verdien
met m
salaris
4%
KERK ONTMOET GEESTELIJK
GEHANDICAPTEN
317
f9 RAIFFEISENBANK
Het oude gezag
doet het niet meer
Lelcasiti
VASTHEID
[ter
overdenking
Zaterdag 9 december 1967
zaterdagnummer
G. Noback: ...veel te doen... tFoto PZC)
De protestants-christelijke vereniging van ouders en vrienden
van het afwijkende kind Philadelphia' heeft, zoals wij in het
kort meldden, het initiatief genomen voor kerkdiensten voor
geestelijk gehandicapten op Walcheren. De actieve, bijna 1400
leden en begunstigers tellende, Walcherse afdeling organi
seert de eerste dienst voor alle Walcherse geestelijk gehandi
capten, hun ouders en belangstellenden, morgen, zondagmid
dag, om vier uur in de hervormde Ontmoetingskerk aan de
Oosterscheldestraat in Middelburg. Deze dienst is tevens de
eerste in Zeeland.
Plan is om de volgende diensten te laten uitgaan van een inter
kerkelijke commissie, gevormd door leden van alle protestantse
kerken op Walcheren. Elders in ons land worden dergelijke
diensten op enkele plaatsen al enige tijd gehouden door
lijke commissies.
Voorganger in Middelburg is dr A.
Dondorp, gereformeerd predikant in
Gapinge. Zijn predikatie van onge-
veer een kwartier zal gaan over de
genezing door Jezus van de blind ge
boren man. die het geloof kou op
brengen om een heel eind naar Je
zus te lopen om door hem te worden
genezen. De kerkdienst zal uiterlijk
de gebruikelijke opzet hebben. De
liturgische omlijsting is gewoon ker
kelijk. maar elke handeling van de
voorganger zal door een liedje van
de kinderen worden beantwoord. Het
zijn liederen, eenvoudige gezangen,
een enkel psalmversje en eenvoudi
ge kinderversjes, die de gehandicap
ten op school hebben geleerd. Want
dat is het belangrijkste van deze
dienst: dat daarmee de kinde
ren kunnen worden aangesproken
naar hun geestelijk vermogen. Dr
Dondorp is een broer van de voor
zitter van de landelijke vereniging
.Philadelphia." Hij is goed bekend
met het werk.
Zijn deze speciale kerkdiensten voor
de geestelijk gehandicapten noodza
kelijk vroegen we aan de heer G.
Noback 161). hoofd van de Klimop-
schooi voor zeer moeilijk lerende
i imbeciele) kinderen in Middelburg.
De heer Noback is secretaris van de
afdeling Walcheren van .Philadel
phia', welke naam betekent .broeder
liefde' of ,die zijn broeder lief heeft.
De naam .Philadelphia' kan men te
rugvinden in Openbaringen: het is
één van de zeven klein-Aziatische
gemeenten.
Hij kan het alleen maar bevestigen:
,aan een gewone kerkdienst hebben
deze kinderen maar heel weinig. Zij
hebben niet het geestelijk niveau,
dat bij hun leeftijd hoort. Een nor
male kerkdienst is op volwassen ni
veau. Een aangepaste kerkdienst,
zoals nu. vinden de kinderen erg
fijn.' Er zijn verschillende kinderen
zoals de geestelijk gehandicap
ten ook als ze wat ouder zijn wor
den genoemd: er spreekt duidelijk
de verbondenheid uit van de ouders
en van diegenen, waarvoor deze hun
laak hebben gekregen die regel
matig meegaan naar kerkdiensten,
in de steden, maar vooral op de dor
pen van Walcheren. De kinderen, zo
vertelt de heer Noback, zijn altijd
erg verheugd als ze naar een kerk
dienst kunnen, maar veel ervan gaal
hun natuurlijk voorbij. Jonge kerk
of kinderdiensten zijn ook niet de
juiste bijeenkomsten voor de zeer
moeilijk lerende of moeilijk lerende
kinderen, vooral ook, omdat er het
gevaar dreigt, dat ze dan niet ver
der komen dan juist die'jeugdbijeen-
komsten.
