I<ERI<ELIJI<INDELEN
EEN STROEVE ZAAK
DE VRIJHEID
VAN
PROCESSIE
HERVORMD ZEEUWSCH-VLAANDEREN:
GOD BLWIJST ZIJN IIEFDE
«Al
Zaterdag 9 maart 1968
DA DE KEELING
DS LLLRINU
DS BRINKMAN
Terwijl de kamerbehandeling van de herindeling van gemeenten in
Zeeuwsch-Vlaanderen dichterbij komt, wordt in de kerkelijke gemeen
ten in een aantal kleine plaatsen zowel in Oost- als in West-Zeeuwsch-
Vlaanderen gedacht over eenzelfde hergroepering. Is er in de burgerlijke
gemeenten de noodzaak te komen tot grotere eenheden, de hervorm
de gemeenten in Zeeuwsch-Vlaanderen blijken in veel gevallen even
zeer te klein om zelfstandig met een eigen predikant te kunnen voortbe
staan. In het najaar van 1966 is een planningscommissie gevormd om
de problemen van de kleine gemeenten in studie te nemen en te bekij
ken of er mogelijkheden waren voor samensmelting van een aantal tot
streekgemeenten. Tot dusver zijn pogingen in die richting op niets uit
gelopen. De planningscommissie is ontbonden en het moderamen van de
classis Uzendijke van de hervormde gemeenten in Zeeuwsch-Vlaande
ren houdt zich.nu met de zaak bezig.
Zoals gezegd: tot dusver is er weinig uit de
besprekingen voortgekomen. Verschillende
gemeenten bleken er niet voor te voelen
samen te gaan met andere. Gedachten van
voorstanders en tegenstanders over de kan
sen voor een herindeling van hervormde ge
meenten ln Zeeuwsch-Vlaanderen geven wij
weer op deze pagina: domina H. B. de Nee
ling van de gemeente Hontenisse-Hulst, ds
W. C. Luurlng van Retranchement en Cad-
zand en ds P. A. L. Brinkman van Sclioon-
dijke gaven als predikanten van kleine her
vormde gemeenten hun mening over de
zaak. ,In de classis hebben we het er over
gehad hoe de toekomst van Zeeuwsch-
Vlaanderen zal zijn in verband met allerlei
ontwikkelingen. We komen als kerkelijke
gemeenten vooral in de penarie te zitten
wat betreft de financiën', maakt da De
Neeling duidelijk. ,Dat is wel een erg ma
teriële reden en er zijn belangrijker redenen
om iets te gaan doen aan de vergroting van
de kerkelijke gemeenten eventueel door
vorming van streekgemeenten. De kleine
gemeenten kunner. de verhogingen van de
traktementen niet volgen en noodzakelij
kerwijs vertrekken predikanten uit ver
schillende plaatsen Volgens domina De
Neeling zou men zich in de grotere plaat
sen meer bewust moeten worden van de
verantwoordelijkheid die men ook tegen
over de kleinere gemeenten heeft. Ue dienst
van één predikant in twee kleine gemeen
ten geeft naai haar Idee niet voldoende
soelaas en is bovendien zeer tijdrovend. De
predikant, die twee kleine gemeenten heeft,
moet alles dubbel doen: ,de catechesalies,
de kerkdiensten, de kerkeraadsvergadenng
en al het andere werk.' De oplossing voor
het probleem moet volgens domina De
Neeling wel gezocht worden in de vorming
van een grote streekgemeente met enkele
predikanten, die zich op verschillende ter
reinen dan kunnen specialiseren. .Iedere ge
meente praat vooi zijn eigen straatje. Men
ziet niet dat men er werkelijk beter aan
toe zou zijn als men grotere eenheden zou
vormen.' aldus domina De Neeling. die
sinds kort predikant is van Hontenisse en
Hulst met samen zo'n 500 zielen. In Zuid-
zande, waar zij voordien stond als predikant,
waren 570 zielen. Zuidzande moet het nu
doen met hulp van Oostburg. De predikant
van Oostburg. ds T. A. C. van Drunen
ook een voorstander van de vorming van
een streekgemeente werkt nu ook als
consulent ln Zuidzande Domina De Nee
ling: Als men maar samen had willen
gaan. dan zouden er nu twee predikanten
in Zuidzande en Oostburg kunnen staan, die
de taken op een goede manier zouden kun
nen verdelen. Er moet een structuur wor
den geschapen, waarin men Inderdaad tot
een verdeling van taken kan komen. De
ene predikant kan zich dan bijvoorbeeld
met name gaan bezighouden met bejaar-
denwerk en de andere met jeugdwerk, zie-
kenhuiswerk of wat er al te doen is ln een
grote gemeente. Tenslotte ligt het ene
soort werk de één beter dan de ander.
