PIONIERSTER
VAN DE
PRENATALE
ZORG
DE BABY-UITZE
VAN
EN
VOOR
HAAR
Moderne keukens
zaterdagnummer
MEJUFFROUW E. VOORBERGEN:
Zaterdag 29 juni 1968
OOSTKAPELLE - ,De zorg voor de aanstaande moeder op zo uit
gebreid mogelijke wijze te bevorderen.'
Dat Is de taak van mejuffrouw E. Voorbergen, een opgewekte en
actieve vrouw uit Oostkapelle.
Een vrouw met een uniek beroep.
Zij is enquetrice prenatale zorg, zoals het zorgvuldig in de telefoon
gids staat gemeld.
Haar taak, die haar zestien jaar geleden werd opgedragen, is veelzijdig.
Een zo vage omschrijving laat alle ruimte voor een eigen inter
pretatie.
Zelf zegt ze ervan: Indertijd ben ik aangesteld in die functie, de gedachte
van de praenatale zorg leefde toen nog lang niet zo erg als nu. Die gedachte
uit te dragen was mijn opdracht. Bij artsen en vroedvrouwen, bij moeders_ en
aanstaande moeders: over voeding, hygiëne, zwangerschapsgymnastiek 'etc.
Ik heb enorm veel lezingen gehouden voor alle mogelijke vrouwenvereni-
gingen, leg huisbezoeken af bij artsen en verloskundigen enzovoort. Er zijn
ureaus voor praenatale zorg opgericht waar de aanstaande moeders naar
toe kunnen komen, voor een algemeen onderzoek, bloed- en urineonderzoek,
voedingsanamnese.
VOEDING
,Het bespreken van de voeding voor aanstaande moeders is een hobby van
mij. Voorlichting op dat punt blijkt vreselijk nodig te zijn, er mankeert beslist
nog wel wat aan. Een aanstaande moeder hoeft helemaal niet twee keer
zo veel te gaan eten. Er moet alleen een verschuiving in de voeding plaats
vinden: meer melk, meer vlees, veel groenten en veel fruit, niet teveel aard
appelen en alsjeblieft góén wittebrood I
Organiseren en propageren van de praenatale zorg. Het is een uitdrukking
van haar zelf, die misschien nog wel de beste aanduiding van haar werk
fjeeft. Werk dat uitgaat van de dienst praenatale zorg in de provincie Zee-
and, uitgaande van de commissie voor de hygiëne van het kind; en deze
commissie is dan weer een overkoepeling van de diverse kruisorganen.
Mejuffrouw Voorbergen is de enige in den lande die deze functie van
enauetrice prenatale zorg uitoefent. De laatste jaren begint men ook in
andere streken van het land met dit werk, zij het in iets andere vorm.
ZWANGERSCHAPGYMNASTIEK
Mejuffrouw Voorbergen, vijfenvijftig jaren oud, is Rotterdamse van geboorte,
heeft daarna in Den Haag, in Arnhem en in Scheveningen gewoond en heeft
zich nu met een vriendin, de Oostkappelse wijkverpleegster, in een schattig
huisje op het Zeeuwse platteland gevestigd. Daar moet ze haar aandacht
verdelen tussen de hond, de parkieten en kanaries in een grote volière, een
mooie goedverzorgde tuin en haar werk.
Dat laatste eist veel van haar tijd, al was het alleen al doordat haar werk
gebied zo enorm uitgebreid is: de éne dag brengt ze door op Walcheren,
de andere dag bezoekt ze districtsbureaus, zusters, doktoren en specialisten
in het land van Hulst. Ze houdt zich ook bezig met zwangerschapsgymnastiek:
ze organiseert en propageert dergelijke cursussen. Op Walcheren, Schouwen
Duiveland, Tholen en nu ook in Zeeuwsch-Vlaanderen zijn ze op gang ge
komen, in Zuid-Beveland zit men momenteel nog zonder een leidster, mei
uitzondering van Goes, maar daar hoopt men komend voorjaar verandering
in te brengen. De zwangerschapsgymnastiek staat nog maar in de kinder
schoenen, oorspronkelijk is het begonnen voor een pijnloze bevalling. ,Daar
sta ik persé niet achter' zegt mejuffrouw Voorbergen, ,een pijnloze bevalling
is uitgesloten, maar je kunt wel proberen de mensen er psychisch anders
tegenover, te laten staan, zodat het geen onbekende kracht is die bij de
bevalling over hen komt.
