KLEEDJE HIER,
TAPIJTJE DAAR
.BAKKERS
PRENTENBOEK'
VAN
D. W. DEN HERDER
VAN
EN
VOOR
HAAR
WONINGTEXTIEL:
OP NAAR HET
VOORJAAR
Zaterdag 13 januari 1968
zaterdagnummer
f GOESE BAKKER DOET EEN
1 BOEKJE OPEN:
GOES ,Vijftig jaren zijn voorbijgegaan
hier ziet u vader Abraham staan
hij raadt u aan om niet te staken
maar de honderd vol te maken'.
Het is de wens die bakker D. W.
den Herder uit Goes al vaak heeft
geschreven. Geschreven op marse
pein. Want dit schone gedicht siert
de bijna meter hoge Abrahams die
de Goese bakker (op bestelling)
maakt voor zijn klanten die de al
even schone leeftijd van 50 jaar
hebben bereikt.
De hoge, heerlijke Abrahams van
speculaas. Jazeker, bakker Den
Herder maakt ze nog. Hij weet veel
van speculaas en nog meer van spe
culaasplanken; hij schreef er nu een
boek over: het bakkersprentenboek.
Het is een boekje geworden met 33
foto's en zeven bladzijden tekst. De
inleiding is van ir Edm. Nicolas, het
geheel werd geredigeerd door een
andere koekplankenspecialist, ir M.
C. A. Meischke uit Rotterdam.
Terug naar Goes, terug naar bakker
Den Herder.
In de kamer staan en hangen spe
culaas- en suikergoedplanken, in"de
gang is geen enkel plekje onbenut:
misschien hangen er 150 planken,
misschien tweehonderd, grote en
kleintjes, dikke en dunne, waaron
der enkele eenvoudige en meerdere
juweeltjes van planken. Het zijn ze
nog lang niet allemaal, de Goese-
naor heeft er ongeveer driehon
derd, hij komt alleen wat muur en
plaats tekort!
Hij is de derde telg in de familie
Den Herder die zich voor de plan
ken en hun geschiedenissen interes
seert. Daarom ook zijn er zoveel
Goese speculaasplanken gered. De
meesten gingen immers, eenmaal
waardeloos geworden als bakkers
gereedschap, de oven in.
Enkele jaren geleden begon de
.plankenrage'. Opeens was het er,
de mensen zagen de schoonheid
van de zorgvuldig bewerkte en uit
gesneden speculaasplanken, ande
ren zagen de waarde van zo'n
stukje antiek en de handel kon be
ginnen! En daarmee kwamen ook
de nieuwe planken uit Amerika en
Canada die voor .antiek' door moe
ten gaan. Voor de heer Den Herder
hoeft het niet: ,Dat is allemaal niks
waard, ik zou er geen willen heb
ben. Een echte antieke plank is
mooi, zorgvuldig uitgesneden en
uitgestoken, de moeite waard!
Met die oude planken zijn we aan
een ander gedeelte van zijn hobby
gekomen: het repareren (het woord
restaureren lijkt hier meer op zijn
plaats) van de oude planken. Want
ook die kleine houtwormpjes hou
den van de speculaasplanken. En
fin, de Goese bakker restaureert ze,
met was. Hij heeft zelfs planken be
handelt die in drie of vier stukken
lagen; nu hangen ze weer in Goes
of elders in het land.
aan. Soms knap ik planken op van
andere bakkers. Ik heb ook eens 3
dagen bij een Zwitserse bakker voor
twee planken gewerkt. En je komt
met liefhebbers in contact omdat er
een paar mooie grote planken in
de winkel en voor de etalage staan.
En een mevrouw, die ze toch maar
een sta-in-de-weg vond, stuurde me
er eens acht. Een enkele keer belt er
eens iemand op die ,zo'n mooie'
heeft; dikwijls valt het tegen, mis
schien ben ik te verwend?'
