extw
Wieler-
varia
De communicatie
van Jan J'34
Juffermans
markt
van
Aardenburg
FRITS VERSTRAETEN: WEG BIJ
AXEL VOOR EEN KNIE
VRIJDAG 1 MAART 1968
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
J'34: klein publiek
TERNEIJZEN Jan Juffermans (21) van galerie J'34 in
Terneuzen wil gastheer zijn, maar niet die van de gezellige
sherry op de zoveelste opening van een even gemoedelijke ten
toonstelling. Gastheer zonder franje, helemaal van 1968, pu
bliek binnen halen, liefst alle 700 mensen die regelmatig een
uitnodiging krijgen: de doeleinden die hij sinds maart '67 na
streeft in 'zijn expositieruimte aan de Grenulaan. Om de drie
weken een andere tentoonstelling, veertien per jaar. Geen en
kele galerie in Zeeland biedt keus uit een dergelijk programma.
Hetbezoek: gering, zoals overal. Jan Juffermans tegen de
achtergrond van etsen van Roosendaalse kunstenaar Oosterbos
koestert op dat punt geen illusies. ,Nu kun je natuurlijk gaan
stellen: de gemiddelde Zeeuws-Vlaming voelt niet voor tentoon
stellingen. Ik vind dat onzin. De gemiddelde Zeeuws-Vlaming
bestaat niet. Het bezoekersaantal is nergens hoog, of je nu in
Amsterdam zit of hier'.
Toch nodigt alles uit om binnen te
komen: er wordt geen entree gehe
ven. door heel Terneuzen hangen af
fiches van nieuwe exposities, er gaan
700 uitnodigingen de deur uit. Al
leen aan adverteren doet de galerie
niets. Dat kan er niet af. ,Als een
op de duizend bezoekers iets koopt
weet ik niet waar ik reclame van
moet betalen. Dat lukt als ik aan
iedereen zo'n twee tientjes verdien'.
Wie nu mocht denken dat de Ter-
neuzense galeriehouder dergelijke
mededelingen met het welbekende
doodbiddersgezicht de wereld in
stuurt heeft het mis. Kunst is le
ven. realiteit en realiteit betekent nu
eenmaal slechts een kleine groep ge-
interesseerden. Bij eike opening ko
men ze. En natuurlijk: er is sher
ry, want zover gaat Jans antipa
thie nou ook weer niet.
Hij werd geboren in Oegstgeest,
doorliep de mulo en zat een tijdje
op de Haagse academie. Jammer,
héél jammer, want: .Kunst kun je
niet op een schooltje leren, ik heb
het zelf ondervonden. Jongens die
op hun vijftiende en zestiende ver
rekt leuke dingen maakten waren na
een blauwe maandag academie ver
anderd in de meest misselijke cul
tuursnobjes. Ga nóóit naar een aca
demie...'
Vervolgens zwierf Juffermans drie
maanden door Scandinavië, waar hij
volop tekende. Op zijn achttiende had
hij zijn eerste eenmanstentoonstel-
ling, in Leiden. .Volledig wegge
schreven werd ik. Door de landelijke
bladen en door de plaatselijke. In
de koppen stond al dat het waar
deloos was. Ik ben geweldig gekraakt.
En toch heeft het me goed gedaan.
Toen ik negentien was kwam ik nog
eens terug. Dat ging allemaal leu
ker. Wéér in Leiden'.
Het laatste hoofdstuk speelt in Axel,
waar hij zich twee jaar geleden ves
tigde. ,Ik zag in Terneuzen wel toe
komst voor een galerie. Daarom ben
ik maar begonnen vorig jaar..De ge
meente keek hier trouwens al lang uit
naar een ruimte voor educatieve fon
derwijs-) tentoonstellingen. Ik heb al
drie gemeentelijke exposities gehad.
Voor mijn galerie ontvang ik een be
paald bedrag aan huur om de kos
ten te bestrijden'.
