een
vreemdeling
in
jeruzalem
w.
Pleidooi voor
waarnemers
TEKENEN DER TIJDEN
doet
Zaterdag 2 december 1967
zaterdagnummer
,Een beetje introvert' noemt de 31-jarige christelijk gereformeerde
predikant Wim van Dijk zijn kerken. ,Het is broodnodig, dat ze wat
meer'extravert worden Dat bereik je door intensief bezig te zijn
met zending en met het werk onder Israël. Een kerk die geen zen
ding bedrijft is een volkomen dode zaak. Bijvoorbeeld bij de Gere
formeerde Gemeenten daar is duidelijk een verandering merkbaar
nu ze zich met zending bezighouden'. Deze gedachte speelt mee bij
ds Van Dijk, nu hij zeven december naar Israël vertrekt, met echt
genote en vijftien maanden oude Mirjam, die alleen maar Mirjam
heet omdat haar ouders het een mooie naam vonden. Opdracht:
evangelieverkondiging in Israël met als standplaats Jeruzalem.
Gisteravond, vrijdag, is hij bevestigd als predikant in de christelijk
gereformeerde kerk van Zierikzee' waarna hij'in trede deed als zo
danig om te worden uitgezonden naar Israël.
Ds Van Dijk wordt daar de enige
christelijk gereformeerde predikant.
Een predikant zonder gemeente. Hij
is de opvolger van ds Maas Boertlen,
die in augustus terugkeerde en die
nu wetenschappelijk hoofdambtenaar
is aan de universiteit van Amster
dam.
Ds Boertien verbleef zeven jaar in Is
raël. Hij doceert thans Judaica aan
de literaire faculteit bij professor M.
A. Beek. Ds Van Dijk verwacht er
vier perioden van drie jaar door te
br' ngen.
Opdracht is dus de evangelieverkon
diging onder Israël. Maar dat wil niet
zeggen zending in de oude betekenis
van het woord, noch straatevangeli
satie of iets dergelijks. ,We moeten
voorzichtig zijn met zending of evan
gelisatie. We mogen alleen maar niet
een enorme "bescheidenheid dalai' op
treden. De methodiek is het gesprek,
de dialoog. Die dialoog moeten we
weer kunnen beginnen. Het is moei
lijk. maar ik geloof, dat dit de op
dracht is van de christenen. We heb
ben een opdracht als christelijke kerk
ten aanzien van Israël: het tonen van
dankbaarheid, het heil is uit de joden
voortgekomen. De indruk van het on
heil der jodenvervolgingen is niet
te vergeten. Het hele beeld, dat de
jood heeft van de christen moet kun
nen verdwijnen, maar men moet het
zien tegen deze achtergrond. Daar
om kan er uiteraard geen sprake
zijn van een zich presenteren in een
vorm van .hier zijn wij'. Wie de moed
heeft zending te bedrijven negeert
het verleden. Het is, zoals ds Boer
tien het eens noemde: stenen ruimen
om een weg te banen voor de dialoog.
Daarom gaat het om menselijke be
scheidenheid, de relatie van mens
tot mens', zegt ds Van Dijk.
Ds Van Dijk is beslist niet van plan
.een filiaal' van zijn kerk te stichten.
Integendeel. De gescheidenheid der
kerken is ook in Israël (met onge
veer 50.000 christenen) te bemerken.
En die hoeft nog niet groter te wor
den. En die gescheidenheid uit zich
soms ook in rivaliteit en in slechte
verhoudingen tussen de kerken. Er
zijn griëks-orthodoxe gemeenschap
pen, "die door heel Israël verspreid
zijn en kerken, kloosters, heiligdom
men en andere traditionele plaatsen
bezitten. Sommige historische plaat
sen gaan terug tot de vierde eeuw
na Christus. Dan zijn er de grieks
katholieken. Beide kerken tellen zo
omstreeks twintigduizend leden. De
grieks-katholieken vormen de groots
te van alle christelijke kerken. Dan
zijn er de rooms.katholieken, de ka
tholieken dus van de latijnse ritus,
voorts nog de Maronieten met Sy
rische ritus, die ook tot de met Rome
geünieerde kerken behoren. Verder
ziet men er de Armeniërs, de Kopten
en de Ethiopische kerk.