TACHTIG PROCENT
Hoe staat zij er zelf tegenover?
,De praktijk wijst het uit: tachtig procent van de vrouwen heeft er baat bij'.
In het begin stonden ook de artsen er zeer sceptisch tegenover, maar de
moeders zelf zijn er toch allemaal enthousiast over. In de tien jaar dat de
zwangerschapsgymnastiek bestaat zijn er eigenlijk geen veranderingen in de
cursus gekomen. Ademhalingsoefeningen zijn ademhalingsoefeningen en buik
spieroefeningen blijven buikspieroefeningen.
De bedoeling van deze zwangerschapsgymnastiek is de a.s. moeders op de
algemene hygiëne te wijzen, ze te leren staan, zitten en liggen en we geven
ze ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen.
Zelf geef ik in Vlissingen en Middelburg de laatste les. Dan nodigen we de
aanstaande vaders ook uit en aan de hand van dia's vertel ik het hele
verloop van de zwangerschap en de bevalling. Vijftig tot zestig procent van
de heren komt wel mee, maar dat varieert sterk en zal landelijk heel ver
schillend zijn. Nadat ik gesproken heb is er altijd gelegenheid om vragen
te stellen, en meestal komen die van de kant van de mannen.
Toch wel een teken dat ze er wel degelijk in geïnteresseerd zijn. De vaders
MIDDELBURG - ,Er zijn altijd mensen die denken dat zwangerschap-
gymnastiek er is om de aanstaande moeders lenig te maken. Dat is
natuurlijk niet waar, in die zin is de naam gymnastiek verkeerd ge
kozen. 't Gaat niet zozeer om de gymnastiek maar om alles wat er
bij komt'. Woorden van mejuffrouw W. Haarsma, een zesentwintig
jarige vlotte en slanke blondine, die de zwangerschapscursussen in
Middelburg, en straks ook weer in Vlissingen, leidt.
Het resultaat van de cursus: de aan
staande moeders zijn over het alge
meen rustiger, minder gespannen, door
de vele voorlichting staan zij minder
onwetend tegenover de bevalling. ,lk
gooi ze de hele cursus dood met ont
spanning en nog eens ontspanning.'
De aanstaande moeders moeten alles
welen over de stand van hun lichaam
ze moeten leren waar hun .buikspieren
zitten. Negen van de tien weten niet
wat zij met die spieren kunnen doen
Verder krijgen ze ademhalinasoefe
ningen. Een aanstaande moeder die
tijdens de bevalling in paniek raakt,
is gauw buiten adem en dan heeft ze
niet genoeg kracht over voor de
persweeën.
LES
Een les duurt ongeveer een uur. In
Middelburg - waar men met smart op
hef nieuwe wijkcentrum wacht - wor
den de lessen in een gymnastieklokaal
gegeven. Mejuffrouw Haarsma begint
met wat zwaai- en buikoefeningen om
even los te komen. Daarna komt de
hoofdmoot, de grondoefeningen: met
pers-, ontspannings- buikspieroefenin
gen en bekkenkantelingen. In principe
allemaal oefeningen die ze thuis ook
zouden kunnen doen. Daarna wat
oefeningen voor de benen, voor de
bloedsomloop. Aan het eind van de
les nog altijd waf zwaaioefeningen,
zodat ze weer ontspannen naar huis
gaan.'
,lk heb een soort rooster opgesteld:
elke keer vertel ik er weer meer bij:
welke beha ze moeten dragen, hoe ze
de blauwe strepen die soms na de be
valling op de buik zichtbaar blijven
het beste op kunnen vangen, ik vertel
over de kleding zowel voor als na de
bevalling, bespreek wat lectuur over de
bevalling en wat daar bij komt enzo
voort. Hoe moer ze er mee bekend
zijn, hoe beter het is.'
(Zwangerschapsgymnastiek is niet al
leen van belang vóór en tijdens de be
valling, ook erna, als de buikspieren
enorm verslapt zijn moeten de aan
staande moeders weten hoe en waar
om en wat ze eraan kunnen doen.'
Mejuffrouw Haarsma besteedt veel
aandacht aan de houding. ,Dat is erg
belangrijk voor de vrouw zelf. Ze leert
hoe ze zich het beste kan bukken en
hoe ze het beste kan hurken, zitten,
uitrusten, alles.'