COMMUNICATIE
De volgende vraag suggereert hij
heel beleefd zelf. .Heeft Juffer
mans tijd om naast zijn galerie nog
aan schilderen te doen?' ,Ja, dat
kan allemaal best tussendoor. De
ruimte hier is bijzonder geschikt. Bo
ven heb ik mijn atelier, daar werk
ik 's morgens al. En verder als
het 's middags niet druk is. Als je
met mij praat moet je 't eigenlijk ook
hebben over het laboratorium voor
communicatie, dat is mijn uitvin
ding. Het doel is kunst in een vorm
te gieten die bij iedereen overkomt
Ik ben nu bjvoorbeeld bezig met
afbeeldingen van eigentijdse dingen
in de vorm van een tv-scherm.
Hele sporttoestanden staan erop.
De mensen denken dan onmiddel
lijk: hé, dat hebben we thuis ook,
er is direct wat vertrouwds'.
Kijkers die zich overdag ergeren
aan het groenige oog kunnen binnen
kort tekeningen bestellen die ze voor
't scherm moeten bevestigen om gro
tendeels van hun grieven verlost te
worden. Voor Jan Juffermans de zo
veelste poging om het medium teke
ning om te buigen in de richting van
het grote publiek, dat op die manier
heel goedkoop een goede boodschap in
huis kan halen. .Tekeningen en kunst
in het algemeen mogen niets zijn
voor collectioneurs. Die bergen de bol
op in een mapje en dan heb je het
gehad. Ik ben heel erg tegen sacrale
kunst, kunst die met'een" waas van
heiligheid is omgeven'.
WEGWERP
Met dat standpunt maakten de ga
leriebezoekers vorig jaar kennis toen
er in J'34 een expositie van weg-
werpschilderijen werd georganiseerd:
Jan Juffermans: stoel tekenen
kunst waarmee het publiek kon doen
wat het wou, vervaardigd door de
galeriehouder. .Heel wat mensen von
den het een gekke toestand, maar
dat ging later wel over. In mijn idee
past het bijvoorbeeld ook om geen
hoge prijzen te vragen. Ik reken al
leen het arbeidsloon. Mensen die bij
mij in de galerie kopen kunnen sinds
kort gebruik maken van een rijks
aankoopsubsidie van 25 procent. Voor
werk van Zeeuwse kunstenaars geldt
zelfs een percentage van 40'.
Voor de komende maanden heeft hij
weer ettelijke exposities in zijn zwart
leren zakagenda staan. George De
genhart, Guus Romein. Geert v, Fas-
tenhout. Folkert v. d. Willigen en
nog wat Belgen. Provo-leidsvrouwP
Irene Donner-van de Wetering
opent van de zomer een ludieke ten
toonstelling: werk dat iedereen zo
maar in zijn vrije tijd vervaardigt.
Jan komt zelf een keer aan bod met
een uitstalling van toestanden uit het
laboratorium voor communicatie: tv-
schermen met enorme mensenmas
sa's, computervellen, Vietnambeel-
den en een wand met potjes poeder
koffie, die uitnodigend schijnt te wer
ken bij gesprekken over kunst.
Dezelfde onverstoorbaarheid die hij
aan de dag legt bij de constatering
van 'n feitelijkheid als gering bezoek
komt naar voren bij het spuien van
persoonlijke meningen over kunst en
kunstenaars. ,In Zeeland? Daar zit
weinig, maar laten we het zachtjes
zeggen: er exposeren hier Zeeuwen.
Hoe ik Terneuzen vind? Heel leuk,
vooral omdat er zoveel Hollanders
wonen. Nee, nee: dat moet je nou ook
weer niet al te strikt opvatten. Het
zijn hier hele lieve mensjes. Ik heb
veel gelachen. Jammer, het publiek
denkt zo vaak: o, dat is al een oude
kunstenaar, die zal het wel kunnen.
