THOLEN
ACCEPTEERT
BEDACHTZAAM
jggMWARS
'•'GEBAKKEN
ISRAËL EN HET
ZIONISME
«RAIFFEISENBANK
ZEEENLAND
EEUWEN
STREDEN...
Zaterdag 23 maart 1968
Als in 1954 de eerste aanzet wordt gegeven van de stichting maatschappelijk werk en gezins
verzorging op het eiland Tholen, is de bevolking daar over het algemeen maar weinig enthou
siast over. Men ziet er beslist de noodzaak ni et van in en het is moeilijk tevoren te laten zien,
welke resultaten maatschappelijk werk op het eiland wel zal hebben. Nu het maatschappelijk
werk zes jaar effectief heeft gedraaid onder leiding van sociaal werker W. C. van der Stel uit
Sint-Maartensdijk, heeft men op Tholen van de stichting behalve de gezinsverzorging ook het
andere werk geaccepteerd. Er is een samenspel ontstaan tussen de kerken en burgerlijke ge
meenten op het eiland Tholen en ook de gereformeerde gemeenten, die aanvankelijk niet mee
deden, steunen het werk nu financieel en doen een beroep op de maatschappelijk werker. De
gereformeerde gemeenten hebben overigens geen bestuurlijke verantwoordelijkheid in de stich
ting.
De heer Van der Stel kwam zes
jaar geleden naar Tholen en
heeft de geleidelijke acceptatie
van het maatschappelijk werk
van stap tot stap meegemaakt.
De Thoolse bevolking zeer
beginselvast beschouwt nu
de stichting, waarin kerken en
gemeenten samen allerlei pro
blemen aanpakken, als haar
eigendom', meent hij.
De heer Van der Stel doet daarover
niet verwonderd in een gesprek.
,U moet rekenen, bij maatschappe
lijk werk zijn de resultaten niet
meetbaar. Op de landbouwbedrijven
is men hier echt wel up to date,
maar daar zie je ook de concrete
resultaten. Maatschappelijk werk is
ook moeilijk te verkopen. De bevol
king vraagt helemaal niet om iets,
dat ze niet kent en propaganda ma
ken voor dit werk is vreselijk moei
lijk'.
De brede Eendracht
De eerste reacties bij de komst van
de heer Van der Stel logen er dan
ook niet om. ,De mensen zijn voor
zichtig, maar ook eerlijk. Een' man
hier zei tegen me toen ik met herti
kennis maakte: ,u bent dus die man
die maatschappelijk werk komt doen.
Nou, we hebben erover vergaderd
en de heren waren het er wel over
eens, maar alle mensen waren erte
gen'. De .heren', dat waren dan een
aantal artsen en burgemeester, die
wel een taak zagen voor een maat
schappelijk werker op het eiland.
De heer Van der Stel: ,over het al
gemeen heeft men hier wat tijd
nodig om aan een nieuw fenomeen
te wennen'.
De stichting omvat het hele eiland
Tholen, zowel geografisch als sociolo
gisch één gebied. De heer Van der
in het openbaar komende wijze
gebruikt. De heer Van der Stel
maakt duidelijk: .het meest wezen
lijke is, vast te stellen, dat de mens
alleen niet kan leven, niet zonder
medemenselijke relaties. Als er een
storing optreedt daarin, dan moet
een therapie worden toegepast. De
relatie tussen de ene mens en de
anderen moet weer worden opge
bouwd. Wat nu gebeurt is dit: ,de
mens, die sociaal gezien in een hoek
zit, ontmoet een ander, die vaardig is
in de menswetenschappen. Dan pro
beer je een nieuwe relatie op te
bouwen. Hier op Tholen zat men
niet te wachten op een maatschap
pelijk werker en het eerste was
contact te zien te krijgen met de
samenleving en er dus midden tus
sen gaan wonen. De samenleving heb
je namelijk 'i eerste instantie no
dig om de eerste gevallen, die hulp
nodig hebben te leren kennen. Je
moet niet afgaan op functies als
het burgemeesterschap of het pre
dikant zijn. Je moet zien contact
te krijgen met de samenleving. Dat
houdt in, dat de postbode of de
melkboer evengoed als de dokter
op een gegeven ogenblik een situatie
signaleren, waarin hulp nodig is.
Zij kunnen dat dan doorgeven en
we kunnen er iets aan proberen
te doen. Daarnaast is natuurlijk de
categorie mensen, die zelf komt
en op een of andere manier hulp
vraagt. Die laatste categorie wordt
hier steeds groter; een bewijs van
de acceptatie van de diensten van
onze stichting'.
