m ome de ossewei in
,V0 JOE KOMT DIE WAOGEN
00KN0GWELUSV00RRIËN
de
wafelbakkerij
van
retranchement
ZEVENTIEN KILO MUZIEK
extïA
;i§PfiSS
- lÊgS jjfjï -
WOeNSDAG 4 OKTOBER 1967
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Naar de ossewei met Piet van den Bergen. Koet- de Sasse ,Raad van Elf' en het vriendencomité'
sier Maenhout op de bokPiet in de wagen van erachter.
wmmgmm
r a®" -
bssÉKÉSÉKIM
Daar sta je dan, in stemmig zwart. Piet blijft er
kalm onder en rookt een sigaretje. Hij heeft net
de grote sleutel ontvangen, die hij straks in een
'M. -^4
denkbeeldig slot zal steken om zich weer uit de
ossewei aan de Canadalaan te bevrijden.
SAS VAN GENT ,Vö joe komt die waogen ook nog wel us voorriejen,
pas maor p-' zegt Piet van den Bergen terwyl hy waarschuwend de vinger
heft naar een ongelovig lachende man, een goed eindje in de twintig. De
huiskamer aan de Vredestraat 21 is gevuld met verjaardagsgasten. Piet
viert immers zijn 30e verjaardag en volgens een oud en hard gebruik moest
hy de ossewei in omdat hy... ja, omdat hij wat? Te zien aan de gnuivende ge
zichten van de meisjes in de buurt had hy niets gedaan wat niet door de
mangel van de gemeenschap kon. Hy was gewoon niet getrouwd.
Koetsier Maenhout morrelt wat ach
ter aan de kar van de Sasse ,Raad
van Elf.' De blikken, pannetjes' bel
len en de bodemloze teil worden
met ijzerdraad bevestigd opdat de
kar straks lawaai genoeg zal maken
om alle buurtbewoners van de gang
naar de Ossewei op de hoogte te
stellen. De andere mannen van het
actiecomité onder aanvoering van
Arnold Jager drinken binnen koffie
en eten gebak. Op de trottoirs staan
huisvrouwen, een enkele met een
breiwerkje, te praten over het lot
van Plet. Het paard voor de kar moet
een bijzonder paard zijn. Willy de
Groff zelf ook eens m de ossewei
geweest en vervolgens gelukkig ge
trouwd weet te vertellen dat het
paard stopt bij iedere kroeg, uit ge
woonte. Betsy is namelijk het paard
dat de kar altijd trekt, ook op de
barre tochten tijdens carnaval. Daar
is Piet. Hij alleen gaat in de wagen,
de hoge zijden hoed fier op het on
getrouwde hoofd en een grote pa
pieren rozet op de linker rever van
de zwarte jas. Een sleutel van zo'n
anderhalve meter lengte wordt bij
hem gezet. Het blikgoed wordt op de
straatstenen geplaatst. Da's even
schrikken voor één van de comité
leden. Het roestige petroleumkanne-
tje blijkt niet alleen met een ijzer
draadje, maar ook rnet een knal
touwtje' bevestigd te zijn. Koetsier
Maenhout brengt de stoet in bewe
ging, breeduit zittend op de bok en
ae comitéleden slenteren er op ge
ringe afstand achteraan, getooid met
papieren feesthoedjes en voorzien
van een flinke voorraad rotjes, waar
uit er telkens één met een achte
loos gebaar voor de voeten van de
toeschouwers wordt geworpen. Men
vertelt dat het altijd een beetje uit
kijken is. Vier jaar geleden, toen
Walter Swartelée de wei in ging,
was het paard zó geschrokken dat
het in woeste galop door Sas van
,M'n been, m'n been!' roept koetsier Maenhout
als zijn kar kantelt doordat hij een te korte draai
neemt, nog vóór het bezoek aan het eerste van
de elf of meer cafés. Iedereen schiet te hulp. Het
paard krijgt er dorst van.
Gent begon te razen. Maar dit paard
blijkt het klappen van de zweep te
kennen. Een groepje belangstellen
den volgt op bescheiden afstand. ,Je
:T.t wel .n goeie voor roepen ze
naar Plet, die dat aan z'n gezicht te
?:i ncoil van zichzelf had gedacht.
