PROTESTANTEN
VOOR DOORSNEE
ITALIAAN IETS
ONBEGRIJPELIJKS
Christelijk instituut: een
teken van hoop in Zuid-Afrika
DE KERK IS
EEN ONRUSTIGE
ORGANISATIE
loch maar geloven
K0RTGEZEGD
Zaterdag 15 juni 1968
De niet-katholieke christenen vormen volgens een
statistiek ongever 0,3 procent van de Italiaanse
bevolking. Dat is heel weinig maar zij tellen wel
degelijk mee. Men moet hen voornamelijk zoe
ken in Piemonte (Waldenzen), in Alto Adige (een
kleine groep Luthersen), in Rome, Milaan en in
Zuid-ltalië. Het beeld dat zij bieden is verre van
homogeen. De grote protestantse kerken, ge
sticht door Luther en Calvijn, hebben zeer weinig
aanhangers.
De doorsnee-Italiaan staat heel vreemd tegenover het
protestantisme. Het woord christen is identiek met
rooms-katholiek en ook met mens. In Triest en in som
mige plaatsen van Zuid-ltalië, waar Grieken en Joego-
slaven wonen, zal men ook orthodoxen nog wel als
christenen beschouwen. Maar protestanten zijn iets
onbegrijpelijks. In het beste geval meent men, dal
het joden zijn. Sedert paus Joannes is de houding van
het Vaticaan sterk veranderd. Vroeger, onder Pius XI
en vooral onder Pius XII placht de ,Ósservatore Ro
mano' geregeld schimpscheuten tegen alle protestant
se sekten' te publiceren, vooral tegen de Waldenzen,
wier weekblad ,La Luce' (het licht) stelselmatig werd
aangehaald als het weekblad ,De Leugen', omdat de
kop van het blad was verlucht met een kandelaar
met kaars bougie') en ,bugia' het Italiaanse woord
is voor leugen
De Italianen die geen rassenhaat kennen, niet vragen
welke huidskleur of wat voor haar iemand heeft, wel
ke taal hij spreekt, staan wantrouwend tegenover hen,
die een andere levenswijze hebben, andere riten'
volgen. De rite, het gedragspatroon is voor hen alles.
Vandaar een kritische houding tegenover dat vreemde
wezen, de protestant. Het begint te veranderen, maar
enig begrip voor zulk een ,niet christen' moet men
toen niet verwachten.
In Alto Adige (Zuid-Tirol) gaat het om Duits-taligen.
Maar de kerk der Waldenzen is in sterke mate be
ïnvloed door het Calvinisme, hoewel het een gemeen
schap betreft, die reeds verscheidene eeuwen vóór
het optreden van Calvijn, is ontstaan. De stichter
Petrus Valdus, een koopman ui» Lion, wiens leven veel
overeenkomst toont met dat van Sint Franciscus van
Assisi, leefde in de twaalfde eeuw. Hij is de eerste
geweest, die de bijbel in de volkstaal liet vertalen en
zijn volgelingen predikten en verklaarden de schrift.
Zij leefden in broederschappen, in grote armoe, wei
gerden de sacramenten, ontkennen de transsubstanti
atieleer en de waarde van de katholieke mis, wilden
niet weten van heiligenverering geloofden niet in een
vagevuur, veroordeelden de leugen, en weigerden
eden af te leggen.
In de dertiende en veertiende eeuw verspreidde zich
de .ketterij' van Valdus in geheel centraal Europa,
hoewel de Waldenzen te vuur en te zwaard werden
vervolgd. Zij zijn vrijwel overal stelselmatig uitgeroeid
en nooit zijn mensen méér om het geloof vervolgd
dan deze groep. In Italië wisten zij stand te houden in
de hoge alpendalen van Piemonte en verder vooral in
Calabrië en op Sicilië. Maar na het concilie van
Trente werden in Zuid-ltalië alle Waldenzen uitge
moord en alleen in Piemonte bleef nog een kleine
groep over, die hun voorgangers naar Genève zonden
om te zien, of de leer van Calvijn overeenstemde met
de hunne.
