Nederlandse marinemannen leren in Noorwegen uit onderzeeër ontsnappen Transfusiedienst doet wonderen met (donor)bloed Voor u 31/z7o op uw salarisrekening en desgewenst een maand salaris extra als gezinskrediet en voor u WITTE KRUIS Maatregelen tegen gebruik van wekaminen Sneller dan de beste lift VRIJE OPSTIJGING'; BELLEN BLAZEN ZO HARD JE KUNT de bank waar ook zich thuis voelt WOENSDAG 24 APRIL 1963 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 13 HIJ HOUDT HET BIJ POEDERS En U? Cachets of tabletten? Houd het in elk geval bij Witte Kruis: aktief tegen griep, verkoudheid en pijnen. Witte kruis spaart boven- dien de maagl Nadat in de afgelopen paar jaar drie onderzeeboten een Duit se een Franse en een Israëli sche met man |en muis zijn vergaan, is het actueel om de vraag te stellen of de beman ning van een niet meer tot op stijgen in staat zijnde onder zeeër een kans heeft om een dergelijke ramp te overleven. De koninklijke marine lieeft ons reportageteam de gelcgenneid geboden om deel te nemen aan een bijzone" doel heeft daad reeël te maken. Hei perso neel van de onderzet-dienst en de duikers van de mijnendienst worden geregeld geoefend in het uitvoeren van dergelijke ont- snappi ngsprocedures Dat geschiedt op de Noorse ma rinebasis Haakonsvern in de om geving van Bergen, waar bijzon dere faciliteiten aanwezig zijn om de oefening zo realistisch mogelijk te makelijk te laten verlopen, onze reporters geno ten gastvrijheid aan boord van het duikvaartuig Rhenen', waar van de bemanning onlangs aan de beurt was om de opleiding te volgen. er eens iets fout mocht gaan: we hebben hier een decompressie- tank klaar staan om zo'n slacht offer van een onjuist uitgevoer- opstijging onder toezicht van een gespecialiseerde arts zo snel mo gelijk te behandelen'. Voor de bemanning van Hare Alaje- steits duikvaartuig ,llhenen' hoeft de decompressietank in ieder geval geen dienst te doen. Deze goed-geoe- fende duikërs treden het water na tuurlijk wat onbevangener tegemoet dan de uitsluitend voor het onderwa ter varen opgeleide bemanningen van de Nederlandse onderzeedienst, die geregeld op de Noorse basis met de ontsnappingsprocedure vertrouwd worden gemaakt. Anderzijds is het voor de duikers van de Rhenen' echter weer een heel ongebruikelijke ervaring om nu eens zonder luchttoevoer of voor raad flink diep onder water te ver- keren en dat nog te overleven ook... dat examen slaagt de klas, zij het soms met enig liegen en proesten. Overdruk Dan is het ogenblik van het .echte' werk aangebroken. Een proefopstij- ging van tien meter uit de lucht- sluis met reddingsvest. Een groep tamelijk blote mannen stapt in de lift, wordt tien meter lager voor de .dróge' deur van de sluis afgezet en wandelt geforceerd grapjesmakend het kleine compartiment binnen. Een instructeur bedient een paar kranen en het water uit de tank stroomt binnen terwijl samengepers te lucht de druk snel sissend op voert tot één atmosfeer extra, de zelfde overdruk als do tien meter hoge kolom water buiten veroor zaakt. De .natte' deur wordt geopend, er is verbinding met het grote bassin, in de sluis staat het water tot borst hoogte. De stem van luitenant Per Berg uit een luidsprekertje: ,Sta klar?