NOORD-VIETNAM LAND VAN BRANDENDE RIJSTVELDEN OPERATIE .OVERLEVEN' OP ALLE NIVEAUS DE BRUG GING DE LUCHT IN VRIJDAG 3 MEI 1968 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 19 De Franse Journalist - medewerker ook van verschillende buitenlandse bladen- Jean BertoUno heeft, nadat hij een bezoek aan Zuid-Vietnam had gebracht een reis door Noord-Vietnam gemaakt. Verschillende malen was hij getuige van bomaanvallen van Amerikaanse vliegtuigen, zowel op strategische doelen als op bevolkingscentra. Tijdens een bezoek van enkele dagen aan de zuide lijke provincies van Noord-Vietnam aanschouwde hij de enorme verwoestingen, die de bombardementen hier hebben aangebracht en werd hij geconfronteerd met de meest afschuwelijke gevolgen van de oorlog. In zipi artikelen benadert Bertolino vooral de menselijke aspecten van het Vietnamese conflict. Jean BertoUno bracht eerst enkele dagen door in de Noordvietnamese hoofdstad Hanoi, waar hij getuige was van verschillende bombardementen door Ameri kaanse vliegtuigen. In gezelschap van een tolk bracht hij voorts een bezoek aan de zuidelijke provincies. Over deze tocht vertelt hij: (Door Jean Bertolino) Niets is gespaard in de zuidelijke provincie Thanh-Hoa, noch zijn hoofdstad, noch de aller kleinste dorpjes die midden op het land liggen, ver van elk strategisch doel, brug, spoorweg, rij baan. Honderden scholen zijn met de grond ge lijk gemaakt, duizenden kinderen gedood. Op m(jn tocht naar het zuiden passeer ik de ene ruïne na de andere. Van de avondschemering tot de dageraad zie ik met de grond gelijk gemaakte steden voorbij schieten, ingestorte ziekenhuizen, vermorzel de scholen, vernielde woonplaatsen, waarin een werkzame bevolking ronddwaalt die, ondanks de kraters, nog een plaats vindt om te wonen. Van het uiterste zuiden van de provincie Thanh-Hoa tot Hanoi is geen stad gespaard. De duisternis biedt geen beschutting: iedere nacht laten overzadigde ja gers lichtpatronen los waarvan het verblindende licht de ruïnes, die zij opnieuw bombarderen, verlicht. Yen-Mau. een gehucht dat ligt op' een twintigtal kilometers afstand van Phat-Diem. verenigt in zich aile drama's die uit de escalatie zijn voortgekomen. In een paar minuten werden daar de rieten hutten, omringt met boomgaarden en rijstvelden, tot as ver brand, werd de kerk vermeld met fragmentatiebom- men en -raketten en fosforbommen. Er waren 23 doden. Als ik twee dagen na de fatale raid ter plaatse aankom, zwerven er nog verwilderde moe ders tussen de puinhopen, op dezelfde plek waar de lijken van hun kinderen werden gevonden. In het ziekenhuis van het district ligt een jonge vrouw van 20 jaar, Mai Thi Mien op een brancard te kron kelen van de pijn. Een deel van haar lipkerbeen is door een scherf losgerukt. Dicht bij haar, een lichaam met levende voeten en stilligend hoofd. Zo af en toe klinkt er gereutel tussen haar tanden door. Het gezicht heeft geen lippen meer. Het is een vrouw, vertelt me de arts. Verbrand door fosfor. Ze leeft. We trachten haar te redden. Als mevrouw Ngo Thi Diem er door komt, zal het zijn om te horen dat haar moeder en haar vier zoons niet meer op de wereld zijn. Overdag zijn de dorpen in de zuidelijke provincies verlaten. De be volking trekt zich terug in de jungle of in de om ringende velden, in de beschutting van gecamou fleerde strohutten die de vliegtuigen niet zien. De rijstproduktie neemt toe. Rijst, dat belangrijke voe dingsmiddel voor strijder en