In 1687 werden allen, die weigerden katholiek te
worden, gedood of gevangen gezet en hun kinderen
werden aan kalholioke gezinnen gegeven om in de
/ware leer* te worden opgevoed. Dit was in Piemonte
tol de tijd ven Napoleon nog steeds gebruikelijk, zo
dat het aantal der Waldenzen uiterst gering bleef. Op
aandringen van de protestantse Zw.tserse kantons
mochten in 1688 de laatste 3500 Waldenzen uitwijken
naar Zwitserland, waar zij zich niet wisten aan te
passen.
Met hulp van stadhouder Willem III keerden zij in
augustus 1689 in hun dalen terug, de .roemrijke terug
keer'. En in 1690 wist de stadhouder-koning vri| gun
stige voorwaarden te bedingen voor deze standvastige
groep protestanten in ruil voor een bondgenootschap
met de hertog van Savoye tegen Lodewijk XIV. Zonder
Willem III zouden er waarschijnlijk geen Waldenzen
meer zi|n.
In 1848 pas werd in Piemonte het protestantisme ge
duld en van dat jaar af begon een grote bloei. Tegen
woordig telt de kerk der Waldenzen in Italië ongeveer
30.000 zielen. Behalve in de dalen vindt men ze vooral
in Genua, in Rome (twee kerken), in Toscane en op
Sicilië. Zij behoren doorgaans tot de gegoede, voor
uitstrevende burgerij, vrij links georiënteerd in politieke
zaken. In hun kerken wordt vaak behalve in 't Italiaans
ook in hef Frans gepreekt. De overeenkomst met de
Nederlandse kerken is groot.
Vreemd genoeg is in Italië juist Rome de stad, waar
men de meeste protestantse kerken vindt. Toen in 1870
een einde kwam aan de wereldlijke macht van de
pausen en een uitgesproken anticlericaal Italië van
Rome haar hoofdstad maakte, was er geen enkel be
zwaar tegen om andere godsdiensten naast de katho
lieke toe te laten. De baptisten hebben in Italië een vrij
grote aanhang gekregen door het werk van Amerikaan
se zendelingen tegen het einde der vorige eeuw In
Rome hebben zij vijf kerken en verspreid over Italië
ongeveer honderd Dit zijn kleine kerkjes, daar het
aantal der baptisten minder is dan 15.000. Het gaaf
meestal om arbeiders; politiek zijn zij socialisten of
aanhangers van de republikeinen.
Eveneens als gevlog van Britse en Amerikaanse zen-
dingsarbeid lelt Italië ongeveer 8000 methodisten.
Deze groep heeft in Rome de allereerste protestantse
kerk, heel klein, gebouwd in de Via Poli. Dat kerkje be
staat niet meer, maar de methodisten zijn nog
eigenaars van een smal reepje trottoir (3.25x0.40 meter)
in die straat. He» lijkt ons meer een curiosum, dan iets
nuttigs. Maar een gevelsteen houdt indachtig dat dit
stukje stoep onvervreemdbaar eigendom is van de
Methodistenkerk.
In 1903 begon de Pinkstergemeente haar zendingswerk
in Italië en er zijn thans ruim 30.000 volgelingen, voor
al in Zuid-ltalië en op Sicilië. Deze kerk werd tijdens
het fascisme zwaar vervolgd en ook de christendemo
cratische regeringen na de oorlog stonden zeer af
wijzend tegenover het mystieke karakter der Pentecos-
tales. Eerst sedert 1959 worden zij met rust gelaten.
Wat aanhang betreft is dit de grootste protestantse
groep.
Kerken als de Anglicaanse, de Amerikaans-Episcopale,
de Presbyteriaanse kerk van Schotland en ook de
Lutherse kerk vindt men in de grote steden en in de
plaatsen, waar veel vreemdelingen wonen of komen.
De gelovigen zijn vrijwel uitsluitend buitenlanders.
,Het Christelijk instituut is nu duidelijk de stem die het christelijk geweten
van de blanke Afrikaanders aanspreekt. Het is een teken van hoop geworden
voor de niet-blanke bevolking die nu ziet dat er blanken zijn die op grond
van hun christelijk geloof de apartheid afwijzen. Tenslotte hebben wij een
grote taak van verzoening op ons genomen door onze arbeid onder ruim
tweeduizend Bantoekerken. Een ernstig probleem is dat vele blanke leden
van christelijke kerken bang zijn om ons publiekelijk te steunen. Nlet-blanken
zijn bang voor intimidatie.'