RUITtRS
pen te bakken en ze naar Amster
dam te brengen. ,lk heb het niet
gedaan. Het is nogal een breekbare
zaak en dan neem ik niet het risico
dat de helft kapot en dus on
bruikbaar aankomt'. Soms stapt
er iemand de winkel binnen die
meer over de planken wil weten,
andere verzamelaars komen en
schrijven. De zoon van de heer Den
Herder tekende een speculaaspop
die op een briefkaart werd afge
drukt. Die briefkaarten gaan naar
connecties, met of om inlichtingen
over de prenten.
KWALITEIT
Nederland heeft misschien vijf se
rieuze verzamelaars. En één van hen
is de heer Den Herder. In zijn ver
zameling zit eigenlijk weinig sys
teem, de veelvuldig voorkomende
St.-Joris hangt naast een tninder po
pulaire stadhouder. Een vijf centime
ter dikke plank hangt naast een en
kele millimeters dunne prent (De
bakker spreekt niet van een plank,
maar van een prent, vandaar ook
.Bakkersprentenboek'). De enige
norm die hij zelf zou willen leggen,
is misschien kwaliteit. ,lk ben erg
kritisch geworden. Minder goede
planken gaan er bij mij na verloop
weer uit. Ik handel er overigens niet
in, maar ik ruil weieens, met musea
of andere particulieren. Kopen en
verkopen, daar is geen beginnen
Af en toe haalt bakker Den Herder
een plank van de muur af, wijst op
overeenkomsten, verschillen en
merkwaardigheden. ,Geen enkele
plank is gelijk. Er zijn veel ruiters,
maar iedere ruiter is weer anders'.
De kunst van het plankensrfijden is
niet aan Nederland voorbehouden,
ook in overig Europa en zelfs ver
der zijn planken teruggevonden. De
bakkersprenten werden vooral van
hout gemaakt, maar in hef begin
stadium werkte men ook met ste
nen vormen en in Portugal vond
men zelfs ivoren prenten.
Sommige planken tonen de actuali
teiten van toen, andere geven bij
belse voorstellingen, weer andere
zijn plaatselijk bekend, zoals de
,Goese Koeien', die ter gelegenheid
van de toondagen toen, en de feest
dagen nu, werden gemaakt. Sommi
ge bakkers maakten hun prenten
zelf. Zo vermeldt de heer J. J.
Schilstra in zijn boekje .Koekplan-
ken' een bakker Franken in Vlis-
singen en bakker Haring in Goes.
Er gebeuren leuke dingen in hef
leven van een prentenverzamelaar.
Bakker Den Herder kreeg zo eens
een verzoek van het Hiltonhotel in
Amsterdam om tweehonderd pop-
HET BOEK
Tenslotte nog even het jakkers-
prentenboek'. Het is een uitgave
van de NV Uitgeversmij. De Tijd
stroom in Lochem. Al drie jaar ge
leden waren er plannen voor het
boek. Ging de heer Den Herder aan
het schrijven en herschrijven. Het
duurde even voor het echte boek er
was, want het was nog maar de
vraag of er voldoende belangstel
ling zou zijn van de zijde van het
gewone publiek', maar toen een
grote firma een paar duizend exem
plaren voor relaties wilde hebben,
kwam het er dan toch van.
D. W. den Herder schreef tot nog
toe alleen in bakkerstijdschriften,
maar ook hef schrijven als creatieve
bezigheid heeft hem nu te pakken:
,lk ben bezig aan een boek, een
streekverhaal. Heel anders, dat
wel'.
De planken blijven hem echter
boeien. ,lk hoop dat ik door dit
boek, nog meer contacten krijg'.
Hij weet er ontstellend veel van, D.
W. den Herder uit Goes. Maar hij
zou er nog veel meer van willen
weten. ,1 k ben nu eenmaal gek op
die ouwe planken'.
ADVERT FN TIK)
RUWE HANOU»
LtTHJ.il
uw handen vragen erom
.ONDERLAAG HOUDT
TAPIJT MOOI'
.Alleen zijn It nicl good vooi tapijt', zegt men bij
de Stichting Propaganda Woninginrichting. Men
bedoelt daarbij dat voor tapijt (en voor iedere
vloerbedekking) oen goede ondervloer onmijbaar
it. Vloerbodekking komt minder goed tol zijn recht
en verslijt sneller wonneer de ondervloer niet goed
geen ondorlaog is aangebracht.
