EINDEXAMENS WEER IN AANTOCHT
INDUSTRIE IN SOWJET-UNIE STEEDS
MEER BELONING NAAR PRESTATIE
Pall Mall Export
SUCCES VOOR ALEXANDER A. BALOESJKIN
p\e*x
WERK VOOR STAATSDRUKKERIJ
DINSDAG 9 APRIL 1968
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
II
Door drs M. L. Snijders
LENINGRAD Zevenendertig jaar geleden begon Alexander A.
Baloesjkin als leerling te werken in de fabriek Electrosyla aan de
buitenkant van Leningrad. Al werkende volgde hij de technische
vakschool voor machinebouw waarna hij opklom tot chef van het
technisch bureau, 's Avonds studeerde hij verder en hij haalde
het einddiploma van de avondmiddelbare school. Zeven jaar gele
den is hij plaatsvervangend-directeur geworden. Dat is de succes
story van een Sowjet-ondernemer, een rustige, eenvoudige man
die overal op het uitgestrekte fabrieksterrein met juist iets meer
sympathie wordt begroet dan alleen uit de hiërarchische verhou
dingen verklaarbaar is.
met de premies. Een afdelingschef
kan dus gemakkelijk driemaal zo
veel verdienen als een technicus.
Gunstig voor de hogere lonen Is, dat
iedereen die gehuwd ls en meer dan
twee kinderen heeft, 13 procent be
lasting betaalt, ongeacht de hoogte
van zijn inkomen. Ongehuwden be
talen vijf procent meer en gehuw
den zonder kinderen of met een of
twee kinderen Iets meer dan 13 pro
cent.
Bij dit alles moet wel worden be
dacht dat in de Sowjet-Unie in de
regel de vrouw ook werkt, zodat
er meestal per 'gezin twee Inkomens
Medezeggenschap van
arbeiders over gang
van zaken in de
bedrijven is miniem
Electrosyla maakt onder andere gi
gantische turbo- en hydrogenerato-
ren tot 800.000 kilowatt, binnenkort
zelfs van een miljoen kilowatt. In de
vier filialen samen werken 21.000
mensen; in Leningrad daarvan
12.000.
De successtory van Alexander A.
Baloesjkin is ook de successtory
van de fabriek. Die ls begonnen als
een onderneming van Siemens-
Halske, 70 Jaar geleden en ln 1918
na nationalisatie geworden tot staats
bedrijf. Vorig jaar exporteerde Elec
trosyla naar 52 landen. De genera
toren voor de eerste Russische atoom
ijsbreker komen er vandan, die voor
de Assoeandam en voor stuwdam
men in de Sowjet-Unie zelf, in de
Wolga, de Dnjepr en andere rivie
ren.
Lonen
Het gemiddelde loon van de arbei
ders Ls 110 tot 115 roebel per
maand. Omgerekend in guldens ls
dat 440 tot 460 gulden en dan lijkt
het niet veeL Maar een andere ver
gelijkingsmogelijkheid is die met het
minimum-inkomen: in de Sowjet-
Unie ls dat 60 roebel per maand
(bij ons 590). Dan ls net gemid
delde loon du? bijna twee keer het
minimum en dat ziet er veel beter
uit: het komt overeen met onge
veer 250 ln de week bij ons. Ook
die vergelijking ls kunstmatig, om
dat de koopkracht van de roebel
voor de eerste levensbehoeften (en
die zitten verrekend in het mini
mumloon) bepaald veel hoger la dan
de koopkracht van diezelfde roebel
voor kleding, schoenen en duurzame
consumptie-artikelen waarvan men
steeds meer gaat kopen als men
boven het minimum uitkomt.)
De helft van do arbeiders heeft een
prestatieloon, waarbij premies wor
den gegeven naar hoeveelheid en
kwaliteit. I)e premies kunnen oplo
pen van 25 procent van het basis-
loon bij machinebankwerkers tol
40 procent in de reparatie-afdeling.
Over de totale loonsom wordt 11
Srocent aan premies betaald (een
eel van de werknemers komt niet
voor premies in aanmerking maar
heeft nogere basisionen).
