EEN MUSEUM VOOR
DE AARDENBURGSE
VONDSTEN
MET ALLE WINDEN
IN SCHOONDIJKE
MEEWAAIEN
De brug over het Axels kanaal
AARDENBURG Ir J. A. Trimpe Burger, van de Rijksdienst
voor Oudheidkundig Bodemonderzoek uit Aardenburg tref je
deze sneeuwerige en slikkerige januarimaand zelden in gewone
doen aan. Tenminste, wanneer daaronder graafwerk naar ar
cheologische vondsten wordt verstaan, want dat ligt nu stil. De
oogst van zeven jaar secuur ontginnen' wacht op een grondige
inventarisatie en op een museum. Ter geruststelling: in Aar
denburg wordt aan beide zaken met voortvarendheid gewerkt.
In 3963 kocht de gemeente een pand
aan de Marktstraat. Het was de be
doeling dat deze kruidenierswinkel
uiteraard na een forse verbou
wing het museum aan de Markt
ging vervangen. Dat betrof een voor
malige brandweerkazerne, zodat
Aardenburg met het gebouw aan de
Marktstraat eigenlijk nu pas offici
eel een mogelijkheid krijgt om de
talrijke opgravingen op een verant
woorde wijze uit te stallen. Ir Trim
pe Burger ls met de indeling van
het museum belast en Aardenbur
gers zien hem dan ook regelmatig
(,in burger' en zonder laarzen) rond
lopen in het stadscentrum. ,Ik wil er
in ieder geval geen oudheidkamer
van maken, zoals zoveel plaatsen
hebben. Het wordt juist mijn bedoe
ling om de aandacht te vestigen op
de paleonthologie, de geologie <"n de
archeologie. Daartoe brengen we al
het opgravingsmateriaal bijeen,
waarbij zeer zeker ook gelet wordt
op de didactische waarde, voor scho
len en dergelijke. De mensen van de
middelbare scholen in Oostburg bij
voorbeeld zijn bijzonder enthousiast
over deze opzet.' By het samenstel
len van de collectie put ir Trimpe
behalve uit eigen materiaal, dat
staat opgeslagen in zijn kantoor, uit
particuliere collecties van andere zij
de. Er zijn al aanbiedingen van bo
ven' de Schelde, een zaak die men
gedeeltelijk samenspeelt met de pa-
leonthologische werkgroep van het
Zeeuwsch Genootschap.
De binnenkant van de voormalige
middenstandszaak van mevrouw Bas
ting is voor dit hele project grondig
opgeknapt. De wirwar van kamers
en kamertjes werd gesloopt en er
ontstonden ruime zalen: twee op de
begane grond, één op de zolderetage,
daarboven. De architect A. Verhoe
ven uit Den Haag, die een belangrijk
aandeel heeft bij de reorganisatie van
het ryksmuseum van oudheden in
Leiden, verleent medewerking by de
realisering van de plannen. De grote
zaal na de Ingang zal geheel worden
Ingenomen door vondsten uit de Ro
meinse tijd en de prehistorie. De
heer Boersma, van het koninklijk
kabinet van munten en penningen,
richt er een vitrine in met Romeinse
geldstukken en uit een bijkomende
muntgrafiek krijgt de bezoeker een
inzicht van de soort munten die er in
Aardenburg voorkwamen. .Dit ls be
langrijk om te weten te komen wel
ke periode voor de stad op de voor
grond trad. Dat blijkt bijvoorbeeld
uit de hoeveelheid munten van een
bepaald tijdperk.' aldus ir Trimpe.
Op de bovenverdieping brengt men
de afdelingen paleonthologie, geolo
gie en de schelpencollectie onder. Er
zal een apart hoekje worden 'Amen-
gesteld van archeologische vondsten,
die niet direct wereld (of streek-)
schokkend waren, maar die wel in
teressant studiemateriaal opleveren.
,Het enige dat tn de verte nog her
innert aan de oudheidkamer is een
keuken, die we 17e eeuws willen in
richten.' Dichter naar het heden
hoewel nog niet ai te dicht neigt
ook de middeleeuwse afdeling, waar
voor de tweede zaal op de begane
grond geschikt zal worden gemaakt
De tuin van het gebouw krijgt een
aparte bestemming. Ir Trimpe wil er
kruiden en interessante planten kwe
ken, waarvoor de toeristen -vaai
schijnlijk wel Interesse hebben.