Domina De Neeling ziet in de .schaalver
groting' ln de hervormde kerk nog andere
voordelen: .Je hebt in kleine gemeenten te
kleine groepen. Er is weinig jeugd, er zijn
weinig ouderen en als je toch wilt gaan
verdelen, houd je zulke kleine groepen
over, dat er weinig meer mee valt te doen.
Bovendien, als Je met enkele predikanten
in een grote streekgemeente gaat werken,
voorkom je ook doublures in het werk, dat
je met grotere eenheden kunt gaan doen.'
Concreet voor de streek, waarin domina De
Neeling zit, ziet ze wel wat in een streek
gemeente waarin Zaamslag, Axel, Honte
nisse en Hulst worden opgenomen. .Ook ad
ministratief zou het grote voordelen ople
veren.' Een verzuchting van de predikan
te, die een fraaie pastorie in Kloosterzande
bewoont: ,Er is zo weinig ervaring mee: je
zou eigenlijk een soort proefpolder moeten
hebben.' Naar het gevoel van domina De
Neeling komen .haar jongeren' veel tekort,
doordat men zo weinig kan doen met een
kleine groep. Dat geldt voor het culturele
leven, dat geldt op elk gebied.' Overeen
stemming is nog niet bereikt. Domina De
Neeling: .Men gaat het, geloof ik. toch wel
steeds meer zien. Maar men moet eens het
mes erin durven zetten. Het gaat allemaal
nel zo moeizaam of nog moeizamer als bij
de ruilverkaveling. En daar kan op een ge
geven moment nog enige pressie worden
uitgeoefend, maar in een kerk leidt dat tot
niets.'
ment. Men moet goed begrijpen, dat het
financieel allemaal ook mogelijk moet zijn
en wie zegt, dat Oostburg. bij een fusie met
Zuidzande. het geld zou kunnen opbrengen
voor een tweede predikant, waaraan toch
van die kant het meeste zou moeten wor
den bijgedragen? Zijdelings heb ik wel ver
nomen, dat veel mensen in Zuidzande hun
kerkelijke zelfstandigheid ook niet willen
verliezen. Nee. gezien het kerkelijk ver
band van nu. moeten we de vorming van
een streekgemeente zo lang mogelijk te
genhouden.' Ds Luuring geeft zonder meer
toe, dat hij als predikant veel werk dubbelop
moet dpen, omdat hij twee gemeenten heeft
Hij hécht echter véél contact aan de per
soonlijke band, die de predikant op die ma
nier met de mensen heeft. ,De kleine fa
cetten krijgen minder aandacht in een
streekgemeente.' De in twee plaatsen gra
zende kudde van ds Luuring bestaat uit
zo'n 1100 schapen; 860 in Cadzand en 345
in Retranchement. Van die 'schapen komen
er maar zeer weinig in de kerkelijke kooi
op de daarvoor bestemde tijd. In Cadzand
bezoeken 's winters gemiddeld zo'n 40 tot
50 gemeenteleden de eredienst en in Re
tranchement aanzienlijk minder. Als men
uit beide plaatsen in één kerkgebouw zou
komen, zou dat lang niet gevuld zijn, in ie
der geval niet in de winter. Toch leidt ds
Luuring elke zondag in belde gemeenten de
dienst. Zou het niet verstandiger zijn om
samen te gaan kerken in één gebouw, zoals
het naar de mening van voorstanders van
een streekgemeente verstandiger zou zijn
helemaal samen te doen? Ds Luuring
meent, dat men dat niet moet forceren.
