li
LEZERS SCHRIJVEN
mi poe het toppunt
van waterdichtheid
Kerk mogelijk meer vrijheid
in Tsjecho-SIowakije
Niet-lezers vormen
hardnekkig groepje
16
HET PROCES' TEGEN JEZUS Ziekenhuiskwestie VERONTRUSTEN
Held zonder glorie
Vlissingen
PROBLEMEN VAN ,KASP0RG0'
Kentering en
orthodoxie
fijn
idee! E ÉT A i Elastisch katoen.
Een broekje dat rimpelloos past Waar de pasvorm
nooit uitwast. Dat tóch luchtig is, hygiënisch is.
Omdat 't katoen is. 'n Ideaal broekje. Nieuw van Tïma
BISSCHOP VAN PRAAG KRIJGT VEEL
BRIEVEN OVER GELOOFSVRIJHEID
TOCH IS DE
NEDERLANDER
VEELBELEZEN
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG S APRIL 1968
Het stuk ,Tft Overdenking' in de
PZC van zaterdag 16 maart. J 1, onder
het opschrift ,Het proces tegen Je
zus', van de hand van de heer P. J.
Penning» uit Axel. heeft li(j oprecht
verdriet, gedaan (laat Ik het zacht
uitdrukken). En dat is niet in de eer
ste plaats omdat hy het o m over
(tk citeer): ,de Zuidafrikaanse ter
reur (nota bene!) over naturellen
heeft, want dat bewijst slechts dat hij
van .apartheid' geen notie heeft, en
.geïndoctrineerd' is door zekere, al-
of-niet-opzetteiyk verdraaide, voor
stellingen van zaken: en daarom kan
Ik hem ln dezen slechts adviseren:
.audiènfur t altera pars', en lees bv
eens het zeer objectieve boek van
de nentrale Mary Pos, .Wie was dr
Verwoerd (uitg. ,De Banier'.
Utrecht, 1967): maar wat voor
mjjn gevoel erger is de heer Pen
ning» kent z'n bijbel niet!
Want als bij bv Mattheus 26 64 en
65 en Marcus 14: 62 en 63 góed leest
dan zal hij moeten begrijpen, dat er
nimmer van een proces (in de tegen
woordige betekenis van dat woord)
sprake is geweest.
Het synhedrion (Sanhedrin).
waar Jezus Hanzori werd voorgeleid,
omdat hij onrust onder het volk ver
wekte (denk aan het eigenmachtig
verjagen van de wisselaars en offer
dierenverkopers in de voorhof van
de tempel bv heeft zich slechts
tot een vooronderzoek beperkt. En
bevoegdheden in het door de Ro
meinen bezet gebied (men vergete
dat niet! reikten ook niet verder.
Daar, voor het synhedrion, v.ordt
hem een zeer summier verhoor af
genomen. Op de vragen van de voor
zitter blijft Jezus stom. Slechts als
de hogepriester Joseph ben Kaiapha
hem vraagt, of hij de Mosjiach (Mes
sias) is, antwoordt hij: ,Ik ben het'
(een bevestigend antwoord alzo!),
,en van nu aan zult grj zien den Zoon
des menschen zittende ter rechter
hand der kracht Gods'.
Dan verscheurt de hogepriester zijn
kleed; het symbool, waarmee hij het
aanhoren van een godslastering be
antwoord. HQ de hogepriester) Is
daarbij in zijn recht: Jezus heeft tot
dusver niets gezegd, gedaan of be
werkt, wat tot de erkenning van hem
had kunne noodzaken. Zijn sterkste
argument was steeds geweest:
.Maar ik zeg uDit argument
had voor diegenen, tot wie het ge
richt was, geen overtuigende en bin
dende kracht. Dus bleef slechts
de aanmatiging, of in religieus
spraakgebruik overgezet de gods
lasteringHet synhedrion (niet
bevoegd tot wereldlijke rechtspraak)
trok de consequentie uit de politieke
omstandigheden luist in die da-
tot opstand (door de .verzetsbewe
ging", zouden wij thans zeggen) van
een zekere Barnabas geweest ont
hief zichzelf van de pijnlijke nood
zaak om zus-of-zo te vonnissen en le
verde Jezus aan de Romeinse stad
houder Pontius Pilatus uit. Het
joodse volk had van stonde af
aan niets meer met Jezus te ma
ken. -t- Dat de christelijke bericht
ten hier de stand van zaken verande
ren en ook de rest van de verant
woordelijkheid op de joden overdra
gen, is op grond van hun schroom om
Rome de waarheid in het gezicht te
zeggen, bedrijpelyk.... zij het niet
vergeeflijk.