Dat zegt de Afrikaanse predikant ds C
F. Beyers Naudé, de man van het nu ruim
vijf jear bestaande Christelijk instituut van
zuidelijk Afrika. Het instituut wil de apart
heid doorbreken. Nog steeds zijn' de
doelstellingen te getuigen voor sociale
gerechtigheid en rassengelijkheid in de
gehele maatschappij. De oprichting van
het instituut kostte ds Beyers Naudé zo
als men weet zijn predikantschap van de
Nederduits gereformeerde kerk. Beyers
Naudé werd meteen gebrandmerkt als
.communist', omdat zijn mening inzake
de rassengelijkheid, afwijkt van de offi
ciële regeringsopinie. Wij spraken on
langs met hem toen hij in ons land was.
Velen die zich tegen de apartheid verzet
ten zijn het land uitgewezen. Waarom
wordt u getolereerd?
,lk denk dat dit samenhangt met mijn
vorige positie en omdat ik in ,merg en
been' Afrikaander ben. Men weet dat
mijn bezwaren tegen de apartheid werke
lijke godsdienstige bezwaren zijn. Mis
schien ook omdat ondanks alle uiterlijke
verwerping van de idee van de rassen
gelijkheid er meer groepen in Zuid-Afri
ka zijn die deze gedachte aanhangen
maar ze niet uitspreken.'
Predikanten en lidmaten weigeren de
-^1
zwarte bevolking veelal de toegang in
de kerken die blank moeten blijven.
Beschouwt u hen nog steeds als christe
nen?
,lk kan daar over moeilijk een oordeel
vellen. Het is wel zo dal hun optreden
een gerechtvaardigd argument betekent
in binnen- en buitenland om aan het
christenschap van deze mensen te twij
felen. Voor een groot deel is echter de
kerk verantwoordelijk voor de vooroor
delen, onkunde en angst. Daarom zijn
de lidmaten misleid en kan ik hen niet
veroordelen alhoewel ik hun houding
afwijs.'
Gelooft u dat de Zuidafrikaanse regering
oprecht is in haar bedoelingen de le
vensstandaard van de gekleurde bevol
king te verhogen?
,lk geloof dat de regering met alles wat
gedaan word», zoals opvoeding, onder
wijs, medische diensten en hoger basis-
loon, oprecht en ernstig gemeend han
delt. Mijn probleem is echter dat wij als
gevolg van ons verleden nog teveel op
zien naar het paternalistische gezags-
patroon en de geweldige geestesontwik
keling niet hebben begrepen.'
Is de Zuidafrikaanse regering en bevol
king gevoelig voor kritiek uit het buiten
land?
,Zeer gevoelig, daar bestaat niet de
minste twijfel aan. Deze gevoeligheid
telijk is en dat er onnoemelijke schade
wordt toegebracht aan de menselijke
verhoudingen ik vind dat christenen
eerst andere middelen moeten uitpuften.
Er is nog geen begin gemaakt met de
mogelijkheden van geweldloze akties.
Ook als geweldloosheid niets bereikt
moeten wij nog niet overgaan tot geweld.
Dan zullen we de prijs moeten betalen en
pijn lijden. Dit pijnlijden heb ik gezien
als blanke. Wij, christenen, moeten ons
c offeren, zowel geestelijk als lichame
lijk. Wij laten door geen geweld te wil
len gebruiken de Bantoes niet in de steek.
Ons pijnlijden betekent ook een verande
ring van het klimaat. Er moet ontevreden
heid ontstaan over de ongelijke verdeling
van de rechten en de rijkdom in de
wereld. Uiteindelijk moeten wij als één
kerk massaal protesteren tegen de auto
riteiten.'
openbaart zich soms in zeer scherpe re
acties. Maar vaak heeft deze kritiek een
dubbele uitwerking. De ene groep denkt
dat de wereld ons toch niet wil accepte
ren en wil dan ook niet meer debateren
met de rest van de wereld, anderen den
ken dat zij toch eindelijk eens moeten
accepteren dat de wereld geen genoegen
neemt met de rassendiscriminatie. Vaak
is het echter zo dat het overgrote deel
van de blanke bevolking absoluut meent
dat zij gelijk hebben al denkt de rest
ven de wereld er anders over. Deze hou
ding wordt vaak verscherpt door onver
standige en ondoordachte akties.'
