Spaarbekkens water maken van
Biesbosch-boeren
ZELANDICA
elke.
week
VLUCHTELINGEN
LANDBOUWER C. DE JONGE MOET VERTREKKEN
PARADE
EINDE VAN
PIONIERS-
BESTAAN
Jeugdactiviteiten
in Waterlandkerkje
lees 6 maanden HP voor maar f 6.50
12
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 29 FEBRUARI 1968
i ADVKKTEXTIRi
C. DE JONGE
weten niet waar aan toe'.~
Uit-gepionierd
BIESBOSCH In samenwerking
met liet provinciaal bestuur van
Noord-Brabant heeft de gemeen
te Rotterdam een grootscheeps
plan voor de aanleg van spaar
bekkens in de Iïiesboseh op tafel
gebracht. Op deze manier moet
de drinkwatervoorziening voor het
waterweggebied tot 2000 worden
veilig gesteld. Het plan is goed
ontvangen en heeft inmiddels de
instemming van het rijk. Toch zit
ook hier weer een zwarte kant
aan: veertien landbouwbedrijven
moeten uit deze bijzondere archi
pel verdwijnen. Wat dit voor de
Biesbosch-boprcn na tientallen ja
ren pionieren betekent blijkt uit
nevenstaande reportage. Een van
onze verslaggevers bezocht het be
drijf .De Vluchtelingen' van de uit
Zeeland afkomstige C. de Jonge.
Zeehengelwedstrij d
te IJzendijke
Het zeehengelcomité te IJzendijke is
weer al bezig met de voorbereidingen
voor het internationaal zeehengelcon-
cours welke ieder jaar langs de oevers
van de Westerschelde wordt gehouden.
Dit jaar zal de wedstrijd op zondag 12
mei van 12.30 tot 15.30 uur plaatsvin
den. Ieder jaar doen aan dit concours
tussen de 800 en 900 sportvissers mee.'
Het is voor de 12e maal dat dit visfes-:
trjn wordt gehouden.
ADVERTENTIE
De Zachte Hollandse
KOSJAK
_vA^
(Van een onzer verslaggevers)
glESBOSCH Hij moet straks zijn biezen
pakken in de Biesbosch. Zijn boerderij ,De
Vluchtelingen' zal over een paar jaar worden
geïnundeerd. Niet zoals dat in het verleden al
zo vaak bij stukjes en beetjes is gebeurd, met
een bresje hier en een doorbraakje daar, maar
totaal. Niet door opgezweept rivierwater, maar
met toekomstig drinkwater, koel berekenend
in grote reservoirs binnengelaten. En omdat
zijn boerderij precies binnen de lijnen van die
spaarbekkens valt, zal dat het definitieve einde
van de exploitatie zijn. Landbouwer C. de Jonge
(57) zit al zevenendertig jaar in de Biesbosch.
Daarom alleen al kan hij het maar moeilijk ver
kroppen dat hij er nu weg moet.
De Jonge is van oorsprong een Zeeuw. En hij
is niet de enige in de Biesbosch. Het gebied van
grienden en riet, waarin zicli door de eeuwen
heen een unieke archipel van riviereilanden en
platen heeft gevormd, doorsneden met een laby
rinth van killen en moerasstroompjes heeft
tientallen migranten uit Zeeland onder de agra
rische ondernemers.
Van 's-Heer-Abtskerke uit is
De Jonge naar de Biesbosch ge
trokken. Tot drie keer toe heeft
hij in dit landbouwpioniersge-
bied zijn bedrijf opnieuw moe
ten opbouwen. ,Maar ik heb het
graag gedaan', zegt hij content.
,Het is me de moeite dubbel en
dwars waard geweest. Je woont
en leeft hier erg afgelegen. Dat
wel. Er staat tegenover dat je
als een vogel zo vrij bent. Mijn
enige contact met de buitenwe
reld: de telefoon en de boot'.