Waar Is het menselijke of het he
melse recht, volgens hetwelk, wegens
de dood des enen, zijn navolgers een
miljoenenvoudinge moord op zich
geladen heben, in de loop van nu
bijkans 2000 jaar? (Ik spreek niet
over Hitier c.s., maar over de chris
tenheld!) Voor GOD en voor de
zin van elk bestaan en de zin der we
reld, is smart gelijk aan smart en de
Jammer der ziel het verheven noodlot
van elke creatuur. (Lees: Josef
Kaste ln, ,Een geschiedenis der Joden'
(Arnhem 1933).
Zleriks-ee dr mr H. P. Schaap,
17 Adar 6728 ben Chamin.
Reactie
Mag lk op het .ingezonden' van dr
mr Schaap kortheidshalve ln pun
ten reageren
1 Heit heeft mij .oprecht' verdriet ge
daan de heer Schaap verdriet gedaan
te hebben.
2 Ergerlijk vind ik, dat hij de Zuid
afrikaanse apartheidspolitiek ver
dedigt, die zelfs ginds moedige blan
ke bestrijders vindt. (De ongelijkheid
van rassen en volken te .legaliseren'
betekent ,in de praktijk': de weg
voor excessen vrijmaken) .Trouw'
van zaterdag 23 maart!
3 My ontgaat het verschil tussen
.een proces' en ,een officiële bevoeg
de handeling die resulteert in een
principebesluit: ,HiJ is des doods
schuldig*. (Voor de .voltrekking' van
het vonnis berustte zeker de verant
woordelijkheid bij het Romeinse ge
zag). Ik wil de mogelijkheid niet
Vorige week dinsdagmorgen 6.35 uur.
Een merel achter ons huis tussen
Herenstraat en Segeerstraat zingt
zijn hoogste lied. En dan... een schot.
De zang verstomd. Het diertje valt
by ons neer. De schutter is niet
meer te zien. Een heldendaad in de
vroege morgen.
G. J. Rijnten
Herenstraat 9
Middelburg
uitsluiten, dat .juridisch' een zorg
vuldiger formulering te verdedigen
is.
4 Het politieke risico, voor Israël
gelegen in het optreden van Jezus,
stipte ik aan in de opmerking dat
.al mede om tactische redenen' dit
vonnis werd geveld. Maar wanneer
is tact goed en wanneer is het ver
raad? Altijd een moeilijke vraag.
5 Het .nazisme en de jodenhaat' heb
ben helaas door de eeuwen een af
schuwelijke wortel in de christen-
dommeiyke prediking gehad, dat: ,de
joden Jezus gekruisigd' hebben
Marga Minco in .Het bittere
kruid"). Bovendien heeft, wat in het
jodendom door een stadse kern en
politieke leiders 75 generaties ge
leden werd beredderd niets te maken
met het jodendom van zovele eeuwen
later. De bijbel spreekt van 4 gene
raties erfelijke belasting hoogstens.
Dit alles is treurig waar en kunnen
we de heer S. niet bestrijden. Harte
lijk hoop ik dat het hem en mij ver
heugt dat kritisch besef ten deze
in de theologie tot leven is gekomen
en zich zelfs al laat horen in de R-K
Kerk en de wereldraad van kerken.
6 Ik vrees dat de heer S. al te vlot
zegt dat .het joodse volk van stonde
af aan niets meer met Jezus te ma
ken had', toen Hij aan de Romeinen
uitgeleverd was.