\ Geen risico Over dat gevoel van onbehagen zijn ze echter snel genoeg heen wan neer ze tijdens de eerste oefening nog zonder-zwemvest merken dat een duik naar zeven meter zon der huipmiddellen echt geen hek sentoer is, vooral niet als op die diepte de gerieflijke luchtbel van de duikerklok hangt te WÓuhteh. De mi ni-opstijging samen met een in structeur van die diepte naar boven is daarna kinderspel, hoewel ook liier het uitademen heel belangrijk is voor de leerling die met onbe schadigde longen de oppervlakte wil bereiken. Maar de instructiemethode die geen risico ongedekt laat, zorgt daarvoor: een Noorse leermeester stijgt mee omhoog, gaeft een klopje op de borst als er meer moet wor den uitgeademd, legt een ringer op de mond als het uitademen te snel gescliiedt. Zo lieer je het juiste tempo aanvoe len, nog geholpen door de gulden regel: even snel opstijgen als de luchtbellen die je uitblaast, Wanneer dat tot tevredenheid van de alziende Per Berg is beoefend, mag liet klasje Nederlandse officieren, onderofficie ren, manschappen en die jene ver slaggever aan de volgende opgaaf beginnen. Dat wordt dan: vrij dui ken naar tien meter, even uitblazen in een liiehtsluis. vervolgens weer onder geleide opstijgen. En ook voor DEN HAAG (ANP) De staatssecre taris van sociale zaken en volksgezond heid, dr R. J. H. Kruisinga, heeft maan dagmiddag in de vergadering van de koninklyke Nederlandse maatschappij ter bevordering der pliarmacie, ter ge legenheid van de ingebruikstelling van het nieuwe centrum gezegd, dat van zijn kant de afkondiging van (nog ver dergaande dan de beslaande) maatrege len kan worden verwacht ter beperking van het gebruik c q misbruik van zo genaamde wekaminen. De kennis, opgedaan gedurende vele ja ren van medisch gebruik heeft, aldus dr Kruisinga, geleerd dat: 1 Het stimulerend effect van bijvoor beeld de amfetamines variabel en onbetrouwbaar Is, daar de reactie afhankelijk is van de individuele per soonlijkheidsstructuur en van de om standigheden, waaronder de toedie ning plaatsvindt. 2 Er ten aanzien van bepaalde effec ten zoals de eetlustonderdruk- king snel gewenning optreedt. 3 Er na het gebruik met name bij parentenale toediening paranoïde- psychotische episodes kunnen optre den. 4 Het ondiscriminerend gebruik het beoordellngs- en waarnemingsvermo gen zodanig in ongunstige zin kan beïnvloeden dat de gebruiker zich zelf en de samenleving aan grotere dan normale risico's blootstelt, zoals bijvoorbeeld in het verkeer. 5 De werking van wekaminen in be paalde opzichten duidelijk verwant schap vertoont met die van het klas sieke verdovende middel cocaïne. Wat voor wekaminen geldt, is even zeer van toepassing op verschillende andere psychoplharmaca, die in staat j zijn stemmingsveranderingen bij de ge bruiker op te roepen. In onze steeds meer door geneesmildelen beter aan geduid als .di-ugs' beheerste samen leving. dwingt het algemeen belang tot maatregelen, niet alleen in het belang van de individuele gebruiker, maar ook dat van de samenleving als geheel. (Van onze speciale verslaggever) DEN HAAG (GPD) De Noorse marine-officier Per Berg tuurt aandachtig door de bodem van een glazen bak omlaag in het water van het cirkelronde bassin, waarin heel ver weg, op grote diepte enig beweeg zichtbaar wordt. Hij kijkt nog eens, pakt dan een microfoon van het indrukwekkende instrumentenpaneel aan zijn zijde en spreekt twee uiteraard Noorse woorden waarmee hij onder water een plotselinge activiteit teweegbrengt. ,Sta klar' klinkt het hol uit een luidspreker onder het groene wateropper vlak. Het attentiesignaal wordt beantwoord met twee galmende tikken van metaal op metaal, helder opklinkend van de bodem van het bassin naar de droge wereld boven. (ADVERTENTIE) ONDERZOEK IN AMSTERDAM .Science fiction' in laboratorium ,Wij leven in een tijd vol stormach tige en vooral spannende ontwikke lingen. In ons laboratorium hebben wij een methode ontwikkeld om le vende bloedcellen in vloeibaar stik stof van 196 graden onder nul ja renlang te bewaren. Straks zal het mogelijk zijn menselijke organen lange tijd te conserveren. En er komt een ogenblik dat wij de mens misschien ook wel in die koude vloeibare stikstof eeuwenlang kunnen