Landbouwer De Jonge houdt daar
van. Het wat onbeschermde boeren
bestaan. steeds opnieuw belaagd door
het opstuwende water, heeft hem
steeds aangetrokken. Hij bezit nu
een bedrjjf van 100 hectare: 50 hect
are hoogproduktieve landbouwgrond
en 50 hectare water. Lichte klei
grond van goed structuur, die soms
topopbrengsten levert. Daar staan
uiteraard veel moeilijkheden naast.
En nu doet de drinkwaterbehoefle
een beroep op dat Biesboschgebied.
Speciaal het drinkwaterlei dingbe-
drijf van de gemeente Rotterdam.
Sinds het eind van de vorige eeuw
heeft men daar in de Maasstad het
oppervlaktewater van de Rijn opge
vangen. Dat is lang goeu gegaan,
maar een jaar of tien geleden kwa
men er grote moeilijkheden: de kwa
liteit van het water holde achteruit
en soms kon de rivier niet voldoende
water leveren om de kranen goed
onder druk te houden. Daar kwam
dan nog b|j, dat het zeewater steeds
verder de Nieuwe Waterweg kwam
oprukken. Het waterleidingbedrijf
kreeg jaren terug te maken met
een complete .zouünvasie'.
SEIN
zaam maar zeker groter gemaakt.
In de oorlog werd zijn bedrijf ver
nietigd. Hij zat tussen de vuurlinies
van Duitsers en geallieerden, hij hielp
onderduikers en deed nog zoveel
meer. Toen alles voorbij was heeft
hij .De vluchtelingen' herbouwd. Een
royaal complex bedrijfsgebouwen
mot aan weerskanten een huis. In het
ene woont hij zelf, aan de andere
kant een van zijn zoons.
HOE LANG NOG?
Hoe lang nog? Veertien landbouwers
houden er al rekening mee dat bet
niet zo erg lang meer zal zijn. Hun
hectares en gebouwen liggen binnen
«Ie op tekening uitgezette dijken van
<le toekomstige spaarbekkens. Ze heb
ben zieli al min of nieer verzoend
met het idee, dat het vertrek nadert.
Maar het is een vertrek onder pro
test ,Ik begrijp wel dat Rotterdam
dit gebied voor de watervoorziening
hard nodig heeft. Tuurljjk, het is een
algemeen belang. Maar als zoiets
moet gebeuren, moeten er ook royale
compensaties worden gegeven aan de
gedupeerden.'
En dat laatste is voor landbouwer
De Jonge nog een mistige zaak.
Zeker, er is al vrij snel nadat
de plannen van Rotterdam bekend
werden een commissie van toe
komstige gedupeerde landbouwers
fevormd. Die stelde zich voor om
e belangen van de in hun be
staan bedreigde boeren zo krach
tig mogelijk te verdedigen. Maar
geen enkele poging heeft tot nu
toe de onzekerheid kunnen door-
.We weten niet waar we aan toe zijn',
stelt De Jonge wat in mineur vast.
Hij heeft zjjn laarzen aangeschoten
en troont ons mee over het erf van
zijn boerderij aan het water. De
transporten van de landbouwproduk-
ten naar de aanlegsteiger voor zijn
woning hebben in het afgelopen na
jaar weer diepe moddersporen ach
tergelaten. Hij wijst over zijn vijftig
hectare, die er voor het wintersei
zoen wat kaal bijliggen. ,We weten
nog niets', herhaalt hij. .Niet hoe
men ons schadeloos wil stellen voor
de enorme investeringen, die*we in
onze bedrijven hebben gestoken; niet
hoe we straks verder moeten: niet
of we ooit wel in aanmerking zul
len komen voor vervangende land
bouwgrond in bijvoorbeeld de IJssel-
meerpoiders.'
Wel hebben de boeren ondervonden,
dat er in Rotterdam harde zaken
lieden ziten, die lijnrecht redeneren.