Individuele lonen lopen uiteen van
70 roebel plus premie voor technici,
via 95 tot 115 plus premie voor
gewone ingenieurs, tot 105 tot 135
voor hoofdingenieurs, tot 180 en 240
voor afdelingschefs, alles verhoogd
Kinderbijslag en vakantiegeld be
staan niet, evenmin als kinaeraftrek
bij een groter aantal kinderen. De
werknemer betaalt ook geen socia
le premies, noch voor zijn pensioen,
noch voor zijn ziektekosten. Dat al
les wordt betaald door de fabriek
(zeven procent van de loonsom) en
door de staat.
We zouden het zo kunnen zeggen:
ln onze maatschappij worden lonen
en premies bepaald door de deelne
mers in de onderneming, bij onder
handelingen tussen werkgevers en
werknemers. De staat past daarop
correcties toe: progressie van de be
lasting, kinderaftrek, en -bijslag
maximum hoogte van sociale pre
mies enzovoort In de Sowjet-Unie
zijn al deze sociale en politieke fac
toren al ln het loon inbegrepen, zo
dat het premie- en belastingsysteem
zeer simpel kan zijn.
Overigens wijst de aterke nadruk
op de mogelijkheid premies te ver
werven, er wel op dat de noodzaak
ls gevoeld de produktiviteit aan te
moedigen door een beroep op het
eigenbelang. Het is wel een mooie
beloning om je portret bulten de
fabriek op een groot bord te zien
samen met dat van de andere pro-
duktlefste arbeiders, maar het wordt
kennelijk als nog aardiger (en voor
de produktle efficiënter) ervaren als
die ijver ook wordt beloond ln geld.
Bij Electrosyla ls men vorig Jaar
juli daartoe overgegaan, door vast
te stellen dat een aeeJ van de be
drijfswinst onder de arbeiders mag
worden verdpeld Dat deel was vorig
jaar 15 procent van de winst. Later
hoorde ik, dal bij verschillende be
drijven de Invoering van dit premie
stelsel vooraf ls gegaan door een
verlaging van de basissalarissen,
maar daarover heb lk de heer Ba
loesjkin niet kunnen vragen.
Over de hoogte van het winstpercen
tage dat aan de werkers wordt uit
gekeerd, heeft de vakvereniging geen
enkele medezeggenschap Het wordt
vastgesteld door het ministerie
waaronder de fabriek valt.
Wel beslist de vakvereniging mee
over de verdeling van de premies
tussen de werknemers, samen met
de bedrijfschefs en do directie.
Arbeidersraad
De arbeidersraad die zich onder an
dere hiermee bezig houdt, bestaat
uit 25 personen, met een vrouw als
voorzitter. Van de 25 is de helft lid
van de communistische partij en 12
van hen zijn vrouwen. In totaal be
staat een derde deel van de werk
nemers uit vrouwen. Opmerkelijk
overigens: terwijl overal in de fa
briekshallen vrouwen werken, als
kraandrijfsters, aan boormachines en
bij andere precisiemachines, komt
in de Duitstalige brochure van de
fabriek op de foto's van fabriekshal
len maar een keer een vrouw voor
De arbeidersraad is via getrapte
verkiezingen tot stand gekomen.
Eenmaal per jaar wordt in een open
bare vergadering met openlijke
stemming en na openbare kandidaat
stelling per vijftig arbeiders een
gedelegeerde gekozen. Deze gedele
geerden kiezen, na openbare kandi
daatstelling, in het geheim (met
stembriefjes dus) de leden van de
arbeidersraad. Er wordt tevoren voor
of door kandidaten voor deze func
ties geen propaganda gemaakt.
Omdat de arbeidersraad zich niet al
leen bezig houdt met recreatie en
scholing, maar ook met de premie
toekenning en met bedrljfsconflicten
zijn de voorzitster en haar drie
plaatsvervangers vrijgesteld.
Afwijkend van onze gebruiken ls nog
dat mannen met hun 60ste en vrou
wen met 55ste jaar worden gepen
sioneerd.
Het pensioen is afhankelijk van het
aantal arbeidsjaren, maar niet min
der dan de helft van het laatste loon
en niet meer dan 120 roebel per
maand. In het gunstige geval komt
dat, vergelijkenderwijs, dus nogal
wat hoger uit dan onze aow (immers:
tweemaal het minimumloon), in he
ongunstigste aanmerkelijk lager.
Voor toonverschillen ls men In de
Sowjet-Unie niet bang.