,0e eventueel nodige onderlaag', zegt de Stichting
Propaganda Woninginrichting, want tapijten die
oon de onderkant al een .onderrug' hebben (in
wafolvorm von rubber of plastic) hebben geen los
onderlapijt nodig.
Een goede onderlaag voor tapijt beteken!: een on
derlapijt dol blijvend veerkrochtig is, geen harde
korrels of ondere delen beval, niet te dik is en in
de loop van de !i|d niet kon verkruimelen. Ook de
vloer zelf moet goed vlak zijn Ongelijke vloeren
worden glad gemaakt door egaliseren, gevolgd
door het leggen van goed doorgesprjkerd hard
board. Ook als et onderlapijt wordt gebruikt is
Etn bliksembezoek aan sou fabriek maakt wel
duidelijk dut de mot/ome industrie in de sector
woningtextiel vele. vernissende gezichten heeft.
'tt het nabije Oost-Brabant, in de aloude Indu-
stneslad Helmond ontmoet men weer andere
facetten van de ontwikkelingen op het gelned
tnn de woningtextiel. Textielfabrieken met van
oudsher bekende namen houden zich intensief
bezig mei het zoeken naar nieuwe combinaties
tan textiel en kunststof.
Dat het woord mode ook m woningtextiel tegen
woordig een dwingende klank heeft blijk! uit
enkele cijfers die men ons in dit laatste bedrijf
verstrekt over liet uitbrengen van nieuwe col
lecties. Voor dc damcsstoljcn gebeurt dat vier
maal per jaar.
Voor de woningtextiel komt men eenmaal per
jaar met een nieuwe collectie dekens en twee
maal per jaar met nieuwe gordijnstof jen uit
Dekens fungeren tegenwoordig met alleen als
bescherming tqgen koude, maar ook als warm
en aangenaam kleurelement in het moderne in
terieur. Gordijnen zijn van onpersoonlijke ruam-
bedekkingen in saaie kleuren geëvolueerd tot
boeiende medespelers ut het decoratieve spel van
de woninginrichting
Nederland is. om een mindei Iraai woord te
QttVritikcn ,iconingtcxtielminded' geworden. VVo-
In eert grote fabriekshal in Sittard glijden
met trage regelmaat enorme banen ka
merbreed' tapijt van reusachtige machi
nes die voor de leek een duizelingwek
kend samenspel van dreunende en tik
kende onderdelen zijn. Elders schuiven
de tapijten in een mengeling van koele,
gedempte en gloeiende kleuren over een
snijmachine die ze in stukken van verschil-
niuginrichting is tegenwoordig een miljoenen-
affaire: liet bedrag dat de Nederlanders op het
ogenblik gezamenlijk aan woningstoffering be
steden wordt op één miljard per jaar geschat.
Zeven jaar geleden lag dit bedrag nog onder
het halve miljard.
Nieuwe grondstof feu, nieuwe produkten, nieuwe
produktlemethoden: ook de consument lieeft het
er moeilijk mee. Hij heeft de keus tussen klas
sieke en synthetische materialen die ieder op
zichzelf voortreffelijke eigenschappen kunnen
hebben, tussen tientallen kleuren en diverse fa
bricagemethoden. Hij wordt gepijnigd door de
vraag wat .tufted' betekent en wat hij moet
onder Jlocktapijt' en gebreid tapijt'.
Textiel en kunststof
Een van de vele interessante ontwikkelingen
ui de textielfabricage is de combinatie textiel
en kunststof Een veelbelovend produkt op dit
terrein ie het vist ram dat vooi Nederland dooi
een Helmondse veredelingsindustrie wordt, ge
fabriceerd en gevormd wordt door een synthe
tische laag die op geruwd katoenweefsel wordt
aangebracht. Het resultaat is een soepel, op
leer gelijkend materiaal dat in meer dan dertig
kleuren icordl gefabriceerd en waarvan men met
lende lengte verdeelt, afhankelijk van de
maten die de grossiers voor woningtextiel
hebben besteld. Weer andere machines
bieden het wonderlijke beeld van mate
rialen voor de vloerbedekking die wor
den bestreken met een soort dik .beslag'
dat zich onwrikbaar aan de ondergrond
hecht: hier wordt de moderne pvc-vloer-
bedekking geboren.
alleen voor dc woninginrichting, doch ook voor
de mode grote verwachtingen heeft.