Wat de protestantse kerken betreft,
zijn er veel buitenlandse uit zending
voortgekomen gemeenschappen, zo
als de Schotse kerk, de Anglicanen,
presbyterianen, lutheranen, baptisten.
Ds Van Dijk wijst op de zending van
onder andere Amerikaanse groepen,
zoals de pinkstergemeenschappen, die
zich nog wél bezighouden met de
aloude zendingstrant en daarmee de
indruk, die de joden van de chris
tenen hebben eerder niet dan wel ver
beteren. Ze vergroten de kioof soms
.God heeft zijn kerk bewaard in Is
raël. er zijn nog de grieks-katholieken
en de grieks-orthodoxen. Het zijn be
paalde vormen van christendom waar
je niet overheen kunt lopen. In Jeru
zalem zal ik zelf een gastlidmaat-
schap krijgen bij de Schotse kerk.
Ook aan het Avondmaal zullen wij
daar deelnemen Je kunt. zeker in een
nieuw, vreemd, land.- niet zonder een
kerkelijke gemeenschap. Daarvan
krijg je steun en ook je contacten',
zegt de jonge predikant, die er verder
op wijst, dat het kerkelijk leven der
christenen in Israël vrij mager is.
Vele protestantse .miniatuurgemeen-
len' leven in een zelfgekozen isole
ment, een soort van christelijk get
to-bestaan', zo schrijft professor Beek
hierover in zijn boek Israël'. Hij. ci
teert ds Boertien, die enkele jaren ge
leden in .Kerk eh Israël' schreef, dat
dit isolement naar zijn mening op
vrees berust, .een zich niet zeker
voelen in de Israëlische situatie. Het
isolement kan er misschien éen teken
van zijn, dat men de liefde nog niet
gevonden heeft, zo stelde ds Boertien
.Van verscheidene predikanten hoor
de ik preken, maar ik had sterk de
indruk, dat zij zich weinig bekom
merden om het verkrijgen van in
zicht in de bijbelse verhouding tussen
kerk en Israël'. Ds Boertien vroeg
zich in dit artikel ook af of christe
nen. die in moeilijkheden waren ge
raakt in Israël dit'wel aan hun chns-
ten-ziin te danken hadden.
Hel gaat dus om een nieuwe benade
ring, die vanuit hetgeen het nieuwe
testament zegt over de verhouding
Lussen Israël en de volkeren. Ds Van
Drjk wil meehelpen aan het scheppen
van die nieuwe verhouding. Daarbij
zal hij - evenals ds Boertien deed
werken aan een bestaan 'voor de
christenen in Israël.
Tot zijn werk behoort behalve de
zorg v'oór een deel der christenen in
Israël er zijn onder andere een
hervormde predikant en een gerefor
meerde collega in dit land ook het
pastoraat in de christelijke neder
zetting Nes Ammim. Hij zal daar een
maal "per maand heen gaan en er
aan vorming (catechese) doen. De ne
derzetting, die zich momenteel onder
andere met een belangrijke rozencul-
met vrouw en
tuur bezighoudt, is niet meer zo in
ternationaal als in het begin, toen
men er Amerikanen. Duitsers, Zwit
sers- en Nederlanders aantrof. Nu
zijn er alleen nog maar Nederlanders
en Duitsers: dertig man totaal.
Na een vrij uitgebreide voorbereiding
in ons land op" zijn werk zonder ge
meente in Israël zal ds Van Dijk in
Jeruzalem zelf zich eerst bezighou
den met de studie in het Ivriet, de
taal van Israël. Ook zijn echtgenote
wil deze taal leren. Ze krijgen een
emigrantencursus en vei"wachten
contacten te krijgen; zodat ze zich
niet'geheel een vreemdeling in Jeru
zalem voelen. Met de zendende kerk
Zierikzee zullen schriftelijke con
tacten worden onderhouden. Relaties
met dc andere christenen in Israël
verwacht ds Van Dijk ook te krijgen
via de United christian council in Is
raël. dc UCCI, een overlegorgaan der
christenen, waarvan ds Boertien se
cretaris was. Juist door deze raad
hoopt men de relatie ehnstendom-
jodendom te kunnen verdiepen. Iri de
ze raad komen ook ter sprake de
zaken van de christenen in Israël. De
kerken beschikken er onder andere
over scholen met door de regering
eikend onderwijs.