bewaren. Dit laatste maakt het dan mogelijk voor de mens om planeten te bezoeken, die duizen den lichtjaren van ons verwijderd zijn. Het klinkt allemaal als science fiction en dat is het ook nog. Maar er zal een moment zijn, dat wij mensen naar zo'n planeet sturen nadat wij hem hebben onderzocht en zijn zwakke organen door nieu we hebben vervangen'. Dat zegt prof. dr J. J. van Loghem. directeur van het centraal laborato rium van de bloedtransfusiedienst van het Nederlandsche Roode Kruis te Amsterdam. Zijn lab bestaat 25 jaar en dat heeft het hardwerkende team van wetenschappelijke onder zoekers even in de schijnwerpers ge plaatst. Het aantal van vierperso neelsleden bij de start in da oorlogs jaren is thans gegroeid tot een staf van 600 medewerkers. Internationaal staat het laboratorium zeer hoog aangeschreven. Op diverse gebieden wordt dan ook zeer belangrijk werk verricht. Om maar een actueel punt te noe men: het onderzoek naar de trans plantatiefactoren. Wanneer een weefsel of een orgaan van de ene mens op de andere wordt getrans planteerd, ontstaat in de ontvanger een immumologische afweerreactie tegen het transplantaat. Deze reactie kan worden voorkomen als men alle factoren van donor en ontvanger, die bij deze reactie een rol spelen, zou kunnen herkennen. Deze factoren zoeken en verzamelen van deze an tisera en het vinden van antisera tegen nog ontbrekende factoren is een van de functies van het labora- Bloed in ijskast Toen de broer van de Zuidarrikaanse chirurg dr Barnard onlangs Neder land bezocht roemde hij het werk van het centraal laboratorium wat betreft het onderzoek naar de anti sera. Dr H. F. Stallman, plaats vervangend directeur, zei ons er over: ,Kr is helemaal geen reden om ons op de borst te kloppen, liet on derzoek wordt bovendien verricht in samenwerking met de afdeling iru- munohaematologie van 't Leids aca demisch ziekenhuis en verder met twee Europese en vijf Amerikaanse instituten. Het onderzoek naar de transplantatiefactoren is een uiterst belangwekkend werk, dat door de hartoperaties in Kaapstad in het centrum van de belangstelling is ko men te staan. Persoonlijk zie ik hetgeen dr Barnard heeft gedaan als een showstuk. Maar het leidt er misschien wel toe, dat onder druk van die grote belangstelling meer middelen beschikbaar komen om het onderzoek naar de transplantatiefac toren uit te breiden en te versnel len. En dan zie ik in de toekomst vooral voordelen voor niertransplan taties.' In Amerika ts een methode ontwik keld om ondergekoeld bloed enige jaren in goede conditie te houden. Het Amsterdamse laboratorium is een stap verder gegaan. Onder lei ding van biochemicus dr H. W. Krij- nen worden rode bloedlichaampjes, na toevoeging van glycerine als be schermende stof, tot 196 graden bevroren, waardoor het bloed tien jaar en zelfs langer bewaard kan blijven. In de kelders van het labo ratorium wordt dit bloed in roestvrij stalen dozen bewaard in geïsoleerde vaten, die met vloeibare stikstof zijn gevuld. Deze conserveermethode is van belang om het bloed te bevriezen van donors, die zeldzame bloedgroep combinaties bezitten. Een tweede toepassing is 't bevriezen van bloed van personen voor wie het niet mo gelijk is een passende donor te vin den; op deze wijze kan een bloed- vcioraad worden aangelegd van het eigen bloed om dit eventueel in nood gevallen woor aan de donor zelf te kunnen toedienen. Ter gelegenheid van het zilveren ju bileum heeft het centraal laborato rium van de bloedtransfusiedienst de beschikking gekregen over een twee ton kostende elektronenmicro scoop. die tot 500.000 maal vergroot. Het is de aan het lab verbonden dierenarts drs A. W*. Helder, die dit appaarat dankbaar zal gebruiken in