o&n
CHOEK; Vrijheid blijheid A. IMANSE: Economische kant
om
S. A. VIS: Zorg
de gezamenlijkheid W. BAAS:
Zeeland foetsie
R. H. VAN KREVELEN: Neus op de feiten H. P. SCHAAP: Alles hangt samen
provinciale zeeuwse courant
Zes Zeeuwen hebben wij de vraag voorgelegd, welke gebeurtenissen zij het belangrijkste vonden in 1967. Zowel voor het binnenland als voor het buitenland hadden
wij een lijst-van-belangrijkste-gebeurtenissen samengesteld, waaruit zij hun keus (eventueel aangevuld met eigen voorkeur) konden doen. Dit zeiden ze ervan:
De heer C. Hoek, vakbondsbe
stuurder en statenlid, haakt on
middellijk in op het punt ,huur-
liberalisatie'. De naam yan de
heer Hoek te Goes is in die af
faire al menigmaal genoemd en
hij wil er nog wel wat over zeg
gen.
,Ik vind dat een heei belangrijk
punt. Maar haast nog belangrij
ker is het feit dat de huurbe-
scherming is komen te vervallen.
De evenwichtssituatie moet rijp
zijn als er dergelijke maatrege
len worden genomen en ik heb de
spijtige indruk, dat Is trouwens
ook oewezen, dat men daar niet
algemeen van kan spreken. Men
moet redelijk uit de voeten kun
nen en men kan dai beslist nog
niet'
,Ik geiooi dat net verkeerd is voot
een sociaal goed als de woon
ruimte net recht van de sterkste
te laten gelden Het vrije spel der
maatschappelijke krachten brengt
de mensen, die te maken hebben
met oijvoorbeeid minimumlonen,
nog zwaarder tussen de wielen
dan ze al zaten. Ze krijgen im
mers een vaste lastenverzwaring
waai geen enkele compensatie te
genover staat'.
.Vraagt u mij naar een oplossing
dan wil ik die vanuit een eenvou
dige achtergrond wei geven. De
overheid werkt voor bepaalde goe
deren met prijsbeheersmgen. De
huren, die op zich veel zwaarder
wegen als de rest, laat men val
len. Mijn oplossing is: breng hui
zen en huren onder de prijzen
wet, de wet op de mededinging.
In geva. van ongewenste huurop-
dnjving is dar in elk geval in
grijpen van de economische tucht
rechter mogelijk
De heer Hoek vindt als mens en
vakbondsman voor 1967 een treu
rig punt in de bedrijfssluitingen,
zeker waar ze een direct gevolg
van wanbeheer waxen.
ook wel heel mooi lijken, maar
wat zit erin? Informeer eens naar
de als ideaal voorgestelde winst
aan bestuurbaarheid, naar de gro
tere efficiency? Informeer er eens
naar bij de gemeenten waar een
samenvoeging is doorgevoerd. Het
antwoord is in alle gevallen: de
bestuurbaarheid heeft aan kracht
ingeboet, het gemeenteapparaat
is duurder gaan werken. Met an
dere woorden: we schieten er
niets mee op.'
.Ik ben bang dat men hier in
Zeeland weieens teveel aan struis
vogelpolitiek doet. Men steekt de
kop in de klei en heeft niet in
de gaten dat struisveren weer in
de mode komen. Als ze Je pluk
ken kun je niet eens schreeuwen.'
,Ik neem aan dat dit In de krant
komt. Iedereen kan het lezen en
iedereen zegt: Baas en zijn stok
paardje. Wie is Baas ook alweer?
Baas, dat is die felle tegenstan
der van samenvoeging. Mis. Niet
waar. Ik ben zelfs een uitgespro
ken vóórstander van samenvoe
ging. Mét de bijvoeging: waar
nodig en gewenst. Als er iets
goeds uit voort kan komen, zeg
ik okay. Ik kan bezwaarlijk iets
tegen goede dingen hebben. Bij
de hearing heb ik nog tegen me
neer Westerhout gezegd (die
stond toen net op net punt om
staatssecretaris af te zijn, maar
dat wist hijzelf nog niet. Dat heb
je met zulke banen): Excellen
tie: ik ben er helemaal niet tegen.
Maar waarom geven ze mij nou
nooit eens een gemeente waar
ik ervóór kan zijn. In Kerkwerve
was dat niet het geval, in Sint-
Laurens niet en hier in Sinfc-
Annaland moet ik weer .nee' zeg
gen
.Zeeland moet oppassen. Het
proefkonijn is te tam en de hulp
slagers zijn erg gedienstig.'