7 Jammer, dat ten onzent de afstand
te groot, de goede verstandhouding
te klein en de nummerieke verhou
ding te ongunstig is tussen joden
dom en christendom. Maar wat na 4
eeuwen tussen Rome en reformatie
verrasend mogelijk bleek, moge ons
bemoedigen in de verwachting dat
na achttien eeuwen kritische toena
dering ook tussen jodendom en
christendom zal aanbreken. Ik ben
dan ook de heer S. dankbaar, dat hij
op mijn overdenking reageren wil
de. al was het dan helaas in negatie-
Axel
P. J. Pennigs
Over de ziekenhuiskwestie te Vlis
singen is al heel wat gesproken en
geschreven, ok al in rubriek .Lezers
schrijven' waarin schrijver J. Han
mijns inziens, als het toch op het
bouwen van één ziekenhuis zou ko
men. wel het dichtst bij de werke
lijkheid kan zijn. namelijk, twee in
één, maar toch gescheiden. Nu heb
ik er wellicht niets mee te maken,
of er één of twee ziekenhuizen zul
len worden gebouwd, maar toch volg
ik de berichtgevingen hierover met
belangstelling Deze belangstelling
Vloeit misschien wel het meest voort,
uit het feit dat ik het bestaande zie
kenhuis .Bethesda' van ongeveer de
eerste schop grond tot de laatste
steen toe. geholpen heb. om te ver
werken, in het jaar 1932 gebouwd
door de architecten Külberg en Tim-
mers. met als opzichter de heer
Beths. In één van de gevels, hebben
we nog een lijstje met namen van
verschillende werkmensen in een fles
ingemetseld: doch terzake. Het zie
kenhuis .Bethesda' is gebouwd kun
nen worden, door een geldelijke gift
van mevrouw Blum-de Niet. ge
woond hebbende te Domburg. Daarbij
werd vastgesteld dat het ziekenhuis
protestants-christelijk zou moeten
zijn.
Xu zal het moeten blijken, of het
ziekenhuisbestuur, ondanks de pro
testen welke er van verschillende
zijden gerezen zijn, van financiële en
materiële aard. inderdaad nog steeds
protestants is, dan of het zich door
de geest der vervlakking zich zal
laten leiden. Er is een spreekwoord,
dat zegt: .Wat het zwaarste is. moet
ook het zwaarste wegen'.
C. Klcinepier, Wolphaartsdijk.
(van redactiewege bekort).
Naar aanleiding van het artikel .Pro
blemen van Kasporgo' in uw blad
van donderdag 28 maart jongstleden
wenst het bestuur enkele opmerkin
gen ter verbetering te plaatsen. Het
is jammer dat de inzender, de heer
G. H. M. van Damme, zonder voor
kennis van het bestuur, zich niet van
de ware feiten op de hoogte heeft
gesteld, dit was mogelijk geweest
door Inzage te vragen in het archief
van de vereniging, nu is hij Ingegaan
op verdraaide inlichtingen. Hierbij
de noodzakelijke, historisch juiste
feiten.
1. betreffende de oprichting:
Op 5-2-1950 werd de vereniging op
gericht onder de naam .Rapid' door
de voortvarende aanpak van de toen
malige kapelaan Switzar. Op woens
dag 19 april 1950 werd de naam ge
wijzigd in .Kasporgo'. De namen zijn
onjuist genoemd. Covers moet H. J
Rovers zijn; Egeraad moet zijn M.
van Egeraat; Paauwe moet G. Pou-
geschetste gevaar geen hulpje willen
zijn zolang het materiaal gevaarlijk
zou zijn. Het is verouderd, momen
teel slechts gedeeltelijk bruikbaar,
ieder zou nieuw materiaal wensen.
Wij als bestuur zouden de stichting
s port belangen willen adviseren de
schuldiging te laten waarmaken,
nu zijn verscheidene ouders onge
rust. De passage in het bedoelde ar
tikel dreigt de goede verhoudingen,
welke .Kasporgo* met de stichting
sport belangen neeft, te gaan versto
ren. De stichting sportbelangen heb
ben wij bereids van een ander stand
punt doen weten dan inzender sug
gereert.
5. betreffende het aangesloten zijn
bij de bond:
Dat inzender door zijn bron zo slecht
is voorgelicht, dat zelfs de landelij
ke bond, waarbij .Kasporgo' al vanaf
1950 is aangesloten, de NKSB ge
noemd wordt, geeft wel een volko
men beeld van ongecontroleerd ie
zijn gaan schrijven. Onze bond heet
nog steeds ,NKGB', de Nederlandse
Katholieke Gymnastiek Bond.
6, betreffende de genoemde mede
werkers:
Als de inzender, onjuist ingelicht
wels zijn.
