uis-
bezoek
voor
dominee
0LGA
Bisschoppen
synode
De nieuwe
AIVIK kalender
is uit!
MATRASSEN
Zaterdag 7 Oktober 1967
Dominee in zijn nieuwe gemeente: hij stapt rond in het dorp of dé stad,
ziet nieuwe, vreemde gezichten, ontmoet massa's mensen, die wel hém
kennen: ,dat's de nieuwe dominee', maar die hij in de verste verte nog
niet \an thuisbrengen. Dominee krijgt in zijn nieuwe gemeente direct met
veel Werk te maken. Er is het min of meer bloeiende verenigingsleven met
zijn besturen en centrale figuren, er zijn de mensen die een kind willen la
ten dopen, gemeenteleden die willen trouwen in de kerk, de catechisanten,
de zieken, de gezonden. Handenvol werk.. Dominee moet zijn gemeente,
zijn woonplaats, zijn streek, ~ijn provincie, leren kennen. Zelfs meer we
ten Van die hele kerk in die hele provincie. Omdat nu eenmaal een plaat
selijke gemeente niet meer alleen staat en niet de enige gemeente van zijn
kerk. is in die provincie.
Streeksgewijs en provinciegewijs zijn
er diverse takken van kerke
lijk werk, alleen of samen met an
dere kerken. In Zeeland bijvoorbeeld
is er de samenwerking in de recrea
tie, komt er het industriepastoraal,
is er het maatschappelijk werk, de
gezinsverzorging. De dominee in zijn
nieuwe plaatselijke gemeente weet
er iets van, maar hij heeft hel ei
genlijk te druk in zijn plaatselijk
werk vooral in het begin dan
dat hij zich daarover nog erg druk
kan maken. En dan is er natuurlijk
ook altijd de mógelijkheid, dat aan
de communicatie tussen provinciale
organen of diensten en die plaatse
lijke gemeenten eens iets kan man
keren, ondanks veel goede wil. Het
is een bekend punt: de communica
tie, plaatselijke, provinciaal, lande
lijk.
De hei-vormde kerk in Zeeland heeft
het provinciaal kerkencentrum in
Middelburg, waar de provinciale
werkers van de hervormde kerk hun
bureau hebben; een bureau, waar
achter enkele van hen ze overigens
niet zo dikwijls zijn te vinden, om
dat deze provinciale werkers de hele
provincie doorsjouwen, raadgevend,
activerend. Op het provinciaal kerk
centrum zetelt ds H. G Beneder,
scriba van de provinciale kerkver
gadering, zit ds H. M. Strating, di-
ADVERTENTIE)
Voor 1968 een boeiend beeld van de
grote godsdiensten van de wereid.
(Hindoeïsme, Boeddhisme. Chinese
religie, etc.). 40 exclusieve foto's in
briljante kleurendruk van inlernatio-
nale topfotografen, toegelicht door
prominente Nederlandse deskundigen.
De interessantste kalender voor het
nieuwe jaar. f 5.- Bij boekhandel;
gebruikelijke kontaktadressen of door
storting op giro 17606 van de Werk
groep Algemene Missie Kalender -
CMC, Den Haag, postbus 50
recteur van het hervormd maat
schappelijk werk in Zeeland, en kan
men vinden mej. G. Kloosterman, de
maatschappelijk werkadviseuse als
mede wika D. E. Hiensch, de provin
ciaal jeugdwerkadviseur. Een ploeg,
aangevuld met enkele ijverige bu
reaukrachten. Dat provinciaal kerk
centrum heeft de goede gewoonte
zich voor te stellen aan de nieuwe
dominee, onrhem dus op te zoeken
in zijn nieuwe pastorie. Het team
provinciale werkers, mej. Klooster
man. de predikanten Strating en Be
neder en wika Hiensch noemt het
een dagje uit.' Doel: communicatie,
informatie. Informatie over hun
taak, hun provinciaal werk, over het
provinciaal kerkcentrum, over de
kerk in dé provincie en over de pro
vincie zelf- Deze week werden vier
predikanten bezocht. Bij de laatste
van het viertal, ds P. Warners (25)
en mevrouw G. J. Warners-van Heu-
ven in de gemeente 's-Heerenhoek-
Nieuwdorp (hervormde gemeen
te van 700 zielen, verspreid over
's-Heerenlioek, Le we dorp en Nieuw-
dorp), noteerden we wat er zoal werd
verteld over het provinciale werk
der hervormde kerk in Zeeland.
