ZLM CONGRESSEERT
Landbouw in de ruimte
producent en donor
,ZIE ZEELAND': 125-JARIGE
Landbouw meldde zich met Goes' congres
present' in de ruimtelijke ontwikkeling
volgen'
Overheid moet haar lijnen ook
Geuze contra Hupkes
7
NAGAAN HOE
SAMENHANG
TE BEREIKEN
Geleidelijk
Discussie
Congressisten
ordenden zich
ruimtelijk
Beduvelen
EIGEN
MAXIMAAL
PROGRAMMA
IR POSTHUMUS OVER VERKEER
NODIG IS EEN
NATIONAAL
HAVEN0VERLEG
DONDERDAG 20 JUNI 1968
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Z/////////////////////////t///////////////i///////////////f////////f/i//////f/////////////////////I//J//////////////////h
IR Af. AGEUZE VOOR CONGRESSISTEN IN GOES
VAN MANIFESTATIE TOT BEWUSTWORDING
GOES Het congres ,Zie Zeeland' over de bestemming en besteding van
de landelijke ruimten In Nederland is voorbij. De 300 gasten van de
jubilerende ZLM gaan weer naar huis. Mét de aansporing van de voor
zitter, mr C. Stapel, om een .vervolg" te geven in de plaatselijke organisaties
aan wat in twee dagen tot fundamentele gedachten en suggesties is ontwik
keld over de toekomst van Nederland. Want de landbouw heeft zich met deze
manifestatie in Goes als het ware .present' gemeld in de ruimtelijke ontwik
keling, die op zoveel verschillende, maar onderling op allerlei punten samen
hangende terreinen aan de gang en in discussie is.
Van welke kant uien het thema van
het congres ook bekeek of het nu
ging om de bestuursaspecten, het
verkeer, do industrie of de recreatie
steeds weer bleek, dat het de
landbouw is, die het gTootste deel
van de ruimte moet leveren, of lie
ver gezegd: afstaan. Fysieke ruimte,
geografische ruimte, maatschappelij
ke ruimte en zelfs psychische ruim
te. .Daarom moet worden voorkomen
dat deze groep van de bevolking, de
landbouw, niet terecht komt in de
hoek waar de slagen vallen', aldus
mr Stapel.
Opvallend was in de loop van deze
twee dagen congresseren in de .Prins
van Oranje' te Goes, dat •steeds op
nieuw twee elementen naar voren
kwamen: democratische inspraak en
open overleg in de breedste zin op
het vlak van de ruimtelijke ontwik
keling. Toen mr Stapel gisteren aan
het eind van de middag, na een ple
naire zitting met. rapportage van
het in discussiegroepen behandelde,
een generale conclusie trok sprak hij
van een .driehoeksverhouding tussen
bestuur, deskundigen en bevolking'
Die driehoeksverhouding moet even
wichtig zijn. Is ze dat niet dan zijn
er twee mogelijkheden: er ontstaat
revolutie of chaos'.
Tegen de achtergrond van deze waar
heid durfde hij de stelling rechtop
te zetten dat .men rekening zal moe
ten houden met de materiële, maar
vooral ook met de sociale en psychi
sche offers, die de landbouw in de
eerste plaats zich voor de ruimtelij
ke ontwikkeling moet getroosten'
Een illustratie van de omvang van
die offes ir zuiver materiële -
had een van de inleiders, ir S. A.
Posthumus, gegeven toen n.j rea
geerde op opmerkingen uit de dis
cussiegroepen. ,Met onze nieuwe in
polderingen in Nederland konden we
qua oppervlakte net voldoen aan de
vraag naar grond voor de aanleg
van wegen elders in het land'. Daar
om hamerde congresvoorzitter mr
Stapel erop, het verkeer met zijn
duidelijke functie in werken, leven
en wonen, te gebruiken als een in
strument voor een harmonische ont
wikkeling in ons land. Het verkeer
was op dit congres slechts één fac
tor in het geheel. Een deelgebied,
waarop tot voor kort vrij autonoom
werd gehandeld, zoals dat ook in in
dustrie, landbouw en recreatie het
geval was.
bij moeten bepaaJde normen worden
gehanteerd en die moet men zich
goed bewust worden. Bovendien moe
ten ze met duidelijkheid worden toe
gepast. Het beleid dient uitgevoerd
te worden en moet niet voor elke «luw
van buitenaf wijken. Het gaat niet
aan om maar te zeggen, geef ze de
ruimte' tegen wie de grootste mond
openzet'.