Het contact, dat op die manier lang
zamerhand is ontstaan tussen de
Thoolse bevolking en de stichting
maatschappelijk werk en gezinsver
zorging heeft tot resultaat gehad,
dat de stichting vanuit haar werk
situatie een aantal .gevallen' ging
registreren. Het werd duidelijk, dat
er behoefte bestond aan een school
voor buitengewoon lager onderwijs,
omdat kinderen met leer- en op
voedingsmoeilijkheden anders uit
hun eigen milieu gehaald zouden
moeten worden. Er werd daarom con
dors dan dat van de West-Braban
der, die aan de andere kant van
de Eendracht woont. De heer Van
der Stel meent, dat sinds de opening
van de Zeeuwse spoorlijn het patroon
van het etland Tholen is gewijzigd.
.Vroeger had men van hieruit fre
quenter contact met Sint-Philipsland,
de Bevelanden en Schouwen-Duive-
land door de oude veerverbindingen.
Het is typerend, dat als je op Tho
len op een dijk staat, het lijkt of
je maar een stap van De Bevelanden
af bent en toch is het naar Goes
een uur rijden met de auto. De ver-
binidingen over het land zijn langer
dan de vroegere veerverbindingen.
De doorstroming is minder gewor
den en het contact met de mensen
in de rest van Zeeland, met wie we
ons het meest verwant voelen, is
verarmd. Om een voorbeeld te noe
men: de Thoolse vrouw gaat naar
Bergen op Zoom alleen maar om
een hoed te kopen of zoiets. De
Walcherse vrouw gaat winkelen in
Middelburg en heeft daar ook haar
privé-relaties. Je zou het zo kun
nen zeggen: aan de ene kant zijn
de relaties met de andere Zeeuwse
eilanden gesloten en aan de andere
kant zijn de nieuwe relaties met
West-Brabant te instrumenteel.
Daarbij is dan nog gekomen de
verschuiving in de samenleving. Er
trad een sterke mechanisatie op in
de landbouw en de kleine industrie
ls op een paar zaken na ver
dwenen. Het gevolg is, dat jongelui
wel bulten het eiland zullen moeten
voor hun werk en dat is van Invloed
op het kader, dat men overhoudt
op het eiland. Tholen is op zich
zelf teruggeworpen door de omstan
digheden.
Stel maakt duidelijk, dat de Eeen-
dracht dan misschien in meters ge
rekend smal is. maar .voor mij is
de Eendracht enorm breed'.
Concreet zijn er nu, na de zes jaar
maatschappelijk werken al enkele
duidelijke voorbeelden te noemen,
van wat is bereikt door de prikkel
van de stichting. In Sint-Maartens
dijk is een christelijke school voor
buitengewoon lager onderwijs geko
men. in The.en kwam et een depen
dance van de Bevelandse beschutte
werkplaats die men binnenkort
hoopt te vernieuwen en In Sint-
Annaland is momenteel een bejaar
dentehuis in aanbouw, waarvoor de
heer Van der Stel enige tijd geleden
de eerste paal heeft geslagen. Het
bejaardentehuis is van de verschil
lende kerken op nei eiland Tholen
De stichting voor maatschappelijk
werk heeft ook tot de aanpak van dit
project de prikkel gegeven en de
kerken hebben elkaar gevonden.
Daarnaast worden de diensten van
de stichting op een andere minder
tact gezocht met mensen van het blo
in West-Brabant en de school kwam
T raditioneel
Zo liep de stichting ook steeds tegen
de nood van de bejaarden op het ei
land op. De voorzieningen zijn nog
zeer schraai. Het enige is een pen
siontehuis in Tholen. Nu komt er ir
Sint-Annaland het bejaardentehuis.
De kerke» op Tholen vertonen
grotendeels het traditionele patroon
Zes jaar geleden, bij de komst van
de maatschappelijk werker op het
eiland had men nog weinig oog voor
net functioneren van de kerk In de
samenleving. Men wilde echter toch
wel vanuit de kerken de deur open
zetten voor een gesprek met de
stichting.