2. betreffende de vc'ksdansgroep:
De volksdansgroep werd op verzoek
van de heer H. Gschiban, in 1953 de
algemeen leider van de Oostenrijkse
Olympische gymnawtiekgroep wel
ke op 15 augustus 1953 in Goes
kwam optreden, door de huidige
voorzitter van .Kasporgo' opgericht.
In het najaar van 1953 werd de heer
W. de Valk aangezocht als leider
van de dansgroep te willen optreden.
De volksdansgroep werd dus pas op
gericht na het optreden van meer
genoemde Oostenrijkse groep.
3. betreffende de beloning bij het op
treden op de Markt in Goes ter gele
genheid van het jubileum van de
Schelde te Goes:
Deze beloning is niet alleen door de.
gymnastiek verdiend, doorslagge
vend waren de punten die de volks
dansgroep onder leiding van mej.
Riet-Buijsrogge heeft weten te ver
garen.
4. over het materiaal in de gymna
stiekzaal op De Dam:
De weergave van de Inzender is
slechts ten dele waar. Er is bij de
stichting sportbelangen al aange
drongen op noodzakelijke verbeterin
gen c q vernieuwingen. De stichting
doet met de beperkte middelen, die
haar ten dienste staan, alles wat
mogelijk is. Men moet ook de mooie
vloer en de goede verwarming wil
len zien welke in deze zaal zijn
aangelegd.
De beschuldiging van de inzender
van het artikel onderschrijven wij
niet.
Het punt .veiligheid' klinkt dermate
beschuldigend alsof levensgevaar bij
het turnen aanwezig zou zijn. In
zender, de hulp van onze gymna
stiekleraar, moet bij het door hem
door zijn informatiebron, eerlijk had
willen zijn in de weergave van al
diegenen die in de loop der jaren
verdienstelijk werk hebben verricht,
dan hadden hier de navolgende na
men moeten staan te weten:
mej. W. Matthijssen, de overleden
mevr. P. Koch-v. d. Dries en mej.
Riet Buijsrogge. Zij hebben, méér
dan de inzender tot nu toe heeft
gedaan de vereniging op een behoor
lijk niveau gebracht. Wij kunnen
ons niet vrij maken van de gedachte
dat deze namen opzettelijk werden
weggelaten om vooral de prestaties
van de inzender meer glans te ge
ven-
Tot slot nog dit, de heer G. H. M. v.
Damme had geen enkele bevoegd
heid tot het schrijven van het arti
kel. Er is geen overleg met het be
stuur geweest, slechts heeft hij ge
sproken met de op eigen verzoek
ontheven penningmeester.
Inzender matigt zich het recht aan.
zogenaamd .perschef te zijn voor de
vereniging. In zijn overigens te waar
deren jeugdig enthousiasme heeft hij
blijk gegeven geen normbesef en
geen gevoel voor verhoudingen te
hebben. Het ls jammer dat deze kwe
keling, zoals hij zich zelf noemt.
feen rijper inzicht heeft getoond,
ledewerkers van het eerste uur ver
geten is een onvergeeflijke fout.
Van verdere beschouwingen in uw
blad, niet ondertekd door of namens
het bestuur, zullen wij afstand ne
men en laten voor wat zij zijn na
melijk bewuste feitenverdraaiingen.
Het gehele artikel is te bestempe
len als een pluimenstrijkerij voor de
inzender zelf. Grotere bescheidenheid
wensen wij hem toe.
Namens het bestuur
van .Kasporgo'
de voorzitter-secretaris.
C. W. Vervest
In uw courant van zaterdag 30 maart
1968 besteedt u aandacht aan de
verontrusten in de Gereformeerde
Kerken. U schrijft onder andere .de
grootste schrik is, dal volgens de
verontrusten het goddelijk gezag en
de onfeilbaarheid van de schrift door
de gereformeerde theologen wordt
aangevallen'.
Omdat hierover juist in Middelburg
op de vu-avond is egesproken en naar
mijn mening serieus is gehandeld,
wilde ik u vragen of ik met de ver
ontruste heer Iz v. d. Repe 't volgen
de mocht bespreken. Het is mij voor
al te doen om bepaalde zinnen welke
u van hem citeert en wel deze: .Het
stond er nogal scherp m. maar ik
ben er niet bang voor. Als je de
professoren Berkouwer en Kuitert
hoort in Middelburg, gun ik ze geen
professorenzetel. Laten we zeggen:
.Gaat heen'. (1) .De vrije universi
teit is uit eigen armoede naar Zee
land gekomen om de impasse tussen
de vrije universiteit en het volk te
doorbreken' (21. Verder citeer ik nog:
.De vrije universiteit noemt de heer
Van de Repe .een kooi voor vreem
de vogels'... .we willen toch leven
van het isolement, vanuit het isole
ment branden als kaarsen in de
nacht' (3).