,Die herindeling is voor Zeeland
veel belangrijker dan al die an
dere dingen uit binnen- en bui
tenland. En ik heb er voorlopig
wel genoeg aan.'
.Het is duidelijk aangetoond dat
het noodzakelijk is de structuur
van de ondernemingen en het on
dernemingsrecht in Nederland te
herzien De werknemer zal meet
inspraak in positieve zin moeten
krijgen'
Een politieKe activiteit, d.e te
ruggaat tot zijn achttiende jaar.
doet de heer Hoek zeggen: .Ik
ben olij met de politieke beroe
ring die iz< 196. zo naar voren
is gekomen Ik ben er blij mee
voorzovei ze positie! gericht is
We zjllen nu moeten tonen
dat het mogelijk is dat long en
jud best samengaan
A.ls de heet Hoek over de lands
grenzen terugziet op 1967 zegt hij
met entge jekleinming de situatie
in Griekenland aan te zien.
.Het is niet best. Het Grieken
land van Papadopoulos het Portu
gal van Salazar he* Spanje van
Franco Wat we nodig heb
ben ls mijns inziens een sa
menbundeling van progressieve
Krachten in Europees verband
die deze angstige zaak gunstig
zal beïnvloeden We moeten van
uit een Europese democratisctu
visie stelling nemen tegen da:
werkelijk valse nationalisme, bij
voorbeeld dat van De Gaulle'
De lieer Hoek is genoeg Zeeuv.
om er voor Zeeland nog gauw
een extra-punt aan toe te voe
gen.
Ik oen enorm gelukkig met de
geweldige ontwikkeling van Zee
land zoals die ook in het afgelo
pen jaar gestalte heeft gekregen
Het stemt mij echter een beetje
angstig dat het ministerie van
economische zaken voor het noor
den en Limburg beschermende
maatregelen treft om de gevol
gen van structuur-problemen
werkloosheid) op te lossen, ter
wijl inen daarbij een natuurlijk-
ontwikxei:ng die van Zeeland
uit het oog dreigt te verliezen
Dit is geen louter Zeeuws belang,
nee dit is puur Nederlands'.
,De devaluatie van het pond sterling spreekt me het meest aan. Ik
weet het wel, er zijn vele dingen gebeurd in de wereld, maar bij
zoiets als devaluotie van het pond sterling rijzen er vooral ols
je zakenman bent een heleboel vragen. Ik geef toe: ik bekijk de
zaken wat van de economische kant, juist daarom beroert die de
valuatie mij het meest'. Dit zegt de Middelburgse zakenman
A. Imanse, voorzitter van de afdeling Middelburg van de KNMB,
voorzitter van de Middelburgse midder.stondscentrale en tevens
praeses van de hoofdstede'ijke VW.
De oorlog in Vlelnam ls een /.aak, die de neer imanse tot zijn
tweede keus wil maken. In de eerste plaats verontrusting over
deze oorlog, over het lijden van honderden en du.zt-nden, over
het feit, dat de vrede maar uitblijft. .Maar ook treft het me
bijzonder, dat er zovelen zijn in ons land die z.c-n een mening
aanmeten over dit probleem terwijl het eigenlijk hun oordeel
ver te boven gaat. Ik ben het er honderd procent mee eens. dat
wordt geprotesteerd en gedemonstreerd tegen de oorlog In het
algemeen, maar lk ben het er niet mee eens. dat het een een
zijdige demonstratie tegen een der partijen wordt, zoals we maar
al te vaak zien met betrekking tot de oorlog in Vietnam Daarmee
is men niet op de goede wegaldus de heer Imanse. Als VVV-
voorzltter neeft hem ook bijzonder getroffen de ramp met de
Torrey Canyon voor de Engelse zuidkust. Zoiets zet Je aan het
denken. Stel, dat een ramp van dergelijke omvang met een olie
tanker voor de Zeeuwse kust zou gebeuren, lk mag er niet aan
denken.' Wat een schade zou dat niet teweeg brengen
Een gebeurtenis van niveau op eigen erf noemt de heer Imanse
de afschaffing van de huurpiijsbeheersing. Zeker niet de tweede
kamerverkiezing met de zeven zetels winst van D '66 en de al
gemene beroering ln de politieke partijen In Nederland in het afge
lopen jaar. ,Dat zie ik meer ais een gevecht om een warme
plaats te krijgen, respectievelijk een warme plaats te behouden',
aldus het weinig vleiende commentaar van de heer Imanse. Dan
zegt de afschaffing van de huurprijsbeheersing hem heel wat
meer. Niet omdat de huisbaas nu meer geld voor zijn woning
kan vragen. ,Ik ben het er niet mee eens. dat er mensen zijn
geweest het waren er gelukkig niet vee! die plotseling 50.