het onderzoek naar de auto-immuni teit. dit is het verschijnsel waarbij het lichaam antistoffen gaat vormen tegen eigen lichaamsweefsel. In sa menwerking met een werkgroep is hij bezig de mógelijke oorzaak van de auto-immuniteit op te sporen. Hierbij is onder meer het instituut voor reumaonderzoek te Leiden be trokken. Bij het onderzoek wordt gebruik gemaakt van een muizenstuiu. die is geïmporteerd uit Nienw-Zeeland. Het zijn bijzondere muizen, want zij vertonen een aantal afwijkingen, die ook bü mensen worden aangetroffen: in het bloed komen antistoffen voor. die de eigen rode bloedlichaampjes bestrijden, waardoor bloedarmoede ontstaat, er treden enkele vormen van reuma op, nierafwijkingen en 'n vergrote mill. Met gebruikmaking van de elektro nenmicroscoop zijn inmiddels orga nen van de muizen onderzocht. Daar bij heeft men een groot aantal virus deeltjes gevonden, die nis- voorkwa men bij muizen zonder dit ziekte- gekweekt in de hoop aan te tonen, dat zij Inderdaad de ziekteverwek kers zijn. Dit zou ertoe kunnen leb- den, dat er een vaccin kan worden ontwikkeld, die de ziekte kan bestrij den. Het centraal laboratorium is te be schouwen als het medisch-techr.isch instituut voor de bloedtransfusie dienst en alles wat hiermee in ons land samenhangt. De donororgani satie is overigens opgebouwd uit 113 diensten, die over het land zijn ver spreid en rechtstreeks met het zie kenhuis in relatie staan. Zij beschik ken over ruim 190.000 donors. Het centraal laboratorium heeft daar naast ,voor eigen gebruik' zo'n 90.000 donors, meest uit plattelandsgemeen ten. Een van de belangrijkste taken van het laboratorium is namelijk de produktie van bloedeiwitcomponen- ten en bloedcelconcentraten, die aan ziekenhuizen worden geleverd. En uiteraard vraagt net wetenschappe lijk onderzoek op het gebied van da bïochemica en genetica van het men selijk bloed en voorts de immunologie ook veel bloed. Het centraal laboratorium van de bloedtransfusiedienst werkt op een non-profitbasis; alle produkten wor den dus tegen kostprijs aan medi sche Instellingen geleverd. Er zjjn twee belangrijke dingen nodig om de vele taken te kunnen uitvoeren: bloed en geld. Het bloed wordt ge leverd door vrijwilligers overal in den lande. Het geld, voor zover dit nodig is voor het wetenschappelijk onderzoek, komt van de universiteit van Amsterdam en van beurzen, die door diverse binnen- en buitenlandse instellingen ter beschikking worden gesteld. De enige en daardoor onmisbare grondstof van het centraal la boratorium van de bloedtrans fusiedienst te Amsterdam is bloed. Men is er nog niet in geslaagd bloed te maken langs een cnemlscne of andere kunst matige weg en het ziet er niet naar uit, dat dit zal gebeuren. Het bloed moet komen van vrij willigers. Anders dan in som mige andere landen wordt het afstaan van bloed in Neder land niet beloond. Toch zijn er zo'n 280.000 donors Voor het grootste deel wordt het bloed voor infusie bij patiënten ge bruikt. Het bloed van circa 90.000 mensen wordt door het centraal laboratorium gebruikt voor de produktie van onder an dere bloedeiwïtcomponenten en voor wetenschappelijk onder zoek. De op dat platteland werkende donordienst ran het centraal la boratorium heeft het niet ge makkelijk. In de zaa:- of oogst- perioden kan niemand worden gemist. Mejuffrouw Joke Tiel- rooy. de organisatrice van de aangewezen, maar meer dan 200 avonden per jaar kunnen we toch niet werken. De zaterdagen en zondagen vallen al af. Verder kan een voetbalwedstrijd op de televisie honderden liters bloed schelen.' Nog geen drie procent van de bevolking heeft zich gemeld als donor. In de grote steden kan men zelfs van een tekort aan donorbloed spreken, met name in de