U blijft het gebruik van geweld onvoor
waardelijk afkeuren. Wanneer geweld
loosheid niet helpt dan moeten wij maar
pijn lijden. Moet de mens zich dan liever
laten onderdrukken dan met geweld een
eind te maken aan zijn onderdrukking.
Is dat niet een laffe houding?
,lk ben tegen geweld omdat het onchris-
Gemeenschappelijk vergaderd
hebben de kerkeraden van de
hervormde gemeente en de ge
reformeerde kerk in Zaamslag.
Ze hebben een verklaring uitge
geven over betekenis en karakter
van deze vergaderingen: .Het is
onze roeping om Christus' wil.
dat we elkaar niet alleen als me
de-christenen, maar vooral «Is
kerken zullen zoeken, om vanuit
onze gemeenschappelijke belij
denis van al het heil dat wij in
Jezus Christus samen mogen be
zitten te komen tot een zuiver in
zicht in en zo mogelijk tot een
wegnemen van onze kerkelijke
geschillen'.
Plannen zijn er nu voor verder
samen vergaderen en bespreking
van onder andere pastorale zorg,
randkerkelijkheid, het functione
ren van de Heilige Schrift, ver
antwoordelijkheid tegenover de
jeugd, de kerk in de wereld en
prediking onder gezamenlijke ver
antwoordelijkheid van de kerke
raden.
De raad van de gereformeer
de kerk in Amsterdam-Zuid wil
bemiddelen in het rondom het
radiowerk van ds. Toorenvliet
ontstane conflikt. De kerkeraad
heeft een dringend verzoek ge
daan aan de particuliere synode
van Noord-Holland.
Het Ned. Bijbelgenootschap
verkocht vorig jaar 313.000 bijbels
en- bijbelse uitgaven voor totaal
1,7 miljoen gulden De rijdende
bijbelhuizen verkochten daarvan
voor 181.000 gulden. Er zjjn nu
242.736 leden. Er werden in 1967
335 duizend bijbels en bijbelboe
ken gedrukt. Voor Kameroen wa
ren dat er 36.000. Op Europees
niveau wordt gedacht aan een
Europees vertaaldepartement. Het
NBG was behulpzaam bij uitga
ven voor verschillende Afrikaanse
landen en Indonesië.
Vijftig leiders van grote on
dernemingen vit vijftien landen
en een aantal leiders van de we
reldraad van kerken en de Vati
caanse commissie voor recht en
vrede hebben in Rotterdam ver
gaderd over de economische ont
wikkeling van de wereld. De
secretaris-géneraal van de we
reldraad. de amerikaan dr Eugene
Carson Blake, die samen met zijn
roomskatholieke collega mgr Jo
zef Gremillion de kerkelijke de
legatie leidde, verklaarde over de
zin van de bijeenkomst, dat het
de bedoeling is de kerken een
rapport voor te leggen over de
wijze waarop industrieëlen de
economische wereldproblemen,
speciaal ten opzichte van de ont
wikkelingslanden. denken te kun
nen aanvallen. .Het is de be
doeling dat de kerken in hun
wensen zich aanpassen aan de
snelle maatschappelijke veran
deringen van de laatste jaren, zo
dat ze misschien iels realistischer
worden. We kunnen deze proble
men samen, als katholieken en
leden van de wereldraad, probe
ren dichter naar een oplossing te
voeren'. Ook op nationaal niveau
moet een dergelijke samenwer
king van de kerken tot stand ko
men. aldus mgr Gremillion.
De jaarvergadering van de
algemene doopsgezinde sociëteit
heeft dr H. B. Kossen, doopsge
zind predikant te Zeist, benoemd
tot hoogleraar in de practische
theologie aan het doopsgezind se
minarium te AmsterdamIn de
toekomst zal bij de predikantsop
leiding nauwer worden samenge
werkt met de andere kerkelijke
seminaria, in het bijzonder met
het Lutherse en het hervormde
In verband met de onlusten in Frankrijk lazen we ergens een beschouwing over dit ver
schijnsel. Voorgaande perioden van onrust werden er mede bij betrokken. Er werd op ge
wezen dat deze buitengewoon aanstekelijk werken. Aangezien in de landen rondom ook
ontvredenheid heerst over de gang van zakon vindt een revolutie van Frankrijk ook daar
wel een voedingsbodem en gesterkt door dit voorbeeld, breken ook aldaar onlusten uit.