,Je kun! nooit goed kerk zyn als
je als kerk geen juiste visie hebt
op Israël', zegt ds Van lljjk. .De
wereld kijkt uit naar wat er met
Israël gebeurt, niet alleen reli
gieus. maar uiteraard ook staat
kundig. Religieus is Jeruzalem
een enorm centrum. Zijn wij eigen
lijk niet heiden-christenen', de jo
den zijn het uitverkoren volk. God
heeft nog altijd een plan niet de
joden'.
ADVERTENTIE
Midden seplemher heeft er in .Hervormd Nederland' een artikel ge^tann om
de lezers van dit weekblad enige voorlichting te geven over het doen en
laten van de synode «Ier Gereformeerde Kerken. I'rofesvjr J. Plomp heeft
er in zijn rubriek in het .Gereformeerd Weekblad' op ingehaakt. Hij w*»
nog nl tevreden met hetgeen hij daar had gelezen. De dingen worden daar
met wat andere ogen bekeken dan in de bladen van zijn eigen kerk. 7a- wor
den bekeken ,door hervormde bril en daardoor kritischer'. Hy vindt het
bovendien Jets pittigs en vooraJ voor gereformeerden Iets leerzaams' en zo
betuigt hij zijn instemming met het feit dat dit artikel ook kritisch wn* naar
de zyde van de Nederlandse Hervormde Kerk, want er werd nl ook geschreven
over ,de toenemende geïrriteerdheid van de synode (der Gereformeerde Ker
ken) over de^amenwerking met de andere kerken, met name de hervormde'.
Gedurende de zitting kwam telken* weer aan hel licht hoe moeilijk het met
werking ging.
.Het gaat eigenlijk allemaal over
kleine, puntjes die op zichzelf aan
de kinderachtige kant'zijn (meestal
tenminste), maar allemaal bij elkaar
genoeg om de spontaniteit in hel
samenwerken te doven.' In Hervormd
Nederland wordt nu aan hervorm
den voorgehouden dat de synode .van
uw zusterkerk terughoudender aan
het worden is'. De praeses van de
synode der Gereformeerde Kerken
drukte zijn misnoegen uit in deze
woorden: .Ieder ogenblik breken wij
onze benen over het feit dat de
zaken klaargemaakt zijn en dat wij
dan uitgenodigd worden om mee te
doen'. Het feit dat zulk een bezwaar
ook weieens geuit is van hervormde
zijde, is hier verder niet ter zake.
De kleine kerken hebben dit bezwaar
ook' weieens uitgesproken en het
.grimmige grapje' is weieens ge
maakt dat de oecumenische raad in
Nederland leek op het verhaal van de
wolf en de zeven geitjes. Het artikel
in Hervormd Nederland eindigt met
de goede raad, dat er op de weder
zijdse synodes een permanente ver
tegenwoordiger zou zijn. Prof. Plomp
prijst dit artikel ten hoogste en
noernt het zelfs .een soort hervorm
de schuldbelijdenis'.
Veertien dagen na zijn lofprijzin
gen lazen we van deze hoog
geleerde heer van zijn eigen hand dat
hij een brief van de schrijver van
het artikel in Hervormd Nederland
had ontvangen, die zijn verwonde
ring erover uitsprak dat hij hem
voor hervormd had versleten. ,Met
aan zekerheid grenzende waarschijn
lijkheid' moet hij nu melden, dat de
schrijver van het artikel tol zijn eigen
kerk behoort Uit zijn brief neemt
hij over:- .Wat tenslotte die soort
hervormde schuldbelijdenis betreft:
het feit dat de redactie van Her
vormd Nederland het stuk onverkort
en ongebruikelijk goed opgemaakt,
plaatste, zou men wél als zodanig
kunnen beschouwen. En dat is eigen
lijk veel belangrijker dan wanneer
ik de belijder zou zijn geweest. Als
u dat in uw blad zoudt willen ver
melden. zou ik dat wel fijn vinden'.
Dat is dan gebeurd, anders zouden
wij dit niet hebben geweten.