.Dat fix je niet. Het is historisch gegroeid
zoals het nu is en het zal niet gaan, de ge
meenten in elkaar op te smelten. Psycho
logisch is het niet te verdedigen de beide
diensten in eén keer te houden,' Ds Luuring
stelt echter, dat de mensen redelijk ge
noeg zijn om zich met tot het laatste toe en
zonder meer te verzetten tegen vorming
van grotere eenheden ln Zeeuwsch-Vlaan
deren. Hij meent dat het nu in ieder geval
te prematuur is dat voor elkaar te zien te
krijgen. ,Ik vermoed niet, dat een streek
gemeente te realiseren zal zjjn. Het wordt
ook een kostbare zaak en de mensen be
talen geen grote bedragen voor een kerk,
waar ze nauwelijks komen...'
GEVOELIG
TEGENHOUDEN
Geheel anders denkt ds Luuring van Cad
zand en Retranchement erover. H(j ziet
niet zoveel m de samensmelting van twee
of meer kleine gemeenten tot één grote
streekgemeente, in ieder geval op het mo
ment acht hij het niet nodig. .We werken
hier veel met combinaties van twee kleine
gemeenten. Groede en Nieuwvllet doen sa
men met één predikant. Zuidzande helpt
Oostburg op het moment door het con.su-
lentschap en ik heb Cadzand en Retranche-
De burgerlijke gemeente Schoondijke telt
ongeveer 2000 ingezetenen. Meer dan de
helft daarvan is toevertrouwd aan de zorg
van ds Brinkman, hervormd predikant daar.
In het studeervertrek van de pastorie naast
het forse kerkgebouw van de hervormde
gemeente maakt ds Brinkman duidelijk,
dat hij wel een voorstander is van veel sa
menwerking, maar dat men de mensen naar
zijn mening niet het karakteristieke van
hun eigen dorp, van hun eigen kerk in dat
dorp moet ontnemen. Ds Brinkman noemt
zichzelf een ,meer irenische dan vechtlusti
ge figuur, die de nieuwe theologieën perti
nent afwijst, maar zeer verdrietig zou wor
den als men hem conservatief zou noemen
Van herindeling van burgerlijke gemeen
ten zegt ds Brinkman: .Ik heb net idee,
dat men minder verdriet veroorzaakt bij
het samenvoegen van grote gemeenten dan
als dat bij kleine gebeurt. In de dorpen ligt
aet allemaal zo gevoelig. Als het praktisch
verstandig is over te gaan tot grotere een
heden. zou ik me er nooit tegen verzetten:
ik heb het nu over de burgerlijke gemeen
te. Toch wil ik blijven pleiten voor het ka
rakteristieke van de kleine dorpen. Ik weet
wel dat het nodig is nu Europees en zelfs
mondiaal te denken, maar men kan het niet
forceren in de kerk.' Bij het overleg van
anderhalf jaar geleden is gedacht aan een
streekgemeente, waarin Cadzand, Retran
chement, Zuidzande en Oostburg zouden
moeten worden opgenomen en dan met drie
predikanten. Cadzand en Retranchement de
den niet mee. Ds Brinkman: .Ik weet, dat
het al heel lang het hartsverlangen van mijn
Oostburgse collega is, Oostburg en Zuid
zande kerkelijk samen te voegen, maar
Oostburg zou dan financieel de grootste
lasten krijgen te dragen en als men het
geld nu niet heeft...' Belangrijk vindt de
Schoondijkse hervormde predikant het, dat
een kerkelijke gemeente een pastoraal cen
trum de pastorie dan heeft, en dat
raakt men bij hergroepering in verschillen
de gemeenten kwijt. ,Ik ben ongelooflijk
voor samenwerking, maar zelfs de kleine
afstanden maken dat al moeilijk, dus sa
menvoeging zou helemaal moeilijk zijn.