zomermaanden, als een groot deel van de ingeschreven bloedgevers met vakantie Is. De ziekenhuizen en het centraal laboratorium hebben steeds meer bloed nodig. De behoefte stijgt naarmate de mogelijkheden van onder meer de chirurgie toe nemen. Hartoperaties bijvoor beeld vragen grote hoeveelhe den bloed. Misschien is het goed daaraan te denken als het Ro de Kruis een oproep dort zich op te geven ais donor. Daar beneden verlaten twee man nen een duikerklok die tot bijna twintig nieter omlaag is gevierd. Zonder haast zweven ze naar een luik, dat zojuist in het diepste deel van het bassin is geopend. Een derde man. een bol opgeblazen zwemvest om de lials, rijst uit de opening op. HJJ wordt halverwege vastgehouden door de beide anderen. Geen van drieën draagt een ademlialingstoe- atel. ze moeten toekomen met de lucht die ze even tevoren hebben ingeademd. Weer twee metalen tikken: de man hi het luik wordt losgelaten, zijn zwemvest stuwt hem pijlsnel om hoog, begeleid door een zilveren bel- lenbaan. Nog een paar meter, dan doorbreekt hij met een omgekeer de plons luidruchtig de oppervlak te, schiet da,uk zij de opwaartse snel heid nog een lialve meter door, wordt onmiddellijk naar de leant getrok ken. Even knippert hij met de ogen, kijkt zoekend rond en klautert dan het trapje op. Weer heeft een Nederlandse mari neman ervaren wat het betekent om zonder gecompliceerde hulpmiddelen uit een gezonken onderzeeboot te ontsnappen. En wat belangrijker is: hij heeft geleerd lioe hij moet han delen om een dergelijk avontuur des noods van een diepte van 100 me ter zonder nadelige gevolgen te be ëindigen. Twee dagen geconcentreerd trainen in het voortreffelijk uitgeruste op leidingscentrum van de Noorse Na- vo-basis Haakonsvern blijken vol doende om deze methode van .vrije ontsnapping" te leren beheersen. Dat betekent: stapje voor stapje vertrouwd raken met de gedachte dat enige tientallen meters water boven je hoofd gemakkelijk kunnen worden overbrugd door een snelle reis naar de oppervlakte. En vooral: dat er tijdens die opstijging geen sprake kan zijn van ademnood. Dat je integendeel flink moet uitademen omdat de waterdruk tijdens het opkomen vlug afneemt en de lucht druk in je longen evenredig groter wordt... Corrigeren Voornamelijk vanwege het aan dit verschijnsel verbonden gevaar voor beschadiging van de tere longblaas jes herinden zicli tijdens de opstij ging van een cursist geroutineerde Noorse Instructeurs op verschillende diepten in de cilindervormige tank. Op het tik-tik klopsignaal verlaten ze hun posten in de wand van de tank waar ze in een luchtbel kunnen ademen of duiken van de oppervlakte een paar nieter naar be neden om de koers van de opstij gende leerling te corrigeren of hem af te remmen als hij te weinig uit ademt. Chef-instructeur Per Berg, die achter zijn schakelbord alle ver richtingen in liet bassin contro leert en coördineert, zegt gerust stellend: .hoewel hier bijna ie dere dag druk wordt geoefend, gebeurt er zelden een ongeluk. Dank zij het straffe opleidings- schema en de intensieve controle door onze mensen kunnen we de ze lang niet ongevaarlijke oefe ning hier laten uitvoeren. En als Het echte' werk. De sluis op tien meter, gehukt door het bui tenluik. Twee Noren nemen de cursist onder writer over voor zijn eerste vrije opstijging. Het oefenbassin op de Noorse basis Haakonsvern. Een Neder lander in strakgespannen zwem vest doorbreekt de oppervlakte. Links het observatierijtje', mid den achter zijn instrumenten- bord chef-instructeur Per Berg. Amtwoord van de instructeur. De twee galmende tikken: de eerste man kan naar buiten. Tien meter, juist halverwege de tank. Duikbril op, zwemvest opgeblazen, bukken voor de nauwe