De Thoolse bevolking is anders dan
die van de rest van Nederland: ver
schilt ook nog sterk van de rest van
de Zeeuwse bevolking. Ook is het
.levensgevoel' van de Tholenaar an-
ADVERTENTIE)
NATUURWIT
BOERENBRUIN
i DELTA-BAKKERIJEN. WESTKAPELLE
dusver heeft hij het moeten doen
met een kleine kamer in de M. A. de
Ruyterstraat daar. Men hoopt dit
jaar ook een tweede medewerker of
medewerkster te krijgen. .Ik wil wel
erg graag een apart kantoor', maakt
de heer Van der Stel duidelijk. Dit
werk moet niet zozeer aan een per
soon gebonden worden. De mensen
moeten het zien als een eigen stich
ting en niet als een man. die als
maatschappelijk werker voor hen
optreedt'.
De stichting voor maatschappelijk
werk en gezinsverzorging op Tholen
heeft langzaam maar zeker een dui
delijker functie gekregen, die door
de bevolking wordt gezien. Het is
niet meer alleen zoals in het begin
gezinsverzorging een onderdeel
van het werk. waarvan men de di
recte resultaten kan zien maar
aan alle mogelijke facetten wordt
aandacht besteed. De problemen op
het eiland zijn voor de inwoners van
de zeven dorpen zichtbaar geworden.
Foto: C. W. ton der Stel: tijd nodig
voor nieuw fenomeen.
Protestantse
voorlichter
voor R-K Kerk
De gereformeerde kerken in Brabant
en Limburg overwegen de aanstel
ling van een predikant, speciaal be
last met het contact met en de voor
lichting aan de Rooms-Katholieke
Kerk. De provinciale synode van
Brabant en Limburg heeft deze week
een gedachte van de kerkeraad van
Eindhoven in overweging genomen
om de Eindhovense studentenpredi
kant dominee A. T Besselaar voor
de helft van zijn tijd dit voorlich-
tingswerk te laten doen. De synode
benoemde een commissie die in haar
tweede zitting in mei over de
Eindhovense suggestie zal rapporte-
ADVERTENTIE)
V ertrouwen
Het .anders zijn' van de Thoolse be
volking dan elders in het land for
muleert de heer Van der Stel zo:
,ln het algemeen staat men door zijn
levensbeschouwing kritisch ten op
zichte van de eigentijdse verschijn
selen. Men wil wel met die ver
schijnselen akkoord gaan, als men
ziet, dat men die kan hanteren met
behoud van de basisprincipes.
De stichting maatschappelijk werk
en gezinszorg heeft een dienende
functie. Je moet je dan ook willen
laten begrenzen in de hulpverle
ning, door de normen van de bevol
king te accepteren. De mensen moe
ten je daarin ook kunnen vertrou
wen en dat vertrouwen te winnen
kost tijd. Als de bevolking ervan
op aan kan. dat ze wordt geëerbie
digd in haar levensgevoelens, is het
hier net zo goed werken als waar
dan ook in het land. Alleen het tem
po is verschillend. Dit ia tenslotte
een uitgesproken plattelandsgebied
en wij zijn bedachtzaam in ons tem
po. Het gevolg daarvan is. dat een
proces niet vaak onzeker is. Het
kost wel een enorm stuk zelfdisci
pline om niet vooruit te hollen'.
De heer Van der Stel is zelf geen
Zeeuw. Hij werd geboren In Noord-
Holland als zoon van wel Thoolse
ouders. .Het klinkt misschien gek,
maar het geeft hier toch wel een
zekere herkenning'. Hij studeerde
ïnkele jaren theologie en aan het
oegin van zijn werk in Tholen volg-
.le hij de opleiding voor maatschap
pelijk werker aan de sociale acade
mie en later een kaderopleiding
.community organisation'. Momen
teel geeft de Thoolse maatschappe
lijk werker een dag in de week
ies als stafdocent aan de sociale
academie .De Horst' m Driebergen'.
Dit jaar hoopt de heer Van der Stel
»en kantoor te krijgen in Sint-Maar-
•nsdijk buiten zijn eigen huls Tol
staat de Zeeuw. Luctor et Emergo.
Met een rotsvast vertrouwen in de toe
komst bouwt hij aan zijn Zeeland; aan
de voltooiing van het Zeeuwse drie
luik: landbouw, recreatie en industrie.
De Raïffeïsenbank werkt mee aan deze
voltooiing. Ruim 450 miljoen gulden
werd er al bij de Raiffeisenbank in
Zeeland gespaard. Geld dat mede ge
bruikt wordt om Zeelands economie ge
zond te houden.