60, 100 of nog meer procenten méér huur gingen vragen. Dat is
beneden peil. Ik zie in deze regeringsmaatregel echter veel meer
de mogelijkheid om méér mensen aan een betere huisvesting te
helpen. Als je zo eens rond je kijkt, zie je. dat er vele huizen
zijn verpauperd. Als je eens nagaat hoe dat komt. dan blijkt in
vele gevallen dat dit voor een deel is toe te schrijven aan een te
lage huur. Ik vind. dat je een huurverhoging met mate na
tuurlijk prachtig kunt aanwenden om woningen te verbeteren.
Ds S. A. Vis, sinds drie jaar directeur van de Van Eeghenstichting en
doopsgezind predikant (sinds vijftien jaar) te Aardenburg, vindt
Vietnam de zwartste bladzijde uit het draaiboek '67. Voorts heeft
hij weinig goede woorden voor de houding van De Gaulle en noemt
diens politiek ,uitermate schadelijk voor Europa en van een voor
bije tijd'.
.Wezenlijke democratie blijkt voor de Fransen een moeilijke zaak
te zijn. Het is naar dat dit kan gebeuren. Men kweekt een ge
vaarlijk soort nationalisme waar we bang van kunnen zijn. In dat
zelfde licht is de opkomst van de NPD in Duitsland griezelig.
Maar, in Duitsland hoor je tenminste nog kritiek. In Frankrijk
nauwelijks.'
,Het militarisme van Israël la wat te veel op de voorgrond ge
komen. Ik zet bfl het optreden van Israël dan ook wel enige
vraagtekens.Ik geloof dat het een duidelijke zaak is dat de
staat Israël recht van bestaan heeft. Daar is geen twijfel over
mogelijk. Maar een verafgoding van Israël is oepaalo misplaatst.
Het optreden van Israël zou racisten wel weer eens materiaal
in handen kunnen geven dat uitgewerkt kan worden. Militaire
trots is een zeer slechte gids.'
De ontwikkelingen in Griekenland schetst ds Vis als ,een nare
zaak'. .Men gaat met die kolonels een beetje nelgen naar een
dictatuur, al zou lk niet weten in hoeverre Constantljn een vorm
van dictatuur al dan niet voorstaat. Griekenland is een land van
enorme uitersten. Er is veel armoe. Men heeft een burgeroorlog
gekend. Sommige gebieden kan men als achtergebleven bestem
pelen. Het is jammer dat deze militaire ingreep plaats moest
hebben.'
In het binnenland ziet ds Vis de beroering in de politieke partijen
als een belangrijk gebeuren dat onderstreept dat de duidelijk
heid ten enenmale zoek is ,Er is geen afbakening meer. De
politieke partijen houden ons stuk voor stuk een beetje voor het
lapje. Het systeem dekt de 9ituatie van vandaag niet meer. Goed
dat men daar verandering ln tracht te brengen. Men gaat inzien
dat de samenleving aan het veranderen ls en nu komen de con
sequenties. De afstand is zo groot geworden dat de verschillen
aan het licht treden. De jongereD zien dat. Wij moeten dat po
sitief waarderen. Jongeren moeten politieke vorming krijgen, want
de politieke onverschilligheid zoals die zich nu bij het gros mani
festeert is een nare trieste zaak.
De economische regressie en de groeiende werkloosheid noemt
ds Vis op zich vervelende zaken en doelend op het laatste
punt .tot op zekere hoogte niet ongezond'.
,Er is in het nabije verleden teveel misbruik van die overspannen
arbeidsmarkt gemaakt. Er waren teveel werknemers die daar
geen goed karakter voor hadden. Men moet zijn baan waarmaken
door er voor te werken.'
Burgemeester W. Baas, minnaar
van stijl, schedels en het goede
woord, zetelt in het leer, legt
zijn sigaar neer en drinkt koffie
uit een kopje dat het gemeente
wapen van Sint-Annaland voert.
HIJ bekijkt het lijstje binnenland,
bekijkt het lijstje buitenland en
zegt: ,Zal ik eens iets eigen
aardigs zeggen. Mijn belangrijk
ste onderwerp staat er niet op.