Ds Warners is nog maar een maaud
aan het werk in zijn nieuwe gemeen
te. Op 3 september werd hij beves
tigd en deed hij intrede in zijn eer
ste gemeente. De naam Warner.-
vooi een hervormd predikant in Zee
land is niet geheel onbekend: de
grootvader van deze P. Warners be
gon als predikant in Gapinge en
stond vervolgens in Hemkenszand
De vader van deze Warners was pre
dikant in Serooskerke en Koudekei
ke. Op bezoek bij de nieuwe donn
nee: ds Beneder, scnba provincial!
kerkvergadering: .Een gemeente i---
niet meer op zichzelf, doet met an
dere gemeenten veel samen, in ring
verband, die samenwerking is hie:
goed, in classicaal verband. ,Het pro
vinciaal werk is van groot belan;
voor het leven van de gemeente. Nf
de oorlog en na de watersnood eu m
in de ontwikkelingen van Zeeland ka i
een gemeente niet alles meer allee:
doen. Juist in Zeeland, waar geogra
Cisch en door liet beperkte bevo)
kingsaantal moet worden samenge
werkt, moeten gespecialiseerd
krachten worden aangesteld.'
Mejuffrouw Kloosterman informee.
of de. dominee de maatschappelijk'
werkster in zijn district al heeft onl
moet. Dat klopt. Zij is één van dr
twintig mensen, die in het hervormd
maatschappelijk werk in Zeeland
zitten. Alleen Oost-Zuid-Beveland
heeft geen maatschappelijk werk
ster, daar zijn leidsters in de dorpen.
Wat wordt er gedaan? Contactda
gen. instructie, scholingsdagen voor
de gezinsverzorgsters. ,Ik ben aan
gesteld door de provinciale diacona
le commissie én de gereformeerde
stichting voor maatschappelijk werk.
Dus het protestants maatschappe
lijk werk en de gezinsverzorging in
Zeeland zijn in één hand; bij de
rooms-katholieken zijn die takken
van werk gescheiden.' Mej. Klooster
man somt enkele .baantjes.' advise
rend werk, op; in de PSVG, de prot
stichting voor verantwoorde gezins
vorming, hervormde vrouwendienst,
bijvoorbeeld. Dan steekt wika
Hiensch van wal: via het landelijke
werk, de landelijke hervormde
jeugdraad komt hij bij het punt de
centraliseren terecht en daarmee bij
zijn adviseurschap in Zeeland. Hij is-
de eerste in dit gewest, was daarom
dei-tien jaar jeugdwerkleider in Goes
Zijn werk is toegespitst op en houdt
terdege rekening met de plaatse
lijke en regionale situaties en be
hoeften. Wika Hiensch vertelt over
Schouwen-Duiveland, waar hij mee
hielp bekijken of daar een part-time
werker in de jeugdsector nodig Is.
over Oost-Zuid-Beveland, waar het
werk moet worden uitgebreid, mo
gelijk in de toekomst gezamenlijke
voorzieningen van hervormden, ge
reformeerden én rooms-katholieken:
,zo algemeen mogelijk, dat iederéén
kan meedoen, niet speciaal kerke
lijk werk, maar wei moet de gees
telijke achtergrond kunnen worden
herkend.Het jeugdwerk krijgt veel
tijd om zich te presenteren. Terecht,
want het gaat verder dan alleen
maar een avondje organiseren voor
jongeren. ,In Zeeland speelt moge
lijk iets sterker dan elders de span
ning tussen jong en oud. De .breuk
lijn' is van invloed op de gemeente
van morgen,' zegt wika Hiensch. Hij
wijst erop, dat er bij de ouderen be
grip moet worden opgewekt voor de
jongeren van vandaag: ze zijn niet
slecht maar anders. .Men laat het
soms maar waaien en zegt: we kun
nen er toch niks aan doen." Hij gaat
wat nader in op het zondagsschool
werk. op instuiven, jeugdkerk en
jongerendiensten. Het kerkelijk
jeugdwerk is ook jeugdvórmings-
werk. Het is beslist niet alleen ont
spanning, maar 't is tevens een vor
ming. vorming voor kerk én samen
leving.