We moeten niet denken - zo was de conclusie dat het dit keer aan de grenzen van het land
van de Gaulle zal ophouden. De tekenen zijn er reeds. En al mag het huidige verzet lang
zaam luwen, dat wil nog niet zeggen dat de onrust daarmee van de baan is. Het zal terug
komen in Frankrijk en verder rond zich grijpen.
Vefontrusting over de gang van zaken is een lastig
verschijnsel. We gebruiken hier het woord ver
rusting en niet revolutie of uitbarsting van onte
vredenheid, omdal wij het in deze rubriek over
de kerken hebben en daar pas» het woord veront
rusting meer dan die andere. En de verontrus
ten zi|n hier van een behoudend slag. Ze zouden
nagenoeg alles willen houden zoals net was. M.aar,
aangezien zelfs in de kerk niet alles kan bi.iven
zoals hel van vroeger is overgeleverd en iedere
tijd weer andere vormen zal vragen om de in
houd van het Evangelie daarin te gieten, zal er
verandering komen. Bovendien noodzaakt he'
gebeuren in de wereld een kerk een andere kant
uit te kijken dan zi| vroeger ceed De vragen
van oorlog en vrede bijvoorbeeld liggen nu com
pleet anders dan aan het begin van onze eeuw.
Hoe zou een kerk daaraan voorbij kunnen gaan?
De vrees voor een oorlog is daarvoor veel te
groot. Nu zit er in al die verontrusting in de
diverse kerken, hoezeer de motieven misschien
ook verschillen, toch 'n zekere samenhang en het
lijk» wel, evenals dat met de ontevredenhe d :n de
burgerlijke maatschappij het geval is, dat de ker
ken elkaar besmetten.
In de R.K. Kerk hebben ze hun Michaellegioen dat,
na de landelijke vergadering te Utrecht in febru
ari, overal bijeenkomsten belegt. In deze zelfde
kerk had men reeds de groep van Confrontatie',
waar men de eigen bescnoppen beschouwt als
.gevaarlijke nieuwlichters', tegen wie, tot in Rome
toe moet worden gewaarschuwd. Dan heef» men
hier ook nog een ,Custodia-kring'. Custos is wach
ter en zo willen leden van deze kring wachters zijn
op de heilige muren. Het gaat hier vooral om
een .gezamelijke concentratie op die fundamen
tele waarheden van het geloof welke vandaag
ófwel verzwegen, ófwel min of meer in twi|fel
worden getrokken In de Gereformeerde Kerken
is het getal der verontrusten nog al toegenomen
sinds de synode is teruggekomen op hel besluit
van Assen in 1926 en men niet meer behoeft te
geloven dat het spreken van de slang in Gene
sis 3 een zintuioelijk waarneembare werkelijkheid
is geweest. Een man als prof. Kuitert vinden zij in
het geheel niet zuiver op de graat. Voor hef sa
menwerken me» hervormden v/ordt ernstig ge
waarschuwd. In de Vrijgemaakte Gereformeerde
Kerken lijkt wel alles verontrust en daar hebben
ze nu al weer hun eigen vrijgemaakten.
En in de Ned. Herv. Kerk is het al niet veel beter.