De a.s. moeders krijgen na het be
ëindigen van de cursus een lijstje mee
met oefeninger. ,lk doe dat bewust niet
eerder* zegt mejuffrouw Haarsma. (An
ders hangen ze dat lijstje voor hun
neus en doen dan de oefeningen, als
ze het thuis proberen zonder dat lijstje,
en ze merken dat ze het nog niet pre
cies weten, letten ze tijdens de les eens
zo veel op. Bovendien, tijdens de be
valling hangt dat lijstje ook niet voor
hun neus.'
,lk raad ze ook altijd aan hun man er
zoveel mogelijk in te betrekken, 't Zal
haar goed doen als hij haar hulp ver
leent, als zij in haar angst vergeet zich
te ontspannen moet hij haar er aan
kunnen herinneren. De laatste les -
met mejuffrouw Voorbergen - worden
de mannen ook uitgenodind. Dan kun
nen ze eens zien wat ze hun vrouw
aangedaan' hebben'!
,De doktoren zijn meestal enthousiast.
Af en toe is er eens een die het eigen
lijk maar flauwekul vindt, maar de gy
naecologen staan er zeer positief te
genover, en dat legt oor mij méér ge
wicht in de schaal'.
BAKERPRAATJES
.Er is geen er.kel ander onderwerp
waar zoveel oraafjes over gaan als
over de zwangerschap. Aanstaande
moeders hebben nog wel eens last van
kuitkrampen. De een zegt dan dat je
gauw uit je bed moet springen en op
koud zeil moet gaan staan. Een ander
zegt dat je onmiddellijk een suiker
klontje moet eten Bakerpraatjes
,De lessen met aanstaande moe
dertjes zijn gezellig en sfeervol.
Ten slotte zijn ze allemaal in
.blijde verwachting', ze wisselen
ervaringen uit, hebben gelijk con
tact met vrouwen in dezelfde om
standigheden. Je hebt weieens
mensen die in de knoop zitten met
een zoutloos idee, dan pept een
ander ze wel weer op. Een fijne
cursus'.
krijgen een spiekbriefje mee, de tien geboden noem ik ze altijd. Ik raad ze
aan om in elk pak zo'n spiekbriefje te stoppen zodat ze weten wat ze moeten
doen als het zover is.
DOORGEWINTERD
Mejufrouw Voorbergen is zelf niet getrouwd en heeft dus zelf geen bevalling
.doorgemaakt'. Wie verwacht dat de aanstaande moeders dat ergens een
beetje bezwaarlijk zouden vinden, komt bedrogen uit. Eigenlijk is dat ook
vrij logisch, want, zoals mejuffrouw Voorbergen zelf zegt, na 15'/i jaar
ervaring als verloskundige ben je wel .doorgewinterd'. Net zo goed als een
verpleegster of een kraamverzorgster haar opleiding heeft gehad, heb ik
dat ook; en daar moet je op een gegeven moment vertrouwen in hebben.
Toen tien jaar geleden die zwangerschapsgymnastiek van start ging heb ik
de cursus zelf gevolgd. Uiteindelijk wilde ik wel weten waar ik achter ging
staan.
In Vlissingen bereiken we ongeveer 90 a.s. moeders per iaar, dat is nog maar
ongeveer 20 en dus veel te weinig. Tot nog toe hadoen we er de mensen
niet voor om dat meer te stimuleren. De huisartsen propageren het over het
algemeen wel, maar die hebben ook genoeg andere dingen aan hun hoofd,
die kunnen er eenvoudig niet altijd aan denken. De dokters tonen veel
interesse, en de cursus wordt nooit gegeven zonder toestemming van degeen
die de bevalling zal leiden.'
In de provincie Zeeland is vijf jaar geleden een onderzoek gestart naar de
oorzaken van de doodgeborenen, ook een uniek onderzoek waarin mejuf
frouw Voorbergen een taak heeft. Zij is hier ook enauetrice prenatale zorg,
want dit onderzoek heeft uiteraard óók met prenatale zorg te maken. Ze
gaat ervoor bezoeken afleggen bij huisartsen en bij de gezinnen, die een
lange vragenlijst voorgelegd krijgen, en aan de hand daarvan een gesprek
met haar hebben.