Mag ik eerst opmerken, dat ik en
kele jaren met de heer Van de Re
pe heb samengewerkt als correspon
dent van de vrjje universiteit in de
ring Goes. Ik leerde hem kennen
als iemand die belangeloos veel deed
voor deze instelling. Hij was voor my
een gewaardeerde Vriend. .Tuist daar
om. beste vriend, mijn reactie.
1 Uw uitspraak is inderdaad byzon-
der scherp, maar mijns inziens ook
onbillijk. We hebben beiden geluisterd
op de vnje-imiversiteitsavond in Mid
delburg naar de professoren Berk
ouwer en Kuitert: ik wil dat niet
herhalen, maar u toch afvragen: was
dat nu zó. dat u mag zeggen: eruit
U zult weieens iets gelezen hebben
van prof. Berkouwer. Maar is het u
dan niet opgevallen, dat prof. B.
bijzonder voorzichtig met de bifbel
omgaat, ook wat betreft het godde
lijk gezag? Verontrusting is wel mo-
S"slijk, maar bijbelse bezinning is in
t geval uitnemender, naar ik meen.
2 Deze uitspraak kan moeilijk aan
vaard worden. Het vu-blad van no
vember 1967 geeft u goede informa
tie. Ik citeer: .Zeg het hardop op
zo'n voorlichtingsavond, want het is
de bedoeling dat er gevraagd, dat
er openhartig gepraat wordt. Na de
beknopte inleiding zo is de op
zet is er ruinite voor vragen ên
die krijgen een deskundig antwoord...'
En verder: .Kernvraagstukken'. Niet
opdat iedereen straks instemmend zal
knikken bij wat hij of zij van de vrije
universiteit verneemt dat is vol
strekt niet de bedoeling maar wel
dat iedereen zóveel inricht in de pro
blematiek krijgt, dat hy een beetje
meedenkt, meebidt ook. en niet di
rect afwerend het hoofd schudt bij
liet vernemen van niet-vertrouwde
klanken, maar dan juist extra at
tent is omdat het om de .eigen' uni
versiteit gaat. ,Het gaat de mensen
van de vrije universiteit niet om ap
plaus. maar om steun en steun
bieden bestaat niet alleen uit geld
geven'.
3 .Leven vanuit het isolement, bran
den als kaarsen in de nacht'. Het
klinkt byna aandoenlijk. Naar mijn
mening zegt Mattheüs 5 14. 15 en
16 toch wat anders. Hier zijn de kaar
sen opgeborgen en schijnen de lampen
helder. Zouden we niet samen bid
den ook voor de .vreemde vogels"
op de vrije universiteit
En vriend Van de Repe, u weet toch
ook wel dat het woord .isolement'
by Groen betekent: zelfstandigheid,
beginselvastheid. Hierin ligt onze
kracht.
Met grote bezorgdheid heb ik ge
volgd wat er uitgesproken ls op on
ze gereformeerde synode, over de
heilswaarheden der Heilige Schrift,
en wat weer gesproken is op de vrye
universiteitsdag in Middelburg. Ik
ben buitengewoon bezorgd, want ik
ben geleerd en ik ben vast overtuigd
dat de bijbel van Genesis één, tot het
laatste hoofdstuk van Openbaringen,
onverkort het Woord van God is. De
gene, die daaraan tornt, of die dan
professor Kuitert heet of professor
Berkhouder, die is mis. Ik voor my
beschouw de zulken een gevaar voor
onze toekomstige jonge predikanten
en voor onze Gereformeerde Kerken.
Twyfel zaaien: Wie is daarmee be
gonnen? Broeder Van de Repe uit
Baarland, ik sta volkomen achter uw
schrijven in de Zeeuwse Courant.
Als de een dit schriftgedeelte in
twijfel trekt, in dit geval de drie
eerste hoofdstukken van Genesis en
de ander misschien een ander ge
deelte en ga zo voort, zijn we dan
niet op een dwaalspoor? De weg
kwyt. onze gids kwijt? Broeder v. d.