.Het moet niet te eng worden ge
zien. Kerk en jeugdwerk hebben een
taak ten aanzien van voorzieningen
in de samenleving. Als het niét ge
beurt doet de kerk het plaatsvervan-
ADVERTENTIE)
for
0ARISTOCRATS
only
Parijs twijfelde, wij niet!
Ideeën? Genoeg.
En draagbaar?
Ja mevrouw, ome ontwerpers
hebben die mode goed begrepen
en voor U vertaald. Constateer
dat onze collecties:
Bont en stoffen mantels
Suède en Nappa kleding
Kostuums en japonnen,
de taal spreken die U verstaat.
(ADVERTENTIE)
gend en anders samen met anderen.'
Wika Hiensch heeft ook weer ne
venfuncties, zoals filmconsul van de
stichting Filmcentrum en voorzitter
van de Zeeuwse contactgroep voor
jeugd en oecumene. Als laatste het
woord aan ds Strating. Hij vertelt
over .Zeeland en zijn bevolking, zijn
kerken, zijn pastorieën.. ,Eën pasto
rie In Zeeland 'geldt In het land nog
als een pastorie met een gemeente
eromheen, een goede gemeente, is 't
niet?' Het wordt beaamd. Dat beeld
van die pastorie is wel wat verte
kend, vindt ds Strating. Want er Is
echt wel wat aan de hand in Zee
land. ook In de kerken, de gemeen
ten en de pastorieën. Er is een span
ning, een versnelling. Die versnel
ling heeft een aantal fasen: 1940,
.Zeeland vecht door,' Zeelands hart,
Middelburg, wordt verwoest. Dan de
evacuaties van Walcheren, wat een
weghalen uit vertrouwde omgeving
betekent, een ontmoeting met an
deren. Als derde punt het eind van
de oorlog, met het verwoesten van
West-Zeeuwsch-Vlaanderen en dan
1953 als net in die gebieden <Me in dee
oorlog waren gepasseerd het water
zijn wrede werk doet.
.Er zijn mensen, die praten over
.voor en na de ramp.' De ramp be
tekende iets, niet alleen in het per
soonlijk vlak, maai* ook voor de ont
wikkeling van de provincie. Het del
taplan brengt dammen en dijken ln
Zeeland, betere contacten met de
omringende provincies, een betere
communicatie. Dan is er als versnel
ling va.n de laatste jaren de Indus
trialisatie, noodzakelijk om mensen
naar Zeeland te krijgen. En: waar
meer mensen zijn, kan meer gebeu
ren, kunnen de nodige voorzieningen
komen voor de leefbaarheid. Ds Stra
ling vertelt over de problemen van
de provincie. Het eerste: nog geen
300.000 mensen in Zeeland, de in
dustrie moét levensader zijn. Dat
brengt voor de kerk nieuwe vragen
en taken met zich: kerk en industrie.
Daarvoor was er al de recreatieve
ontwikkeling met voor de kerk bij
zondere aspecten. Hervormden en
gereformeerden zijn al samen op
weg in de recreatie, het komt er ook
in de industrie en er is hoop ook
meer met de rooms-katholieken te
overleggen. Ds Strating komt dan
lan het financiële aspect, de bijdrage
van de plaatselijke gemeenten, to
taal een 100.000 doopleden. Er wordt
gevraagd tachtig cent per dooplid.
Het geld wordt besteed aan recrea
tie, industrie, diaconaal- en jeugd
werk.