.Philadelphia'-afdelingen hebben el
ders in het land al het initiatief ge
nomen voor speciale aangepaste
diensten. Het gaat daarbij om een
toegepaste prediking, catechese en
eredienst. Of zoals ds A. de Vries
het enige tijd geleden in het con-
tactbad van .Philadelphia" formu
leerde: .Hoe te prediken voor zwak
zinnige kinderen? Hoe ze deel te
doen hebben in de eredienst? Wat
moeten ze bidden? Wat zingen? Op
welke wijze valt er te spreken over
Christus? Eén ding is duidelijk: de
alleruiterste eenvoud en concreet
heid zijn vereist. We moeten terug
(of is het: vooruit) naar een een
voud en concreetheid als van doop
en Avondmaal. En hij wees daarbij
op de samenwerking van onderwij
zers. psychologen, medici, musici en
theologen, omdat dan alleen iets kan
worden opgebouwd dat zijn nut heefl
voor de godsdienstige opvoeding van
het zwakzinnige kind en mogelijk
ook voor een nog bredere kring, om
dat juist de bereikte sacramentele
eenvoud en concreetheid van groot
ADVERTENTIE j
de snelle en zekere ;":/erdi^v'c
belang zijn voor de hele prediking,
catechese en eredienst, aldus deze
predikant.
Juist onlangs verscheen de vierde
uitgave in de reeks ,Wat de bijbel
ons vertelt,' een serie bijbelvertel-
lingén voör geestelijk gehandicap--
ten. Een groep protestantse en
rooms-katholieke deskundigen berei-
den deze boekjes voor, die worden
uitgegeven door het Nederlandsch
Bijbelgenootschap in samenwerking
met de stichting .Docete' in Hilver
sum. Het vierde deeltje gaat over de
bruiloft in Kana. De drie voorgaan
de delen hadden als onderwerp Je
zus is geboren, Jezus en de storm
en Bartimeüs. Bij de boekjes behoort
een grammofoonplaat, die de audio
visuele dienst in Hilversum heeft sa
mengesteld. De reeks zal op de duur
een bijbel vormen, die de geestelijk
gehandicapten aanspreekt, in taal en
in illustratie.
Het zijn door hun in korte, eenvou
dige taal gestelde vertellingen met
aansprekende kleurrijke tekeningen,
bijzonder waardevolle boekjes ge
worden op een gebied, waar feitelijk
vrijwel niets was. Ook in het buiten-
lang bestaat grote belangstelling en
waardering voor deze uitgaven. .Phi-
ladelphia'-Walcheren hoopt de diaco
nieën van alle protestantse kerken
op Walcheren te kunnen interesse
ren voor deze boekjes met grammo
foonplaatjes en hoopt, dat de diaco
nieën deze uitgaven willen geven aan
de geestelijk gehandicapten in hun
plaats.
Is er veel pastorale zorg van de zij
de der kerken op Walcheren voor
deze kinderen?
De heer Noback: .Er is nog niet veel
begeleiding door de kerken van ou
ders en kinderen. Wél krijgen we
dikwijls financiële steun. Maar: de
kerken weten vaak niet wat ze moe
ten doen voor de kinderen. Gelukkig
verbetert dat nu veel, doordat nu
.Philadelphia' hen informatie kan
verstrekken. We krijgen nu al dik
wijls diaconieën die vragen wat ze
voor de kinderen kunnen doen.
De kerken in het algemeen hebben
heel lang hun taak niet gezien ten
aanzien van de geestelijk gehandi
capten. aldus de .Philadelphia'-secre-
taris. Hij gelooft, dat juist de pro
testants-christelijke vereniging .Phi
ladelphia' mogelijk een gunctige
invloed heeft gehad en nog heeft:
velen in de kerken zijn wakker ge
schud. Of zoals hij het ook formu
leert: .Tot voor luttele jaren was
het hebben van een geestelijk ge
stoord kind in veler oog een recht
streekse straf van God, en de ouders
van zo'n kind werden meermalen
met minachting bejegend. Geen won
der, dat veel van deze kinderen wer
den weggestopt en thuis gehouden
De psychiater dr H. J. Ronner,
hoofdbestuurslid van .Philadelphia'
schreef in het contactblad van zijn
vereniging over de begintijd van de
zorg voor geestelijk gehandicapten:
.We stuitten op de nood van hon
derden kinderen, die door te weinig
lop hun speciale behoeften afge
stemde) verzorging, angstig, chao
tisch. soms contactafwerend cr in
slechte lichamelijke conditie ver
keerden. En in bijzondere gevallen
bewaard werden binnen prikkeldraad
omheining, varkensschuur of met
blik beslagen zolderkamers.'