Hel oude ambacht van het weven is in de wo-
ning textielindustrie achterhaald door moderne
fabricagemethoden. Zeer m het kort gezegd
komen de fabricagemethoden op liet volgende
neer: flocktapijt ontslaat doordat een grond-
weefsel wordt bedekt met kleefstof waarin ver
volgens een pool van synthetisch materiaal wordt
geschoten'. In een droogoven wordt de kleefstof
daarna verhard, zodat de pool onwrikbaar vast
komt te zitten. Dit niet geweven tapijt, waar
van de rug wordt geappreteerd of met schuim
rubber oi schuimptastic wordt beplakt kan zon
der gevaar voor rafelen tn alle richtingen wor
den gesneden.
,Het tuften' van tapijt ts een methode die de
laatste jaren snel is opgekomen en waarvan het
principe waarschijnlijk in de tijd van de Indianen
al bekend was. Het tuften, dat tn de zuidelijke
staten van Amerika al sinds jaar en dag als
huisarbeid wordt gedaan, heeft als basis een
stevig grondwecfsel. meestal van jute. De vele
honderden naalden van de tuftingmachme ste
ken de draden in het grondweefsel. Ze worden
als lussen op een bepaalde lengte getrokken
en kunnen ook worden doorgesneden zodat een
moguctte-effect ontstaat. De pool wordt met rub
ber of plastic tn het grondweefsel verankerd.
Een vroege blik op de voorjaarsmode 196S. Ontwerpers beloven
dal het jong' blijft. Of ze daarmee bedoelen dat de mode boven
de knieën blijft, ts niet bekend. De confectiefalrricage is al be
gonnen en daar hoopt men dat de mini met uitgebannen cal
worden. Verschillende fabrikanten houden knielengte aan en ho
pen dat de koopsters dan eelj aan het verkorten zullen slaan.
Verder belooft de voorjaarsmode comfortabel te zijn. En dat met
alleen wat de modellen, maar ook wat de stoffen betreft. Die
zullen soepel, kreukherstellena en krunpvrij zijn. Voor de dag-
kleding blijft jersey tin dunne uitvoering! favoriet, voor de
cocktail- en avondkleding nylfrance kant en tule.
Op de foto's twee (toch weer korte!) voorbeeldeneen zandkleurig
pak. Heel anders dan het al traditioneel geworden broekpak;
hier duikt het bermudashort weer op: Kraag, ceintuur en epau
letten zyn kastanjebruin. Misschien een ideetje voor de vakantief
Hagelwit, heel onschuldig maar dijkort is het nylfrance cocktail-
ensemble, een simpel wit jurkje met een guirlanderand, gecom
pleteerd met een genopt tulen jasje met capuchon.
Na de plakplaatjes in de vorm
van bloemetjes en vlindertjes zijn er
nu andere zelfklevende bijous" op
de Engelse markt gebracht. De kle-
vertjes die voor wangen, kin of voor
hoofd (en eventueel een mooie schou
der) zijn bestemd, hebben nu geo
metrische vormen en zijn er weer in
allerlei kleurtjes. Ze komen uiter
aard uit Amerika.
Cuir-artique en cuir-sauvage. Twee
termen die het gaan doen bij het
jeugdige tassen publiek. Het zijn na
men voor het gevlamde leer en leer
waarin de kleurschakeringen erg
goed zichtbaar zijn. Na de antieke"
schoenen ook de .antieke tassen'. De
kleine en middelgrote maten zullen
de toon aan gaan geven, en verder
zijn de kleuren lichtbruin, donker
bruin en beige favoriet. Dat is al
lemaal te zien op de wintervakbeurs
voor koffers en lederwaren die de
ze week in Utrecht is geopend.
Op dezelfde beurs zijn koffers te
tien van vistram kunstleer. Het
nieuwe procédé maakt de koffer»
voor de helft lichter dan de norma
le exemplaren en biedt nog als voor
deel dat. se kunnen uitzettenal
naar gelang de hoeveelheid bagage.