Daar is de verontrusfiang trouwens een perma
nent verschijnsel geweest en het zou wonderbaar
lijk zijn wanneer ze er nu niet was. Er zijn ver
ontrusten van uiterst links, die verontrust zijn
over de vrijzinnigheid en zich daarom hebben
verzameld in de Zwinali-groep. Er zijn veront
rusten van de uiterst rechts, die zelfs verontrust zijn
over hun eigen Gereformeerde Bond. Er zijn
verontrusten in de middengroepen. De een is ver
ontrust om wat uiterst links voorvalt en vreest cat
zijn eigen kerk in die richting zal worden gezogen
en de ander is verontrust voor uiterst rechts en
is bang dat zijn kerk daardoor teveel zal worden
beïnvloed, We hebben op deze plaats het vorio
jaar de aandacht gevestigd op de ,Open Brie-"
welke een groep predikanten (24 in getal; op 31
oktober ,aan predikanten, ouderlingen, diakenen,
en gemeenteleden' heeft gepubliceerd en waarin
zij al hun verontrusting over de gang van zaken
in hun eigen kerk tot uiting hebben gebracht. Het
ging hun om ,de geestelijke gesteldheid van de
Hervormde Kerk en over de wijze waarop zij in
haar prediking en theologie, in haar apostolaire,
diakonale en oecumenische activiteiten naar
buiten treedt.' Kortom, hel ging om heel het
wezen van hun kerk. Hoewel deze open brief nie'
allereerst tot de synode was gericht (rekenend
in deze zaak!) was zij toch een aanklacht tegen
de wijze van leiding geven van dit hoogste be
stuurslichaam. Er is nadien een gesprek geweest
van een aantal van deze 24 met het Breed Mode-
ramen van de synode. Een paar weken geleden
is nu, als reactie op deze samensprekinq een
.nadere verklaring van de achtergronden van de
Open Brief van de 24 predikanten' verschenen
We vonden die voluit afgedrukt in .Hervormd
Nederland'. Deze nadere verklaring legt alle
nadruk op de gemeente, welke ,geen gemeente
van heiligen (is), maar een volk Gods, car in z en
zelf een onbestemd, voorlopig en gemengd ka
rakter heeft, vol onzuiverheden'. Toch ziet deze
ware gemeente vol vreugde uit naar de dag van
Christus wederkomst. .De gemeente spreekt m
haar belijden uit wat haar als genade geschonken
is.' Daarmee trekt zij do wereld in en daarmee
alleen. Ook over de kerk word» er door deze 24
gesproken. Deze moet zich .zoveel mogeliik ont
ledigen en zuiveren van alles wat ook moor de
schijn zou wekken dat zij een were'ds machts n-
stituut is.' Zij moe» he» hebben van de krocht ven
he» Woord.
De 24 zien hel als een gevaarlijke weg de ge
meente nu reeds ,in één front te plooison met
allen die het goede zoeken en strijden voor de
vernieuwing van de wereld en de verbetering
van de verstandhouding tussen mensen en volken.
,Op deze wi re wordt de wereld gesterkt in haar
waan de geschiedenis in eigen hand te hebben
en het heil zelf te kunnen verwezenl.|ken.' Jeo©-
lijk met deze nadere verklaring heeft de redactie
ven Hervormd Nederland de reactie van een
drietal predikanten geplaatst. Onder anderen is
de tegenstelling d e oe 24 maakten tussen gemeen
te en kerk door hen niet aanvaard. Op welke
wijze moet een gemeente, een kerk, kerk-zijn in
deze tijd en in deze wereld? Mag men belijden
en apostolaat zó gaan behandelen, dat deze
twee niet altijd samen worden genomen, maar op
het eerste alle nadruk volt? Von dr W. Aalders,
één van de 24, is pas een boek verschenen: Theo
logie der Verontrusting'. Het s geschreven
tegen een te grote openheid van de kerk naar
deze wereld. Hi| zou haar meer gesloten willen
maken, opdat zij haar functie in deze wereld nie!
kwijt raakt. Ook. in dit boek ligt alle nadruk op
de gemeente en de kerk in haar geheel komt er
nog al bekaaid af.
Ook een ander ven die 24 is in de laatste weken
danig van leer getrokken, nl cs G. Boer. Op
een onlangs gehouden vergadering van de Ger.
Bond waarvan ds Boer voorzifter is, heeft hij
zijn nart gelucht over een paar rapporten, die
gingen over een mogelijke herstrtfdering van de
hervormde kerk. Naar aanleiding van deze rap
porten is gesproken met de moderamina van
sommige classicale vergaderingen om ,het proces
STEMMEN UIT
DE KERKEN
van denken in de grondvergaderingen der kerk
(cl. vergaderingen) te leiden en te bevorderen'.
Ds Boer meent dat deze rapporten ,vol van tijd
bommen (zittenI voor de presbyteLale structuur
van de kerkorde'. Het gaat ,om de pastorale in
deling'. Ds Boer ziet ,dc presbyleriale fundamen
ten van onze kerk' door deze rappor-en .totaal
onderm jnd'. ,Door een lading springstof van e-
piscopaalse aard als praatstof te bestempelen',
wordt deze zaak ,wel bijzonder onschuldig voor
gesteld'. Men heeft het oog op streekgemeenten,
•welke hij .vanuit de reformatorische prediking al
leen maar verwerpelijk' vindt. Daarom heeft hij
de alarmklok moeten luiden.