Het openhartige artikel en de open
hartige reactie daarop heeft zo het
een en ander losgemaakt. Het is al
leen maar goed eens te zeggen wat
men zoal op z'n hart heeft. In de
tijd die reeds enige tientallen jaren
achter ons ligt. gebeurde het oök
wel dat men, zowel aan de ene als
aan de andere kant, zei wat men
van de ander dacht, maar het werd
niet aanvaard. Gewoonlijk werd hel
slechts met een schouderophalen af
gedaan: daar heb je ze weer: altijd
het oude liedje! Zoveel is er veran
derd in de verhouding hervormd-
gereformeerd, dat we kunnen zeggen
dal het artikel in Hervormd Neder
land en de reacties daarop, toch wel
kenmerkend zijn voor de veranderde
verhoudingen. Er spreekt ook uit een
begeerte orn met elkaar verder te
gaan. Anders is die geprikkeldheid
niet verklaarbaar wanneer men in
het een of ander niet is gekend.
En eveneens zou dan moeilijk denk
baar zijn geweest dat men voor zich
zelf openlijk aanvaardde .ook niet
lelieblank' te zijn en dat men ingaat
op de suggesties van de schrijver
in Hervormd Nederland, dat men
niet alleen op eikaars kerkeraads-
vergaderingen, maar ook op eikaars
synodes een permanente vertegen-
woordig'ing zou moeten hebben.
In een van de laatste nummers van
het Gereformeerd Weekblad gaat
ds B. J. Aalbers op deze zaak nader
in: .kleine kruisen der interkerke
lijkheid'. Ook hij constateert dat .in
de praktijk meer dan eens de
hervormden het abc van het oecume
nisch denken en handelen nog moe
ten Ieren', Voor al teveel hervormden
is hun eigen kerk .in feite al zo'n
beetje het oecumenisch eindpunt en
men verbaast en ergert zich dan
over de bekrompenheid van een aan
tal kleinere kerken die de hervorm
de kerk aanspreken op een aantal
problematische kanten die een sne!!*
vereniging met haar in de weg staan.
De kritiek van hervormden op eigen
kerk mag. zijns inziens, welecns wat
groter worden. De uitvallen in de
synode der Gereformeerde Kerken
liggen ,op wat hoger niveau'. .Maar
komt men op het meer plaatselijke
vlak. dan zijn de kortsluitingen even
eens legio.' Over deze kleine kruisen
wil ds Aalbers het nu eens hebben.
Ze zijn even gevaarlijk als de kleine
vossen die dé wijngaard bederven.
Hierbij geeft hij direct toe dat ge
reformeerden mee schuldig staan,
al was het alleen maar omdat zij
niet meedoen met de oecumenische
komt, uit hij eerst nog een waar
schuwing tot zijn gereformeerde me
debroeders. (Deze waarschuwing kan
eveneens gericht worden tot leden
van andere" kerken, met name de her
vormde). Hij vindt namelijk dat zij
veel te naïef denken over interker
kelijk werk. Het begint gewoonlijk
in een jubelstijl en dat gaat prima.
Doch als men dan samen verder
wil gaan. komen er de moeilijkhe
den. Wanneer men de stoep en d*
vestibule gepasseerd is en echt by
eikaar ovèr de vloer komt. .blijkt
het inderdaad pas goed dal het om
twee huizen gaat'. Ze zijn ieder op
eigen wijze ingericht en het blijkt
.dat het niet eenvoudig is om in
het hervormde huis ook maar let*
verzet te krygen'. Het .vrijzinnige
haardbankje' moet op z'n plaats blij
ven, evenals ,de steile leunstoel' van
de Gereformeerde Bond. Het minst
mag worden versjouwd aan .de brede
midden-orthodoxe tafel vanwaar ai
de lakens worden uitgedeeld.' Ieder
die zich in interkerkelijk werk be
geeft. zal er rekening "mee moeten
houden dat er vervelende dingen ko
men, die men echter niet tot een
struikelblok moet laten worden. Na
deze behartenswaardige vóóropmer
kingen gaat ds Aalbers nader in op
de plaatselijke verhoudingen en houdt
hij een warm pleidooi voor een weder
zijdse vertegenwoordiging op elkaar*
vergaderingen. Laten "het aleclf'js
waarnemers zijn. dan is het geheei
vrijblijvend. Maar toch zit er de be
doeling achter .dat wij elkaar ker
kelijk nader komen'. Zijns inzien*
pleit hier veel meer vóór dan tegen
en dan noemt hij drie dingen "die
alleen maar goed kunnen werken.