Overigens zie ik een streekgemeente echt
niet als een onmogelijkheid. Men zou dan
moeten gaan wei-ken met wijkkerkeraden.'
Specialisatie van de predikanten ziet ds
Brinkman niet als een voordeel. Hij is bang
voor eenzijdigheid. .Ik vind het fijn om ge
varieerd werk te hebben. De samenvoe
ging zie ik er nog niet zo inzitten. Mis
schien langs de weg van de geleidelijkheid.
De gevoeligheden die er zijn, daar kan maar
niet zo overheengestapt worden, hoewel
men de mensen ook niet in de watten hoeft
te leggen.' De praeses van de classis IJzen-
dijke, ds H. J. Ruis van Sluiskil maakt dui
delijk, dat men de pogingen nog niet heeft
opgegeven om een streekgemeente in
West-Zeeuwsch-Vlaanderen te vormen. Hij
meent, dat in West-Zeeuwsch-Vlaanderen
op het moment beter zichtbaar ia dan in
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen, dat het nood
zakelijk is iets te gaan doen aan de struc
tuur van de gemeenten. In West-Zeeuwsch-
Vlaanderen is het gemakkelijker te verko
pen. .Zuidzande is nu vacant en staat met
de rug tegen de muur. Oostburg raakt ook
in de knoei als de predikant daar als consu
lent in Zuidzande moet blijven werken.
Momenteel staat de kerkeraad ran Zuid
zande niet afwijzend tegenover de zaak.
Men zal in de gaten moeten hebben, dat
men zich wellicht nu opofferingen ook
financieel zal moeten getroosten om op
3e duur tot een betere eenheid te komen'.
In Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen is de zaak
volgens ds Ruis minder duidelijk, omdat
men er niet zoveel hervormde gemeenten
heeft, die samen met één predikant moe
ten doen. In het verleden is wel aan de orde
geweest of men niet een streekgemeente
zou kunnen vormen, maar Zaamslag wilde
daar niet aan. De plannen zijn de mist in
gegaan en Zaamslag is momenteel vacant.
Ds Ruis: .We zullen toch naar streekge-
neenten moeten. Uzendijke komt op de
duur ook in de knoei en hetzelfde geldt
voor Waterlandkerkje. De pogingen wor
den niet opgegeven...'
Een paar weken geleden hebben we het bericht in de dagbladen kunnen
lezen: .Negen kerken zijn vóór vrijheid van processie. .Die negen ker
ken werden met name genoemd, nl. de Ned. Herv. Kerk. de Ger. Ker
ken. de Chr. Ger. Kerken, de Ev. Lutherse Kerk. de Doopsgezinde Broe
derschap, de Unie van Baptisten Gemeenten, de Oud-Katholieke Kerk,
de Bond van Vrij-Evangelische Gemeenten en de Rooms-Katholieke
Kerk. Dat deze laatste de vrijheid van processie voorstaat, is een van
zelfsprekende zaak en zij had in deze reeks niet eens vermeld behoeven
te worden, want zij heeft hiervoor altijd gestreden. Maar we hebben
onze ogen toch wel even uitgewreven toen we al deze andere kerken zo
zusterlijk boven deze laatste zagen staan.
In het bericht dat we lazen stond
verder nog; .dat de toelaatbaarheid
van een processie uit het oogpunt van
openbare orde en rust van geval tot
geval zal moeten worden beoordeeld,
vinden de kerken op zich zelf dan ook
niet aantrekkelijk'. Met andere woor
den: als er vrijheid van processie wordt
gegeven, moeten deze overal kunnen
plaats vinden en dan moet een plaatse
lijke overheid n et bevoegd zijn deze
ln de stad of het dorp waarover zij
regeert, te verbieden. Er is gesproken
over de gedachte dat er plaatselijk
beoordeeld moet worden of een proces
sie al dan niet gehouden kan worden.