Het initiatief ertoe is genomen door de Zeeuwse specialisten: toen het team
rond v/as (gynaecologen, kinderartsen, patholoog-anatoom en bacterioloog
en mejuffrouw Voorbergen), is men in lanuari 1962, begonnen. Officieel is
het onderzoek 31 december 1967 geëindigd, maar men gaat door. Niemand
kan het zich meer wegdenken' zegt mejuffrouw Voorbergen ervan. ,Zodre
alle duizenden gegevens gecodeerd zijn is het mogelijk om via de computer
vele vragen beantwoord te krijgen. Dan pas kan men uitspraken doen over
eventuele resultaten. Dat alles zal hopelijk met twee jaar mogelijk zijn. Het
doel van het onderzoek is: op welke manier kan de prenatale zorg nog meer
uitgebreid en verbeterd worden?'
Zeeland is de plaats van handeling, waarschijnlijk omdat deze provincie zo
mooi afgerond is, en nog nïef zo vreselijk dicht bevolkt.
Van Renesse naar Hulst en van Tholen naar Cadzand ligt het werk
gebied van deze pionierster van de prenatale zorg. Enquetrice, or
ganisatrice en propagandiste, alles voor het heil van de aanstaande
moeder en de jonggeborene.
De baby heeft zich aangekondigd en de aanstaande vader en moeder
gaan zich langzamerhand voorbereiden op de gezinsuitbreiding.
Er is heel wat voor nodig. Baby-lief eist een hele uitzet, eigen ver
voersmiddelen en een heel scala van baby-accessoires'. Als een
eerste terreinverkenning heeft het Gezins-Begrotings-Instituut te
Rotterdam een boekje uitgegeven: ,De baby-uitzet'.
Daarin wordt uit de doeken gedaan wat er allemaal komt kijken
voor de kleine veilig en wel in zijn of haar spulletjes ligt. In hel
eerste hoofdstuk zijn het de luiers, spuugdoekjes, washandjes, on
derleggers, navelbandjes, hemdjes en truitjes en dergelijke die de
aandacht krijgen.
Aan de hand van een paar uitzetten, samengesteld in verschillendt
prijsklassen kan ieder zelf nagaan wat de baby-uitzet zal gaan
kosten Als goedkoopste uitgangspunt komt men op f 91,— (oj
twintig gulden meer voor een winterbaby), als duurste op bijna
tweehonderd gulden, dat alleen voor de kleding
Maar een baby heeft meer nodig luieremmers, een uitkookketel
een badje, commode ledikantje. beddegoed en een kinderwagen
Verdér zal men geld uit moeten trekken voor positiekleaing, gym-
nastiekcursus enzovoort Hel eindlotaal varieert van f 650,— tot
f 1000,—. en daarbij zijn dan nog geen extra luxe dingen inbegrepen
WAARSCHUWINGEN
In het boekje zijn de nodige waarschuwingen opgenomen, bijvoor
beeld: de met dons of synthetisch materiaal gevulde dekentjes
kunnen niet worden ingestopt waardoor ze niet praktisch zijn, baby
zou ze eventueel over het hoofdje kunnen trekken!
Het voorlichtingsbureau van de voeding heeft gezorgd voor een be
drage over de voeding van de a.s. moeder, met als uitgangspunt dat
voor twee eten niet betekent ran alles tweemaal zoveel eten.
Voor a.s. moeders die willen voorkomen dat ze straks met vijf
luiertassen zitten en nog zonder een warmwaterbordje is cr ten
slotte een verlanglijstje samengesteld.
.Beter bewegen in het huishouden'
is een ran de velecursussen die de
stichting voor huishoudelijke voorlich
ting ten plattelande organiseert in het
werkjaar '68T69 dat in september be
gint. Voeding, kleding en mode, de ver
zorging van tuin en kamerplant, het
ontvangen van gasten en het zelf ver
richten over huishoudelijke reparaties
komen eveneens aan de orde in het
nieuwe programma. Het programma ts
bestemd voor alle huisvrouwen en voor
meisjes van 18 Jaar of ouder ook als ze
geen lid van een vrouwen- of Jonge
renorganisatie z th.
Oranje, beige, turquoise en khakl
zijn de kleuren die Mary Quant dit
seizoen in haar bad- en strandkollektie
doet. Ook zwart en reit zijn .in' bij
Mary. Haar bikini's hebben een heup-
broekje met ceintuur en korte pijpjes
en hoogopgesneden driehoekige brassie
res, haar badpakken een afgeronde
halslijn. Het materiaal is vaak stretch-
badstof.