Dus aan die lijstjes heb ik niets.
,Op het gevaar af dat ledereen
gaat zeggen: daar heb je Baas
weer met zijn samenvoegingen
wil ik als belangrijkste punt van
1967 noemen: de ontwikkeling
met betrekking tot de samenvoe
ging van gemeenten in Zeeland
Daar heb ik al veel over gezegd.
Daar wil ik nog wel iets aan
toevoegen. Kijk, als we nog even
doorgaan is de provincie Zeeland
foetsie. Weg. Vijfentwintig ge
meenten, plus eentje van fooien
en eentje van Sint-Phillpsland
Dat maakt samen zevenentwin
tig-'
.Zeeland speelt nu toch voor
proefkonijn dus kan het volgende
er nog wel bij: in Den Haag
gaat men zeggen: .Zevenentwin
tig gemeenten? Zullen we daar
nog wel een duur provinciaal ap
paraat voor handhaven?'
.Tholen bij Brabant. Dat kan
mooi. Geestelijke grenzen noeven
niet overschreden te worden. Over
zesentwintig gemeenten. Sint-
Philipsland bij Steenbergen. Over:
vijfentwintig. Zeeland foetsie. Het
wordt een onderdeel van het dis
trict Holland.'
Dat is de visie van Baas, zeker.
Maar Baas kan ook weieens ge
lijk hebben. De toekomst van Zee
land staat op het spel. Er wordt
aan het karakter gepeuterd lui
ten we toch oppassen. Het paard
van Troje en het turfschip van
Breda zijn met gejuich binnen
gehaald. de samenvoeging kan
Ir R. H. van Krevelen, directeur
van de eerste Nederlandse coöpe-
j ratieve beetwortelsuikerfabriek te
j Sas van Gent en voorzitter van
j de kamer van koophandel en fa
brieken voor Zeeuwsch-Vlaande-
ren, vindt .binnen- en buitenlands'
geweldig mooie woorden, vindt
i ook genoeg belangrijke gebeur
tenissen in dat binnen- en buiten-
lands jaaroverzicht, maar betrekt
i Zeeland er graag bij. Daarom stipt
I hij onder .buitenland' die ramp
met de olietanker Torrey Canyon
aan.
.Dat heeft ons eindelijk met de
neus op de feiten gedrukt. We
weten weer iets meer over de
risico's d.e we elke dag lopen.
Kijk eens naar de Schelde. Brede
rivier? L(jkt maar zo. Mocht zich
een dergelijke ramp op onze
Schelde voordoeD dan blijft de
olieplas weken en weken op en
neer golven. De vaargeulen zijn
smal. Groot gevaar is niet denk
beeldig.'
.Ik vind net overigens helemaa.
niet nodig om nu maar meteen
paniekerig te gaan doen, maai
toch ga ie weleens denken hot
dat nu tn de nabije toekomst al
lemaai wel moet Het verkeei
neemt toe. Zowel binnenvaart als
grote /aart Dat betekent en
dat is volgens mij een oplossing
van net probleem dat men dal
verkeer za moeten regelen. Be
trek de situatie maar eens op een
gewone verkeersweg. Het is onbe
«taanbaar dat alles door elkaa:
krioelt Fietsen, motoren er
auto's, ue Schelde ls zo'n onge
regelde verkeersweg aan het wor
den Goea, we gaan verkeersre
gels stellen Althans dat zoudei
we moeten Wat komt er dan aan
de orde? Lnternationaal overleg
dat zal moeten resulteren ln in
ternationale samenwerking. Ik
denk dat we hiermee in Benelux-
verband een eind zouden kunnen
komen.'
Als een binnenlands gebeuren van
formaat, dat zeer in het bijzon
der Zeeland heeft geraakt, noemt
de heer Van Krevelen de huur-
liberalisatie.
,Ik gelooi dat het een moedig
en verstandig besluit is geweest.
De tendens b(j dit soort zaken is
dat men besluiten neemt op een
tijdstip dat latei komt dan eigen
lijk wel gewenst is. Ik geef toe
dat er kleine storingen opgetre
den zijn. Dat zal in de naaste
toekomst nog wel eens gebeuren.
Maar dat zijn de moeilijkheden
by de eerste stappen. Met een
beetje bijsturen komt de zaak wel
recht.'
.Ik beD blij dat er nu ook vooi
huizen een normale markt is ge
komen Het publiek zal kritischer
worden. Wat koop ik? Wat huur
ik? Voldoet aat we. aan de eisen?