En zonder nu namen te noemen ver
bond de congresvoorzitter hieraan
nog de conclusie: ,We moeten na
tuurlijk met zover komen dat een
nota ruimtelijke ordening alleen
nog gezien wordt als het bekende
kluitje in het onbekende riet'.
Er was tegen het eind van de mor-
genvergadering in twaalf discussie
groepen nog een veelheid van onder
werpen aan de orde gesteld rondom
de hoofdlijnen van het congres: de in
dustrie, het bestuur, de recreatie, het
verkeer en de landbouw in relatie tot
de ruimtelijke ontwikkeling. Vóór mr
Stapel zijn samenvatting gaf, werd
IR S A. l'OSIHL A.KfS
—,Ujn ook volgen
GOES Na de twee laatste inlei
dingen, woensdagmorgen, ging het
congres ,Zie Zeeland' uiteen voor
een paar uur discussie: er waren
twaalf discussiegroepen gevormd,
die drie aan drie over de verschil
lende onderwerpen van het con
gres hun gedachten ordenden aan
de hand van een aantal vraagpun
ten.
Die discussie betekende, dat het
congres zich verspreidde langs de
hele Goese markt. Er zaten on
der meer discussiegroepen in ,De
Prins van Oranje', in de raadzaal
van het stadhuis, in .Centraal in
,De Landbouw", in ,De Opril' en in
De Korenbeurs. Halverwege de
middag werden de groepjes weer
één groot gezelschap in De Prins
van Oranje', toen daar de plenaire
zitting begon, de rapporten werden
uitgebracht en het congres werd
samengevat.
Rond één uur verzamelden de gas
ten zich 's middags voor het diner.
Na afloop van het congres zag
men Zeeland nog op een andere
manier: vanaf het water van de
Oosterschelde aan boord van tien
schepen van de Yersekse vissers
vloot.
.rapport uitgebracht' van de bespre
kingen. Daarbjj kwamen in tele
gramstijl onder meer nog de vol
gende zaken naar voren:
BESTUUR
Onderstreept werd het belang van
voorkennis en medezeggenschap van
de burgers in bestemmingsplannen en
ruilverkavelingen. De vraag was wel:
zijn de mensen zelf niet vaak te wei
nig geïnteresseerd? Er werd gepleit
om op scholen met name ook in de
landbouwsector meer aandacht te
geven aan de ruimtelijke ordening.
Dit mede met het oog op de inbreng
van de landbouw in bepaalde com~-
missies van vooroverleg: de kwaliteit
van de mensen, die moeten meepra
ten, moet steeds hoger worden. In
leider mr Rijpstra onderstreepte nog
eens de noodzaak van openheid met
de opmerking ,een besloten overheid
is gevaarlijk in democratisch opzicht'.
INDUSTRIE
Een vraag was of de economische
hoofdfunctie van de industrie niet
langzamerhand wordt vervangen dooi
de dienstensector. Twijfel derhalve
aan de stelling van de heer Hupkes.
dat industrialisatie de enige duurzame
mogelijkheid is om een gunstige eco
nomische ontwikkeling ergens te sti
muleren waar de inleider echter
tegenover zette, dat het wel de enige
zékere methode is, omdat hij in de
dienstensector nogal wat niet te be
heersen punten aantrof.
Een ander punt: er is geen essentieel
verschil tussen landbouw en industrie,
maar het is slechts een kwestie van
fasering: nu verdwijnen er mensen uit
de landbouw, straks zal dat zo zijn ui:
de industrie door de automatisering.
stemming is bereikt over de
doelstellingen, dan moet men
bijvoorbeeld een industrie niet
naar een andere plaats laten
gaan. En als wc voor dreigen
om naar het buitenland te
gaan zwichten, worden nota's
over ruimtelijke ordening en
dergelijke gewoon onzin'.