Repe. gaarne zou ik u de hand willen
drukken, lk heb dit maar in gedach
ten gedaan. Laten we God bidden
dat hy dit dreigend gevaar van onze
gereformeerde samenleving afwendt.
J. Wisse
Zoutelande
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
MocSsua-moctat, comfortabel katoen, eqvend wft
Slip 2.95, panty 3.30.
Gegarandeerd:
Mipoc regenkleding
is 100% waterdicht.
EnvanTerIenka,dus
toch aangenaam
ventilerend. Dat is nieuw.
Krijgen we regen?
m speciale finish die stoken absoluut waterdicht maakt.
Mipoc regenjassen zijn o.a. reeds verkrijgbaar bij:
DAMES- EN KINDERREGENJASSEN - Axel fa. Willemsen. fa. Dey - Breskens fa. Jacobs-Dixhoorn - Goes
fa. Janse van Noordwijk. fa. H. Joose Zn.. N.V. Berco - Hulst Van de Walle N.V., fa. Malcontent - Middelburg
fa. Jacobse. fa. Joziasse Zn., fa. Hooftman. fa. H. Joose Zn. - Vlissingen fa. Filius - Zierikzee fa. Kohschultc.
HERENREGENJASSEN - Goes Beva-huis - Middelburg fa. Hooftman.
R-K KERK: ,L1JF
ZONDER HOOFD'
Van onze speciale verslaggever
PRAAG In de bestuurska
mer van de naar het heet chris
telijke doch in het bijzonder ka
tholieke volkspartij in Praag
prijkt een groot portret van Le
nin aan de muur. Het overscha
duwt ruimschoots de afmetin
gen van het kruisbeeld dat er
ondanks een twintig jaar lange
communistische onderdrukking
eveneens is blijven hangen.
.Lie getowge mei-commuiuaujn, die
via uözc vOLitapcit'ty eon voimaaxt
onuKLvüveueiiue |>icuiu> ut hei 'isje-
cnn.cn poiiUUK geoeuren neouen ver
worven, zijii auang op ae tegenstel
ling tussen Lenm en Jezus uiigexe-
kc„. nm wanneer zy uie wiuen geoiui-
xen georuiken zij gumiacnenci het
wooi'n .toieranue - Qocn aat is geens
zins LoereiKenci om ae ïndimgenae
ouiuten van ue principiële auiemt te
rymen met de aioeeiaiing van een
oöeiiscnymyk macnteioos gekruisig-
riet is daarentegen wél voldoende
om aan ie tonen noezeer sedert eind
IWk» oe Krenxenoe wetten der roae
dictatuur het geiootsieven in Tsje-
mooiovvaKije nenoen aangevreten.
Nu evenwel de communisten zelf de
oetekems aer vryneid opnieuw zijn
gaan uitleggen zal dat niet alleen
aan de veiuorae ma&tscnappy in net
algemeen maar ook aan het schame
le gezag van de kerk wat nieuwe
gians kunnen geven,
öisschop Framtisek Tomasek, in fei
te noota van de K-K Kerk m Tsjecho-
siowakye sinds aartsbisschop Jozef
Beran na vijftien jaar huisarrest
naar Rome mocht vertrekken, heelt
in voorbije weken duizenden en nog
eens duizenden brieven gekregen.
Samengevat behelzen die maar een
vraag: .betekent de vryheid die ons
thans wordt beloofd ook vrijheid om
te geloven?' Apostolisch administra
teur Tomasek kent op dat punt geer
compromis: .vryheid is er voor ie
dereen, voor atheïsten en gelovigen.
Vrijheid met uitzonderingen is geen
vryheid.'
minste vijftigduizend moeten zijn.
Van de veertig miljoen Tsjechosïo-
waken is 60 procent katholiek gp-
doopt, 30 procent atheïst en tien
wil zeggen dat het percentage ka
tholieke dopelingen onder het com
munistische beheer met 15 procent
is verminderd. Toch zegt de bisschop
dat er veel kandidaten zijn voor de
kloosterorden instellingen die al
jarenlang geen noviciaat meer ken
den, stervende planten zonder wor
tels.
Zwijgende kerk.
