-125
.ER IS ALTIJD LINKS EN
RECHTS GEKEKEN'
Ir J. Prins
WOENSDAG 19 JUNI 1968
Als de 125-jarige Zeeuwse Landbouw Maatschappij donderdagmorgen in de Wil-
bdminapolder haar jubileumtentoonstelling opent, heeft men de organisatie van een
hoeedaags congres al achter de rug. Een congres over ruimtelijke ordening, over ,de
bestemming en besteding van landelijke ruimten in Nederland', over een zaak, die ver
ier reikt dan de grenzen van werkgebied (Zeeland) en werkterrein (landbouw).
De ZLM speelde met de gedachte aan een studiedag over planologie, het KNLC
bad plannen voor een congres over ruimtelijke ordening - men heeft de voornemens ge
combineerd in een nationaal congres, dat als motto meekreeg Zie Zeeland'. Dit con-
yes is een actueel én een tekenend voorbeeld van de manier, waarop de ZLM haar
laak ziet en zich opstelt.
ZLM's eerste vakvoorzitter ir Prins: ,Bij de veranderingen in en buiten Zeeland
wort ook, dat de landbouw in het kadvr van de hele ontwikkeling baar vi
sies en gedachten naar voren brengt, dat er over heel andere zaken moet worden meege
praat. Er is ook in het verleden ingeschoten op situaties van het moment, er is altijd al
inks en rechts gekeken en er werd gerageerd op actuele zaken. Mede daardoor is de
ZLM een geïntegreerd geheel geworden, niet alleen in de Zeeuwse, maar ook in de Ne
derlandse samenleving'.
■OHKHi
«es*
—Ti irrarwiii
£ENZELFDE opstelling als hierboven
genoemd gold ook de Zeeuwse pro
blemen. De heer Prins: ,Uit de historie
blijkt, dat de maatschappij op allerlei
maatschappelijke, organisatorische en
economische vraagpunten is ingespron
gen. Zie de rapporten en nota's over
bijvoorbeeld de landbouw en de recre
atie, over de mogelijke samenwerkings
vormen in de landbouw en nu - de afge
lopen winter - de bespreking in de afde
lingen van de ruimtelijke ordening. Er
ligt de sterke, historische omstandig
heid, dat Zeeland van oorsprong een
agrarische provincie was. Daardoor was
de agrarische bedrijvigheid vervlochten
met alle andere zaken in Zeeland. Daar
door ook vond de landbouw gehoor bij
andere instanties. Er lagen overal be
langen'.
PZC-vraag: ,Is er bij de ZLM de indruk,
dat de landbouw in Zeeland nu in een
isolement raakt of dat er wordt geluis
terd? Ir. Prins: ,In overwegende mate
wordt er geluisterd. Er zijn voldoende
bewijzen om te staven, dat er met de
opmerkingen en gedachten uit de land
bouw rekening wordt gehouden. Uiter
aard gaat dat niet altijd op. Tenslotte
gaat het vaak over niet-agrarische po
litiek en nemen wij daarin geen beslis
singen'.
J?EN ander punt van gesprek: de plaats
van Zeeland als landbouwgebied,
nu de industrialisatie en de recreatie
het gezicht van Zeeland steeds sterker
gaan bepalen en mèt de landbouw de
pijlers van de economie zijn geworden.
Ir Prins: .Als er een vergelijking wordt
gemaakt, staat Zeeland met zijn land
en tuinbouw vooraan in Nederland,
maar ook in Europa slaan wij geen
slecht figuur. Die plaats is het vechten
waard'. De ZLM-voorzitter meent dat
Z.W.-Nederland in EEG-verband klima
tologisch een voorsprong bezit, dat
land- en tuinbouw veel profijt hebben
van de verkavelingen en van de hoge
produktie-opbrengsten per hectare.
Een blik in de toekomst houdt voor ir
Prins ook een reactie in op de opzien
barende voorspellingen van ir Mansholt,
enkele maanden geleden - .een psycho
logisch, technisch en zakelijk fout ver
haal'. .We zitten nog midden in de
structuurveranderingen. Als je ziet wat
er gebeurt aan aanpassing en mechani
satie - dat is geen kleinigheid. Het is
een beetje onmenselijk om boeren, die
bezig zijn nieuwe economische vormen
zoeken, te vertellen, dat er in 2000 nog
20 landbouwers op Schouwen zullen zit
ten. Niemand kan zeggen, waar we in
2000 terecht komen. Er is ook in de
landbouw de tendens tot structuurver
groting. Maar voorspellingen kunnen
moeilijk verder gaan dan de eerste 5,
misschien 10 jaar. Duidelijk wordt wel,
dat bijvoorbeeld de veehouderij naar
meer koeien per bedrijf gaat en een
hardere zaak zal worden. Het voordeel
van de akkerbouw is, dat je er verschil
lende bouwplannen kunt toepassen.
Daar is het mogelijk een grotere ver
scheidenheid aan oplossingen te vinden:
er zijn bedrijven, waar op vier hectare
meer wordt verdiend dan op veertig
hectare. Het eindpunt hoeft beslist niet
te zijn: twintig boeren in een gebied als
Schouwen-Duiveland. Er is reden te
twijfelen aan de realiteit van een derge
lijke visie'.
gEHALVE met de structuurverande
ringen op de bedrijven, heeft de
landbouw te maken met een andere
structuurverschuiving: de EEG.
Ir Prins: .Vroeger was je één van de elf
provincies, en laten we hopen dat je
voor een achtste invloed had. Nu spelen
allerlei zaken veel indirecter. Je hebt
veel minder greep op een minister, die
meer mogelijkheden heeft om weg te
duiken achter Europese zaken'.
De PZC constateerde als een verschijn
sel van de laatste jaren, dat de land
bouwbegroting niet meer zo wordt ge
speld als vroeger. Een gevolg van de
verschuiving van het nationale beleid
naar Brussel?'
,Ja, de bijzondere aandacht ging uiter
aard uit naar het prijsbeleid. Dat is nu
een Brusselse affaire geworden'.
,Is dat een voor- of een nadeel?'
,Het groene front kan nu, in EEG-ver
band, veel sterker zijn dan vroeger.
Maar de structuur van het beleid houdt
eigenlijk in, dat er sprake is van ,een
dictatuur van zes ministers'. Er zijn vol
doende beslissingen genomen, waar wij
het niet mee eens zijn.
,Is het mogelijk als landbouworganisatie
invloed uit te oefenen, moet men niet
op x*n qui-vive zijn om in die interna
tionale situatie een nationaal geluid te
laten horen?
,We zitten als Prov. organisatie niet
direct in Brussel, we hebben er wel
onze contacten. Er is nu een bespreking
met de minister vóór hij naar Brussel
gaat. Nederland had nooit buiten de
EEG kunnen blijven, het zou helemaal
de doodsteek voor de landbouw zijn ge
weest. Maar moeilijk is het wel, omdat
je als klein land moet handelen naar het
moment. Dat ging vroeger in Den Haag
met een meer nationale lijn voor ogen.
'J'ENSLOTTE de toekomst van de ZLM,
nu 125 jaar oud en door de functie
van voorzitter Prins in de verhouding
van een personele unie tot de Noord-
Brabantse Maatschappij van Landbouw.
,Zou de schaalvergroting van invloed
kunnen zijn op de organisatie?' Ir Prins:
,Ik verwacht dat we binnenkort één
maatschappij zijn. De plannen worden
panklaar gemaakt