Is het in overeenstemming met de
prijs? Ik geloof vast dat deze
liberalisatie gezond zal werken
Gezond in die zin dat een goedf
markt en een goede handel nor
maal rekening kunnen houder
met de wetten van vraag en aan
bod.'
Men is wat geschrokken van en
tele uitschieters hier in Zeeland
Maar op den duur zal het wel
marctieren.Je moet natuurlijk we
jppassen dat de gebieden waar je
:en dergelijke liberalisatie laat
iptreden aan een zeker evenwicht
oc zijn
Voorts vina ik het werkelijk ver
heugend dat het feit alleen ai
lat de overheid meent deze 11-
leralisatie nu te kunnen door
voeren erop wyst dat men de
krapte ln de woningtoestand te
ooven raakt Gebrek aan woon
ruimte is eeD van de grootste
sociale kwaden en noden die ik
ken. Wat dat met kan meebren
gen aan narigheia op menselijk
en intermenseïyk gebied is niet
te zeggen. De heb me er eerlijk
gezeul wel eens over verbaasd dat
er niet eerder en harder aan de
bel is getrokken.'
Dr mr H. P. Schaap, pleitbezorger te Zierikzee, vindt alle punten in
binnen- en buitenland de moeite van het commentariseren waard,
maar wil zich voor de gelegenheid wel beperken tot het trekken
van enkele parallellen tussen gebeurtenissen van ons lijstje.
De heer Schaap, zionist, schuift onmiddellijk de Israëlisch-Arabi-
sche kwestie naar voren en aarzelt niet de toenemende vijande
lijkheden over en weer in Vietnam daar aan te koppelen.
.Het heeft onverbrekeiqk mn elkaar te maken zegt de heer
Schaap en in deze .alles-hangt-samen-sfeer' wijst hij Rusland als
de grote katalysator aan. .Moskou, of anders Peking wel. Rus
land stookt overal vuurtjes aan. Kijk, men heeft geprobeerd de
VAR op te stoken in de noop dat de Amerikanen zouden op
treden. Dan had je de poppen aan het dansen gehad.
,Het is allemaal begonnen om een anti-Amerikaanse stemming
te kweken. Dat Is ook niet mooi. We moeten wel bedenken dat
Amerika op dit moment bezig is de westerse beschaving te ver
dedigen. En niets anders. Maar wat doet men? Stemming maken.
Anti. Kijk maar hier ln ons land. Zelfs in Zierikzee wordt ge
demonstreerd. zy het dat het niet vavn betekenis is. Anü-Amerika.
Anti-Johnson. Anti-oorlog in Vietnam Maar die oorlog is nodig
en dat demonstreren, dat is rotzooi maken Dat zijn aardigheidjes
als .Johnson-moordenaar' roepen en voor het gerecht verklaren
Johnson molenaar'
De heer Schaap slaat ook een bruggetje tussen zyns inziens twee
andere belangTijke gebeurtenissen in 1967* de kwestie Grieken-
and en de toestanden in onze eigen tweede kamer.
.Ik betreur het zeer dat de Griekse koning een mislukte staats
greep heeft gepleegd want 'k oen en bl.ji monarchist. Ik ben
geen voorstander van een dictatuur, maar Griekenland heeft ook
niet te makeD met een dirratuur. Het is een militaire junta. Ik
ben mijn hele leven militair geweest Het is goed. Vroeger was
het in Portugal een rotzooitje. Salazar kwam en Portugal ia
opgeknapt. Ik weet het: Nederland denkt me- g z militair.
Ik weet ook dat de democratie hier aan het verworden ;s Ik maak
me ongerust over de gang van zaken. Ei .s grote verwarring in
Nederland. Dat zie je in het parlement. Het onbehagen brengt
D '66 aan zijn zetels.'
.Laten we niet vergeten en hier citeer ik dat elke geeste
lijke elite in wezen anti-deinocratisch is'. We nebben veel aan de
iristrocratie te danken. Daar zouden we weer heen moeten. Meer
gezag aan de uitvoerende macht. Als er een nieuwe burgemees
ter moet komen willen de raadsfracties tegenwoordig ook al in
spraak Men gaat zelfs overleg plegen. In Amsterdam heeft men
toevallig een bekwame man gekregen. Maar zelfs tot in Den
Helder probeerde men net. Jan publiek raadplegen is je gezag
uit handen geven.'
,Als ln Griekenland zal het hier wel niet worden. Er dreigt hier
geen greep van rechts. Als er iets komt, is het eer i van links.*