Hef gaat hier om een kwestie welke op deze
plaats reeds meerdere malen aan de orde is ge-
weest. De gemeenfeindcling van de Herv. Kerk
stamt hoofdzakeiiik uit he» laatste kwart van ce
16e eeuw. Eigenlijk is ze nog ouder. De grenzen
van de hervormde gemeenten z;jn voor het groot
ste gedeelte die van dc parocnies van vóór ce
Reformatie. In de hu eige kerkorde van de
Herv. Kerk vinden we het dorpse ideaal zó zeer
terug dat men de plaatsen met meer dan twee
predikanten in dorpen (wijkgemeenten) uiteen
heef» gerukt. De rapporten waarover ds Boer
zozeer vertoornd is, kennen we niet. Ze zijn
trouwens ook nergens gepubliceerd. Maar zon
der ze te kenner, zijn we er van overtuigd dat
hierin iets aan de orde is gesteld, dat te een
of andere ti|d aan de orde moet komen De .zelf
standigheid van de plaatselijke gemeente', waar
onder dan nu, volgens ds Boer, tijdbommen wor
den gelegd, is niet alleenzaligmakend. Maar ken
merkend voor deze verontrusting is toch wel
weer de wijze waarop gereageerd wordt op ie»;
dat alleen nog maar de mopeliikheid van een
s'reekgemeente wil benaderer. Een kerk :s al
tijd een onrurLge orcan satie geweest en ze z«l
dit in de toekomst wel blijven ook.
Soms 2yn er dagen dat je wel
zou kunnen janken en grienen.
Ie weet heel goed waar van het
komt en loch kun je dat ver
drietige gevoel niet helemaal
.pakken'. Wat knauwt je zo bi;
een bericht dat Senator Ken
nedy neergeschoten is? Zie je
een vader van elf kinderen
Zie je een sympathieke kop die
je ergens nog vertrouwen geeft
in de wereld? Of is het idee
van: .alweer' en .zo komen we
er nooit, het zijn telkens de
besten van ons die we moeten
missen.'
Waarschijnlijk is he' dat alle.'
samen en nog meer. Wat mij de
laatste dagen bezig hield, u-as
Waartoe blijft de mens, iedere
mens, in staat na zoveel jaar
beschaving, na zoveel jaar
christendom Want laten we
niet te simpel zijn in onze re
acties: Natuurlijk weer een
gek, een fanaticus.' Want de
moordenaar was een rustige
jongen. En in dezelfde weck
stond een rustige man terecht
beschuldigd van moord op zijn
vrouw en kind. En dan wordt
de vraag dringenderwaartof
is de mens - het beest in de
mens - in staat als hel aange
vallen wordt in wat hem dier
baar is. Hoe reageert een man
bij het bericht dat zijn vrouw
zijn kind is aangerand. Jc
schrikt dan dat er nog zovec'.
wraak, bloeddorstige wraak ir
towat iedere mens schuilt.
TER OVERDENKING
Zo alleen is een Vietnam, een
rassendiscriminatie te verkla
ren, omdat '.n iedere mens in
het klein die conflicten moge
lijk zyn, die daar op grote
schaal aan de oppervlakte ko
men. Bewijs daarvoor: de tal
loze burenruzies, ruzies in het
verkeer, rutze.i op en langs de
portvelden... Je zon er moede-
>oos van worden. Maar dan
■ntdek je plotseling weer Die
Mens, die op het hoogtepunt
en Zijn marteling kon zuch
ten: Vader, vergeef het hun.
Die Mens, die ook gezegd had:
Wie zijn leven verliest, zal hel
vinden, en het ook letterlijk
waarmaakte. Die Mens, die zelf
kapot gemaakt, kon zegen: Ik
heb de wereld overwonnen.
Als je in Die Mens gelooft, den
wordt alles weer lichter. Dan
weet je al bij voorbaat dat ge
weldloosheid het moet afleg
gen tegen geweld: dat haat niet
op kan tegen liefde, egoïsme
niet tegen nooit versagende
goedheid. Als je maar durft ge
loven, cis je maar telkens op
nieuw durft beginnen. Wat
wordt het Evangelie zó ',n
echte blijde boodschap!
Vlissingen J. de Bakker cm.