De predikant weet het .huisbezoek'
le waarderen: ,het is is ieder geval
duidelijk, dat er wat gebeurt.' Ove
rigens wordt niet verzwegen, dat
men op het plaatselijk vlak soms
niet geheel weet wat er in .Middel
burg' gebeurt. Net zo, als men zich
in de provincies soms afvraagt wat
ei- allemaal op landelijk niveau wordt
gedaan. Het teambezoek werkt er
aan mee, dat er meer begrip ont
staat. Het is nuttig huisbezoek.
Wanneer wij het woord .synode' horen, gaan onze gedachten naar
protestantse kerken en wel in het bijzonder naar die van het cal
vinistische type. En bij het woord .concilie' denken wij aan dc
kerk van Rome. Toch is het woord .synode' ook bij deze laatste
niet onbekend. Iedere afzonderlijke kerkprovincie kende hier haar
.provinciaal concilie'. Het is zelfs een verplichting dat deze eens
in de twintig jaren wordt gehouden. Voor zulke provinciale con
cilies gebruikte men ook het woord .synode'. Beide woorden kun
nen trouwens door elkaar worden gebruikt, want ze hebben de
zelfde betekenis. Het ene woord is afkomstig uit het Latijn en het
andere uit het Grieks. Ook voor bepaalde vergaderingen in een
bisdom wordt de naam .synode' wel gebruikt.
Iets nieuws is het echter wel wan
neer wij op het ogenblik lezen van de
bisschoppensynode die deze maand
in Rome wordt gehouden. Ruim twee
jaar geleden werd op het concilie te
Rome bekend gemaakt dat er in de
toekomst een permanente synode bij
een zou worden geroepen, die teza
men met de paus een belangrijk col
lege zou zijn in deze wereldkerk. De
eerste gedachte is geweest dat zulk
een synode van bisschoppen een in
grijpende verandering zou betekenen
in 'het centrale bestuur der R-K kerk,
dat grotendeels door de Curie (het
geheel van de vaste bestuurslichamen
die de paus bijstaan in het bestuur
van de kerk) wordt bepaald. Men
dacht in de richting dat er eindelijk
een bestuurscollege zou komen waar
in gestalte zou worden gegeven aan
de eeuwenoude gedachte dat de paus
tezamen met de bisschoppen de
kerk regeert. Naar een oude regel is
de paus onder de bisschoppen de
.eerste onder zijns geiykêh', welke
regel de laatste eeuwen, door aller
lei omstandigheden, wat op de achter
grond was geraakt. Daaruit werd
ook verklaard dat de paus, zelfs in
eigen kerk, een eenzame figuur was
geworden en de Curie met haar cen
tralistisch streven zou dit alleen
maar hebben bevorderd. Zo doende
zou de paus niet weten wat er in de
wereld omging en hij zou zelfs niet
op de hoogte zijn met hetgeen er pre
cies in zijn eigen kerk leefde. Dit
alles hebben we twee jaar geleden
kunnen lezen toen de Instelling van
een synode van bisschoppen, als
voortzetting van het concilie, werd
bekend gemaakt. Men veronderstelde
dat dit definitief een beknotting van
de macht van de Curie betekende.
Deze wenste geen bisschoppensynode.
De verhouding paus.Curie-bisschop-
pen. moest blijven zoals ze was en
de Curie zou het alleen maar met le
de ogen aanzien wanneer zij met de
bisschoppen van het wereldepisco
paat, die hun vertegenwoordigers
konden kiezen, van plaats zou moe
ten wisselen en op de derde plaats ka
men, niet zozeer als een besturend,
maar als een uitvoerend orgaan.
Een week geleden heeft de paus de
bisschoppensynode officieel ge
opend. Wanneer we nu lezen hetgeen
er geschreven wordt van r-k zijde
over dit nieuwe orgaan, zijn de ver
wachtingen heel wat minder hoog
gestemd dan dit twee jaar geleden het
geval was. Al spoedig werd ln 1965
bekend dat de paus de collegialiteit
(de paus die tezamen met de bis
schoppen de kerk bestuurt) niet zo
ruim opvatte als in vooruitstrevende
kringen op het concilie werd gehoopt.