OPGRAVINGEN
In de sector opgravingen is het dit
jaar zo verwacht hij wat
minder druk. .We hebben alleen
wat kleinere projecten op hec oog.
een veertiende eeuwse oven, op het
terrein van de Mariakerk een stuk
muurwerk uit de Romeinse tijd en
bij de oude gasfabriek, die nu wordt
gesloopt, een Romeinse waterput.
In Oost-Zeeuwach-Vlaanderen willen
we 'n onderzoekje verrichten in de
oude stad van Axel naar vondsten
uit de oude steentijd'.
Normaal door gaat de inventarisa
tie van monumenten in Zeeland voor
de monumentenlijst. Voor 1969 staat
er een opgraving op het program
ma naar een Romeins grafveldje.
Vorig jaar stuitte men op de rand
ervan en ir Trimpe heeft goede
hoop dat dit bemoedigende begin
vervolgd kan worden.
De grote vraag bij al deze activi
sten blijft: was Aardenburg een
militaire, dan wel een burgerlijke
vesting? .Hier doet zich het merk
waardige feit voor dat deze stad
met het Belgische Oudenburg en
Brugge een vierkant grondplan
(straten-)plan heeft, terwijl de an
dere .burgen' (Middel-, Sou- en
Oostburg) juist een ronde structuur
vertonen'.
In de bijna 8 Jaar dat er in Aarden-
burg archeologische vondsten zijn
gedaan als je alles zou willen
opgraven heb Je nog wel tien jaar
nodig", zegt ir Trimpe kwamen
er vijf skeletten boven. Het afge
lopen jaar deed men een zeer bij
zondere vondst: een skelet in hurk-
houdlng, een begraafwijze die voor
al in het noorden van het land
voorkwam en ook wel in Denemar
ken en Duitsland. Ebt zou kunnen
wijzen op een Noorse inval in Aar
denburg. dat. en deze theone lijkt
mede daardoor niet onwaarschijn
lijk, rond 270 verwoest zou zijn
door benden uit Scandinavië. Rond
170 begonnen zij met hun activitei
ten en het Romeinse antwoord daar
op was de aanleg van de Litus
Saxonlcum, een stelsel van forten
langs de kust van Engeland en het
vasteland. Daarmee schijnt in de
3e eeuw het eerste begin te zijn
gemaakt.
Om over de plaats van de Zeeuws-
Vlaamse stad binnen het geheel eni
ge zekerheid te hebben blijft doel
bewust onderzoek noodzakelijk.
Tot nu toe kwam het vaak voor dat
ir Trimpe en zijn medewerkers
.noodprojecten' moesten uitvoeren
op plaatsen waar daartoe nog kor
te tijd de kans bestond, doordat
er bouwplannen werden uitgevoerd.
Het systematisch onderzoek van do
gemeente bleef daardoor wat op de
achtergrond. In de toekomst wil
men echter juist deze zaak aanpak
ken, waarbij vooral de omgeving
van de Mariakerk (Aardenburgs oud
ste godshuis, waarover al in de 8ste
eeuw wordt gesproken) de aandacht
heeft.
-Vlaanderen
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
WOENSDAG 24 JANUARI 1968
Graven bij de Aardenburgse St-Baaf
SCHOONDIJKE Iedereen kan met alle winden mee
waaien. Althans wanneer hij met zijn auto, zijn brommer of
zijn fiets in de buurt uan dit stukje Schoondijke rijdt. Bres-
kens ligt op de wegwijzer van de ANWB broederlijk één ki
lometer naast Vlissingen. Maar dat weet de gemiddelde weg
gebruiker wel beter en als hij het niet weet: wel, dan wach
ten hem op het kolossale veerplein van het dorp aan de
Schelde de nodige verrassingen. Amsterdam blijkt, ook voor
de mensen van de ANWB, in dit stukje Nederland zo ont-
zaglijk ver weg, dat het op het bord genoegen moet nemen
met een bescheiden plaatsje onder .Middelburg'Om van de
afstand helemaal maar te zwijgen... Trouwens, wat te den
ken van JJzendijk' (een aanduiding die de onderste linker
flank in beslag neemt). Duidelijk een misser van de mensen
die zich bezighouden met de bewegwijzering. Of was het de
hand van de schilder? Die verzuimde nog heel even rechts
te houden na de ,k'...