Ir. Posthumus stelde voor de congres
sisten het beeld over verkeer en
ruimtelijke ordening wat scherper,
maar stipt in zijn inleiding ook een
aantal algemene aspecten van de pla
nologie aan. En hij stelde: .De over
heid moet niet alleen bereid zijn om
een tweede nota over de ruimtelijke
ordening te aanvaarden voor 2000
elke regering zal de moed moeten
hebben om de begeleidende aanzet
ten te geven. Maar dat is voor elk
De heer Hupkes betoogde, dat er in
het Deltagebied bepaald groeimoge
lijkheden zijn voor industriële activi
teit, ook al zal de industrie de meest
gunstige produktieomstandlgheid
toepassen. Naar zijn mening zal de
landbouwsector blijven afnemen.
VERKEER
Op dit stuk van zaken werd een aan
tal suggesties gedaan ten aanzien
van de verbetering van wegen
.vraag is of de verkeerapirken op de
weg op te vaugen', flexiiiiel ge
bruik van de autoweg is aan te be
velen' over de verbetering van het
openhaar vervoer, waarbij ook werd
gepleit voor een binnenlands lurht-
vaartnet. Ir Posthumus wees er daar
bij met name op, dat het voordeel van
vliegen pas groter wordt, naarmate
de afstand groter is. Hjj voelde meer
voor een efficiënt spoorwegapparaat.
Ook in deze verkeerssector werd zo
veel mogelijk inspraak van de burger
bepleit.
RECREATIE: .De mens moet leren
zelf bezig te zijn, zich creatief te
ontwikkelen. Dat gebeuren via on
derwijs. maar bovenal ook In het
gezin. Er is Inspraak van de bevol-
GOES Er is van de kant
van de landbouw woensdag
uiteraard gereageerd
op de opmerkingen, die de
heer J. W. Hupkes dinsdag
op het congres ,Zie Zeeland'
ten aanzien van de landbouw
heeft gemaakt. Oud-ZLM-
voorzitter ir M. A. Geuze
nam die taak op zich, toen
hij sprak over de landbouw
en de ruimtelijke ontwikke
ling.
Zoals hekend: de opmerkingen van
de heer Hupkes inzake de land
bouw ging er met name over, dat
,een groot deel van onze veeteelt
en een betekend tleel van de ak
kerbouw de Nederlandse samenle
ving geld kost'; hjj had berekend
dat in 1965 het gemiddelde gezin
zo'ii 350 tot 400 bydroeg aan
de inkomenssubsidies voor de
agrarische sector. De heer Hupkes
zei daarbij, dat de voorkeur van
vele industriëlen uitgaat naar een
stelsel van vrije prijzen, waarhij
uiet luarktmechanisatie chronische
verstoringen onmogelijk maakt.
En hij wees er ook op, dat het be
leid van protectie en inkomensga
rantie wellicht gerechtvaardigd is,
als het leidt .tot de noodzakelijke
structuurveranderingen in land
bouw en veeteelt", maar maakte
ook gewag van de industriële on
rust inzake het tempo van het her
departement nogal moeilijk te aan
vaarden, men houdt zich liever bij
het eigen programma, maar het is
niet mogelijk alles uit te stellen tot
1999'.
Ten aanzien van het zeehavenbeleid
Amsterdam, Rotterdam, het noor
den, dc delta, het hele Beneluxge-
bied vond ir. Posthumus .goede
afspraken een absolute voorwaarde'
Hij keerde zich scherp tegen .onge
remde investeringen' ên meende, dat
er bil een doorzetten van alle haven-
ontwikkelingstendenzen In korte tijd
sprake zal zijn van een .vergaande
overcapaciteit'. In dit verband wees
hij erop. dat in deze vervoerssector
een zekere beperking van de behoef
te is gebleken, terwijl dat in de ha
venontwikkeling nog niet doorkomt
Hij vreesde er het ergste voor.
Ir. Posthumus: .Dit soort zeehaven-
overleg is alleen mogelijk als de af-
GOES .Ruimtelijke ordening
is al een oud begrip. In de loop
der tijden is daar al het nodige
De foto toont hel: veel belang-
king nodig ln de planning van woon
wijken. De recreatie binnenshuis (ln
de winter ook) moet voorrang krij-
meer informatie komen over
de verhouding landbouwrecreatle.