Er zijn 130 vestigingen van de Raiffei
senbank in Zeeland en reeds 100.000
Zeeuwen maken gebruik van de dien
sten van de Raiffeisenbank. De Raiffei
senbank is spaarbank, maar verzorgt
tevens alie andere bankzaken, zoals
rekening-courant, bankgiro, uitbetaling
van pensioenen en A.O.W., reisdevie-
zen, effecten, enz.
spaarbank en alle bankzaken
DIT IS EEN PUBLIKATIE VAN DE GEZAMENLIJKE RAIFFEISEN-
BANKEN OP NOORD- EN ZUID-BEVELAND EN WALCHEREN.
De publiciteitsmedia hebben ons ingelicht over de gebeurtenissen in Polen
en Tsjechoslowakije. Daaraan zitten vele kanten die terecht onze belang
stelling vragen. Een van die is dat Israël, de joden, hier ook in het geding
zijn en daarom alleen reeds heeft die onrust in deze communistische landen
te maken met deze rubriek. In beide landen ligt het overigens verschillend,
zoals we hebben kunnen lezen. Toen in juni van het vorige jaar de oorlog
tussen Israël en zijn buurlanden van een koude tot een warme werd, heb
ben alle communistische landen van Oost-Europa zich achter Rusland ge
schaard in zijn politiek tegenover Israël, De banden met deze staat werden
verbroken. Roemenië was de uitzondering die deze regel bevestigde. De
regeringen hebben dit gedaan, wat niet wil zeggen dat hun volk het in alie
delen met haar eens was. Het meest sprekende protest kwam toen uit
Tsjechoslowakije, waar een van de meest bekende schrijvers zijn land ver
liet en naar Israël ging. Prompt werd hem toen zijn staatsburgerschap ont
nomen en voortaan zou hij als een banneling moeten leven. Nu hebben we
kunnen lezen dat hij is gerehabiliteerd.
Uit Polen komen andere berich
ten. Na de onrust aan de uni
versiteiten stelt men van overheids-
zijde dat de aanstokers van de rel
letjes joodse studenten zouden zijn.
Uit alles blijkt dat 'r een kloof ligt
tussen 't centrale partijcomité en de
jongeren. De Poolse bladen noemeD
stalinisten, zionisten en lakeien van
het imperialisme in één adem. die
nu van plan zijn het gezag van
Gomulka te ondermijnen. De jonge
ren hebben hiertegen protest aange
tekend. Zij verklaren openlijk dat
zij zich verzetten tegen iedere vorm
van anti-semitisme. Van regerings
zijde is daarop geantwoord: ook wij
verzetten ons tegen anti-semitisme.
maar kunnen geen zionistische actie
en propaganda toestaan. Voorts heb
ben we nog kunnen lezen: De zio
nisten willen het assimilatieproces
van de joden tegenhouden en hen er
van overtuigen dat hun plaats in Is
raël is en niet in de landen waarin
zij al eeuwen wonen'. In Polen
schijnt nog één procent van de be
volking tot ae joodse godsdienst te
behoren en wanneer de regering
klaagt over het assimilatieproces,
zal dit wel hoofdzakelijk betekenen
dat zij nog'altijd jood zijn en daar
mee een aparte groep van de bevol
king uitmaken. Het is een groep die
zich wel met de staat Israël ver
bonden moet weten. Al met al Ls er
nog niet zoveel veranderd. Wan
neer er onrust is, krijgen de joden
de schuld, zoals het door de eeuwen
heen het geval is geweest in zo me
nig land waar zij hebben gewoond,
ook al noemt men hen dan nu zio
nisten.
Wat ons in dit alles het meest trof
was de bewering van de regenng dat
ook zij zich verzette tegen anti-se
mitisme, maar zionisme niet kon
toestaan. Dit is hetzelfde geluid dat
we ook uit de Arabische landen heb
ben gehoord. Politiek is dit wel te
verstaan. Ook zij wijzen het anti-se
mitisme af. Zij kunnen ook moeilijk
anders, want hun bewoners zijn zelf
van Semitische stam. Des te meer
fulmineren zij tegen het zionisme
dat zij, en dit terecht, verantwoor
delijk stellen vpor de stichting van
de staat Israël, welke de landen van
de islam, die ergens naar een een
heid zoeken, precies doormidden
snijdt. De vraag die hier opkomt is.
of er deze scheiding gemaakt mag
worden, zodat iemand kan zeggen dat
hij niet tegen de joden is. maar wel
tegen de zionisten. Is niet iedere
jood in wezen een zionist? Wan
neer wij het paasfeest vieren is het
laatste word- het komende jaar in
Jeruzalem. Nu is er inderdaad een
scheiding te constateren, ook onder
de joden. Martin Buber bijvoorbeeld
hoewel hij naar Lsraël is gegaan,
was toch niet zo maar een zionist en
hij heeft het daarom ook niet altijd
gemakkelijk gehad in Israël. Hij
wist zich op een andere wijze ver
bonden met de profeten van zijn
volk dan dac bij de doorsnee Israë
liër het geval was.