arbeider. Nog belang rijker dan de vuurwapens en alle Russische of Chine se hulp. Zonder rijst geen leven, zonder leven geen oorlog. Noord-Vietnam heeft zwaar geleden onder de ver deling van 1954. Kort geleden bestond er een econo misch evenwicht tussen Tonkin, Annam en Cochin- chine. Dat was de rijstschuur van het land. Tonkin en Annam beheersten koper en steenkool. Er was geen punt van overeenkomst tussen de delta van de Rode Rivier en de Mekong-Delta. De Song-Kol (Rode Rivier) steeg onmiddellijk bij de dooi van de sneeuw op de Himalaya. Vanaf de grenzen van Yannam, stort hij zich bulderend in de bergengtes van Lao-Kay, zakt af tot Yen-Bay, 100 kilometers stroomopwaarts van Hanoi, neemt nog meer woeste zijrivieren in zich op en, alsof het niks is, wast soms een paar meter per dag. Zonder de dijken die hem in bedwang houden, hem tot aan zee kanaliseren, zou hij in de laagvlakte als een ware vloedgolf alles dat hij tegenkwam vernielen. Gedurende één maand, van augustus tot september, komt de Song-Koi gevaarlijk dicht langs de kruinen van de dijken likken. Maar de rijstvelden, aan de andere kant van de dammen, zijn uitgedroogd. Ter wijl miljarden hectoliters water vlak langs hun velden stromen, moeten de boeren in Noord-Viet nam zich niet alleen beschermen tegen de overstro mingen door de dijken te onderhouden die de stromen in hun bedding houden, maar ze moeten evenzeer vechten tegen de droogte. Iedere dag zie ik ze, met hele ploegen, bezig de ge barsten aarde, bezet met spruitjes vergeelde paddy, te besproeien met behulp van emmerkettingen met trappers, met emmers aan touwen. De kleine Song- Koi delta, ingeklemd tussen de bergen, is voortaan de enige voorraadschuur voor 19 miljoen mensen. Na het akkoord van Genève in 1954 moet de demo cratische republiek Vietnam zich, afgesneden van zijn rijstschuur in het zuiden, op rantsoen stellen. De campagne voor hervorming van de landbouw, in 1955 -1956, regelt de zaken niet. H(J werd zo streng ge leid dat een deel van de Nge An provincie in op stand kwam. Die werd hard neergeslagen, vaak onbil lijk. Een derde van de veroordeelden was dat ten onrechte. Er was een hersteilingscainpagne vooi nodig, de zelfkritiek van het publiek en het afdanken van verschillende verantwoordelijke leiders om de gemoederen te bedaren. Vandaag heeft de collectivi sering zijn intrede gedaan: 95 pet van de Vietnamese boeren werkt in de kolchozen. Zonder twijfel hebben de bombardementen, die voort durende dreiging uit de hemel, nog meer dan de redevoeringen van de leiders bijgedragen tot de zaak van de collectivisering, door de groepsgeest wakker te schudden. In de kolchose is een man niet alleen. Hij werkt In een ploeg. In de coöperatieve Xuan- Khanh, dlctrict Tox Xuan, provincie Thanh Hoa, schijnen alle boeren met wie ik praat tevreden met hun bestaan. De oude Trat, een dorpsoude in een dorpje in één van de zuidelijke provincies, strijkt over de grijzende stoppels op zijn kin en zegt: .Tegenwoordig hebbeD wij een put. Dat zegt u niet veel, een put, maar ik heb dat nog nooit gekend. Het is een goed huis: twee grote kamers, een keuken. In mijn tijd kropen we met vijftien man bij elkaar, in één hut. Mijn kleinkinderen gaan naar school. Mijn zoon en ik, wij kunnen niet lezen of schrijven. Een school, die bestond vroeger niet. Tenslotte zij we er zeker van dat we geen rijst tekort komen. Zelfs al is de oogst slecht, dan krijgen we toch ons rantsoen. In 1945 zijn vier