Van hetzelfde materiaal worden ove
rigens ook hand- en boodschappen
tassen gemaakt-
Nog meer nieuws van de beurs,
de zestiende souvenirbeurs, die tege
lijkertijd in Utrecht wordt gehouden.
Zeer grote orders zijn al geplaatst
voor de lepeltjes met portretjes van
prins Willem-Alexander en koningin
Juliana of van de jonge prins alleen.
De foto's zijn in email ingebrand.
De .Jets', de reusachtige brei
pennen, maken een ware opmars
door Nederland. Er is nu ook specia
le extradikke woL Werden de enor
me grove werkstukken eerst met drie
of zelfs wel vier draden gebreid, nn
zijn er gemêleerde garens in hyper-
dikke breiwdlsoorten op de markt
gebracht De bijbehorende patronen
beperken zich niet langer tot jurken
en pullovers, ook omvangrijke sjaals
en mouwloze tunieken doen mee aan
deze mode.
Het voorlichtingsbureau, voor de
voeding In Den Haag geeft regelma
tig voor enkele luttele centen of dub
beltjes leuke, informatieve boekjes
uit. Onlangs verschenen er weer 2:
de S'/ste herziene druk van het 20
bladzijden tellende boekje .Lekker
nijen voor huiselijke feestjesen de
11/6 herziene druk van JJe voeding
voor de schoolgaande jeugd'.
Om maar met de laatste te begin
nen: het is een vrolijk geïllustreerd
blaadje (het heet vouwblad, maar
het is een keurig geniet blaadje).
De illustraties zijn van Tom van
RieL: In het boekje wordt, zoals we
dat het peulvruchté-eiwit pas goed
gewend, op overzichtelijke wijze uit
eengezet wat goede en wat verkeer
de gewoonten bij het gebruik van
de maaltijden zijn. En is het bekend
dat het peulvruchteneiwit pas goed
tot zijn recht komt bij combinatie
met vlees, ei of melk
Achterin fDe voeding voor de school
gaande jeugd! twee (ideale) week-
menu's. Aan de huisvrouwen de rest.'
De titel van het andere vouwblad'
zegt eigenlijk al genoeg, lekkernij
en voor huiselijke feestjes" geeft re
cepten ban truffels, babbelaars, zand
koekjes, poffertjes, appelflappen,
appeltaart, cake, soezen, kaaskoek
jes, zoute stengels en bitterballen.
De vrolijke tekeningen zijn van A.
H, J. L. Groenheyde.
De boekjes zijn ook te verkrijgen bij
de afdeling Middelburg van de na
tionale federatie voor huishoudelij-
Ice en gezinsvoorlichting.
Nu zelfs de huishoudelijke bezig
heid van het koffie zetten geauto
matiseerd is. leek het de consumen
tenbond nuttig om een aantal koffie
zetmachines eens grondig te bekij
ken en tn de praktijk te proberen.
De koffieproevery leidde onder
meer tot de ontdekking dat voor
kleine gezinnen de koffiezetmachines
voor dagelijks gebruik minder ge
schikt zijn. Alle tien onderzochte ma
chines produceerden behoorlijke kof
fie die echter in ieaere machine naar
verhouding slapper werd wanneer
een kleine hoeveelheid werd gezet.
Een roze vosje is het helemaal.
De bont mode gaat tegenwoordig niets
meer uit de weg, en daarom is het
ouderwetse vossebontje er ook weer~
in allerlei fantasiekleuren. Pastel
kleuren als zachtroze en lichtblauw
zijn de .toppers'.
Nieuwe variatie op de maillot en
de panty-nylons ie de .pantinette'.
Een combinatie van twee losse kou
sen die aan de buitenzijde tot de
taille doorlopen en met een verstel
bare elastiekband in de taille worden
dichtgeknoopt. Voordeel: bi) een lad
der kan de beschadigde kous wor
den afgedankt en een andere kous
tn dezelfde kleur uiteraard (dus twee
paar tegelijk kopen) gebruikt.