Bij de ossewei aan de verder nog
kale Canadaluan wordt halt gehou
den. Vijf schapen en een handvol
toeschouwers zien erop toe da*. Plet
van der Bergen de ossewei binnen
stapt terwijl hij zonder veel smaak
een sigaretje rookt. In de wel blijft
Piet voor het hek staan. Dit is het
moment dat hij alléén rnoet doorma
ken. De grote sleutel wordt hem
toegestoken en Piet draait hem om
in een groot, denkbeeldig slot. Zo
dra hij eruit is laat men geen tijd
meer verloren gaan. Allen stappen
in en voorzitter Jagers vindt nog net
de tijd om ons toe te roepen naor
welke gelegenheid het toneel wordt
verplaatst. Kieuters verdringen zich
voor het schoolhek als de wagen
langskomt, nagezwaaid door de toe
schouwers. Iedereen scheen geweten
te hebben wat er die dag rnet Piet
stond te gebeuren. Men zegt dat Ar
nold Jagers die behalve voorzitter
van de buurtvereniging ,De Marollen'
straatveger van de gemeente is
bij het uitoefenen van zijn functie
het nieuws huis aan huis heeft ver
spreid. Voor zover bekend komt dit
oeroude gebruik alleen nog voor in
Sas van Gent en IJzendïjke en Koe
wacht. De man die de ossewei wordt
ingejaagd moet niet alleen onge
trouwd zijn, maar mag ook geen
trouwplannen hebben. Misschien neb
ben de voorvaderen dit alles wel be
dacht om de vrijgezel een redelijke
kans te geven nog aan de vrouw te
komen door hem fraai uitgedost aan
den volke te tonen. Elf of meer ca
fés zullen met een bezoek worden
vereerd. Dit is de kroon op het werk
van het .vriendencomité,' waarbij al
le voorbereidingen in het niet zin
ken. Café Louis de Ridder was de
eerste pleisterplaats, misschien om
dat deze gelegenheid door het slui
ten van de tegenoverliggende tex
tielfabriek zoveel moet missen. Voor
dat er geproost kon worden moest
koetsier Maenhout even worden ge
holpen. Ilij raakte doordat hij de
bocht te kort nam in grote moeilijk
heden. Het paard wist niet meer
waar het aan toe was toen de kar
kantelde en de koetsier vreesde het
ergste voor zijn been. Iedereen schoot
te hulp en bracht paard en kar weer
op orde. Het paard kreeg een emmer
water van de bazin, die zei meer op
het paard dan op de mensen te let
ten. De sleutel hangt boven het buf
fet in café ,De Reseda,' bij Snelders.
Daar blijft hij hangen tot Piet van
den Bergen zijn vrijgezellestaat er-
aam geeft. Dat zal niet spoedig zo
zijn, denken we, want Piet heeft juist
weer eens beleefd hoe prettig het
kan zijn een vrijgezel te zijn.
r—
-- -
JgSjSSjj
In de rij van Nederlandse badplaat
sen probeert ook Retranchement haai'
plaats in te nemen. Geplakt tegen
het natuurreservaat Het Zwin heeft
zij echter niet veel ruimte voor
strandrecreatie. Slechts een smalle
strook duinen on strand staat tot
haar beschikking. Eén ding heeft zij
echter voor bij andere badplaatsen.
Het is er heerlijk rustig.
De foto toont hoe reeds in de der
tiger jaren getracht werd rust te
bieden aan de stedeling. Op de dui
nen stond "toen de tot in Brugge
en Gent bekende wafelbakkerij Zee
duin' van de heer Markusse. Deze
wafelbakkerij werd in 1936 gebouwd
door de heer H. Zwier, timmerman
te Retranchement en daar nog steeds
wonende. De fundering werd gelegd
door de nu 89 jaar oude inwoner
van Retranchement, Cornells van
Dale. Deze maakte ook een regen
put bij het gebouwtje. Een bierver
gunning kon de eigenaar niet krijgen.
Zelfs een persoonlijk bezoek aan de
commissaris der koningin te Middel
burg bracht geen uitkomst. Echter
geen nood, geer» bier in de wafel-
balckerij, dan maar buiten in de scha
duw.
De wafels die men er kon kopen
waren overheerlijk. Voor vijftien cent
een grote wafèl in .hartvorm' met
goede boter en suiker. Kom daar van
daag de da.g eens om!
De wafelijzers werden gekocht in
Brugge, daar in Nederland alleen de
gewone vierhoekige wafelijzers te
verkrijgen waren. De wafelbakkerij
bezat twee stel .tweepitters' en twee
stel .vierpitters'. De wafels werden
gebakken op kachels, gestookt met
door de nu gepensioneerde gemeente
secretaris van Retranchement, de
heer Brakman. De zomerwoning
kreeg die toepasselijke naam ,Het
Stramdpleviertje'. Daarna verschenen
er meerdere. Onder andere van Van
Hal uit Loosdrecht, Georges Hen-
driksé uit LJzendijke, notaris Van
Veen uit Terneuzen. Ook twee van
timmerman Zwier. Deze werden ver
huurd. En voor wat voor prijzen!
Tegenwooi'dig om van te watertan
den. Het ene huis kostte in juni 60,
in juli en september 85 en in
VAN D'EE TOT HONTENISSE
petroleum. Tegelijkertijd konden dus
tien wafels gebakken worden, wat
wel nodig was daar veel scholen uit
Zeeuwsch-Vlaanderen en daarbuiten
bij deze wafelbakkerij aanlegden op
hun schoolreisje naar het strand.