0 In België heeft men begrip voor alle
huismoeders die binnenkort wekenlang
vakantie-houdende kinderen over de
vloer hebben. Onder auspiciën van de
Belgische nationale vrouwenraad wordt
er een geschrift uitgegeven dat de moe
ders informeert ove- alle mogelijkheden
tot verstrooiing die Brussel de jeugd
tussen zes en achttien jaar biedt.
Engelse huisvrouwen die een meisje
zoeken dat .au pairi wil komen werken
hebben tegenwoordig keuze uit gega
digden die van de andere kant van de
aardbol komen. Sinds 1964 worden (al
dus Nova) huishoudelijke krachten .ge
ïmporteerd uit China waar veel meis
jes blijken te wonen die wel eens een
tijdje in Engeland willen werken. Vaak
tot grote tevredenheid van de werk
geefsters: de oosterse meisjes werken
netjes en schoon, kunnen goed met kin
deren omgaan, zijn verdraagzaam te
genover de Engelse huisdieren en lijken
zich niet veel ran hef slechte klimaat
aan te trekken. Bovendien zijn hun ma
nieren .beter dan die van veel Britten'.
Meisjes-uit-duizenden, blijkbaar.
0 In Amerika zijn verontwaardigde
vrouwen in de pen geklommen om hun
ongenoegen te uiten over een schouw
spel dat in een museum voor weten
schap en industrie' in Chicago te zien
was. Piece-de-milieu van een formida
bele wapenshow was daar een leger-
helicopter van het model dat in Viet-
nam gebruikt wordt, omgeven door een
diorama van een Vietnamees dorp met
huisjes en rijstvelden. Amerikaanse kin
dertjes stonden drie rijen dik te wach
ten tot het hun beurt was om op de
helicopter te klimmen, het machine
geweer te richten en een denkbeeldig
saldo af te geven (want dat mocht alle
maal). De heftige reacties en protesten
hebben inmiddels succes gehad: het
schouwspel is stopgezet, zo meldt een
opgeluchte lezeres van McCall's.
0 De inschuifbare paraplu is echt geen
modesnufje van deze eeuw-der-tech
niek. Zie hier wat Elle erover weet te
vertellen: In 1705 maakte een slimme
Franse fabrikant al .paraplu's en para
sols die in de zak kunnen worden mee
genomen'. Ze wogen niet meer dan 150
en 180 gram en werden verkocht in
etui's ran ongeveer 20 centimeter leng
te. Dat was in die tijd zo'n verbazing
wekkend nieuwigheidje dat de fabri
kant (een zekere monsieur Marius) ran
Lodewijk de veertiende voor vijf jaar
het exclusieve recht van fabricage
kreeg.
0 Broekpakken en krullenkapsels ka
rakteristiek voor 1968? Niets nieuws
onder de zon', con. 'ateert Woman's
Own, aan de hand van een foto uit
1879. Een afbeelding van de beroemde
actrice Sarah Bernhardt, voorzien van
een krullenkapsel en gekleed in een
broekpak dat qua belijning ook in onze
dagen nog best mee zou kunnen.
0 De Hongaarse Livia Vajda kwam in
1947 uit haar geboorteland naar Parijs
om zich daar als schilderes te vestigen.
Pas in 1963 kon zij voor het eerst ex
poseren. In de tussenliggende jaren was
zij, aldus weekblad Elle, facturiste,
boekhoudster, schoenenverkoopster,
vertegenwoordigster in optische instru
menten en verzorgster van papegaaien.
Na deze magere jaren die zij overigens
niet betreurt (,ik heb enorm veel kun
nen observeren') heeft zij tegenwoordig
haar eigen atelier in de buurt ran de
Pont-Neuf in Parijs. Zij schildert met
het mes. Haar grote voorbeelden zijn
Rouault, Soutine, Greco en Goya.
0 Zestigduizend leden telt sinds dit
voorjaar een van de aktiefste vrouwen
organisaties in dit land: de Nederlandse
bond van Plattelandsvrouwen. De bond
spreekt in dit verband over ,een mijl
paal' die echter (blijkens het jongste
nummer van het maandblad J9e Platte
landsvrouw') alweer gepasseerd is: het
ledental is inmiddels tot ruim eenenzes
tigduizend gestegen. Nog steeds snelle
en gestage groei dus voor deze altijd-
bezige vrouwenbond.
(ADVERTENTIE)
bezoekt onze showroom
LOUWERSE
DE PRIESTER N.V.
LSP