Deze synode zou wel een permanent,
doch feitelijk alleen maar een advise
rend lichaam zijn. De paus zou er wel
een overlegorgaan van kunnen ma
ken in bepaalde gevallen, maar het
zou geen besluiten kunnen nemen die
dan later, evenals dit op het concilie
het geval was, door hem met zijn
handtekening zouden worden be
krachtigd. Toen dit bekend werd,
zakte de belangstelling voor deze bis
schoppensynode reeds belangrijk.
Wanneer we nu lezen wat er in r-k
bladen en tijdschriften over dit expe
riment wordt geschreven, is het veel
al in de toon van teleurstelling. Van
de leden zijn er 135 bisschoppen ge
kozen door de nationale bisschoppen
conferenties. Naar verhouding is de
kerk, zoals zij zich heeft uitgebreid
over heel de wereld, goed vertegen
woordigd en de mogelijkheid zit er
in dat de paus behoorlijk geïnfor
meerd zal kunnen worden over dat
gene wat er in heel de kerk leeft.
Behalve deze 135 bisschoppen maken
van de synode deel uit 13 hoofden
van Oosterse, met Rome verbonden
kerken, als ook 13 hoofden van Cu
rie-departementen. Voorts heeft de
Eaus nog een aantal leden uit de
iërarchie benoemd, alsook de voor
zitters. Alles met elkaar vormt deze
synode een college van 197 leden. Ze
zou inderdaad een klein concilie kun.
nen zijn.
Waarom is er, nu de zittingen van
deze bisschoppensynode begon
nen zijn, een onmiskenbare teleur
stelling? Deze is er zeker in ons land.
Daarvoor worden verschillende oor
zaken aangevoerd. Allereerst het feit
dat de voorlichting over de zittingen
tot kleine afmeting is teruggebracht
wanneer we dit vergelijken met het
concilie. Daar werd vergaderd voor
het oog en oor van heel de wereld
De pers was in ruime mate tegen
woordig en hoewel er een zekere ge
heimhouding was opgelegd, is daar
van in de praktijk niet veel terecht
gekomen. Wanneer er spanningen
waren op het concilie, wist heel dc
wereld dat nog dezelfde dag. Nu is
het de bedoeling dat er, na iedere
dag waarop vergaderd wordt, er een
persconferentie zal worden gehouden,
waar ieder woord gewikt en gewogen
zal zijn en waarbij men, voor een ge
deelte althans, zal moeten raden wat
er is omgegaan. Wanneer er geen
mogelijkheid is debatten te volgen,
kunnen zij, die geïnteresseerd zijn,
niet meedenken en het is niet moge.'
lijk dat er reacties vanuit de wereld
binnen deze synode komen. De mo
gelijkheid hiertoe wordt in ieder ge
val ten zeerste beperkt. Op het con
cilie waren vele .waarnemers" geno
digd. Ook al mochten deze in ae of
ficiële zittingen hun mond niet open
doen, toch zijn zij uiterst belangrijk
geweest en daardoor is er een gfote
openheid ontstaan, zodat inen het ge
voel kreeg, en dit terecht, dat het niet
alleen ging om de R-K Kerk, maar
om heel de christenheid als een sa
menhangend geheel. Die openheid
heeft weldadig gewerkt en het is
moeilijk te schatten hoevee! goeds
daaruit is voortgekomen. Nu zo
lezen we is aan alle deelnemers
van deze bisschoppensynode een
strenge geheimhouding opgelegd .om
trent de voorbereidingen, de werk-
STEMMEN UIT
DE KERKEN
GROETEN, OF
ZEGENEN?
aan: .Als deze allesomvattende zwijg
plicht in de praktijk naar de letter
genomen zou worden, mist de synode
een belangrijke dynamische factor,
die voor het concilie juist een mach
tige motor is geweest'. Zo wordt de
synode ,een bisschoppelijk onderonsje
onder leiding van de Curie'. Men
vreest dus een stap terug in plaats
van vooruit.