van mijn kinderen van honger gestorven. Binnen een paar maanden waren er toen honderdduizenden doden. De grond bezitten: dat wil niets zeggen. Dat wat telt is zekerheid'. Zekerheid! Op grote hoogte zwenken zwarte punten in de lucht waarin cumuluswolken in de richting van de zee drijven. De rook van houtvuren stijgt op uit de binnenplaatsen van de huizen, die bedekt zijn met riet of waalerpalmbladeren. De oude Trat buigt zich met een schepnet over een vijver, die dicht begroeid is met roze en witte lotusbloemen. Twee jonge meisjes, tegenover elkaar aan de overkant, halen een emmer aan een touw heen en weer. Ze hebben de bevallige gebaren van ballerina's. Het .plets' van het water als het op de grond valt. schijnt hun bewegingen ritmisch te begeleiden. ,Dat zijn mijn keindochtera' zegt de oude man. .Di- vljver is van mij. WJj hebben allen 'n stukje grond of een vijver van de regering gekregen. Daarmee komen wij de overgangstijd door'. Hij haalt zijn schepnet op. Een grote karper spartelt in het net. ,Dat', zegt hij, terwijl hij de vis bij de kieuwen pakt, .dat is de biefstuk van de Vietnamees!'. (In 1914 is de oude Trat in Duinkerken aan land gegaan en heeft Verdun .gedaan'. Hij praat nog goed Frans). SCHOLEN VERSNIPPERD Wat verderop, goed verborgen onder het gebladerte, verschuilt zich het hut-schooltje, waaruit het ge dreun van kinderen die leron lezen, opstijgt. Ze zitten met z'n vijftienen in de klas en kijken wijs. met hun goed uitziende bolle gezichten, hun levendige aman- delvormige ogen, naar een jonge onderwijzeres die letters op het schoolbord schrijft. Vijftien is het toe gestane maximum. Toen de raids net begonnen, doodde een enkele bom. als hij op een school viel 50 soms 100 jonge kinderen. Tegenwoordig doodt hij er niet meer dan 15. De scholen zijn versnipperd In een groot aantal klassen, ver uit elkaar gelegen, zodat er bij een aanval zo weinig mogelijk slachtoffers zijn. Aan weerszijden van het lokaal zijn diepe loopgraven uitgegraven. Op elke tafel ligt een hoed met brede randen, van gevlochten rijststro. In geval van alarm zetten de kinderen die op, gaan het lokaal uit, sprin gen de loopgraaf in en hurken daar neer, waarbij de hoed hun lichaam volledig bedekt en beschermt tegen kogeltjesbommen. Alweer een reflex die men heeft moeten aanleren en die werkt. Ik ben bezig de kinderen te fotograferen als een toestel vlak boven ons langs komt alvorens twee containers met .gueyaves' af te werpen op de arbei ders en de pootsters die in de velden werken. Twee van hen worden aan hun benen gewond en onmid dellijk vervoerd naar het provinciale hospitaal. Hier is de reactie prompt. Ik zie de kinderen beveD en angstig naar de lucht kijken. Ik bespeur hun angst aan de vieze geur die plotseling om ons heen hangt Zodra het alarm voorbij is. brengt de onderwijzeres ze naar een van de putten en wast ze met veel water: ook hun broeken! De schoolkinderen in Tho Loc zijn de loopgraaf bij hun klaslokaal ingerend op het bericht, dat er Ameri kaanse vliegtuigen in aantocht komen. Ze dragen bre de strohoeden van gevlochten rijststengel, die hen moeten beschermen tegen splinters en kogeltjesbom men. Van de kleuterschool tot en met de universiteit be vatten de lesprogramma's cursussen in luchtverde diging en veiligheid. Alle leerlingen worden onder richt in de verschillende manieren, waarop ze zich kunnen verdedigen in geval van aanval. Er wordt geleerd hoe breuken kunnen worden ge spalkt, bloedingen gestelpt, wat men kan doen tegen giftige stoffen, waarvan men geneeskrachtige plan ten kan herkennen en hoe men ze kan gebruiken. De sport neemt ook een bijzonder belangrijke plaats in bij het onderwijs: hardlopen, zwemmen, camou flage-oefeningen. In Noord-Vietnam kent men een operatie .overleven' op al'.