De cijfers die bisschop Tomasek pas
klaar op een papiertje by de hand
heeft laat er dan ooit geen twijfel
aan de mate, waarin de rooms-kn-
tholieke geloofsgemeenschap in Tsje-
choslowakije bezig was ten onder
te gaan. Van de ruim tienduizend
kloosterzusters waren er nog 7000
over. Inplaats van 7000 priesters
voorheen zijn er nu officieel niet
meer dan 3100, doch als men dege
nen meerekent die geen toestemming
kregen om hun ambt; uit te oefenen
en die als fabrieksarbeider moesten
gaan werken dan komen er nog 1500
bij.
Bisschop Tomasek heeft ondanks dit
alles wel vertrouwen in de beloften
die de nieuwe machthebbers hebben
gedaan: ,Je ziet de goede wil. Ze
menen wat ze zeggen. Wij z(jn een
zwijgende kerk geweest, maar dat Is
nu voorbij.'
Voor de eerste maal heeft hy daar
om in het officiële katholieke week
blad iets geschreven over de niewe
tijd die Tsjechoslowakije tegemoet
gaat.
Kerkelijk Verzet
Er Is bij dit alles een man die het
symbool is geworden van het kerke
lijk verzet tegen de communistische
onderdrukking. Zijn naam duikt op
in elke discussie over de positie van
de katholieke kerk: kardinaal Jo
zef Beran, aartsbisschop van Praag
vluchteling nog steeds voor het
bewind dat hem wilde dwingen de
staat onder ede trouw te zijn. Hij
woont nu in Rome. Dit zegt zijn
plaatsvervanger Tomasek: .Beran is
aartsbisschop van Praag gebleven.
Aan het Vaticaan en de regering
hier is de kwestie al voorgelegd. Zij
zullen erover moeten onderhandelen,
maar ik verwacht dat Jozef Beram
zal terugkeren naar Praag, zelfs al
is dat maar voor korte tijd, omdat
hij in december al taohtig jaar wordt
en zijn ambt dus zeker niet lang
meer kan uitoefenen. Zijn rehabilita
tie is moreel van enorme betekenis.
Beran terug te Praag, in zijn fraaie
paleis, dat keurig wordt opgeschil
derd momenteel: het zou een teken
zijn waaraan de Tsjechen niet voor
bij kunnen gaan. En wonderwel pas
sen in de moeizame pogingen om het
vertrouwen des volks opnieuw voor
het communisme te winnen. De sta
tus van de katholieke kerk is zo
doende in het centraal comité ter
sprake gebracht. Over Beran werd
daar niets gezegd. Wel hadden enkele
sprekers uitdrukking gegeven aan de
noodzaak om gelovigen en kerken in
vrijheid positief tegemoet te treden,
omdat de verhouding van kerk en
staat allengs het karakter kan krij
gen van een dialoog. Tussen Lenin
en Jezus moet dat wel een laag ge
sprek worden.
Triest beeld
De plaatsvervangend bewoner van
het aartsbisschoppelijk paleis, politi
cus meer nog op het ogenblik dan
zieleherder, heelt de eerste bespre
kingen met de overheid berends ge
voerd. En misschien wel als reactie
daarop schreef het partijorgaan Ru-
de Pravo deze week: JJe nieuwe lei
ding van de party onderschrijft vol
ledig de gerechtvaardigde verlangens
van gelovigen en kerk. De eerste
stappen zyn reeds gedaan om de
vergissingen en werkwijzen die het
verleden zouden hebben belast onge
daan te maken.' Niettemin is het
een triest beeld dat bisschop Toma
sek van zyn kerk schildert. Het is
een van die verhalen, waardoor de
terreur een gezicht krij'gt: ,Het was
de droevige werkelijkheid dat wij
veroordeeld waren te sterven.' Voor
zichtig duidt hy dan aan dat de poli
tieke situatie nog niet duidelijk ge
noeg is om nu meteen over concrete
punten te gaan onderhandelen. Doch
de eisen zijn al geformuleerd.
Regering en Vaticaan moeten over
eenstemming bereiken over de be
noeming van acht nieuwe bisschop
pen nu zijn het er vier voor twaalf
diocesen. Tomasek: ,De kerk hier is
daarom zoiets als een lijf zonder
hoofd.' Ook zullen er nieuwe semi
naries moeten komen, want van df
twaalf die er vroeger waren zjjn er
nog maar twee overgebleven, waar
alleen studenten konden worden toe
gelaten als zij toestemming hadden
ion de staat. .Die feitelyke numme-
rus clausus'. meent de bisschop, is
inmiddels verdwenen. We mogen vol
gend iaar zoveel studenten aanne
men als we willen.'