Verder draagt de fabriek toch wel
aan de vakanties bij, al is er dan
geen vakantiegeld, door bonnen te
verstrekken die recht geven op een
verblijf in een vakantiehuis van het
bedrijf. Ook die bonnen zijn in hel
premiestelsel opgenomen. Per jaar
is er voor een derde van de arbei
ders in deze tehuizen een plaats.
Ook afwijkend: een directeur en on
derdirecteur van een dergelijk groot
bedrijf hebben Wj ons een ,auto van
de zaak'. Hier is dat niet het geval:
Alexander A. Bajoesjktn
de topfunctionarissen worden met een
van de vier personenauto's die de
fabriek heeft van huis gehaald, de
wagens staan, met chauffeur, de hele
dag ter beschikking, maar in het
weekend kan de directeur niet de
fabrieksauto gebruiken.
Ook hier geldt weer dat de belas
tingtechnische redenen die bij ons
het gebruik van de auto van de
zaak hebben bevorderd, in de Sow
jet-Unie niet bestaan
Conclusie uit dit bezoek aan een
groot industrieel bedrijf: de verschil
len in loon tussen mensen die het
zelfde soort werk doen zijn door het
premiestelsel waarschijnlijk groter
dan bij ons; de verschillen ln lagere
en hogere functies zijn in de Sow-
Jet-Unie zeker niet kleiner.
De medezeggenschap van de arbei
ders over de bedrijfsgang ls miniem-
alleen over de salarissen en premies
is eo- een zeer ruime Inspraak.
En tenslotte; <!e aanmoediging
de persoonlijke IJver en het perso n-
lijke initiatief die in de vorm van
het premiestelsel de laatste tijd Is
ingevoerd, geeft een .kapitalist' het
gevoel dat bet communistisch stel
sel niet alleen ten aanzien van de
toenemende vrijheden voor de bor
ger bezig ls meer naar onze normen
toe te groeien, maar ook tn de ar
beidsverhoudingen.
20 Pan Mali Export f.1.50
OPGAVEN
WORDEN IN HET
GEHEIM
GEDRUKT
(Van onze correspondent)
DEN HAAG Een glazen
wand, waarin de draden van
een alarmsysteem zijn ver
werkt, omgeeft in de staats
drukkerij de afdeling, die in het
bedrijf geldt als .uiterst ge
heim'. Op de toegangsdeuren
staat: .verboden toegang voor
onbevoegden' en onbevoegd is
in deze dagen iedereen die niet
direct betrokken is bij het druk
ken en verzenden van de exa
menopgaven, waarmee de eind
examen-kandidaten op de mid
delbare scholen vanaf 17 april
weer worden geconfronteerd.
Zelfs voor het overgrote deel
van het personeel van de staats
drukkerij zijn de drie vertrek
ken streng verboden terrein.
Wie er binnen wil, moet eerst bel
len on alleen het personeel dat door
de directie is gemachtigd, wordt toe
gelaten. De twintig mannen en vrou
wen, die de examenopgaven zetten
corrigeren, drukken en inpakken, zijn
zorgvuldig uitgezocht. Er wordt op
toegezien dat ze geen schoolgaande
kinderen hebben, die in een eindexa
menklas zitten. Óok wie zelf examen
wil doen, wordt tijdelijk overge
plaatst. Want voor het eindexamen
gymnasium, hbs of mms, verzorgt
de afdeling de opgaven voor bijkans
elk schriftelijk examen dat In ons
land wordt afgenomen.
Dat er op de geheime afdeling heei
wat omgaat, bewijst bijvoorbeeld de
oplage voor het middenstandsexa
men. 30.000 exemplaren per examen
onderdeel. In de sector van het vhmc
vragen de eindexamens hbs een op
lage van 27.000 exemplaren per vak
Al die vellen worden met de hand
uitgeteld ln bundeltjes van 20 en
ln speciale omslagen gestoken, waar
op vak, datum en uur van het exa
men staan vermeld. De verzegelde
enveloppen gaan per school gebun
deld de deur uit. Om het zover te
krijgen wordt elk jaar weer onder
hoogspanning gewerkt. .Deze keer
moet het extra snel' vertelt de heer
J. van den Bogert, de man die er
op de staatsdrukkerij voor zorgt
dat de zaak goed loopt. .Hoewel de
eerste eindexamens pas op 17 april
beginnen, moeten de opgaven al op
1) geheim
1 april de deur uit, omdat de paas
vakantie er tussen zit'. Daar komt
nog bij dat dit jaar voor het eerst
de eindexamens havo en mavo wor
den afgenomen, waarvoor de opga
ven eveneens bij de staatsdrukkerij
worden gedrukt. Voor de 7 blinde
kandidaten die aan de eindexamens
gymnasium en mms deelnemen, zijn
de opgaven in samenwerking met de
Haagse blindenbibliotheek in braille
uitgevoerd. Voor een drietal halfblin
de scholieren zijn aparte exemplaren
vervaardigd met extra grote letter
Geen risico's
De examenopgaven zijn ook dit Jaar
weer ontworpen door een team van
leraren, die daarvoor richtlijnen heb
ben gekregen van de rijksinspectie.