De genoemde kerken .vertrouwen er
evenwel op. dat conflicten worden ver
meden. gezien het begrip dat de pro
testantse kerken en de R-K Kerk
thans voor elkaar hebben'. Voorts iezen
we nog in het bericht: .bovendien is
wat in de R-K Kerk gaande Is, van gro
te betekenis, mede voor de vormen
van godsdienstige uiting een beleving.
Verwacht mag worden dat de proces
sies in die kerk hun betekenis zullen
zaan verliezen'. Het hoofdbestuur var.
de SGP fmaar dit :s geen kerki kant
zich tegen de mogelijkheid van proces
sievrijheid. We hebben ons toch wel
even afgevraagd wat deze reeks van
namen van kerken hier betekent. We
herinneren ons niet dat deze zaak
officieel ter sprake Is gebracht in de
Nederlandse Hervormde Kerk.
Waarschijnlijk zal het moderamen of
het breed moderamen van de synode
een oordeel hebben gegeven.
Wanneer deze vrijheid van proces
sie nu weer opnieuw ter sprake
komt is het door de .proeve van een
nieuwe grondwet', waarover de rege
ring of de commissie die hieraan
werkt het oordeel heeft gevraagd van
de kerken en andere instanties. In deze
froeve is dan ook opgenomen de moge-
ijkheid van processievrijheid. Sinds
1848 is ln de grondwet vastgelegd dat
.de openbare godsdienstoefening bui
ten gebouwen en besloten plaatsen al
leen (is) geoorloofd, waar zij in 1848
naar de wetten en reglementen was
toegelaten' Gewoonlijk wordt gezegd-
boven de Moerdijk is het niet toege
staan en beneden dit oude veer mag
het wel. In algemene zin mag dit waar
zijn. toch is het niet helemaal juist.
In Laren, in het Gooi bijvoorbeeld zijn
altijd processiesgehouden en daarom
gaat aldaar de St-Jansprocessie ieder
jaar uit. Omgekeerd zijn er plaatsen
beneden de Moerdijk waar een proces
sie verboden was. Het is nu de bedoe
ling dat deze bepaling uit de nieuwe
grondwet verdwijnt en dat daarvoor in
de plaats komt een artikel waarin
staat dat processies overal in ons land
zijn toegestaan, tenzij de plaatselijke
overheid deze niet wenselijk vindt.
We begrijpen het eigenlijk niet waar
om zulk een artikel er m moet wan
neer men het oude artikel weglaat,
Is dit op zich zelf al niet voldoende?
Waarom moet de processievrijheid met
name worden genoemd Kan dit dan
niet voortvloeien uit de rechten en
vrijheden die iedere kerk in ons land
heeft? Of gaat het hier om bijzondere
rechten, meer dan andere kerken heb-
We moeten hier wel de vraag stel
len wat een processie eigenlijk is.
Menigeen noemt een optocht waarin
geestelijken meelopen en kinderen als
engeltjes verkleed en waarin beelden
van heiligen enz., een processie.