Het belang van .Philadelphia' is
vooral, dat de ouders van de gees
telijk gestoorde kinderen een "con
tactadres kregen Dat ze tot de ont
dekking kwamen, dat ze niet alleen
stonden. De ouders ontmoetten elk
aar en gezamenlijk kon iets meer
worden gedaan voor de geestelijk
gestoorde kinderen. .Philadelphia' is
landelijk bezig met dagverblijven
voor kleuters en men beschikt thans
over tehuizen voor volwassenen en
kinderen, in de naaste toekomst zul
len er nog enkele bijkomen. Er is
nog heel wat te doen'op dit terrein,
niet alleen door de overheid en door
.Philadelphia', maar ook dooi- de
rooms-katholieke en de neutrale
partner. Ons land telt tienduizenden
geestelijk afwijkende kinderen: on
geveer drie procent is licht of zwaar
afwijkend. Van die drie procent is
driekwart debiel en een kwart, im
beciel. De kinderen moeten zo lang
mogelijk thuis kunnen blijven, bin
nen het gezinsverband. Maar zij heb
ben recht op onderwijs, op een blo-
school, zoals in Middelburg bijvoor
beeld dc school van de heer Noback,
de Klimopschool voor zeer moeilijk
lerende, maar motorisch opvoedbare
kinderen (imbecielen) en de prinses
Ireneschool voor moeilijk lerende
kinderen (debielen). Beide scholen
t ADVERTENTIE
Laat het overschrijven naar een kosteloze en
rentedragende privé-rekenlng.
Vraag folders of mondeling advies bij de
spaarbank en alle bankzaken
gaan uit van de vereniging tot stich
ting en instandhouding van christe
lijke scholen op Walcheren. Na de
blo-school zouden zij naar een socia
le werkplaats of een dagverblijf
moeten kunnen. In Goes beschikt
.Philadelphia' over een dagverblijf.
Als de kinderen beslist niet thuis
kunnen blijven, dan moeten er in
richtingen zijn om hen op te vangen.
Zo'n inrichting is .Ipenoord' van de
stichting verpleeg- en rusttehuizen
Zeeland. Philadelphia heeft voorts
op Tholen een afdeling: in Terneu-
zen zal er nog een worden opge
richt.
Bij de zorg, dje de overheid en de
particulieren op zich nemen voor de
geestelijk gehandicapten, komt. nu
voor Zeeland ook de pastorale zorg
in de vorm van kerkdiensten. Overi
gens zullen het cr aanvankelijk niot
meer dan hooguit drie per jaar zijn,
zo meent de heer Noback. Maar hij,
de ouders en de kinderen zijn mei.
zo'n aantal al tevreden. Want: ,ei'
moet nog zoveel gebeuren."
Een paar jaar geleden heeft de Generale Synode der Gereformeer
de Kerken in Nederland het voorstel om een pastor voor dominees
te benoemen, verworpen. Zij die met het voorstel voor de dag
waren gekomen meenden dat in deze tijd met z'n vele vragen zulk
een figuur, die min of meer boven de predikanten zou worden ge
steld, en die natuurlijk met de meerdere vergaderingen zou moeten
samenwerken, op z'n plaats zou zijn. De synode echter wilde er niet
aan, omdat zij van oordeel was dat zulk een figuur niet paste in het
presbyteriaal-synodaal stelsel. Zulke ambtsdragers, die een signa
tuur zouden krijgen die gaat in de richting van een bisschop, achtte
men onaanvaardbaar.