Ook in de kerk zijn we met de pro
blemen rondom de staat Israël
nog niet klaar. In een van de laatste
nummers van het tijdschrift .In de
Waagschaal' kunnen we lezen hoe er
op een redactievergadering .een op
gewonden gesprek over dé staat Ls
raël' was geweest. .Als Israël in het
geding is. gaat onze zogenaamde
objectiviteit er aan. We blijken er,
tot onze eigen verbazing, op ondoor
grondelijke wijze bij betrokken'. Dit
opgewonden gesprek ging- over de
n-aag of Israel vanwege Gods belof
ten recht heeft op Palestina en op
.Jerusalem. De staat Israël is on-
evenals elke staat, .in zonde en on
gerechtigheid' geboren'. Aan de Ara
bische vluchtelingen uit Israël is on
recht gedaan. Ook bij alle verkla
ringen hoe dit zo gekomen is, blijft
het onrecht er niet minder om, even
als het onrecht dat de joden is aan
gedaan er niet minder om wordt
wanneer men daarvoor verklaringen
gaat zoeken. Iets anders is dat dit
onrecht door de Arabische landen,
.lie er zelf mede schuldig aan zijn.
politiek wordt uitgebuit. Maar. ,als
we het geval Israël alleen politiek
moeten bezien, waarom dan zó ab
soluut vóór deze staat gekozen en
niet ook evenzeer voor de Arabie
ren?' De verbondenheid met Israël
kennen allen die het nummer van
In de Waagschaal' vulden en we
mogen wel zeggen dat deze ver
bondenheid door het overgrote deel
.Alt
van ons vo'k wordt geker.d. Wanneer
er met dit land iets aan de hand is,
zijn we extra gespannen en we sla
ken een zucht van verlichting wan
neer dit volk er zich door slaat en we
gaan denken aan de geschiedenissen
van het Oude Testament, aan de uit
tocht uit Egypte, aan de tijd van
de Richteren en dan denken we aan
de trouw van God die zijn volk zo
wonderlijk geleid heeft. Maar nu be
ginnen de vragen te komen. .Mag
men (we geven het .voord aan prof
H Berkhof i in deze trouw- van God
ook politieke en geografische di
mensies zien Er zijn er die dit ont
kennen. .Dat kan vreemd lijken,
naast de onbekommerde wijze waar
op het Oude Testament, en de ter
loopse wijze waarop het Nieuwe Tes
tament zulke dimensies wél durven
zien. Daar is de trouw van God zelfs
belichaamd in het wonen in een land.
Gods gericht betekent ballingschap.
Zijn genada betekent terugkeer'.
Prof. Berkhof vraagt dan of dit nu
niet meer zo is. .Gaat God nu .gees
telijker* en .innerlijker" met dit volk
om? Waar halen we de volmacht
vandaan om dat te zeggen?' Met
Israël ln de verstrooiing blijven we
zonder een middelpunt waar het zich
hier op aarde concentreert.
Deze vragen zijn opgekomen in 1956,
toen Israël samen met Engeland en
Frankrijk ten oorlog trok tegen
Egypte. Deze vragen komen nu weer
op. nu Israël een bezettende mo
gendheid is. Onderscheidt het zich in
dezen van anoere volken en is men
er mee klaar door te zeggen dat ie
der volk in de politieke strijd hard
en egoïstisch moet zijn? Wat iedere
staat doet, mag Israel dat ook niet
doen? Toch legt men aan Israël ho
gere maatstaven aan ais aan alle
STEMMEN UIT
DE KERKEN
andere volken, want Israël heeft een
andere bestemming, namelijk om
ten zegen te zijn voor andere vol
ken, naar de belofte aan Abraham
gegeven. Zal kerkelijk godsdienstig,
gezien, ,een exclusief
zoals Gomoelka in zijn rede van de
ze week wederom deed. een schei
ding maken tussen Israël en het zio
nisme? En wanneer men het zionis
me dan alleen ziet als een nationalis
me ,dat niet meer boven zich zelf
uitwijst, maar het geloof in God
inruilt tegen het geloof in stad en
land', is er dan nog enig onderscheid
met andere volken? Kan jeruzalem
dan nog wel zijn de stad waarin,
naar het profetische woord, ,jood en
heiden verzoend zullen samenleven?'