Er is dan pas van een processie te
spreken wanneer de geconsacreerde
ouwel mede wordt rondgedragen. Vol
gens het concilie van Trente is een
processie een openbaar getuigenis van
de overwinning van de waarheid over
de leugen en ketterij. Vanuit dit stand
punt gezien mogen andere kerken toch
wel enige bezwaren inbrengen tegen
een processie. Heel de straat en heel
het publieke leven wordt voor zulk een
getuigenis opgeëist en feitelijk wordt
gevraagd dat iede.r hier de nodige eer
Die processievrijheid is na de laatste
wereldoorlog in ons land al enige malen
ter sprake gekomen. In 1949 heeft heel
het zelfde rijtje van kerken dat we in
het bericht lazen, een schrijven gericht
aan de raad van ministers, waarin op
handhaving van het grondwetsartikel
dat ging over het processieverbod, zou
worden gehandhaafd. In het herderlijk
schrijven van de generale synode der
Hervormde Kerk betreffende de Rooms-
Katholieke Kerk. kunnen we dit schrij
ven terug vinden. Tien jaar later kwam
deze zaak wederom ter sprake toen in
Geertruidenberg. een van de plaatsen
beneden de Moerdijk die vielen onder
het processieverbod, een processie was
gehouden. Daarvan is proces-verbaal
opgemaakt. Merkwaardig was toen te
bemerken hoe er in de kringen van de
Kerk van Rome verschil van mening
was over deze zaak. Er waren er dié
deze processie afkeurden omdat ze nu
eenmaal grondwettelijk verboden
was. Wil men een vrijheid verkrijgen.
doe het dan niet door de wet welbe
wust te overtreden. Daardoor komen
wea
we terecht hoe onrechtvaardig men
zulk een verbod overigens ook moge
vinden in een soort wetteloosheid
die nog erger kan zijn dan de kwaal
die men wil bestrijden. Anderen waren
van oordeel dat een processie niet meer
paste in een tijd waarin men langza
merhand contacten begon te krijgen
met andere kerken.
Dit laatste geluid kwam natuurlijk
uit de voorhoede van de vooruitstre
vender!. die toen reeds volop bezig wa
ren met de vernieuwingen die zij no
dig oordeelden In eigen kerk. Nu lezen
we In het bericht over de processie
vrijheid: .bovendien :s wat in de R-K
Kerk gaande is. van grote betekenis,
mede voor de vormen van godsdienstige
uiting en beleving. Verwacht mag wor
den dat de processies Sn die kerk hun
betekenis zullen gaan verliezen'. Dit
is trouwens een gekend feit dat men
hiervoor niet meer zo warm loopt. Men
loopt nog we? warm voor een carnavals
viering. maar deze heeft dan ook feite
lijk niet de kerk niets meer te maken
en dit zeker niet nu de vasten en zelfs
de as woensdag officieel is afgeschaft,
ai zal men die" in menige parochie toch
blijven vieren, al was net alleen maar
omdat het eeuwenlang kerkelijk ge
bruik is geweest en dé parochianen er
een bepaalde religieuze beleving in vin
den, Zal het ook zo niet kunnen zijn
met processies? We zouden ons kunnen
indenken dat er rooms-katholieken zijn.
die van hun jeugd af aan processies
hebben gekend, die deze in hun gods
dienstig beleven missen en dit des te
meer als ze nu wonen in een plaats
waar deze niet zijn toegestaan.
Er zijn nu eenmaal verschillende
stromingen, richtingen, in de R-K
Kerk. Het is toch mogelijk dat er er
gens een parochie is die zich sterk
aangesproken weet door de kreten van
STEMMEN UIT
DE KERKEN
het Michaël-iegioen. Is het dan on
denkbaar dat zij van de gekregen vrij
heid gebruik willen maken? Waarom
is dezè anders in een nieuwe grondwet
opgenomen? We schrijven dit niet om
dat we er zo bang voor zijn dat in
plaatsen met een andersdenkende meer
derheid van de bevolking bij het aanne
men van een nieuwe grondwet ineens
de straat zal worden opgeëist voor een
officiële processie. Laten er dan de
eerste keer nieuwsgierigen langs de
kant staan, het knielen van de massa,
zoals dat gebruikelijk en noodzakelijk
is, zal ontbreken. We geloven dat ook
bij een nieuwe grondwet waarin de be
paling van 1848 ontbreekt, de zaak
vrijwel zal blijven zoals Ze tot nu toe
is geweest. We zijn er oók van over
tuigd, gezien de veranderingen in de
R-K Kerk zelf, dat de processies in ons
land hun tijd hebben gehad. Maar daar
om vragen wij ons des te meer af
waarom er dan in de grondwet een
artikel moet komen waarin die proces
sievrijheid officieel is vastgelegd. En
we begrijpen het eigenlijk helemaal
niet dat vanuit de andere kerken, aan
wie advies is gevraagd, niet is gezegd
dat dit punt beter helemaal uit de
grondwet kan worden weggelaten, om
dat de R-K Kerk onder precies dezelfde
vrijheden en beperkingen mag leven
als alle andere kerken.