Graag hier ook het platteland goed
aan net woord laten. De recreatie-
boer' is een nieuwe vorm van ge
mengd bedriif, maar moet niet wor
den gezien als een tijdelijk verschijn
sel bij gebrek aan beter.
Nadruk moet worden gelegd bij re
creatie op het belang van keuzevrij
heid'.
LANDBOUW: Onder democratische
inspraak ln ruimtelijke ontwikkeling
moet een dubbele streep worden ge
zet. Inspraak tijdig dan, als tegen
kracht voor een goed evenwicht.
Nieuwe vormgeving voor medever
antwoordelijkheid moet daarbij niet
worden geschuwd.
Bij ruimtelijke indeling moet het
sociaal gevoel (het aspect van de
werkgelegenheid) niet zo worden ge
hanteerd, dat het op de lange ter
mijn schadelijk is voor de technische
planologie etc. Vestigingen van be
drijven en dergelijke moeten op de
daarvoor meest aangewezen plaatsen
van vlugge beslissingen kan men op
dit punt later spijt krijgen.'
structureringsproces, dat men in de
landbouw niet hoog genoeg acht.
Ir Geuze nu ,het blijkt hoe moeilijk
het is bij het onderwerp ruimtelij
ke ontwikkeling te blijven'
meende, dat de heer Hupkes ln
zijn betoog over de agrarische in
komenspolitiek voorbij was ge
gaan de .eigensoortige agrarische
produktiewijze' (klimaat) en dat
dit een .wezenlijk en niet te over
komen verschil met de Industrie
is'.
Hij had voorts gemist een verwijzing
naar het grote agrarische verband
in de EEG, .waar we in vrije con
currentie onze positie waar moeten
maken en waarin we geen margi
naal aandeel in de markt hebben,
al is het waar dat veel voedsel op
de verkeerde plaats komt'. En ten
aanzien van de .subsidies* aan de
landbouw van het gemiddelde ge
zin zei ir Geuze: .Ik heb ln die
korte tijd niet kunnen uitrekenen,
hoeveel ik heb moeten betalen aan
de herstructurering van het staats-
mijnengebied in Zuid-Limburg. Ik
weet wel, dat alleen goedkoper
aardgas voor Hoechst ons gekapi
taliseerd 25 miljoen heeft ge
kost'.
En over de herstructurering van de
landbouw: ,De Suikerunïe was een
jaar eerder ln het geweer dan ,De
Schelde'. Ir Geuze vond het ge
vaarlijk om economische motieven
sec toe te passen op zaken,
die de Individuele mens be
treffen en vond: ,In de komende
decennia, in het computertijdperk,
zou de landbouw in Nederland nog
wel eens een zegen voor de werk
gelegenheid kunnen blijken'.
opraken duidelijk zijn. Bij lezing van
liet groene hoekje kreeg men de in
druk dat ze duidelijk waren. Grote
en kleine partners moeten elkaar
wederzijds kunnen vertrouwen, an
ders beduvelt men elkaar en wordt
er van elkaar gebruik en misbruik
gemaakt'. Er moeten naar zijn me
ning iiepaalde beslissingsbevoegdhe
den zijn. inaar alleen op nationaal,
of Europees niveau. In dit verband
pleitte hij voor een nationaal haven-
overleg. waarin het regionale over
leg kan worden ingebracht.
Hoewel ir. Posthumus de verbindin
gen tussen woon- en werkgebieden
van groot belang vond, meende hij
toch, dat in het kader van de ruim
telijke programmering het verkeer
en vervoer een ondergeschikte plaats
dient te krijgen, evenals naar zijn
mening de landbouw. Bij de relatie
tussen verkeer en ruimtelijke orde
ning onderscheidde ir. Posthumus 3
zaken, namelijk de verkeersveilig
heid, de vervoersfunctie en de infra
structurele kant van de zaak.
aan gedaan. Op het ogenblik
gaat het om een herindeling
van de ruimte. Met andere
woorden om prioriteiten. De
landbouw verkeert namelijk in
een dubbele positie: aan de ene
kant is zij een produktiefaetor,
daarnaast heeft zij een donor-
functie. Zij is als een moeder,
die na een dag van bard wer
ken 's avonds bloed geeft aan
het Rode Kruis en na vijf keer
daarvoor de Landsteinerpen-
ning krijgt. Voor die donor-
functie moet een positief ont
wikkelingsbeleid worden ge
voerd. Tot nu toe is zij onvol
doende gecompenseerd'.