Prof. dr J. Plomp heeft begin ok-
Lober van dit jaar het ambt ais hoog
leraar aan de theologische hogeschool
te Kampen met een gebruikelijke
openbare redevoering aanvaard. Tot
onderwerp had hij gekozen de vraag:
Laat het presbyteriaal-synodaal
stelsel toe dat er een episcopaal ele
ment ingebracht wordt? Deze vraag
meende hij bevestigend te kunnen be
antwoorden. De redenen van dit be
vestigend antwoord waren in het
kort. dat de kerk meer efficiënt
moet worden bestuurd en dat er een
meer doeltreffend pastoraat over
ambtsdragers moet worden uitge
oefend. Een .hiërarchische bisschop'
past in geen enkel opzicht in het
presbyteriaal-synodaal systeem.
Doch, indien zulk een hoogste opzie
ner door de kerk zelf wordt gekozen,
moet samenwerken met de kerke
lijke vergadering en tot aftreden kan
worden gedwongen, is er meer vóór
dan tegen zulk een figuur in te bren
gen. Prof. Plomp meent dat ,het
gezaghebbend persoonlijk element'
in zijn kerk teveel wordt gemist.
Een maand nadat prof. Plomp zijn
rede had gehouden, verscheen van
r-k zijde een rapport, dat is opge
steld met het oog op de vergadering
van het Nederlands pastoraal conci
lie dat van 3 tot 5 januari eerst
komend zal worden gehouden: ,Ge-
zagsopvatting en gezagsbeleving'.
Dit rapport voert een pleit voor .een
totale herbezinning op de plaats van
het gezag in de R-K Kerk'. De ma
nier waarop wordt gedacht over en
gewerkt in ,een vooropgestelde hiër
archische structuur van de kerk, gaat
in tegen het moderne klimaat'. Nu
reeds wordt dit rapport in de ver
schillende bisdommen besproken en
men hoopt begin januari in Noord-
wijkerhout enigszins de mening te
hebben van de kerk in deze zaak.
De Volkskrant vatte dit rapport sa
men onder de woorden: .hiërarchi
sche structuur verouderd'. Niet dat
daarmee het laatste woord is ge
zegd, maar het is toch wel tekenend
dat dit dagblad onder deze titel ver
der schrijft: ,Een hiërarchische struc
tuur naast, buiten of boven de ge
meenschap der gelovigen wordt, aan
gevoeld als onaanvaardbaar, verou
derd, onefficiënt en moeilijk in over
eenstemming te brengen met de
waardigheid van de menselijke per
soon en met het evangelie zelf. Ge
zocht moet worden naar een nieuwe
opbouw, voortkomend uit de gemeen
schap zelf.'
Dit alles is een stukje van de
merkwaardige tijd die wij te
genwoordig kerkelijk beleven. Wat
wordt er niet door elkaar geklutst?
In kerken van het presbyteriale ty
pe, die van onderaf zijn opgebouwd
en waar de presbyter, de ouderling,
de voornaamste ambtsdrager is,
beeft men altijd een grondige af
keer gehad van alle bisschoppelijk
gezag en het ligt geheel in deze
Ujn wanneer de synode van de Ger.
Kerken een afwijzend standpunt in
neemt als er een voorstel komt dat
enigszins riekt naar bisschoppelijk
gezag. Nochtans houdt prof. Plomp
daarvoor een pleidooi én hij doet
dit mede op grond van de .efficiën
tie' (doeltreffendheid). Dit woord is
natuurlijk afkomstig uit de zaken
wereld en men kan hier gaan pro
testeren dat een kerk. welke dan
ook, niet zo maar gelijk te stellen
is met het zakelijke leven. Dit neemt
toch niet weg dat mei? ook in de
kerk voor de vraag staat of de
ambtsdragers nog wel op doeltref
fende wijze kunnen werken wanneer
alles blijft voortgaan zoals wij dat
kennen uit voorgaande eeuwen. In
het bijzonder geldt dit onder de
ambtsdragers van de predikanten.