Dan speelt de leeftijd de hoofdrol,
terwijl de man dingen doet die al
lang achterhaald zijn. Een oudere
kunstenaar schijnt eens gezegd te
hebben: die Juffermans. die moet
eerst maar eens een stoel leren teke
nen. Ha, ha... Daar gaat het toch
helemaal niet om. Nee, ik heb hier
echt we! eens gelachen'.
Het rustieke marktplein van Aar
denburg kende in vroeger dagen een
maal per jaar een geweldige drukte.
Dat was In de tijd van de kermis,
toen men van heinde en verre per
tram. per sjees of per fiets kwam
toegestroomd en alles vol stond met
kramen en kermisattracties. Tot ver
in de omtrek was de Aardenburgse
kermis bekend en het gebeurde wel,
dat de tram, die op de Markt moest
rangeren, een half uur nodig had
voordat dit gebeurd was door de ve
le mensen die de rails bezet hiel
den. Dat was met sacramentsdag.
Aanvankelijk werd er een week ker
mis gevierd, later werd dit terugge
bracht tot sacramentsdag en de
daaropvolgende vrijdag, zaterdag en
zondag en thans is alleen nog de
zondag overgebleven en is de ker
mis verhuisd van de Markt naar
de Kaai.
Voor het overige bleef de Markt
de Markt en werden alleen de ge
bouwen wat gewijzigd. Het stoere ge
meentehuis van voor de oorlog da
teerde uit 1864 en was een schepping
van ir G Kalff. In zijn oorspronke
lijke staat had het een hote spitse
toren, welke een fraai aanzicht aan
het gebouw gaf. Deze toren heeft er
32 jaar op gestaan en werd in 1896
afgebroken, omdat er bij storm te
veel schommeling in zat, zodat men
vreesde, dat hij wel eens zou kun
nen instorten. Een deskundige had
tot afbraak in verband met de vei
ligheid geadviseerd. Bij afbraak bleek
dit gevaar evenwel niet aanwezig
te zijn geweest, want de toren bleek
heel hecht gebouwd te zijn en de
afbraak ging dan ook niet zo gemak
kelijk. Toen burgemeester P. Henne-
quln bemerkte dat de afbraak niet
absoluut noodzakelijk was geweest,
was hij zeer ontstemd over het ad
vies van de deskundige, doch Aarden
burg zat met zijn gemeentehuis
zonder toren. Men maakte van de on
derbouw oen platform van waarop
men een mooi uitzicht had en er
werd een grote vlaggestok op ge
plaatst. In de volksmond noemde
men deze ,De Knuppel'. Uit die üjd
stamt het door de Slulzenaars op
Aardenburg graag afgevuurde gezeg
de ,aArdenburg heeft een kaai zon
der water en een stadhui* met eer
knuppel'.
De muziekkiosk dateert uit 1909.
Door Karei Reepmaker en 79 andere
inwoners was in 1908 een verzoek bij
het gemeentebestuur Ingediend om
subsidie te verkrijgen voor .de stich
ting van een muziektempel'. In de
raadsvergadering van 29 oktober 1908
werd er zwaar over gedebatteerd.
Burgemeester en wethouders waren
van mening dat de gemeentelijke fi
nanciën een dergelijke subsidie niet
toelieten. Vorsterman van Oyen.
hoofd der school, was voorstander en
stelde voor om het advies van bur
gemeester en wethuders niet op te
volgen. HU oordeelde, dat de mu
ziekvereniging behoefte had aan een
vaste tent voor haar uitvoeringen en
ook, dat de tent naar het voorbeeld
van IJzendijke, een sieraad zu zijn
voor het marktplein. Prompt daarop
kwam van zijn felle tegenstander,
dokter De Glopper. de reactie, dat
het voorbeeld van IJzendijke niet ge
lukkig gekozen was. In een gemeen
te, waar diefstal, moord, doodslag en
brandstichting voorkomen aldus dok
ter De Glopper. kan men niet zeg
gen dat muziek veredelt. Vorsterman
van Oyen repliceerde daarop met de
opmerking dat dokter De Glopper
leed aan zijn normale kwaal .over
drijving' en hij achtte de ontboeze
ming over IJzendijke eenvoudig be-
lachtelijk.