Keuze en redactie van de opgaveD
zijn vervolgens beoordeeld door een
adviescommissie, die ook nog eens
het oordeel van een deskundig bui
tenstaander heeft gevraagd. De op
gaven zijn tenslotte officieel vastge
steld door het college van rijksin
specteurs bij het vhmo.
De inspecteurs corrigeren ook de
drukproeven op de geheime afdeling
van de staatsdrukkerij op taal- en
zetfouten en voor deze correctie, die
soms dagen in beslag neemt, staat
de inspecteurs op de staatsdrukkerij
een speciaal vertrek ter beschikking.
.Wij noemen dat de operatiekamer'
zegt de heer Van den Bogert la
chend. .Vroeger werden de stukken
ook onder toezicht van de Inspectie
ingepakt en verzegeld, maar dat is
nu in goed vertrouwen aan het per
soneel van de staatsdrukkerij over
gelaten. Het zou teveel tijd vergen'.
Als de correctie is geschied (de stuk
ken worden in totaal vier keer na
gekeken) en de enveloppen zijn ge
vuld, volgt nog een laatste controle.
Daartoe worden de overgebleven vel
len (misdrukken of vuile exempla
ren) geteld. Zijn er meer overgeble
ven dan was voorzien, dan wordt de
hele zaak opnieuw gecontroleerd.
Eerst als men zekerheid heeft dat
er geen fouten zijn gemaakt, wor
den de enveloppen aichtgelakt en
worden de resterende exemplaren
vernietigd. De scholen, die per cir
culaire op de komst van de stukken
zijn voorbereid, krijgen de pakketten
aangetekend per post toegestuurd. De
enveloppen blijven tot op de dag van
het examen gestoten.
Enorme groei
Dit jaar ondergaan naast circa
54.000 mulo-leerlingen ruim 37.500
middelbare scholieren de krachtproel
van het eindexamen, het Hoogste
aantal dat zich ooit Ln de sector van
het vhmo heeft aangemeld. Vorig
jaar waren het er nog maar 29,000
en vijf jaar geleden 21.000. Is dat
op zichzelf al een flinke groei, ver
geleken met de jaren dertig, toen
net aantal kandidaten zich tussen
de vijf en zesduizend bewoog, men
is nog niet ten einde, want voor de
Jaren zeventig rekent men op een
aantal dat dicht in de buurt van de
100.000 komt. Nog een aardige ver
gelijking: haalden in 1930 zevenhon
derd (van de 5300) middelbare scho
lleren de eindstreep niet, vorig jaar
werden een kleine 5000 kandidaten
afgewezen.
Op 17 april, de dag waarop de eind
examens vhmo starten, worden de
alfa-gymnasiasten aan het Grieks
gezet, terwijl de beta's. evenals de
hbs-ers van de b-rlchting, goniome
trie en analytische meetkunde krij
gen voogeschoteld. De hbs-ers van
de a-richting krijgen dan boekhou
den en bearijfshuishoudkunde. De
middag gaat voor alle kandidaten
weg aan een Franse vertaling. Op
17 april starten ook de staatsexamens
en de eindexamens handelsdagscho
len Op 22 april voigt het navo, or
23 april het mavo en op 24 april
de mms. De meisjes worden onthaald
op een vertaling Duits en maken
's middags een Nederlands opstel
De mulo-examens beginnen dit Jaar
al op 5 april.
