Hellas' ontving hij de ANWB-
prijs. Zeeland kent hem vooral door
zijn .Reisboek voor West Zeeuwsch-
Vlaanderen', waarin hij als insider
(Enzinck woont al 15 jaar in Oost
burg) de vreemdeling meeneemt
langs alles wat in de streek karak
teristiek en de moeite waard is. Het
boek geeft zoveel informatie, dat het
zelfs bij geboren en getogen zeeuws
vlamingen in de boekenkast staat
Het. blijkt de moeite waard om het
eigen geboorteland ook eens te zien
do de ogen van iemand, die iedere
vierkante meter zelf heeft verkend
Neerlands best verkochte schrijver heet sinds kort niet meer Jan
Cremer. ,Ik Jan' is van de eerste plaats verdrongen door een Gro
ningse onderwijzer, die op het idee kwam de uitspraken van zijn
leerlingen te bundelen in een geestig boekje ,Juf, daar zit een
weduwe in de boom'. Het succes van meester Hoving inspireerde
MOEILIJKE VRAAG
Als vader, alleen in de kamer,
van zijn krant opkijkt, ziet hij
de kleine Peter binnenkomen met
een paar brieven in de hand.
Wal deksel, dat kind kan het
maar niet laten nestrooj te ple
gen op de brievenbus!
- Petertje, zegt papa, - hier met
die brieven!
Schoorvoetend komt Petertje aan
lopen en overhandigt de post aan
zijn vader
- Luister nou eens. Petertje, zegt
papa, - hoe vaak heb ik je dal
non al gezegd: Petertje mag nooit
aan de brievenbus komen, nooit!
Dat mag papa alleen, want papa
is de baas!
Waarop Petertje hem met. ver
baasde belangstelling aankijkt: -
- Weet mama dat al?
(Uit ,Uit de mond der kinderen')
Het is moeilijk een gesprek met
Enzinck tot écn onderwerp te be
perken. .Een mens heeft veel kan
ten'. zegt hij zelf. Dat blijkt ook wel
uit zijn werk. ,Ik zou het schrijven
van 40 romans maar een saaie be
doening vinden. Ik ga graag op zoek
naar het oorspronkelijke. Je moet je
in je werk kunnen uitleven'.
Van -Willem Enzinck kan niemand
zeggen dat hij dat niet heeft ge
daan, of dat hij zich zelfs maar een
litterair etiket heeft opgeplakt. Be
halve zijn reisboeken en kunstrecen
sies zijn er zijn gedichten, zijn ro
mans, zijn verhalenbundels. Dat
oeuvre is nu uitgebreid met ,Uit de
mond der kinderen'. Volgens de
achterflap heeft Karei Jonckheere
de vertelseltjes vergeleken met de
.Histoires Naturelles' van Jules Re-
nard. Een vergelijking, die misschien
wat ver gezocht is, al blijft het feit
dat iedereen die zelf kinderen heeft
het boek met een glimlach van her
kenning door zal bladeren. ,Er zijn
veel waarnemingen bij van mijn ei
gen zoon', zegt Enzinck. ,Je kunt
spreken van een ontstaan vanuit de
intimiteit'.
Willem Enzinck kwam vijftien jaar
geleden in Zeeuwsch-Vlaanderen wo
nen, omdat het in zijn vorige woon
plaats Maarssen naar zijn zin teveel
begon te stinken naar een daar ge
vestigde fabriek. Vanuit deze achter
grond valt het niet te verwonderen,
dat hij slechts een zeer matig en
thousiasme op kan brengen voor de
industrie die Zeeland steeds sterker
beroert.
,Ik ga hier nooit meer weg', zegt hij
als er naar eventuele verhuisplan
nen wordt geïnformeerd. Maar hij
voegt er na enige seconden stilte aan
toe: ,Als het hier tenminste niet gaat
stinken
Maar afgezien van deze minder pret
tige en in alle gevallen ook onvoor
ziene mogelijkheid vindt Enzinck
West Zeeuwsch-Vlaanderen .een bij
na ideale plaats om te wonen'. Dat
is dan de mening van een man die
veel heeft rj-dgezworven door Eu
ropa en die een handvol boeken pu
bliceerde over zijn reiservaringen in
de landen rond de Middellandse zee
.De mensen in Zeeuwsch-Vlaanderen
zijn op een bijzondere manier welt-
mannisch. Ze missen vrijwel iedere
provinciale mentaliteit Je kunt hier
iets vreemds doen of beweren, zon
der dat men je a priori voor gek
verklaart'.