-ï niveaus. De inwoners van Xuan-Kanh hebben, als zoveel andere dorpelin gen, ook de enkele verschrikkelijke minuten gekend waarin 10 of 20 brullende vliegtuigen hun als doel wit hebben gekozen. Twee raids, op 23 april en 1 juni 1966, hebben 53 slachtoffers gemaakt waar van de grootste helft uit kinderen bestond en 83 huizen vernield. Deze vreedzame gemeente, neer gevlijd b(j een kreek van de Chu-riyier, met zijn ba- nanebomen, zijn kokospalmen, zijn buffels die even wichtsoefeningen doen op de dijkjes, zijn meisjes die in een lange rij, met het juk over de schouder bij de dageraad zingend aan het werk gaan, zijn mannen die met hun hak de zware aarde bewerken... Is dat nu een strategisch doel Xuan-Kanh heeft een ,stro- hut-gruwelmuseum', waarin de kleren van de kinde ren, met kogeltjes doorzeefd, te zien zijn zoals gra naatsplinters, containers van .gueyaves' of .ananas sen', bommen, die een verwoestende uitwerking hebben. Sinds de raid komen regelmatig straal vliegtuigen alleen overvliegen en laten van tijd tot tijd iets vallen: een moederbom, een raket, een pro jectiel, ongetwijfeld in de hoop een permanente angst in stand te houden. Zij vergissen zich. Dat gaat wel weer voorbij. Zodra het alarm voorbij Is, spelen de kinderen, glimlachen de meisjes, ontspan nen zich de grijsaards. ,Voor het bombardement oogstten wjj gemiddeld 4,8 ton paddy per hectare. Nu halen wij zelfs de 5,2 ton.' Dat zegt de voorzit ster van de coöperatie tegen me. Het aanknopings punt is de aanval. Ze zegt er niet meer over. maar ik weet zeker dat ze denkt aan haar 5.2 ton, over winning van de plaatselijke bevolking op de piraten- agressors... VROUWEN EN OORLOG Met hun 30 jaar lijken de Vietnamese boerinnen al len op elkaar: dunne geverfde glimlach, opgebonden haar, zwarte blouse en cai-quam. Kameraad-voor zitster loopt op blote voeten. Zij heeft onder haar direct gezag 3000 inwoners, 200 hectare rijstveld, 20 hectare meer. .Vroeger, zo vertrouwt ze me toe tijdens de maaltijd die ze me in haar woning aan biedt, 'bracht ik mijn dagen door met ploegen en rijst verpoten. In mijn tijd waren er weinig scholen. Ze waren uitsluitend voor de rijken. Ik heb alles te danken aan het land en de partij.' Ondanks naar ad ministratieve taken verblijft ze dagelijks twee of drie uur op het veld en voegt zich daar bij de werk ploegen. Haar man is naar het front vertrokken, er gens verder naar het zuiden. Het heeft geen zin te proberen er achter te komen of dat aan deze of de andere kant van de 17e breedtegraad is. Het front in Vietnam wordt nooit nader aangeduid. Ik zal nog andere voorzitsters ontmoeten met name in Vinh- Yen, waar De Lattre de stormloop van Giap voorlo pig tot stand bracht. In het algemeen energieke methodische, werkzame vrouwen. Sinds het begin van de escalatie zijn de vrouwen steeds meer inge schakeld voor het nemen van verantwoordelijkheid. Als de fabrieken werken, als de rijstvelden oogst opleveren, als de dijken het niet begeven, dan is dat voor een groot deel aan hen te danken die dag en nacht onophoudelijk aan hun taak werken. Toen de mannen werden gemobiliseerd om aan de strijd deel te nemen, hebben de leiders voor de vrouwen de gro te nationale beweging gelanceerd van de ,drie ta ken': 1 De produktle en de arbeid op zich te nemen. 