Nieuwe methoden
De 900 leerlingen, die eindexamen
havo doen, zijn afkomstig van de
14 verschillende scholen, welke een
proef hebben gedaan met deze nieu
we, vierjarige, op beroep en be
drijf afgestemde schoolopleiding. Een
van de kenmerken van dit examen
ls dat de Jongens en meisjes zul
len worden geconfronteerd met een
nieuwe methode om hun talenken
nis te testen. Inplaats van aan de
gebruikelijke proefvertaling, worden
zij onderworpen aan een zogenaam
de meerkeuzetoets, waaruit hun be
grip van een tekst ln een vreemde
taal kan worden afgeleid. De toets
bestaat alt een tekst, waarover vra
gen worden gesteld. Voor het het
antwoord heeft de kandidaat de keu
ze uit een aantal mogelijkheden. Het
is de bedoeling dat hij het goede ant
woord aanstreept.
Dat lijkt misschien een kwestie van
gokken en aankruisen, maar zo ge
makkelijk ls het niet. Om het goe
de antwoord te kiezen, moet de kan
didaat de tekst eerst volledig heb
ben ontrafeld en doorgrond. Vorig
jaar gehouden proeven met dit sy
steem hebben aangetoond dat het
hier om een uitermate inspannende
bezigheid gaat. Leerlingen die deel
namen aan het examen in de drie
moderne talen, waren na afloop van
de derde dag geestelijk volkomen
uitgeput.
Geeft volgens de deskundigen de
meerkeuzetoets een beter beeld van
de kennis der kandidaten, het sy
steem heeft bovendien als voordeel
dat een volstrekt gelijke heoorde-
ling mogelijk worm. De Invoering
van het ssyteem is een eerste symp
toom van een grondige vernieuwins
van de examenmethodiek Ook voor
de exacte vakken wordt thans hard
naar nieuwe methoden gezocht. Zo
wordt voor het vak scheikunde ge
dacht aan een gedeeltelijk praktisch
en mondeling examen. Er bestaan
voorts plannen om een centraal exa
meninstituut ln het leven te roepen
dat coördinerend kan optreden.
Keuzevakken
Nieuw ln het eindexamen havo is
ook de introductie van de keuze
vakken. Alleen Nederlands en één
moderne taal zijn verplichte exa
menvakken. uit de overige vakken
(talen, geschiedenis, aardrijkskunde,
wiskunde, natuurkunde, scheikunde,
biologie, economie, handelsweten
schappen en recht) kiest de leerling
aan het begin van het laatste
schooljaar er vier Ook voor het
eindexamen ulo-nieuwe-stijl. de vier
jarige mavo, dat dit jaar eveneens
voor het eerst wordt afgenomen, be
staat deze keuzemogelijkheid.
De examens zijn zo ingericht da:
eik vak even zwaar telt, netgeen bi;
het examen oude stijl niet het geva'
is. Men moet voor de zes examen
vakken ten minste 36 punten verza
melen, wil men slagen. De kandi
daat mag slechts voor één van de
zes vakken een onvoldoende hebber,
(niet minder dan een 5). Bij twee
kleine onvoldoendes en een punten
totaal dat hoger ligt dan 33, is een
herexamen mogelijk. Dat herexamen
wordt pas in september afgenomen,
hetgeen de kandidaat de gelegen
heid biedt zijn kennis nog snel bij
te spijkeren.
Kon men tot dusver tegen een exa
menuitslag in beroep gaan, onder
het nieuwe systeem, dat voor alle
examens vaste waarderingsnonnen
kent, za! dat niet meer mogelijk zijn.
Er is van die mogelijkheid trouwe»
nooit druk gebruik gemaakt.
Werd echter tegen de wijze, waarop
het examen was afgenomen en ge-
dan had de inspectie de plicht een
waardeerd. beroep aangerekend,
onderzoek in te stellen en na te gaan
of het examen wei reglementair was
verlopen. Bleek dat aan alle eisen
.vas dan voidaan dan werd het beroep
ongegrond verklaard.
2) J. van den Bogert hij is be
last met de organisatie van het druk
ken van de examenopgaven.
Iedereen kan een lange sigaret maken.
Maar daar gaat het niet om. En de echte selectieve roker
weet dat Die aarzelt niet en vraagt meteen om
King Size Pall Mall Export Want met of zonder filter,
King Size Pall Mall Export is het echte
waarmerk van veel meer kwaliteit!