Rake opmerkingen rondom een
speel* voorbeeld plaatste de ere
voorzitter van de ZLM, Ir M. A.
Geuze woensdagmorgen op de twee
de dag van het congre* ,Zle Zeeland'
in Goes in een toespraak over land
bouw en ruimtelijke ontwikkeling.'
Hij nam daarin het Initiatie* een
soort programma op te stellen voor
de theoretische situatie, dat de land
bouw het in de ruimtelijke ontwik
keling alleen voor het zeggen zou
hebben. Het zou er b|| de heer Geuze
dan als volgt uitzien:
de agrarische sector zou over zoveel
mogelijk grond willen blijven be
schikken zonder daarbij blind te zijn
voor de noodzaak industrieterreinen
te moeten afstaan; zij zou echter de
voorkeur geven aan schone industrie,
want ondanks alle studies, officiële
maatregelen en verzekeringen vreest
zij de risico's die water- en lucht
verontreiniging meebrengen;
wanneer er grond afgestaan zou
moeten worden zou de landbouw de
beste grond willen sparen;
er moet maximaal zoet water zjjn:
niet knibbelen aan de doeleinden van
het deltaplan; zoet water is het bloed
van de land- en tuinbouw; ziltge-
vaar betekent bloedvergiftiging. Voor
zoet water moet men tevens schoon
water Invullen. Naar gelang de tijd
vordert komen er steeds meer zout-
lekken !n het deltaplan: verdieping
mond Nieuwe Waterweg, Schelde-
Rijnkanalisatie, Reimerswaalplan
het even zovele aanslagen op goed
waterbeheer;
uit een oogpunt van optimaal bo
dembeheer ziet de landbouw een con
centratie van havenindustrie aan het
geschiktste diep vaarwater - Wester-
schelde en dan met name Sloe, ka
naalzone Terneuzen-Sas van Gent,
Baalhoek en Land van Saeftinge
als de beste oplossing. Er kan mee
voorkomen worden dat havens en in
dustrievestigingen ongewenst diep
doordringen in het groene achter
land
een goed wegennet en goede verbin
dingen; nieuwe autosnelwegen zul
len alle vrijliggend moeten zijn, zon
der gelijkvloerse kruisingen, zodat
andere wegen voor een intensief a-
grarisch verkeer bruikbaar zijn en
daarnaast het snelverkeer geen over
last ondervindt. Tot de noodzakelijke
snelwegen rekent ir Geuze ook door
trekken van het tracé over de Zee-
landbrug naar het zuiden over de
tv esterschelde. ergens in de buurt
van Temeuzen; eén goed wegennet
komt aan allen ten goede, ln het bij
zonder ook aan het toerisme.
Samenvattend kwam ir Geuze tot de
conclusie dat het agrarisch verlan
gen uitgaat naar een zo grool mo
gelijke vrije zone tussen de Nieuwe
Waterweg en de Westerseheid e. Zo'n
groene eilandenzone achtte hij uit
een oogpunt van ruimtelijke ontwik
keling een gezonde wens en een goed
standpunt. Natuurlijk betekent dit
volgens de oud ZLM-voorzitter niet
dat dit groene gebied ten gunste van
agrarische perfectie en zuiverheid
als het ware verder lrevroren zou
moeten worden.
.Isoleren is funest voor goed functio
neren. Het groene gebied zal alleen
een functie kunnen vervullen, wan
neer het een goed leefklimaat biedt
voor ieder, die er werkt. Daarom
moeten forensendorpen en streek-
centra worden uitgebreid: moeten
verzorgings- en dienstenfunctie wor
den opgebouwd en verbeterd. Voor
de plattelanders betekent dit even
eens winst en men weet wat van der
gelijke verbeteringen het effect is
voor het eigen woon- en leefklimaat.