Ze zijn geroepen als een herder de
kudde der gemeente te weiden. Voor
menig gemëentelid betekent dit dal
ze nu letterlijk overal moeten zijn
en als een herdershond overal op
kunnen worden afgestuurd. We heb
ben er in deze rubriek al eens meer
op gewezen hoe nodig het is dal
kerkeraden en ook de gemeenten
zich bezinnen op de veranderende
taak van de ambtsdragers en vooral
van de predikant en in'dezen zou een
figuur als prof. Plomp voor ogen
stond, goede diensten kunnen be
wijzen
In dezelfde tijd nu. toen prof
Plomp zat te broeden op zijn
inaugurele rede. legde de commis
sie die door het pastoraal concilie
van de R-K Kerk in ons land was
ingesteld, de laatste hand aan het
rapport over de vraag hoe in deze
tijd het gezag in de kerk moet
worden uitgeoefend. Ook deze com
missie is tot de slotsom gekomen
dat het niet meer kan zoals het tot
lvinistische Kerken heelt
de R-K Kerk een hiërarchische
structuur. lJe pastoor, de bisschop
en boven allen de paus als bisschop
van Rome, beslist. Zoals de prote
stantse kerken in ons land van on
deraf zijn opgebouwd, zo is de R-K
Kerk van bovenaf geregeerd.
En nu lezen we in hei rapport dat
het begrip .hiërarchie' door het wes
terse verleden (Romeinse Rijk, fe
odale maatschappij, absolute monar
chieën) zwaar belast is en mee
bracht ,dat ambtsdragers niet meer
werden gekozen en levenslang aan
bleven'. De vraag waarvoor de com-
voortkomt uit de gemeenschap als
zodanig wordt ervaren?' De com
missie zoekt naar een gezagdrager
die borg staat voor ,de eenheid en
saamhorigheid van de gelovigen, niet
door te dwingen, maar door getui
gend voor te gaan'. Daartoe vindt de
commissie het noodzakelijk dat bij
de keuze van de ambtsdragers (hier
hiërarchisch gedacht) leden van de
kerk een bepaalde invloed hebben.
Ook zou zij het wenselijk vinden
dat de uitoefening van het ambt
aan een bepaalde termijn gebonden
was en dat een ambtsdrager uiter
lijk op zijn 75e jaar zijn functie
ter beschikking zou stellen.
,De ambtsdrager zal tot uitdrukking
moeten brengen dat hij niet vast
kleeft aan zijn zetel'. ,De wereld
wacht niet op een kerk die zich in
haar optreden onfeilbaar acht, ook
al wordt dit verhuld in een minzaam
tegemoettreden van anderen.' Nodig
is ,een onbevangen verkondiging van
het evangelie en de daaruit voort
vloeiende inspiratie tot onderlinge
dienstbaarheid'. En dit alles wordt
gesteld mede ter wille van de effi
ciëntie. De gezagsverhoudingen zo
als die van vroeger waren overge
leverd, werken niet meer. ,Er is
kritiek op gezagdragers, op hun be
slissingen. op ae wijze waarop zij
hun gezag uitoefenen'. Daarom moet
de organisatie van de kerk meer
efficiënt worden gemaakt, ,meer ei
gentijds door duidelijker democra
tisering, moderne bestuursmethoden
enz'. Doch dit alles is niet voldoen
de. want de kritiek richt zich in
deze tijd met zijn levensvragen voor
al op de kerk als instituut en op
haar hiërarchie. .Juist op het terrein
van het gezag ligt een van de be
langrijkste punten van waaruit de
kerk is gaan verschijnen als een be
lemmering in plaats van dienst aan
het evangelie'. Het oude gezag in
de kerk doet het niet meer. Het
rapport is op zoek naar een ander
soortig gezag dat zijn uitgangspunt
zal moeten vinden .in het respect
voor de ntens en diens onvervreemd
baar eigen verantwoordelijkheid'.
Ambtsdragers zullen moeten leren
zich ,als getuigen ter beschikking
te stellen van "de anderen'. ,In de
kerk is gewetensdwang uit den boze'.
De ambtsdragers zullen zich in paro
chie en diocees steeds meer moeten
laten bijstaan door deskundigen en
adviesorganen. Zonder deze is in de
ze tijd een efficiënt bestuur niet
meer mogelijk.