En dat houdt dan eigenlijk dit in: de
gedupeerden kunnen niet zo snel een
voet aan de grond krijgen.
Er is overigens inmiddels wei over
leg met Rotterdam op gang geko
men. De bedreigde landbouwers wil
len oen redelijke schadevergoeding,
waarmee ze straks elders een be
drijf kunnen aankopen of opbouwen.
En vooral dat laatste is in Neder
land beslist, geen gemakkelijke stap.
Er zal dus snel een beslissing moe
ten worden genomen. In liet belang
van alle partijen.
De voortvarendheid van Rotter
dam bij de grondige aanpak van
zijn drinkwatervoorziening daar
op afstand In de Biesbosch houdt
tegelijk ue verplichting in dat ei
een even snelle als elegante op
lossing voor de daarvandaan ver
dreven boeren moet komen.
ctoc
AR-statencentrale
Vlissingen bijeen
KOUDEKERKE De statencenlrale
Vlissingen van de AR-kiesverenigingen
.Nederland en Oranje' (omvattende de
kiesverenigingen Vlissingen. Souburg.
Koudekerke, Biggekerke en Zoutelande)
belegt op zaterdag 2 maart aanstaande
in het jeugdgebouw achter de gerefor
meerde kerk van Koudekerke een ver
gadering. De Zeeuwse gedeputeerde J.
van den Bos zal in die bijeenkomst een
u ,er provinciale
Kerknieuws
NED. HERV. KERK
Beroepen te Waddïnxveen (vac. J. Ver-
welfus) drs A. Noordegraaf te Olde-
broek; te Vlaai-dingen (vac. G. Bles
broek) J. Bogaard te Ernst; te Olde-
broek (toez.) C. van Bart te Putten.
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Box Hill (Victoria,
Australië) W. B. den Brave te Dande-
nong (Victoria, Australië) (reformed
church) voorheen predikant te Dord
recht; te Bunde (Did) D. Averes, kand.
te Osterwald (Did); te Veenhuizen I.
van Til, laatstelijk predikant bij de
geref. kerken (vrijgemaakt) te Hauler-
wijk.
Bedankt voor Murmerwoude J. W. Bats
te Marknesse.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Hoofddorp A. Hoogerland
te Werkendam.
VRIJE EVANG. GEM.
Beroepen te Amsterdam-Zuid J. Ver
boom te Dordrecht.
Voor Rotterdam was dat bet sein
om afdoende maatregelen te nemen.
De drinkwaterleiding begon naar an
dere mogelijkheden uit te kijken.
Mogelijkheden om in de toekomst
de enorme vraag naar drinkwater
van een bijna miljoenenbevolking,
van een reusachtig havengebied en
van een industrieconglomeraat goed
te kunnen blijven beantwoorden en
bovendien water van goede kwaliteit
te kunnen leveren. De bouw van een
nieuw produktiebedrijf (tevens zui
vering) was de eerste stap. Het
kwam op de zogenaamde Berenplaat
te staan, dichtbij de havens èn Bot
lek-Europoort. En het kreeg een
spaarbekken om water in op te slaan
met een nuttige berging van 8 mil
joen kubieke meter. Tot 1980 kun
nen we daarmee vooruit, redeneerde
Rotterdam.
Maar met die conclusie formuleerde
de Maasstad meteen voor zichzelf
de opdracht om nog verder vooruit
te kijken. Hoe na 1980? Uitvoerige
studies wezen de weg naar een gron
dige ommezwaai van het tot dan toe
gevoerde drinkwaterbeleid: zoeken
naar een tweede bron naast de
steeds verder vervuilende Rijn-
Rotterdam wilde water gaan putten
uit de rivier de Maas. De afvoer van
water daaruit is minder constant,
maar de kwaliteit is stukken beter.