Voorts attendeerde hij de bezoekers
erop, dat de problematiek van ver
keer en vervoer voor een deel is
vastgelegd in wetten, maar dat
dwars door de vrij autonome positie
het verkeer en vervoer nu moet wor
den gezien in het kader van de pro
blematiek van de ruimtelijke ont
wikkeling. Ook op dit stuk van zaken
meende ir. Posthumus dat de hoofd
lijnen uit de tweede nota een .dwin
gende richtlijn' moet zijn. met de
mogelijkheid voor aanpassingen.
Ir. Posthumus geloofde niet, dat de
uitbreiding van het wegenfonds vol
doende armslag zal bieden om in de
toekomst de noodzakelijke uitbrei
ding van wegen op te vangen. In
dit verband vroeg hij zich af of
het zover zal moeten komen, dat een
beperking op het aantal auto's ge
legd moet worden .de auto is be
zig zichzelf te vermoorden' ter
wijl hij anderzijds pleitte voor be
vordering van het openbaar vervoer.
Daarbij wees hij met name op de
parkeermoeilijkheden, die zich :n
grote agglomeraties voordoen.
ook al kost het bouwgrond. Voor
niks heb je niks.'
Boauuensen
De bouwwnaen van dc landbouw
noemde Ir Geuze .misschien wel het
meest omstreden punt.' Op dit punt
pleitte h|j nadrukkol.ik voor dc vr«-
neid o:n toch ln ieder geval doel
matig (bijvoorbeeld kassen voor de
tuinbouw) te kunnen bouwen.
Overigens relativeerde de «preker
zjjn maximaal programma v<«.r de
landbouw inetd-n daarna. ,\Vc zijn
niet allwm op de wereld en nlb*-
IwluUve in een dictatoriale positie.
Het meeste van dc door mij opge
somde punten ligt in de sfeer van
overleg en onderhandelingen. De a-
grarisrhe sector ls zeer gevoelig voor
goed vooroverleg. Voor ongeduldig*
autoriteiten lijkt dat vaak tijdrovend
Maar zij mogen waarachtig rich dit
offer voor een goed werken wel ge
troosten, temeer waar dc agrariwhc
sector zJch de meeste offers moet
getroosten.'
De nuchtere werkelijkheid van
alle dag ls ln deze verhor,jiingen
garant voor de beste adviezen, zo
kon men uit de suggesties van d-
heer Geuze proeven; .Inspraak is
beter dan straatstenen goo-.en.
Een extra niet wettelijk verplicht
gesprek blokkeert anarch.*: iachn
gedachten. We behoeven aan de
andere kant ook niet hef te z|)n
voor elkaar.'
,Geen compromissen'
Links en rechts plaatste de heer
Geuze nog wat kanttekeningen bij
allerlei ontwikkelingen in de ruim
telijke zin. Hij voorzag naast normale
verander.neen en uitbreidingen van
afzonderlijke boerderijen :r. de toe
komst agrarische complexen van
landbouwers, die samen land. vee en
machines zullen gaan exploiteren. Op
het gebied van schoon en zoet wate-r
zag de Inleider geen ruimte voor
compromissen. .Dit is eeri existen
tiële zaak voor alle bewoners. Ook
op het terrein van de tadltverontre:-
niging dienen wij niet gwnakkei;jk
te zijn. Is er niet een grote tegen
stelling ln de planojogiache behan
deling van landbouw en Industrie?
vroeg de heer Geuze zich vervolgens
af, nadat hij een paar minder ple
zierige bijverschijnselen van Indu
strievestigingen had gesignaleerd.
.Evenals in de achter ons hagende
jaren wordt nog steeds de methode
IR M. A. GEUZE
...ydonor...
toegepast de planologische regelin
gen te w|jzlgen naar gelang de .In
dustriële" beslissing over de vesti
gingsplaats uitvalt.' Voorbeelden ;n
dit verband met betrekking tot Dow.