(Foto PZÖX
Toen rond de eeuwwisseling de gro
te kanaalwerken werden uitgevoerd,
kreeg Sluiskil daarvan ook een flink
deel te verwerken. Het was de oost
kant van het dorp dat de klappen
kreeg, want het kanaal werd daar
toen, in tegenstelling met nu, aan
die kant verbreed. Voordat de wer
ken een aanvang namen stond er een
rij woningen vanaf de oude voet
brugde zogenaamde Blauwe brug'
langs het kanaal in de richting
van de Axelse Sassing. In 1901 moes
ten al die woningen afgebroken icor-
den om plaats te maken voor de
scheepvaart. De langs het latere
Axelse kanaal staande woningen kon
den gedeeltelijk blijven staan. De
enige jaren geleden afgebroken wo
ninkjes onder de kranen van de
NSM waren een overblijfsel van dat
woongedeelte van Sluiskil.
Bij het opstellen van de plannen
voor de aanleg van het kanaal van
Sas van Gent naar Terneuzen werd
tevens een zijarm over Axel in de
richting van Hulst ontworpen. Het
graven van het kanaal duurde van
1825 tot 1827. Het zogenaamde Axel
se, Gat bleef toen bestaan en van
het graven van een kanaal naar
Hulst kwam niets.
Tijdens de vorige kanaalverbreding
werd dit Axelse Gat ingepolderd
waardoor de huulige Axelsevlakte
ontstond. Daarmede kwam toen ook
het zuid-westelijke kanaalboord van
het Axelse kanaal tot stand. Hier
door ontstond er behoefte aan een
verbinding vanaf Sluiskil met ge
noemde Axelsevlakte en op de plaats
waar, na de verbreding van het ka
naal, het zijkanaal een aanvang nam,
werd in 1904 de draaibrug ge
bouwd die op deze foto is afgebeeld.
Velen hebben deze brug gekend want
ze lag er tot de ingang van dat zijka
naal verbreed moest worden in ver
band met de bouio van de NSM in
de jaren 1928-1929. Die ingang werd
toen zodanig verbreed, dat er een
ligplaats ontstond voor zeer grote
schepen.
VAN D'EE TOT
HONTENISSE
Deze brug werd toen opgeruimd en
meer landinwaarts werd daarna een
hefbrug over het kanaaltje gebouwd.
Toen ontstond dus de toestand die
wij nu nog bleven.
Op de foto zien wij het reeds ver
brede kanaal met op de achtergrond
de huizen van de Kanaalweg. Geheel
links bevindt zich de wijk Strodor-
pe. Bij de indijking van de Louisa-
polder m 1844 ontstond hier een
icoonketen van huisjes en hutten, op
getrokken uit hout, leem en riet.
Hierin vonden de dijkwerkers een on
derdak en na het beëindigen van het
werk vestigden de polderjongens zich
hier met hun gezinnen. De naam
Strodorpe zou dus afkomstig zijn
van de met riet en stro gemaakte
en gedekte hutten en huisjes.
Het kanaalboord werd aan de oost
zijde aangelegd zoals aan de westzij
de, dus een met gras begroeide ka-
naalkant en een houten beschoeiing.
Nadat in 1911 een aanvang ivas ge-
magkt met de bouw van de cokes-
fabriek, moest hier gezorgd worden
voor een behoorlijke los- en laad
plaats voor de kolen- en cokessche
pen. Er werd een flinke kaaimuur ge
bouwd, waarop de bekende kranen en
kolensilo verrezen. Hierdoor veran
derde het aanzicht van deze kant van
Sluiskil voor de tweede keereerst
dus met het afbreken van de woon
huizen en nu door de vestiging van
een groot bedrijf. Toen in de jaren
dertig de NSM werd gebouwd ver
dween dus de hier besproken brug
en toen ontstond het bekende indu
striebeeld van Sluiskil. Nadien w
daar echter nog veel veranderd,
want. nadat tijdens de oorlog grote
schade door de bezetter was aan
gericht, werd het geheel vernieuwd,
zoals het opruimen van de bekende
hoge gashouders der NSM en het
bijbouwen van nieuwe afdelingen bif
beide bedrijven. P. J. Baert
Het nieuwe museum aan de Marktstraat