Om de Maas te ontmoeten moest
Rotterdam overigens toch zo'n der
tig kilometer van huis, naar de Bies
bosch. In overleg met de provincie
Noord-Brabant begon men een plan
uit te werken. Er zouden in het
tweestromenland van de Biesbosch
spaarbekkens (Indrukwekkende re
servoirs moeten worden aangelegd
om daarin bfj grote rivierafvoeren
flinke voorraden drinkwater op te
slaan, die men dan zou kunnen aan
spreken zodra de rivieren karig zijn
met de levering. Via grote transport
leidingen moet het water uit die
spaarbekkens dan naar Rotterdam
worden gevoerd.
Voor Rotterdam was de Biesbosch
een gebied, waar men de waterlei-
dingzaken grootscheeps zou kunnen
aanpakken. Op papier heeft men -
dat «lan ook maar meteen gedaan.I
Een groot gehied van de Zuidwaard,
het meest ruige Biesbosohgedeelte, i
zal veranderen in spaarbekkens. Sa
men zullen die reservoirs een op-;
pervlakte bestrijken als die van de
Reeuwijkse plassen. Voorlopig is de
totale inhoud gesteld op 140 miljoen'
kubieke meter.
ÉÊN CATEGORIE
De ambitieuze plannen van Rotterdam
zijn over het algemeen gunstig ont
vangen Anderen zullen er straks'
van kunnen meeprofiteren. Noord-i
Brabant in ieder geval. Zeeland mis-]
schien Kortom: in het geheel van;
de Nederlandse drinkwaterleiding-
problematiek is het een belangrijk
initiatief.
Maar zoals altijd is er nu ook weer
één categorie, die. er met een zeer
bedenkelijke trek om de mond tegen
aan zit te kijken. Het zijn de ge
dupeerden. de boeren die voor de'
spaarbekkens de grond moeten Ie-!
veren. Pioniers al.s De Jonge, diei
soms tientallen jaren lang op hun
eigen bedrijf als het ware een eigen
waterschapsbeleid hebben gevoerd.
Boeren in de Biesbosch was geen een
voudige. maar wel een boeiende zaak.
De Jonge beeft, zelf inpolderingen'
verricht, hij heeft zijn bezit lang-<
Brugge heeft kosten nocht moeite gespaard
om de vaarweg tussen de stad en de zee
open te houden. Spijt alle werk en alle onkos
ten was het stroomgebied van de Zuid-Leie niet
in staat voldoende water te leveren om (Ie ver-
slibbing van de Reie en van het Zwin blijvend
tegen gaan. Thans blijft van liet befaamde
Zwin slechts een kleine kreek over'.
Dit citaat uit de bijdrage tot de historische geografie van de
streek rondom Brugge, door M. C<x>maert, in de handelin
gen der maatschappij voor geschiedenis en oudheidkunde te Gent.
1967. bewijst eens te meer dat heel de problematiek van de kust
vlakte. de bedijkingen en de afwatering, onderwerp van studie
blijft. Uit de ontwikkeling van het onderzoek blijkt hoe groot het
aandeel is geweest van de bodemkunde voor de bewonlngsge-
schiedenis van dit gebied. In de 10e eeuw was het uitgestrekte
schorreland langs de Vlaamse kust geheel in gebruik als schapen
weide. .Waarschijnlijk waren enkele vluchtheuvels ingericht als
woonplaats'. Waren vroeger slechts enkele van deze vluchtheuvels
bekend, thans heeft de schrijver hiervan nog een aantal opge
spoord. Uit het feit dat het dorp Klemskerke in de Blanken-
bergse Watering enkele jaren vóór 1000 belangrijk genoeg was om
een kerkje te vestigen leidt de schrijver af, dat de Evendijk in de
tweede helft van de 10e eeuw is gemaakt. In de eerste helft van
de 11e eeuw vinden we in Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen dijkna-
men. Terecht heeft Coornaert de vraag gesteld wie na de bouw
van de dijken zorgde vooi de afwatering, wie het beheer had
over de zeewering, kortom wie verantwoordelijk was voor
de belangen van de gemeenschappelijke ingelanden. ,Het moet ze
ker in het begin van de 11e eeuw nodig geworden zijn een geheel
van vaste reglementen op te stellen'. De bijdrage die de gelan
den dienden op te brengen voor de gemeenschap werd vast
gesteld per gemet, dat is de oppervlakte gron<i, die in één
dag door één ploeg kan omgewerkt worden (44 aren). Deze bij
drage werd ieder jaar per gemet ges<rfioten, vandaar de naam
watergeld of -geschot. .Wanneer de zeewering grote kosten vroeg,
werd een dijkgeld geschoten', vandaar dljkgeschot.