doorgang, een duwtje van de onbewogen knikkende in structeur. Twee paar handen pakken je bui ten vast, flitsende gedachte: .ver dorie, die Noren zijn ook overal, er kan me niets gebeuren'. Het zwemvest trekt je omhoog, de Noren houden tegen tot er weer twee tikken klinken. Uitblazen... los! Cijfers op de wand van de tank schieten steeds sneller voorbij, negen, acht, zes. vijf meter. Adem ik wel genoeg uit Weer een paar handen, koerscorrectie van een Noorse instructeur. Klopje op de borst. Uitademen. Dan hoeft het al niet meer. Blazend schiet je de vrije lucht in, Per Berg achter zijn schakelbord. En opnieuw twee handen. Naar de kant. Vijf minuten onder observatie blij ven staam voor het geval je een foutje zou hebben gemaakt. Weer barst een oranje zwemvest door de oppervlakte van het lauw warme zwembadwater. Bootsman Moerman, chef d'equlpage van de Rhenen'. Druipend klimt hij het laddertje op, stelt zich gehoor zaam op in heit observatierijtje. De man die een groot deel van zijn marineleven in een loodzwaar stan daardduikerpak-met-koperen helm over de zeebodem heeft rondgestaot. zucht eens diep en stelt vol ontzag vast: .jongens, gaat dat even hard". Twintig meter Nog harder gaat het als we nu deze geslaagde proef hetzelfde op tw nt.g meter diep'tc nog eens over mogen doein. Het eindexamen is niet wezen lijk moei. jkei dan de laatste repe titie. Onder de bodem van de tank nu geen kiel: e sluis maar een nage- maakr onderzeebootrumpartiment.' Hier moet de lucht op twee atmos feer overdruk worden gebracht om geen verschil met buiten te krijgen als het ontsnappingsluik wordt ge opend. Terwijl het water stijgt staat de volledige ouikben.anning van de Rhenen' gespannen te slikken om de druk op de trommelvliezen te vereffenen. ,Sta klar', twee tikken, naar buiter. vier handen, het werdt eentonig. Tot je tijdens het met Ingehouden adem wachten op het laatste signaal even rondkijkt: op de wand het cijfer 18. Bijna twinitig meter water scheiden je van de oppervlakte, een huis van vijf verdiepingen... maar voor de ge- dachtentrein verder kan rollen, is het verlossende sein al gegeven. Sneller dan de beste lift zijn weg langs de vijf etages kan afleggen, drijft het reddingsvest je naar boven. De bijna vertrouwde cijfers flitsen weer langs, een duwtje op tien me ter, nog een duwtje op een hoger niveau, het groene water wordt lichter van kleur... boven. Als de .Rhenen-bemanning' even later geduldig staat te wachten tot duidelijk is dat niemand nadelige gevolgen van de opstijging heeft ondervon den, verbreekt een van de man nen de stilte die duidelijk een gevolg is van puur ontzag voor de eigen prestatie. Een tikje overmoedig grinnikt hij: ,Als dat alles is, kan je beter uit een onderzeeboot ontsnappen, dan in het spitsuur de straat op gaan'. Hoe? Heel eenvoudig. Open een salarisrekening bij onze bank, de NMB. U profiteert dan van 3'/,% rentevergoe ding. Bovendien kunt u als u wilt een maandsalaris extra opnemen als gezinskrediet. Natuurlijk regelt de NMB als u wilt óók alle betalingen voor u. Vraag ons gratis NMB/PS Pakket! De NMB biedt u alles wat een moderne bank u kan bieden en daarenboven nog de Persoonlijke Service. De NMB is groot genoeg om die Service groot te zien. En de NMB is juist klein genoeg om die service Persoonlijk te houden. De NMB zendt u het PS Pakket graag en gratis toe. Telefoontje of briefkaart is voldoende. NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK Goes: Wijngaardstraat 19. Middelburg: Markt 43a. Oostburg: Nieuwstraat 24. Ternenzen: Nieuwstraat 10. Voorts bijkantoren te Ereskens, Hulst, Yerseke, Sas van Gent, Vlissingen, Zaaraslag en Zierikzee.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1968 | | pagina 13