Ondanks het aanhalen van een groot
aantal dingen die moesten voorgaan
zoals wegverbeteringen, onderwijs,
telefoonverbindingen, 't arrestanten-
lokaal en dergelijke door dokter De
Glopper, werd uiteindelijk toch met
4 tegen 3 stemmen besloten een sub
sidie voor de bouw van een .mu
ziektempel' te verlenen. Maar daar
mee was men er nog niet. Nog twee
vergaderingen waren nodig om uit
gemaakt te zien waar de .tempel'
zou komen. Uiteindelijk werd het
voorstel van burgemeester en wet
houders aangenomen om de .tempel'
zodanig te plaatsen, dat noch het
raadhuis, noch de Wilhelminaboom,
noch de lantaarn voor het raadhuis
gemaskeerd werden.
Achter de muziekkiosk is de oude
gemeenteschool zichtbaar en links
daarvan de marechausseekazerne.
De gemeenteschool werd afgebroken
en in de plaats daarvan kwam een
ambtswoning, aanvankelijk voor het
hoofd der school en later voor de
burgemeester. Een eind achter de
oude school verrees een nieuwe, die
tevens voor het mulo werd ingericht,
en waarvan Vorsterman van Oyen
het hoofd werd. Later zou voor hem
een standbeeld op de Markt verrij
zen nabij de .muziektempel' waar
voor hij zo gestreden had.
Het stadhuis werd nadat het in 1926
geheel was gerestaureerd, in 1944
bij de oorlogshandelingen in en rond
Aardenburg vernield. De toren werd
eraf geschóten en kwam dwars door
hot gebuw in de kelder terecht.
In 1950-1951 verrees op dezelfde
plaats een nieuw stadhuis, dat de
herinnering aan de oorlogsvernieling
in de hal levendig houdt door een
steen met het opschrift: ,Door bom
en krijgsgeweld ging 't raadhuis hier
verloren.
En nu, na zeven jaar, is t scho
ner nog herboren'.
1944-1951.
VAN D EE TOT H0NTENISSE
Verstraeten kan
nu alleen
nog werken
met het
tafelbiljart
AXEL In de woonkamer van de fa
milie Verstraeten aan de Axelse Ka
naalkade. staal een fraai tafelbiljart
oon Frits (Zij weet er heel behendig
mee om te springen, maar helemaal
je ware is het niet... Zeker niet als je
zelf tien jaar op de groene mat hebt
gestaan. Frits Verstraeten, succesvol
le rechtsbuiten in het eerste van Axel,
voetbalt niet meer. Een knieblessure,
nog nét geen voetbalknietje, maakte
enkele iceken geleden een eind aan
zijn carrière. ,Het gaat eigenlijk om
meerdere blessures,' vertelt hij. An '62
brak ik een sleutelbeen in een wed
strijd tegen Zeelandia, in '6-5 kreeg tk
een enkelbreuk toen we tegen Kaaise
Boys uitkwamen en 5 november van
het vorig jaar was er dat gezeur met
die knie.' De trainer van Axel, de heer
Van de Velde kwam toen hij van
Frits' plannen hoorde paar keer
langs om hem tot andere gedachten
te brengen, want geen enkele club
ziet een goede speler graag gaan.