Brugge had alle belang bij een goede uitweg naar zee. naar de
zeearm in welks monding de eilanden Kadzand en Wulpen
lagen, die in 1187 als Swen vermeld wordt. Swen 13 Zwin en ls
evenals Scheure, Ede en Vliet een benaming voo: een natuurlijke
waterloop in de kustvlakte ten noorden vanBrugge. Door aan
deze namen bepaalde toevoegingen te doen ontstonden geleidelijk
eigennamen. Voor de grootste stroom van de streek was evenwel
de naam 't Swin, het Zwin, voldoende. Het Zwin reikte niet
tot aan Brugge, liggend aan een waterloop, die reeds in de 12e
eeuw Reie heette. Brugge had alle belang bij een goede water
beheersing uit de zandstreek, eigenlijk bij heel de afwatering
ten zuiden en noorden van de stad. Al de maatregelen die Brugge
in de loop der eeuwen heeft ondernomen om de wa.teraf- en
toevoer te regelen, konden de voortschrijdende verandering van het
Zwin niet verhinderen. Zelfs de sluis te Damme kon men niet
vrij houden van slib. De studie van Coornaert geeft een goed
overzicht van alle moeite die zich Brugge heeft getroost het
water zodanig te beheersen, dat het dienen kon om de vaarweg te
doorspoelen, om het overtollige water goed af te leiden en om de
stad van fris drinkwater te voorzien.
Jaarvergadering
oorlogsslachtoffers
in Vlissingen
De Nederlandse bond van oorlogsslacht
offers houdt zaterdag 2 maart in het
Scheldekwartier te Vlissingen de alge-
men jaarvergadering. Tijdens deze vcr-
filESBOSCH Het t.t een avon
tuurlijk bedrijf geweest, daar in
de boerderij J)e Vluchtelingen'
van de uit Zeeland afkomstige C.
de Jonge. Maar straks is het. af
gelopen. Het bedrijf komt midden
in de spaarbekkens voor Rotter
dams drinkwatervoorziening te
staan.
Op deze vergadering z^al ook aanwezig
zijn de erevoorzitter, de commissaris
der koningin in Zeeland, 's Middags
is er een ontspanningsprogramma door
het miniatuurcabaret van W. de Graaf
uit Middelburg.
OPPASSEN OP NIEUWE
WEG OOSTBURG-ZUIDZANDE
OOSTBURG De sedert enkele dagen
voor het verkeer opengestelde nieuwe
provinciale weg Oostburg - Zuidzande
heeft al enkele automobilisten de schrik
op het lijf gejaagd, doordat door op
vliegend split de voorruit van hun auto
sneuvelde. Het nog niet geheel afge
werkte wegdek ligt met eon laag ffine
steensplit bestrooid. De automobilisten
die van deze weg gebruik maken zul
len er goed aan doen te begrijpen, dat
de geplaatste borden met maximum
snelheid 50 km. verboden in te halen
en losse steenslag er niet voor niets
zijn geplaatst.