2 De gezinsverantwoordelijkheid op zich nemen en haar verwanten aanmoedigen in het leger dienst te nemen. 3 De burgerhulp in de strijd op zich te nemen. Meteen al zijn de vrouwen hun manne-. komen ver vangen in de fabrieken of voor de ploeg en begon nen bij het minste alarm naar het geweerrek te stormen. Zolang als mijn verblijf duurde, kwam ik gezinsmoeders tegen die wtykhoofd waren, fabrieks directeur, politiek kader, ingenieur of arts en jonge meisjes die soldaat waren. Een flinke evolutie als u weet hoe vroeger de Vietnamese gezinsstructuur was, waarin de vrouwen leefden, veroordeeld tot een bevalling per jaar tot hun ouderdom en tot de meest ondankbare taken tot aan hun dood. Jonge meisjes, het geweer over de schouder, planten de rijst in Noord-Vietnam. Enkele uren nadat ik, Herhaaldelijk door alarm on derbroken, heb gesproken met premier Pham van Dong, vliegt de Doumerbrug in Hanoi in de lucht. Dat gaat erg snel. De vliegtuigen komen in twee golven opzetten, voordat het alarm de tijd heeft te klinken: een eerste die hoog aankomt (de ,task force', om het vuur naar zich toe te trekken)Zo dra de kanonnade losbreekt, komt de tweede laag boven de rivier aanscheren. Vanuit hun geblindeerde versterkingen zien de ver dedigers van de brug de meteoren op zich afkomne met snelheid van de bliksem. Ze schieten, schieten driftig, zonder zich er rekenschap van te geven dat zij het doelwit vormen. Zie schieten nog als de straaljagers optrekken om hun bommen los te laten. Maar de op afstand bestuurde raket die de leider van het squadron heeft gelanceerd bereikt zijn doel als een harde zweepslag. 200 meter weg dek verdwijnen In het schuimende water. Ondertussen houden enkele F 105's in de omge ving van de stad zich bezig met .demoralisatie operaties' door het afwerpen van containers met fragmentatiebonimen. In de gemeente Thuong- Thanh, district Gia-Lam, worden twaalf boeren, grijsaards en kinderen verrast door de aanval, neergeveld door de .gueyave's' als de inwoners van Pompei verstijfd m de houding die ze hadden vlak voordat ze stierven. Het dorp brandt. De ge wonden worden weggevoerd naar het hospitaal Ho ang-Kiem, dicht bij de grote kathedraal van Hanoi. Daar, in lange rijen kamers, hopen de stervenden zich op, kreupelen, éénarmigen, mensen met ver minkte onderlijven, derde-graadsverbrandingen, en een blik, een blik die pijn doet. die van de kleine Pham Ngoc Quang, 5 jaar, door de napalm voor het leven verminkt. Op zijn violetachtig gekorreld gezicht kijken twee grote zwarte ogen zonder oogle den me onderzoekend aan. Een meisje van 18 jaar op een bed. Doan Thi Dinh, zegt me zonder glimlach, zonder huilen, met een merkwaardig zachte stem: ,Ik geloof in de overwinning. Vertel in Frankrijk goed dat het Viet- nameze volk als overwinnaar uit deze oorlog zal komen. Een fragmentatiebom had haar linkerbeen verbrij zeld. Men heeft het zojuist afgezet. Naast haar ligt een meisje van 13 jaar. Vu Thi Hien, dat in een schuilkelder in de Long-Bien wijk. een stadsdeel van Hanoi dicht bij de brug, werd bedolven. Haar borstkas Is ingedrukt. Zij spuwt bloed uit en sterft voor mijn ogen. Hoeveel zal ik er die dag zien, verminkten die, ondanks hun onvergelijke pijn, bijna de houding hebben dat ze zich excuseren en maken dat ik me slecht op m'n gemak