Hoechst en het gebied bij Moerdijk
ln West-Brabant haalde de heer
Geuze aan om deze bewering te sta
ven.
Een uitspraak van Rotterdams bur
gemeester .we moeten ons van de
planologie maar niet te veel aantrek
ken, als de plannen zijn vastgesteld
z|jn ze al verouderd' nam de heer
Geuze in beginsel niet. Op dit punt
gekomen kreeg het betoog van de
heer Geuze het karakter van een wij
fel stelling nemen: .Het zou beteke
nen dat nién (grote gemeenten, gro
te bedrijven maar zijn gang kan
gaan en ruimtelijke ontwikkeling 'n
willekeurige zaak zou worden.' De
heer Geuw- had de stellige indruk
dat allerlei detaiibepalingen de land
bouwondernemingen sterker treffen
dan de industriële ondernemingen.
,Op een kraaninstallatie heeft bouw
en woningtoezicht technisch geen
greep: op pannen, rieten of golfpla-
tendak van een lioerenschuur wel.'
De inleider wilde er voor waarschu
wen dat ln ons land niet het klimaat
ontstaat, waarin d<- kleintje*, het
economische deelbelangetje. met do
wet in de hand op hun nunum-r ge
zet worden, terwijl de mening post
vat dat elders voor de groten zij
het dan ook onder het gebruik van
belangrijke woorden als werkgele
genheid, betalingsbalans de hand
wordt gelicht. Zo moeten we niet
doorgaan.' Zoals het beleid er thans
uitziet en tot de burgers komt Ls het
voor de heer Geuze ongeloofwaar
dig.
Hij gaf een alternatief om de ruimte
zo goed mogelijk te verdelen en te
gebruiken
1) provincieplannen met open arce
ring voor gebieden met overwegend
bebouwing, industrie, recreatie en
agrarisch gebied;
2/ gemeentelijke bestemnr.ngsplan-
n«n met een provinciale bestuurlijke
toetsing:
3) per streek speciale rep.--v--r.tat.-?-
ve organen om de planologisch*
vormgeving te laten voorbereiden
voor deze in de smeltkroes van de
hogere Instanties wonden gaar ge
brouwen.
.Vorm geven aan de samenleving
via ruimtelijke ontwikkeling is een
opgave, die de meesten van ons zich
nog niet zolang bewust zijn', formu
leerde mr Stapel zeer in het alge
meen de basis voor dit jubileumcon
gres van ZLM in samenwerking met
koninklijk Nederlands landbouw co
mité. plattelands jongeren gemeen
schap en Nederlandse bond van plat
telandsvrouwen .Velen hebben de
ontwikkelingen zoals ze zich aandien
den over zich heen laten komen of
als een noodlot aanvaard. Wat we
geprobeerd hebben na te gaan is:
hoever zal het een geleidelijk pro
ces kunnen zijn, deze ruimtelijke
ontwikkeling, waar de samenhang
niet langer mag ontbreken' Promi
nente inleiders hebben hun visie de
afgelopen dagen op de ruimtelij
ke ontwikkeling, veelal sterk geac
centueerd vanuit de eigen hoek ge-
Bven. Mr Stapel: ,Van de heer Hup-
s directievoorzitter van de
KMS .De Schelde' te Vlissingen
hebben we gehoord, dat de industrie
een duidelijke claim legt op een
deel van de fysieke, financiële en
sociale ruimte. Er is een streven naar
welzijn door middel van recreatie,
waarbij de woonfunctie een factor van
zeer grote betekenis is. Maar ook
hier moeten we voorkomen dat er
alleen maar flatblokken worden ge
zet of dat het hele land wordt vol-
gezet met huizen en tuintjes er rond'
Al die belangen naast elkaar gezel
kwam de lieer Stapel tot de slotsom
dat het bestuur de zware taak heeft
om de ontwikkeling te leiden. .Daar-
GOES Van ir S. A. Posthu
mus kregen de bezoekers op de
tweede congresdag woensdag
als visie rond de ruimtelijke or
dening, dat de overheid de
moed moet hebben om de grote
planologische lijnen te volgen
en de afspraken niet te laten
doorkruisen. ,Als er in de af
weging van krachten overeen-