Voorts hebben we de vrees uitge
sproken gezien dat het de po
litiek van de Curie zou zijn om deze
bisschoppensynode zoveel mogelijk
,af te grendelen en ln te dammen'. De
agenda Is niet door de synode zelf
bepaald. Ze is opgesteld op een wijze
die doet vragen of er niet al te veel
onderwerpen waarmede menige bis
schop zit, verdwenen zijn. Twee jaar
geleden is de hoop uitgesproken dat
de Curie wat minder in de melk te
brokkelen zou krijgen en de bis.
schoppen wat meer en dat daardoor
heel het bestuur van deze wereld-
lezen we van de vrees dat voor deze
gang van zaken de vernieuwing van
de Curie al bij voorbaat zou zijn
mislukt. Er mogen dan enige ver
schuivingen zijn. maar in wezen blijft
het alles hetzelfde en daarmee wordt
een meerdere zelfstandigheid van
nationale kerken de kop Ingedrukt.
We zullen moeten afwachten hoe de
ze bisschoppensynode verloopt. Af
wachten moesten we ook toen paus
Johannes XXili het concilie opende.
We kunnen het ons echter niet in
denken dat deze synode zal verlopen
zonder de spanningen die ook op het
concilie zijn opgetreden. Toen is er
iets losgeniaukt dat niet weer op de
zelfde wijze bijeen gebonden kan wor
den. Op de een of andere manier
zullen de problemen waarmee de bis.
schoppen in hun landen zitten, ter
sprake komen. En al mag het de Cu
rie gelukken gedurende één jaar de
touwtjes in handen te houden, zodat
deze eerste zitting - een terugslag
Hjkt, we kunnen het ons niet inden
ken dat dit jaar na jaar gelukken zal.
Al mag deze synode dan een advies
orgaan zijn en al mag ze geen be
slissingen kunnen nemen, het is toch
wel meer gebeurd dat een overleg
orgaan is uitgegroeid tot iets dat
veel meer ging betekenen en wanneet-
we zo aan de toekomst van de R.K
Kerk gaan denken, geloven we dat
deze bisschoppensynode iets kan wor
den waarvan werkelijk leiding zal
uitgaan. Deze bisschoppen hébben
het concilie achter zich.
H.
TER OVERDENKING
In de bijbel lezen we dikwijls de uitdrukking: bij ging naar hem toe om hem
te groeten: kanttekeningen wijzen er dan op dat er in de oorspronkelijke
taal staat: om hem te zegenen. We vinden het zo gewoon oin iemand te
groeten dat we hier niet eens meer by stil staan. Zo we al een hijhei met
kanttekeningen hebben, lezen we hier meestal ook overheen. We zouden het
bovendien gek vinden om iemand te zegenen. Iemand groeten: goede mor
gen of goede middag zeggen dat gebeurt nog wel. Is er iemand jarig, dan
vragen we: mag ik u feliciteren met uw verjaardag? Daar laten we het bij.
De toestemming wordt meestal niet eens gegeven en de gelukwens wordt in
feite nooit uitgesproken: Het gaat om de goede bedoeling en de rest moeten
we maar raden. Zouden we het nog wel aandurven om een zegen uit te spre
ken, zoals het bijvoorbeeld in dat prachtige boek Ruth gebeurt? Ruth 2:4, 5.
Bonz zegt tot de maaiers: De Heer zjj met ui Hun antwoord is: De Here ze-
gene u! Is de verhouding in onze dagen tussen werkgever en werknemers
nog van dien aard dat een dergelijke begroeting uitgesproken en begrepen
kan worden? Soms ben ik genegid te denken: bet is onmogelijk. Niemand
durft zo te spreken. Gebeurt dit toch, dan vinden we het gek. Geloven we in
ons hart nog wel dat God een dergelijke zegewens bekrachtigt? Zijn we
werkelyk zo modern geworden, dat we een zegen geven overdreven vinden,
wanneer dit buiten- de kerk gebeurt En in de kerk... Worden we dan ge-
zogend als pastoor of dominee deze woorden uitspreekt? Durven we die
woorden thuis te herhalen en overgeven aan degenen, die deze zegen, om
welke reden dan ook, zelf niet konden halen? Of is deze zegespreuk alleen
maar de hamerslag waarmee de vergadering .gesloten wordt Toch waag ik
het nu te zeggen: gezegende zondag: de Heer zij mei ui
H. Fnher
Aardenburg