voel. VERANDERDE STAD De gebeurtenissen volgen elkaar steeds sneller op Na de brug is het hospitaal zelf aan de beurt om getroffen te worden door een raket. De gewondeD die op tijd naar de schuilkelders zijn overgeplaatst ontsnappen aan de dood, maar een arts en twee assistenten worden gedood door de kogels die in alle richtingen rondvliegen. De volgende morgen op 7 uur 20 begint de tocht naar de schuilkelders en richting dijk weer.... Deze keer heeft de werkvrouw geroepen ,may bay my' in een verschrikte stem alsof ze had ge roepen ,de Hunnen' of de Mongolen', want helse machines die boven ons vliegen komen uit de wol ken opduiken, slaan toe. wissen uit als vroeger die ruige ruiters die in een stof-tornado uit de steppen te voorschijn kwamen om vernieling te zaaien In de rustige en vredige steden van oude keizerrijken Hevige ontploffingen doen de ruiten van het hotel trillen. Op de dam hebben de arbeiders uit het koelhuis hun gevechtsplaats al ingenomen. Een dichte zwarte rookwolk stijgt op uit het midden van de stad. Einde alarm. Als duiveltjes uit een doosje lichten mensen het deksel van hun schuil plaats op. De luiken van winkels openen zich, de straat loopt vol. Toch is er iets veranderd. In hotel Metropole is de glimlach van het barmeds- je gedwongen. In de lanen lijkt de atmosfeer koe ler dan anders. Ik merk dan op dat het opwekken de spektakel op straat bloedarmoedig aandoet door de afwezigheid van vrolijkheid van geroep, van menselijke stemmen. De mensen praten niet meer met elkaar, ze fluisteren. De jongens spelen geen verstoppertje meer in de schuilputten. Hun vrolijk geschreeuw is verstomd. De fietsers gebruiken hun bellen een kakofonie van getingel ln verschillende toonaarden maar hun gezichten schijnen bezorgd Vandaag, ondanks zijn verpletterende antwoord, is Hanoi gewond. De Hue-wijk brandt. De bommen hebben als een zweepslag een spinnerij en een heel blok huizen ln het hart van de stad getroffen en dat op het uur dat de arbeiders naar hun werk gaan, waarop de kinderen de hulzen uitkomen. Als ik op die plaatsen aankom zijn de inwoners van de aangrenzende gebouwen, jonge burgersoldater en soldatenmeisjes, militairen, het gezicht gedeel telijk verborgen achter een gazen band, bezig dt rokende puinhopen uit te graven. Lijken liggen op de grond. Temidden van steen blokken, verschrikkelijke overblijfselen, ledema ten, schedels, verscheurde lichamen. Met een ver minkt zwart gezicht komt een kind uit het puin te voorschijn. Zijn gevouwen hand schijnt hem nog te willen beschermen tegen de bom die hem heeft gedood. Bulldozers dringen in de brokken muur, verpletteren, vergruizelen, egaliseren. Als dokters van de stad palen ze de wond af, amputeren ontsmetten. Hanoi, de trotse, verandert zijn ruïnes in tuinen Misschien zal men op deze plek een park aanleg gen, een gazon, een bloembed, om de littekens te verbergen. Hanoi wil geen martelarenstad zijn, maai een heldenstad. Helemaal rondom het werkterrein, een vale, onbeweeglijke, verwilderde menigte: het zijn de overlevenden. Ze wachten op het ogenblik waarop ze de lijken van hun familieleden kunnen gaan Identificeren en hopen nog dat onder de ton nen steen een vader te vinden, een broer, een moe der, een zuster, die aan de dood ontsnapt zijn. In de straten er om heen heeft het leven bijna zijn gewone, gang hernomen. Een ernstig gewonde vrouw na een bomaanval.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1968 | | pagina 19