1 .De communicatiestoornis kan tot
een minimum bepefkt blijven', want
men weet wat er bij de ander aan
de hand is. Waarnemers kunnen wij
zen op datgene waar het huns inzien*
mis kan gaan met de onderlinge
verhoudingen. Zij bevorderen een
goed verkeer. De schrijver heeft po
sitief gunstige gevolgen gezien van
waarneming tussen hervormde en
gereformeerde kerkeraden. 2 .Via d«
waarneming ontstaat er een groter
begrip voor de vragen waarmee de
ander te doen heeft.' Daardoor kun
nen .oppervlakkige oordeelvellingen'
achter,vege blijven en bovendien zal
het verhinderen .grote woorden te
spreken over de andere partjj al*
men die grote woorden niet. waar
kan maken'. 3 Een waarnemersschap
bevordert ,het zozeer gewenste ver
trouwen in elkaar'. Het ergste wat
scheiding maakt tussen kerken die
zo dicht naast elkaar staan is. .dat
wij elkaar ten diepste niet ver
trouwen.' ,Als je van elkaar alles
weet, kan men ook niet meer het
gevoel hebben dat de ander de distan
tie bewaart en ergens in het geheim
toch weer zit uit te broeden waar
men niet gerust op is.'
STEMMEN UIT
DE KERKEN
We hebben niet veel meer gedaan
dan weergeven wat we in het
Gereformeerd Weekblad hebben ge
lezen. We zijn dankbaar voor de ver
gissing die prof. Plomp heeft .ge
maakt. omdat er deze gedachten-
wisseling uit is voortgekomen. Voor
zover ons bekend heeft men in onze
provincie over deze aanbevolen waar-
-neming, die hier en daar in den lande
reeds volop aan de gang is, nog
niet erg veel nagedacht, laat staan
dat men ze in praktijk heeft ge
bracht. Na hetgeen we van gerefor
meerde zijde daarover hebben gele
zen. zouden we de gedachte van de
wederzijdse waarnemers op de verga
deringen van de kerkeraad. toch wel
extra willen onderstrepen. We raken
voor onszelf al meer overtuigd van
de diepe en brede visie van paus
Joannes XXni toen hij besliste dat
er waarnemers van andere kerken
op het concilie zouden worden uit
genodigd. Ook al zeggen ze niets,
zo werkt hun aanwezigheid toch zui
verend en samenbindend.
een odempoiK» gegeven lussen hel
de vijand verslagen, dan word) h
ion de slag om Nederland geestelijk en stoffelijk
au: zie. het derde
O[lenboiingen li
hebben dil gedacht- Als er moe
i geleerd heeft, is roek. ooV
Aon het slot van Openboringen 9 slao
niet gedood woren door deze plagen
zich toch niet von de werken hunner hc
De goden van deze eeuw zijn Mars (de
geld). Daarom gaol God door mei lijn g
De eerste wereldoorlog was verschrikk
bezweken. 25 jaar verliep er tussen de
bdoeling om u bang ie r
iwege
l gifgas, woordoor
ireldoorlas
loldoten
e bijbel
t. Dat deel de bijbel ook niet. Moor
leert ons, dol wij moeten letten op de tekenen der tijden. Wij Christenen doen d
nig. De mensen in de wereld letten er meer op. De kinderen der duisternis zijn ver-
ïdiger don de kinderen des lichts. Toch ligt »r een geweldige troost in het feit, dal d»
ichten eikoor steeds sneller opvolgen. De gorichten (de bazuinstotenl zijn te vergelijken
d» weeën von een barende vrouw. U weet. hoe vlugger de weeën elkoar opvolgen.
Hel is het teken voor de dokter, dot hij kloor
Welnu, zo is het ook n
voor de christen, dot v.
dot Jezus Christus koml
i God c
kerk oller eeuwen; .Kom Here Jezus" en
Ik kom spoedig'.
ÖJV?|
r ezefl is
•nteressant.
7-0 Aiiesovee lietcorr|JDteh„,
ken weten el"35 volksmuziek. het fokk
Want boeken fr,kaans de vee|b N
de Zonnet" ^dergang *an
Siamezen o Dat maak,
1 niet vaker?
het tla'1