Links van de wafelbakkerij ziet u
verschillende zomerwoninkjes staan.
Het eerste werd in 1934 gebouwd
augustus 110 voor een hele maand.
Het andere in juni 75, in juli en
september 100 en in augustus 125.
Elektriciteit, gas en waterleiding was
er niet. Water werd gehaald uit de
regenput. Verlichting was er door
middel van butagas. Hiervoor werd
0,50 per kilogram berekend.
Toen de huisjes werden gebouwd
ontstond er natuurlijk gekrakeel, de
duinen behoorden namelijk aan de
waterkering Cadzand. Het Zwin aan
de domeinen. Een oude wet schreef
voor dat de aanwas toebehoorde aan
de waterkering. Domeinen verscheen,
meelte en zette paaltjes. De schei
dingslijn liep dwars door de huisjes
heen. De toenmalige dijkgraaf, later
burgemeester van Retranchement,
oom van de tegenwoordige burge
meester, nam dit niet, ging met
enkele polderwerkers op stap en liet
de paaltjes verwijderen. Domeinen
kwam terug en zette weer paaltjes,
maar de huiskes mochten blijven
staan. Een lang leven hebben deze
zomerwoningen niet gehad. De twee
de wereldoorlog brak uit en de huis
jes verdwenen. Nu ligt er op deze
strook een bouwverbod. Een zware
klap werd toegebracht aan de plan-
ïen om van Retranchement een fa
miliebadplaats te maken.
Op de foto ziet u duidelijk dat er
toen nog een veel grotere waterplas
was in het Zwin dan heden ten dage.
Het was er veilig zwemmen.
H. Prent
JAZZ - R&B - ZANG - BEAT - JAZZ - R&B
Hoi Fans
Nel Maas, de ene helft van het accordeonduo J)e Ac-
cordïs' woont in een bijzonder muzikale (Terneuzense)
buurt. Via de muur van haar huis hoor je de hobbies van
haar buren. De één vertolkt vakkundig een orgelstuk
van Bach (of daaromtrent)de ander slaat met de re
gelmaat van een klok (of liever gezegd een stopwatch j
op de trommel. Maar goed, Nel en haar vriendin Mar
leen Kouwijzer houden het bij een accordeon. Zeventien
kilo muziek op je knieën, 't valt niet mee, ook al doe je
het dan twee jaar. Met vader Maas als particulier chauf
feur hebben Nel en Marleen heel wat concoursen be
zocht. Tien bekers op de radio vormen er eenwelspre
kend betvijs van. Daarnaast: Optreden in bejaardente
huizen, een jeugdhuis en op bruiloften, Ji5-jarige of zo.'
Een enkele keer ging het in oranje rechte jurkjes ge
stoken duo naar Hilversum voor radio-opnamen. Nel:
,AVRO, Minjon en auditie competitie. Iedere keer moest
het publiek dan een orkestje uitkiezen en ze kozen ons.
Overigens leuk werk in die studio's. Je moet weten dat ik
altijd nogal zenuwachtig ben als ik op moet, maar die
technici stellen je hélemaal op je gemak. Dat zijn
reusachtig aardige lui.' Het repertoire van JJe Accordi's'
bestaat voornamelijk uit lekker in het gehoor liggende
melodietjes zoals die nu eenmaal het pittigst uit een
trékharmonica komen. Twee keer per week repeteren
ze: dinsdagsavonds en zaterdagmorgen .Bovendien gaan
de lessen van de duoleden gewoon door. ,Om de veertien
dagen krijgen we muziekles. Ik heb Marleen eigenlijk
leren kennen, doordat we dezelfde leraar hadden, de heer
De Wijn uit Hulst. Voor ik aan accordeon begon speelde
ik een paar jaar mandoline.' Marleen ligt momenteel in
het ziekenhuis en dat kan wel eens een heel langdurige
kwestie worden. Nel heeft nog geen contracten af moe
ten zeggen. Voorlopig wil ze het zoeken in de sector
rbruiloften en partgen,ongetwijfeld een dankbare busi
ness. Vader Maas verteltdat de meisjes praktisch geen
cent aan hun hobby hebben verdiend, ft Zijn dure klan
ten hoor,' vindt hij. ,Als je zelf niet. voor je vervoer zorgt
ku.n je maar beter ophouden. Dan is er geen betalen
aan.' Dit pessimistische geluid brengt zijn in opgewekt
zomers geel gestoken dochter niet van de wijs. ,We blij
ven amateurs,' stelt ze en dat klinkt bijna als een belof
te.
Groeten, Joost,
JAZZ - R&B - ZANG - BEAT - JAZZ - R&B