Verstraeten heeft vervolgens nog een
tijdje gevoetbald maar enkele weken
geleden zette htj toch definitief een
punt achter zijn carrière. Met gekke
is dat ik nu ook zelden meer aan wed
strijden ga kijken. Dat zou met goed
voor me zijn. Misschien als ze straks
het kampioenschap halen, ja, dat wil
ik wel zien.' De Axelse speler begon
op zijn tiende en zes jaar later zat hij
al in het eerste elftal. Voetballen was
zo'n beetje een familiesport, ik deed
het direct al graag. Nu heerste er in
Axel een bijzonder fijne sfeer, dat
scheelt naluurlijk ook. Er is een reus
achtig teamverband, vooral in het eer
ste.' Zijn mooiste herinneringen be
waart Verstraeten aan de wedstrijd
om het kampioenschap van de derde
klas, op 1 nov. 1964. Tijdens de afge
lopen competitie scoorde htj boven
dien in de laatste minuut 't winnende
doelpunt tegen Terneuzen. En dan die
bijnaam, Fré Kanon, hoe zit het daar
mee t ,Die was er ineens, na een goed
schot. Ik weet het ook niet hoe ze
daar aan komen.' Een insider heeft
hem eens gekenschetst als een voet
baller, die niet mooi maar wél bij
zonder hard speelt, een vechter van
de eerste orde. Verstraeten haalt er
de schouders over op. Een harde vech
ter, maar heel bescheiden
In Spanje, Italië, Zuid-Frankrijk
en de eilanden in de .Middellandse
Zee draait het wïelerseizoen nu op
volle toeren. Maar ook in onze om-
gering worden wij niet ingang van
het komende weekeinde met het nieu
we seizoen geconfronteerd. Zoals
reeds gemeld gaat zaterdag a s de
klassieker .Omloop van het Volk' te
Gent van start. En zondag 3 maart
Kuurne-Brusse.I-Kuurne. In Rijsber-
gen (Noord-Brabant) is er een koers
voor amateurs, nieuwelingen en ad-
spiranten. Aanvang één uur.
Maar ook in Zeeuwsch-Vlaande-
ren begint zondag het seizoen, name
lijk in Oostburg waar het clubkam
pioenschap van de ren- en toerclub
.Theo Middelkamp* wordt verreden.
Kampioenschappen liggen er klaar
voor de amateurs, nieuwelingen en
adspiranten van die bekende Zeeuw
se club.
Voor degenen die het berichtje
wellicht over het hoofd hebben ge
zien, heliben we nog een nieuwtje.
De KNWU heeft aan de organisato
ren van de Ronde van Frankrijk ge
vraagd met twee Nederlandse ploe
gen te mogen uitkomen. De gedach
te gaan nu al uit naar een A-ploeg
met ouderen en een B-ploeg met jon
ge renners, 't Zal geen eenvoudige
zaak worden maar 't kan. Andere
landen kunnen het ook, waarom wij
dan niet
Nog een paar wedstrijddata. De
provinciale kampioenschappen zullen
worden verreden op 29 of op 30 juni.
(De Zeeuwse in Terneuzen?). Het
wegkampioenschap voor nieuwelin
gen en adspiranten zal op zaterdag
13 juli te Zandvoort worden verre
den. Dat voor amateurs en dames op
zaterdag 27 Juli te Beek en dat voor
profs op zondag 28 juli, eveneens te
Beek (L). Nu nog een paar interna
tionale klassiekers voor de volgende
maand: 8-15 maart Parijs-Nice, 19
maart Milaan-San Remo en 31 maart
de Ronde van Vlaanderen.
Tot slot van deze varia een ver
zoekje. Als u deel uit maakt van
een wielercomité of vereniging en u
wilt iets over de koers in uw stad,
dorp, wjjk of buurtschap in dit ru
briekje hebben, stuur ons dan een
dag of tien van te voren lets over
die boers. Categorie, uur van aan
vang, geschat aantal deelnemers,
paar bekende namen, winnaar vorig
jaar en andere bijzonderheden. Een
paar krabbels la ons al voldoenden
Adres: PZC, Postbus 51, Terneuzen.
Nog tijd om te schilderen