Er is meer. Het godsdienstonderwijs
voor de Jeugd bijvoorbeeld. Van de
omstreeks honderdduizend kinderen
ln Praag leren er maar vijfhonderd
op de catechismus. Het zouden er
onder normale omstandigheden ten-
ADVIES: BESCHOUW ZE ALS VERLOREN
AMSTERDAM Dertig procent
van de Nederlandse bevolking
leest nooit een boek. Het heeft
vooralsnog weinig zin bij deze ca
tegorie propaganda voor het le
zen te maken. Er is echter ook een
groep van circa 40 procent die
weinig leest. De uitgevers en boek
handelaren zullen zich voor uit
breiding van de boekenomzet spe
ciaal tot deze laatste groep moe
ten wenden.
Dit is het advies dat drs A. van de Zwan,
directeur van het Nederlandse Centrum
voor Marketing Analyse NV, woensdag
gaf op een bijeenkomst in Amsterdam
waar het vorige week gepubliceerde
rapport .lezen van boeken feiten pn
achtergronden' nader werd toegelicht.
Het rapport is het zestiende in een reeks
onderzoeken die in opdracht van de
stichting speurwerk betreffende het
boek is verricht.
Bij het ondervragen van de 504 bij
de enquête benaderde mensen was het
drs. Van de Zwan opgevallen dat de
niet-lezers niet uitsluitend moeten wor
den gezocht onder de Nederlanders met
een geringe ontwikkeling. Zij komen in
alle rangen en standen voort en bestaan
uit mensen die evenmin op andere terrei
nen een actieve vrije-tijdsbesteding be
oefenen. Zij brengen hun tijd door zon
der enige activiteit te demonstreren.
Men kan ze 's avonds voor het televisie-
toelstel vinden of in de kring van visite.
De groep van niet-lezers bestaat uit
mensen die niet gemakkeiyk te beïnvloe
den en behoudend van opvatting zyn.
Het is volgens drs Van de Zwan een
I haast onmogelijke taak om hen tot een
activiteit als lezen te prikkelen.
,Niet gezellig'
Dat de niet-lezers g
pakken (97 procent van de Nederlan
ders leest gemiddeld 4 uren per week
in de krant) doen zij om algemene
kennis op te doen en uil een soort
sociale verplichting. namelijk om
over alles te kunnen meepraten. Al
dus de bevindingen van de enquê
teurs. Circa 75 procent van de Ne
derlanders brengt voorts een uur per
week in een lydschrift door om zich
le ontspannen. Maar de niet-lezer
vindt in tegenstelling tot de veel
lezer. dat een boek lezen niet gezel
lig is. De oorzaak hiervan is dat het
lezen van boeken verdieping en dus
afzondering vraagt, hetgeen de niet-
lezer zit als en verstoring van de
gezelligheid. Hij vindt het lezen van
boeken bovendien duur en tijdrovend.
Nummer een
Drs. R. E. M van den Brink, voorzitter
van de stichting speurwerk, stelde vast
dat de boekenbranche inmiddels de best-
onderzochte bedrijfstak is in Nederland.
Bij de propaganda voor het boek wordt
dankbaar gebruikgemaakt van de resul
taten van de stichtingsrapporten. De col
lectieve propaganda blijft echter een
moeiiyk probleem omdat er 400 erkende
uitgevers zijn die onderling enorm in be
langstelling verschillen. De een geeft
schoolboeken uit. de ander bijbels en
een derde ontspanningslectuur. Het is
moeilijk deze en andere facetten van de
boekenmarkt in de propaganda onder
één noemer te brengen.
Overigens mogen de Nederlandse uitge
vers en boekhandelaren niet ontevreden
zijn. De Nederlanders geven 0,4 procent
van het bruto nationaal inkomen uit aan
boeken en dat is meer dan in enig
ander land ter wereld. Nederland staat
voorts nummer één wat betreft het aan
tal uitgevers en het aantal Jaariyks uit
te geven boeken (gerekend per hoofd
van de bevolking).