Het gaat in deze tijd om de ver
houding van kerk en wereld en
daarbii hebben de kerken elkaar no
dig. Het gaat in dezen om de vraag
wat men allereerst is, christen of her
vormd. rooms-katholiek enz. Gezien de
vragen die hier liggen is een processie
van geringe betekenis. Waarschijnlijk
heeft zli in dit verband, gezien de ach
tergronden van een processie, alleen
maar een negatieve betekenis. Hebben
de christenen nog wel tijd om zich
druk te maken over hun kerkeliike
bijzonderheden? Het gaat tegenwoor
dig om de v.-erkelij'ke dialoog, het ge
sprek tussen de kerken Het gaat om
datgene wat hen a's kerk. als chris
tenheid verbindt. We zijn huiverig voor
een oeoumenisme dat alleen maar weet
te zeggen dat we toch allemaal in één
God geloven en verder de zaak blauw
blauw wil laten. Daaruit komt alleen
maar vervlakking voort. Het gaat om
het dienste wezen van het christelijk
oof \v- -rora- onder'mg gesproken
moe! morden. We kunnen niet inzien
dal het enige zin zou hebben wanneer
verschillende kerken met de rooms-ka-
•ho'joi<o zouden gaan spreken over de
betekenis van een processie. Daan-oor
is dit ie veel een particuliere bijzon
derheid.
h.
Poulus komt hier mei een bewijs van Gods liefde. Daar kun |e son
naar een bewi|s dol God liefde is Wanl de bewijzen doorvoor lig
di'ecl voor 'I griipen. Integendeel Voor velen is hel een uitgemaakte zook dot God. zo Hij oi
beslaat, geen God von liefde is. Of, als men don privé wil volhouden dot God wél liefde is.
dan is dot een mochteloze liefde. Oe liefde van iemand die z'n geliefde voor z'n ogen ziet ver
ongelukken zonder er ook moor iets tegen te kunnen uitrichten.
.God is liefde Dat stelt de Bijbel en dot verkondigt de kerk, maar het bewijsmateriaal dat daar
tégen kan worden aangevoerd is vaok indrukwekkend. Zó indrukwekkend dol het voor een gelovig
mens ook nie' altijd boven olie twijfel verheven is, dol God het goede met ons voorheeft. Je zou
dat wel eens duidelijker gedemonstreerd willen zien.
Zó dat je zegt: door kon ik niet onderuil, door
heb ik niet von terug, dot volt niet legen te spre-
Welnu hiei
moor: hél bev
t kruis.
komt Paulus i
ijs van Gods
oon Christus v,
iefde i
TER OVERDENKING
s gesl
in een machteloos geboot.
Daar is Gods liefde zichtbaar geworden,
offer, waardoor hel leven zin en doel kriigl.
Toegegeven: dit is geen logisch bewijs. Er is nóg von olies tegen in te brengen. Moor een onder
.bewijs' ken ik niet. Hier zullen wij 't mee moeten doen. Hier kunnen wij t ook mee doen.
Wie iets von de werkelijkheid von Gods liefde in Jezus Christus ontdekt heeft, ziet olie orgumen-
ten, die aangevoerd kunnen worden legen Gods liefde héél die indrukwekkende stapel bewij
zen steeds verder ineen schrompelen bij dot kruis, woaroan Christus gestorven is voor mensen,
die niets von Hem moesten hebben Alt dót geen liefde is En als wij ons dóórdoor niet
loten overtuigen, woordoor don wél?
GOES C. W. DE BRUYNE