Toen we dit alles (en nog meer)
lazen, hebben we onze ogen toch
nog wel eens even uitgewreven.
Ook al weet je dat de gezagsver
houding in de R-K Kerk een vraag
is geworden, dan nog lees je hier
dingen waarbij je jezelf afvraagt:
hoe is het mogelijk, zulk een totale
ommekeer in de gedachten van een
nog altijd hiërarchisch bestuurde
kerk? In een hoofdartikel van .On
derweg', het weekblad van het bis
dom Breda, werd rustig geconsta
teerd: .Het hele rapport is als het
ware één grote uitnodiging aan de
kerkelijke leiding om het toch voor
al te zoeken in de hoek van levens
echte bezieling, uitnodigend beroep
op ons mensenhart'. .Juist op het
gebied van het godsdienstige kan
men de echte vrijheid niet genoeg
respecteren', waarbij voorts nog
werd opgemerkt dat de kerk in de
zen ,een slecht verleden' achter zich
heeft. In het begin van de volgende
maand zal dit rapport door het pas
toraal concilie, onder voorzitterschap
van de bisschoppen, worden behan
deld. Het is niet alleen een r-k -aak
waarom het hier gaat. Naarmate
het zicht komt. zal de vraag naar
het gezag van ambtsdragers een
ander karakter krijgen. Daarom zal
niet alleen in de kerk van Rome
worden geluisterd naar hetgeen er
op het r-k pastoraal concilie over
dit rapport wordt gezegd en beslist.
Wij achten hel profetische woord c
Ier. cn gij doel wel, -r achl op te geven
2 Polr. 1 19a
Wat is tegenwoordig vast? Vroeger luidde een spreekwoord: 10 vasl ols de Nederlandse
bank. Na de vele devaluaties en inflaties hoort men dit gezegde niet meer zo. We hebben
regeringsverdragen horen betitelen als .vodjes popior'. Zouden do duizenden werkelozen
spreken over de vasthid van de welvaart? Wol is er in enige tientallen jaren al niel
veranderd in de maatschappij, ook in de kerken, in de gevoelens, de gedachlen en de
gedragingen van de mensen! Neen, er i» niel veel vaslhoid te vinden. Het voste schijnt
alleen het onvaste en onzekere te zijnl En daar kunnen we geen vrede moe hcbbcn-
Nu gaal in deze adventstijd de christelijke kerk zich voorbereiden op hel kerstfeest. Door
de eouwen heen heefl zij met grote beslistheid en ernst verkondigd dot Jezus gekomen is
midden in onze duistere onzekerheid om ons uil de kolkende stroom von zonde en schuld
Ie redden.
Israels profeten zijn met de heilsprediking begonnen en de kerk van Christus geefl hol
door onvermoeid en met stellige zekerheid.
Petrus verzekert zijn lezers dol hij hun geen .vernuftig gevonden verdichtsels' gepredikt
heeft. Hij is oog- en oorgetuige van Jezus' goddelijke macht. Dal heefl hij ook op de berg
der verheerlijking ervaren. Daarom, zo zegt hij, is hel woord, dat Goo door de profeten
heefl laten verkondigen, .des te vaster' bevonden. Door hel verzoeningswerk van Jezus
Christus welen we nog beter dan Ie voren, hoe vasl het profetische woord is.
Dan zullen ook wij, die op allerlei manieren de onvastheid van hel leven ervoren ei .wel
tijd heel groot. Omdol dot woord van God op ons zo voak moeilijke lovenspod wil stralen,
kunnen wij veilig voorwaarts gaon. Gods beloften zijn gegeven als een houvast in het
door leed en schuld zo wankele leven, opdat we ons er oon zouden optrekken. Gelovende
in Jezus Christus, hel licht der wereld goot de schrikkende en onzekere toekomst ons
tegenlachen, moed geven, rustig en blij maken.
Nu daagt hel in het oosten,
net licht schijnt overal:
Hij komt de volken troosten,
die eeuwig heersen zal-
GOES C. VAN DER WAA