In zijn fotoboeken komt naast de lit
teraire dispositie van Enzinck nog
een tweede talent om de hoek kij
ken. Hij is een hartstochtelijk foto
graaf, die zijn hobby - of is het een
tweede beroep? - in West Zeeuwsch-
vlaanderen botviert langs de grens
van land en water Het strand van
Cadzand biedt op bijna iedere vier
kante meter een onderwerp voor zijn
lens. ,Ik fotograaf dingen waaraan
ieder ander misschien zonder meer
voorbijgaat. Ik heb hier thuis een
compleet foto-atelier, waar ik alle
denkbare fotografische bewerkingen
kan uitvoeren".
De fotografische impressies zullen
binnenkort weer neerslaan in een
nieuw fotoboek over het strand van
Cadzand. Enzinck zal zijn foto's
voorzien van korte, dichterlijke bij
schriften.
SCHILDPAD
In het aangrenzende tuintje heeft
de vierjarige Elsie de schildpad
ontdekt, die buurman zich heeft
aangeschaft. Opgewonden komt ze
naar huis gelopen en meldt haar
vader:
- Papa, daar in de tuin is een
steen en die lóópt!
(Uit .Uit de mond der kinderen')
Op Walcheren was reeds in de middeleeuwen
een belangrijk bedevaartsoord, waar Onze
Lieve Vrouw van de Polder werd vereerd. Het
miraculeuze schilderij vaei de heilige maagd
maakte véle omzwervingen voor he* in deze
eeuw weer op haar oorspronkelijke plaats terug
keerde'.
Deze aanhef van een artikel in het pas verschenen tijdschrift
Spiegel historiael (juli-augustus 1968) over Onze Lieve Vrouwe
van de Polder, wordt vervolgd met de constateringen dat Neder
land met zijn tamelijk nuchtere bevolking er zich niet op beroemen
kan veel wonderdoende objecten te bezitten. De auteur. Dirk
L. Broeder, beschrijft het ontstaan van Vrouwenpolder als bede
vaartsplaats, de ondergang van klooster en kerk aldaar, en de
geschiedenis van het schilderstuk dat naar stijl en techniek dateert
van de late middeleeuwen of van het begin der 16e eeuw. Het
schilderij dat in 1931 naar Middelburg kwam en een plaats heeft
gekregen in de r-k kerk van Middeblburg, is aandoenlijk door
zijn eenvoud. .Het gelaat lichtelijk vergeestelijkt is dat
van een gezonde Zeeuwse of Vlaamse moeder. Het blauwe
opperkleed, in de traditionele vouwen, is iets gemaniëreerd weer
gegeven en toont een bruingerand onderkleed, laag uitgesneden
en voorzien van een rode rand. De handen zijn in devote gebeds
houding gevouwen'. Het vorige jaar hebben veel bezoekers van
de tentoonstelling Middelburg 750 jaar Stad het schilderij kunnen
aanschouwen.
De schrijver noemt de pelgrimages van vorstelijke personen in
de 15e eeuw om te illustreren dat het in Vrouwepolder niet ging
om een onbetekenend bedevaartsoord. Hij spreekt zelfs van een
wereldnaam op devotioneel gebied. Zeelieden uit Spanje, Portugal,
Frankrijk en Engeland riepen de madonna in nood aan. Het tegen
woordige schilderij van Onze Lieve Vrouwe :s een kopie dat
merkwaardig genoeg bij de plundering en vernieling van de kerk
van Vrouwenpolder m de troebele jaren 1566-1572 werd gered. Het
paneel komt m de 17e eeuw in bezit van een tak van de familie
van Borssele van der Hooge, die zich te Brugge vestigt. Toen
dez familie in rechte lijn uitstierf in 1829 kwam het schilderij
op de duur ir. handen van Juilen baron van Caloen. In 1926 werd
Onze Lieve Vrouwe van de Polder in een processie te Brugge mee
gedragen door meisjes in Zuidbevelandse dracht en door leden van
de Middelburgse r-k vrouwenbond. .Omstreeks 300 Zeeuwen liepen
mee in de stoet. Het enthousiasme was zó groot, dat de Zeeuwen
hun madonna wilden mee nemen, maar baron van Caloen wilde
er geen afstand van doen'. Het zou nog vijf jaren duren eer de
baron het schilderij schonk met als voorwaarde dat jaarlijks op 14
november de dag van de schenking een heilige mis aan het
Onze Lieve Vrouwe-altaar te Middelburg zou worden gelezen voor de
overleden familie Van Caloen. Het schilderij doorstond de weder
waardigheden van de oorlog. In 1945 trok een stoet van Zeeuwse
verkenners ter bedevaart om de drooglegging van Walcheren af
te smeken aan Onze Lieve Vrouwe van de Bolder. Toen de droog
legging een feit was wend een danktocht gehouden waarbij een af
beelding van het schilderij werd meegevoerd.