AVRO-Regiovizier
over Biesbosch
HILVERSUM Het maandelijkse
AVRO-programma van gewestelijke
actualiteiten .Regiovizier'brengt aan
staande zaterdagavond ook een re
portage over de door drinkwaterlei
ding-spaarbekkens bedreigde boeren
m de Brabantse Biesbosch. De corres
pondent voor zuidwest Nederland van
<i!t programma heeft Interviews met
landbouwer C. de Jonge en de direc
teur van het Rotterdams Drinkwater-
leidlngbedritf, ir C. Lugthart (za
terdag 19.03-20,00 uur, Nederland-2).
f ADVERTENTIE/
de matras waarop u
werkelijk uitrust
WATERLANDKERKJE Het actie
comité .Waterlandkerkje' heeft het ini
tiatief genomen om voor de opgroeiende
jeugd Doven de lagere schoolleeftijd
iets aan ontspanning te organiseren
Uit een overleg met de jeugd is komen
vast te staan dat daarvoor voldoende
belangstellng ls. Er is inmiddels al
een jeugdclub gevormd met een voor
zitter, secretaris en penningmeester uit
de kring van de jongeren.
Men is al bezig een toneelstuk In te
studeren en het is de bedoeling dat
daarvan nog dit voorjaar een opvoering
zal worden gegeven. Daarnaast zal nog
aan andere ontspanning worden gedaan.
Om een en ander financieel rond te
krijgen zal op de bevolking van Water
landkerkje een beroep worden gedaan,
via een loterij.
Vergadering fok- en
controlevereniging
.Walcheren'
De fok- en controlevereniging .Walche
ren' houdt vanavond, donderdag, de al
gemene vergadering in café-restaurant
.De Brasserie' te Middelburg. De agenda
voor deze bijeenkomst vermeldt onder
meer de behandeling van de begroting
1968, bestuursverkiezing, technisch laar-
verslag en een inleiding over .Fokken
of gokken' door dr R. M. Bnrkema,
dierenarts te .Middelburg.
Het technisch Jaarverslag maakt mel
ding van een vooruitgang van het leden
tal, ondanks het feit, dat er in het
afgelopen jaar weer een aantal vee
houders hebben bedankt wegens bedrijfs
beëindiging. Het ledental steeg van 118
in december 1966 tot 1202 in december
1967. Het aantal geschetste kalveren
steeg van 630 tot 720; het aantal ge
controleerde melkkoeien van 1195 tot
1407.
De agrarische dagen 1968 zullen worden
gehouden op 12 en 13 juli in Domburg.
De bemiddeling in aankoop en afzet
van fok- cn gebruik9vee heeft in 1967
een omzet te zien gegeven van 155.485,1
aldus blijkt uit het Jaarverslag.
ADVERTENTIE
aanbod:
HP dringt u geen over
tuigingen op. HP is vóór
alles geïnteresseerd in
mensen en wat zij te
zeggen hebben. Zij spre
ken voor zichzelf en u, u
denkt er het uwe van.
HP volgt de grondregel
van de moderne journa
listiek: onbevangen kij
ken en luisteren. Weinig
mensen (en weinig kran
ten) doen dat.
Hoe gewetenloos is het
neo-fascisme? Vraag
gesprekken met NPD-
leider Von Thadden en
de Waalse rexist Deb-
baudt. Bob Spaak en de
sportverdwazing. Vader
van de popart Robert
Rauschenberg. De Fe
bruaristaking herdacht.
Is literatuur overbodig?
Twistgesprek tussen re
gent Willem Brandt en
nieuw realist K. Schip
pers.
Haagse Post
M
nu
Nu kunt u voordelig ken
nismaken met HP. Tijde
lijk geldt een korting van
zes gulden op een half
jaar-abonnement. Schrijf
vandaag aan HP. afd.
abonnementen, postbus
211, Amsterdam, onder
vermelding van de letter
A. Bellen kan ook: (020)
12 82 30. Losse num
mers: in elke kiosk voor
65 cent