Het heeft ons daarom goed gedaan te
lezen dat er ook in Israël zelf pro
testen loskwamen toen er in Jeru
zalem huizen weerden opgeblazen om
dat men verzet bespeurde. Kan dit
Jeruzalem wederom naar het pro
fetische woord zijn het middel
punt van de aarde?
rPoen in 1S58 te Brussel de we-
1 reldtentoonstelling gehouden is.
zal menigeen ook hebben gedwaald
door het paviljoen van de staat Is
raël en hij heeft kunnen lezen al
die teksten van de profeten van het
Oude Testament. Wij hebben ze gele
zen met een zekere ontroering en
we verstaan het als dr. J. J. Bus-
kes schrijft: .Israël is voor mij een
werkelijkheid in het heils-historisch
handelen van God'. Maar ook al gaat
hij hiervan uit. blijven er voor hem
vele vragen waarop hij geen ant
woord weet. .De vragen waarmee ik
zit en waarmee ik niet klaar kom
zijn deze twee: waaraan denken
we, als we bijbels over Israël spre
ken, en hoe waarderen we het zio
nisme als wp bijbels denken?' Zo
vat bij tenslotte al zijn vragen teza
men. Er ls een tijd geweest dat
sommigen meenden in de kerk een
antwoord :e kunnen krijgen op alle
vragen. Dit is een onmogelijkheid
en daarvoor behoeven we ons waar
lijk niet te schamen. Een mens blijft
een mens met vele vragen waarop
hi1 geen antwoord weet. Een van die
vragen zal zijn en blijven de hei's-
tvstorische betekenis van Israël voor
ons. als volk en als staat
H.
t groonkorrel niet in dt aarde valt. blijft hij alleen; maar als hij sterft. brengt hij
veel vrucht voort. Wie lijn leven bemint, verliest het' Joh. 12. 24-25
From Kafko beschrijf» In zijn roman .He» Proces' het leven van een zekere Jozef K een
procuratiehouder. Hij is een fatsoenlijk en eerlijk man; helemaal geen dief of misdadiger.
Op zijn vraag noor de reden von de arrestatie krijgl hij geen antwoord. Hoewel zijn po
pieren in orde zijn, moet hij toch mee naar het huis van bewaring. Ook het verhoor levert
geen strafbaar feit op. Hij gelooft dus in een vergissing en verwocht spoedig »e worden
«rijgelofen. Moar nee, zijn rechters veroordelen hem ter dood. Zij noemen hem .duivels in
ol zijn onschuld'. De gevangenisaalmoezenier spoor) hem oon lot een diepgoond gewe
tensonderzoek om de reden von zijn veroordeling te ontdekken. Hij is zich geen strafboar
feit bewust. Alleen op het ogenblik von de executie stamelt hij; .Ik heb op school nooit
iemand laten afkijken. Ik heb mijn moeder niet bezocht; ik heb von geen mens gehouden.
De h
TER OVERDENKING
die niet meer gehinderd wordt door zijn
zelfvoldoanheid en onverschilligheid tegen
over anderen. Hij doet wat hij moet doen,
maar bekommert zich verder niet om het lot
van de ander. Hij leeft zijn eigen leven en
wil daarin niet door anderen gestoord wor-
Toch wordt deze mens aangeklaagddoor zijn geweten, dat hij het zwijgen heeft opgelegd,
door God. die hij al long is vergelen. Hij wordt schuldig bevonden, ook ol heeft hij een
olanco strofregister. Want hij wordt veroordeeld, niet om wol hij gedcan heef», moar om
olies wat hij verder nog hod kunnen doen en niet heeft gedaan. Hij heeft immers met ge
leefd ols een mens, moor ols een machine: wo» hem werd opgedragen heeft h» uitgevoerd,
moor méér ook niet! Zonde von zo'n mens. want hij hod nog zoveel kunnen doen; hij hod
•rog zoveel voor de gemeenschap kunnen betekenen. Hoeveel kansen heeft hij niel loten lig
gen. Hij wilde zijn leven winnen en zo heefl hij het verloren.
kon hel leven von de mens ligt een diepe paradox ten grondslag. Oot leer» ons de verge
lding mei de graankorrel. Door je leven te delen kun je het vermenigvuldigen. Door te
ord je heel;
weg Ie schenken ri|k; wie zichzelf verlie:
indl zich. Dot i:
