EXPO 67 STARTKLAAR
BLOKKENDOOS HABITAT
HET HERKENNINGSTEKEN
HET EERST
PAVILJOEN
KLAAR
KONINGIN OPENT
OP 18 MEI
HET CANADAB0EK
zaterdagnummér
(Van onze speciale verslaggever)
De lente laat op zich wachten dit voorjaar in Cana
da. Rond Montreal is de grond nog stijf bevroren
overal ligt sneeuw: een tegenvaller voor de organi
satoren van Expo '67.
Weliswaar zijn alle paviljoens ondanks de strenge
winter op tijd afgebouwd (in gigantische .tenten'
van plastic, op temperatuur gehouden met hete
luchtkanonnen), maar door de aanhoudende kou
dreigt nu achterstand te ontstaan bij de landschap
pelijke vormgeving: de computers van het controle-
centrum hebben al meermalen alarm geslagen. Er
staan bijvoorbeeld 20.000 bomen te wachten op in
planting, en 150.000 heesters. Ook maakt men zich
bezorgd over een half miljoen bollen.
In de St.-Laurensrivier is het (js inmiddels gebro
ken, maar de schotsen vormen grote wallen rondom
beide eilanden waarop de wereldtentoonstelling is
gesitueerd. Deze plaatsbepaling biedt unieke voorde
len wat betreft de bereikbaarheid. Het kiezen daar
van had indertijd een merkwaardige consequentie.
Canada moest als het op één na grootste land van de
wereld (zes miljoen vierkante kilometer) kunstma
tig enkele hectaren grondgebied fabriceren. Maar
aangezien Montreal toch van plan was te beginnen
met de aanleg van een metro, combineerde men een
en ander: de uitgegraven aarde werd gebruikt voor
vergroting van een bestaand recreatie-eiland en de
aanleg, ernaast, van 'n tweede waarin kanalen
en vijvers zijn uitgespaard, die zodra het gaat dooien
water zullen krijgen dat enkele dagen voor de offi
ciële opening met kleurstof lichtblauw wordt ge
maakt...
Expo '67 is vrijwel startklaar. Men is
nu met man en macht bezig aan de in
richting, die gereed moet zijn op 28
april. Dagelijks worden vele honderden
kisten uitgepakt van de duizenden die
zijn aangevoerd uit de diverse wereld
delen met daarin de meest spreken
de voorbeelden van wat er op aarde
aan .superlatieven' is geproduceerd.
Overigens krijgen deze attributen
meestal niet veel meer dan een garne
rende functie, bij wijze van illustratie:
de belangrijkste .boodschappen' zullen
worden overgebracht via de meest mo
derne technieken op het vlak der zoge
noemde audiovisuele middelen. Geen
der (72) inzendende naties durft hier
een presentatie te maken zonder show
effecten met behulp van beeld en geluid,
zodat de miljoenen bezoekers vooral
prikkende ogen en tuitende oren zul
len oplopen.
Hun voeten zullen er in tegenstelling
tot vorige manifestaties van dit karak
ter veel beter afkomen: er hoeft weinig
te worden gelopen. Vanaf de vaste
wal waar ae hoofdingang is geves
tigd, met daarachter de speciale tele
visiestudio, een theater, plus enkele al
gemene paviljoens kan men gratis
in speciale exprestreinen (capaciteit:
30.000 passagiers per uur) over de brug
rijden naar beide eilanden. Daar kan op
diverse punten worden overgestapt in
een monorail, die weer verbinding ^eeft
naar vijf circuits van deze .mimrail'
zelfde systeem, op kleinere schaal
en volautomatisch. Verder zijn er boot-
verbindingen, zelfs ook luchtkussen-
vaartuigen. Het pretcentrum beschikt
tenslotte nog over eigen kabelbanen.
Het hart van de tentoonstelling is bo
vendien per ondergrondse verbonden
met de stad, verbazingwekkend dicht
bij: de imposante contouren ervan fun
geren als permanent decor voor Expo
'67. Sinds de expo van Brussel in 1958
is er geen wereldtentoonstelling gehou
den, aie het predikaat .eerste klas'
kreeg van de internationale organisa
tie te Parijs. De world's fair van New
York in 1964 en 1965 werd niet als zo
danig erkend er deden ook maar
weinig landen aan mee, het was vooral
een commerciële onderneming die wel
iswaar veel publiek heeft getrokken (to
taal 50 miljoen bezoekers) maar toch
op een financieel debacle uitliep: er
werd te weinig besteed, wat weer een
gevolg bleek van de hoge toegangsprij
zen voor elk paviljoen afzonderlijk.
VERLIES
Ook de expo van Canada gaat veel geld
kosten en verlies opleveren. Er is meer
dan een miljard dollar mee gemoeid,
als men de extra-voorzieningen als we
genaanleg en dergelijke meerekent. De
federale regering verwacht evenwel, dat
deze bestedingen op langere termijn
bezien vele voordelen zullen opleveren
en draagt daarom ook een belangrijk
deel van het tekort voorlopig geta
xeerd op 80 miljoen dollar.
Hoewel Canada zich tijdig kandidaat
had gesteld, was aanvankelijk deze
wereldtentoonstelling toegewezen aan
Rusland. De USSR wenste zich met de
organisatie ervan te belasten ter gele
genheid van de vijfigste verjaardag der
revolutie. Twee jaar na deze direct ge
accepteerde aanmelding werd een gro
te internationale jaarbeurs gehouden in
Moskou. De Russische bezoekers daar
van toonden toen zoveel belangstelling
voor de westerse inzendingen, dat er
een lichte paniek ontstond op het Krem
lin. De Sowjet-machthebbers besloten di
rect af te zien van een mogelijk nog
erger .vervolg' en schrapten ,om
technische redenen' hun inschrijving
voor de expo. Waarna meteen Canada
aan bod kwam: ter viering van het hon
derdjarig bestaan der confederatie.
De regering in Ottawa stichtte snel een
organisatie-maatschappij waarin ook
wordt deelgenomen door de staat Que
bec en de stad Montreal. In 1963 kon
worden gestart met de voorbereidende
werkzaamheden. Dat gang uiteraard ge
paard met enig officieel vertoon. Deze
gelegenheid werd echter ook aangegre
pen door politieke terroristen, die bom
aanslagen pleegden als gevolg waarvan
twee willekeurige mensen het leven ver
loren. Aldus vroeg een ondergrondse
organisatie van seperatisten internatio-
Na berechting der snel opg
ders bleef het verder stil aan dit front
de strijdbijl zou begraven blijven tot
na expo '67. Niettemin daverde onlangs
opnieuw de knal van een explosie door
Montreal. Maar dit keer bleek het een
aanslag te zijn, die aandacht vroeg voor
een probleem van externe aard. Cubaan
se vluchtelingen maakten aldus bezwaar
tegen het veilen in Canada van door
het Castro-bewind geconfisceerde bezit
tingen. Aangekondigd werd, dat ook
bommen zullen worden gebruikt ,ter ver
nietiging" van het Cubaanse paviljoen op
expo. Uiteraard wordt dit gebouw
een merkwaardige blokkendoos thans
terdege bewaakt. Hetzelfde geldt voor
de deelneming van Joegoslavië. Voor
malige onderdanen van dit land heb
ben ook reeds meegedeeld met geweld
te zullen optreden als deze inzending
wordt .gehandhaafd', hoewel toch alge
meen bekend is dat het organiserende
land alle door hen erkende staten moet
toelaten: in dit geval dus ook Cuba
en Joegoslavië, maar niet de DDR noch
communistisch China.
De Canadese .mountles' het wereld
beroemde .bereden korps' van vroeger,
thans onder meer belast met veilig
heidstaken maken zich zorgen over
het aangekondigde bezoek van Tito. De
datum ervan wordt geheim gehouden
en staat dan ook niet op de officiële
lijst van verwachte staatshoofden
minstens 25 presidenten en vorsten, on
der wie zoals reeds bekend ook
koningin Juliana. Het zal overigens tij
dens hun visites drukker zijn dan nor
maal op expo '67. Men verwacht per
gewone dag minimaal 150.000 bezoekers
en maximaal zelfs 300.000, en dat
ondanks de veelverbreide mening dat
wereldtentoonstellingen ondingen zijn
plus ouderwets nu er Immers televisie
bestaat...
30 MILJOEN
Bij de foto: Overzicht
Verreweg de meeste bezoekers zullen
afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Tenslotte ligt de Amerikaanse grens op
amper 50 km van Montreal. Het is niet
meer dan een dag rijden, per auto uit
New York. Uit allerlei peilingen is be
rekend, dat in elk geval ruim dertig
miljoen entreebiljetten (in de vorm van
een paspoort) zullen worden verkocht,
maar mogelijk ook het dubbele hiervan
het totaal aantal bezoekers blijft be
neden deze cijfers aangezien velen drie
of vier keer worden verwacht: het is
onmogelijk alles op één dag te zien,
en tenslotte duurt de wereldtentoonstel
ling zes maanden.
leerde maquette van het
ez po terrein te Montreal,
aangelegd op twee ei
landen in de St.-Law
rence rivier. Enige de
tails: de bol middenop
het tweede eiland be
hoort tot het Ameri
kaanse paviljoen; over de
brug kijkt het paviljoen
van de Sow jet-Unie er
op uit. Het tentvormige
paviljoen rechts-midden
is dat van Weet-Duits
land.
(Van onze speciale verslaggever)
Iedereen kent de Eiffeltoren van Parijs en het Ato-
minra even bniten Brussel. Ook de Expo '67 in Mon
treal heeft zo'n architecturale uitschieter. Dat is
.Habitat', een bizarre blokkendoos van beton neer
gezet enkele honderden meters achter de hoofdin
gang van de wereldtentoonstelling, langs een haven
pier.
Deze .mogelijke oplossing' van het woon
probleem In een wereld die snel verste
delijkt, ls ontwikkeld door de uit Israël
afkomstige bouwmeester Mosje Safdie.
Het bestuur van de wereldtentoonstel
ling gaf deze 29-jarige ingenieur op
dracht te experimenteren met zowel
uiterlijke vormen als innerlijke toepas
singen. H(j diende daarbij wel in het
oog te houden, dat zijn ontwerp moest
kunnen worden uitgevoerd door'middel
van een industrieel produktiesysteem.
Uitgangspunt van Mosje Safdie: ,Ik
wil een gebouw maken, dat alle voor
delen biedt van het wonen in een wille
keurig grote stad, zonder de nadelen
van het gebrek aan privacy en het ont
beren van eigen plek voor recreatie'.
Zo kwam hij op het; idee aparte wonin
gen zodanig op elkaar te stapelen, dat
niemand inkijk zou hebben bij de buren,
terwijl toch elk huls over een terrastuin
beschikt. Het revolutionaire resultaat
van deze visie is een piramidevormig
bouwwerk met grote gaten erin, die
worden overbrugd door .hangende stra
ten', een unieke aanblik, gedurfd
maar ook speels, utopiaans.
IN HET GROOT
De op elkaar gestapelde huizen bestaan
uit kubussen van beton, die ter plaatse
werden geprefabriceerd om vervolgens
door enorme kranen op hun plaats te
worden getild waarna verdere mon
tage volgt. Het project omvat 354 blok
ken (85 ton per stuk) waaruit 158 flats
zijn samengesteld in totaal twaalf
verdiepingen hoog. De kosten bedragen
bijna 50 miljoen gulden; economisch
dus volstrekt onverantwoord.
Volgens Mosje Safdie zou financieel
pas voordeel ontstaan Indien hij met
dezelfde mallen zo'n 40.000 kubussen
had mogen maken. Als architect hoopt
hij natuurlijk, dat zijn experlmant later
in deze geest zal worden afgemaakt.
Er is ruimte genoeg, terwijl dan tevens
de aanvullende accommodatie moet vol
gen in de vorm van winkelcentra, zie
kenhuizen, theaters, postkantoren, ga
rages.
In .Habitat', zoals dat nu tot stand is
gebracht voor de wereldtentoonstelling,
zullen voornamelijk personeelsleden
worden gehuisvest: mensen van de
maatschappij die de organisatie op zich
heeft genomen van de paviljoens der
afzonderlijke landen. Enkele tientallen
woningen zullen echter worden inge
richt om de bezoekers een idee te ge
ven, hoe het dagelijks leven kan zijn
in zo'n bouwwerk. Na Expo 67 zal
.Habitat' op coöperatieve basis worden
geëxploteerd.
Uiteraard bereikt men de bovenver
diepingen per lift. Daarbij kiest elke be
woner zijn eigen .straat": geen gallerei
met allemaal deuren naast elkaar, maar
heuse wandelgangen. Deze zweven als
het ware in de open lucht en zijn over
dekt met plastic koepels. Aparte .aftak
kingen' leiden naar elke afzonderlijke
ingang, soms enkele treden naar boven,
dan weer omlaag, want niet alle wo
ningen van een verdieping liggen op
gelijk niveau. Er is keus uit woningen
met twee, drie, vier of vijf kamers.
Heel bijzonder daarin zijn de sanitaire
cellen: vlerkante vertrekken van fiber-
glasplastic (anti-slip), uit één stuk ge
goten en op de begane grond in een
betonkubus gemonteerd compleet met
alle leidingen en kranen, voorzien van
badkuip, wastafel, douche. Deze werk
wijze bespaart honderden manuren aan
tegelzetters- en loodgieterswerk.
TERRASTUIN
Alle hulskamers geven vla schuifdeuren
toegang tot een terrastuin van circa vyf
bij tien meter, ommuurd en dus onge
vaarlijk voor Jonge kinderen. Uit het
terras kijkt men nergens op anderen,
maar kan men wel genieten van het
uitzicht naar de haven of het silhouet
van Montreal. Overigens is de ligging
van de terrassen zo gekozen, dat er
zoveel mogelijk zon is.
Vervolgens de keukens. Zij zijn klein,
maar tot op de centimeter uitgekiend.
Alles Is natuurlijk ingebouwd: koelkast
met apart diepvriesvak, afwasmachine,
fornuis en oven met grill erboven, aan
rechten en spoelbakken van roestvrij
staal. In een soort kast apart is een
volautomatische wasmachine gemon
teerd. Het apparaat kan door middel
van een luchtkussen worden opgetild,
waarna het met één pink kan worden
verschoven.
Heel .Habitat' is uitgerust met een
bijzonder centraal systeem voor ver
warming of koeling. Waterradiatoren
zijn ingebouwd tussen vloer en zolde
ring. Via ventilatoren kan men in
ieder vertrek zelf de gewenste tempera
tuur instellen. Automatisch worden alle
straten en stoepen steeds sneeuwvrij
gehouden, terwijl iedere tuin kan wor
den aangesloten op het sproeisysteem.
Kortom: .Habitat' is een stad, die zijn
bewoners alle genoegens verschaft van
het buitenleven, maar ook de beschut
ting biedt der samenleving.
Bij de fotoJlabitat 67', een der spectaculairste onderdelen van
de wereldtentoonstelling te Montreal. Deze blokkendoos van de
Israëlische bouwmeester Mosje Safdie biedt eventueel een oplos
sing van het woonprobleem tw een wereld, die in steeds sneller
tempo één grote stad wordt
Drie paviljoens van Expo '67 in Montreal vallen op door hun bijzondere constructie en de
daarbij aangepaste architectuur. Hel zijn: Amerika, met een kolossale bol, de Duitse ,tent' en
het rechthoekige cocon-frame van Nederland.Het Nederlandse paviljoen heelt steeds op kop
gelegen. Het was als eerste klaar wat de bouw betreft en deze voorsprong is ook bij de in-
richting gehandhaafd.
Hot door Joop Geesink ultgoxondon toam staat al op hot
punt torug te koren. Alle modellen en mciquettos zijn gemon
teerd, do llcheffecton en het geluld werken synchroon, do
projectors staan voor gebruik gereed. Er moet alleen hier en
daar wat wordon bijgoverfd en over sommige wandtekslen
pleegt de leiding nog overleg met Den Haag.
In Den Haag lotoit het bestuur van de drie jaar geloden
in het levon geroepen .Stichting Wereldtentoonstelling Montreal
1967, afdeling Noderland' met als commissaris-generaal de
oud-minister van defensie, Ir S. H. Visser. Op voorstel van
de regering stelde het parlement destijds ten behoeve van de
Inzending één gulden per inwoner twaalf miljoen dus
ter beschikking. In verhouding is dat meer don landen als
Zweden en België.
Toch kon men van dit bedrag lang niet alles doen wat
op de verlanglijst was gezet. Canado is duur. Er gaan meer
don drio gulden in één dollar en de prijzen stijgen ook
daar, terwijl hel budgol niet wordt vergroot. Er moest dan
ook voortdurend wordon geschrapt in de begrotingen Onlangs
nog ging er een stroep door hel plan voor enkele culturele
manifestaties. Maar volgens .bedrijfsleider' J. A. van Alphen
zijn het geen .ribbon uit ons lijf. ,Door wijs beleid kunnen
wij met ons gold net uitkomen', zegt doze lijdelijk uit de
buitenlandse dienst .geleende' attaché, die op dit vlak indertijd
nogal wat ervaring heeft verworven tijdens dc Expo 58
voortvarend
Eijkelenboom en Middelhoek, kregen opdracht hiervoor een
paviljoen to ontwerpen, een zo opvallend mogelijk bouwwerk
uiteraard on liefst ook weer gemakkelijk te demonteren. Na
zes maanden moet het Immers worden afgobroken. Zij kwamen
tot een heel nieuwo constructie, uniek In de bouwwereld, waar
toch heus wel ook op dit gebied veel wordt gepresteerd. Hun
uitgangspunt: een doorzichtig frame zo stevig te maken, dot
het interieur eraan kan worden gehangen. Hieruit kwam hel
ontwerp voort van een .ruimtelijke bouwsteen' kubussen
gemonteerd van aluminiumbljzen, elk drie voet lang (de .meest
menselijke maat'). Zo kwam het team tot de cocon. Het eigen
lijke paviljoen werd ingesponnen, maar men verkreeg toch
een dynamisch element doordat do talloze pijpen visueel ten
opzichte van elkaar verschuiven ols men erlangs loopt. Na enig
zoeken haast in het wilde weg were. ter plaatse een
firma gevonden, die bereid en in staat bleek om de vereiste
50.000 buizen te produceren. Het ruimtelijke .space-frame'
bleek een succes. Vooral ook omdat het mogelijk bleek hierin
een aantrekkelijke looproute via verschillende ruimten tot stand
te brengen.
deltagebied
Een groot voordoel ook finoncieel was de voortvarend
heid aan het begin. Reeds in maart 1964 koos ir Visser samen
mot stichtingsdirecteur mr M. F. F A. dc Neréc tol Babberich
een gunstige plek op het eerste eiland van Expo 67. Als mccsi
.Hollandse' omgeving kwam in aanmerking de enigo hoek met
aan beide kanten water. Voor de hoofdingang een kunstmatig
meer. en zijdelings met hel machtige uitzicht over do Sl-lau-
rensrivier naar do wolkenkrabbers van Montreal.
Do oppervlakte van het Noderlandse paviljoen bedraagt 3500
vlerkante meter, legen destijds 25.000 vierkante meter op de
Fxoo van 8russal. Twee architecten uit Rottordam, de heren
langs de route, die geheel is .gekanaliseerd* vla ongeli|kvlo*rse
kruisingen, roltrappen en kronkelwegen.
De middenmoot van de Nederlandse inzending (heden, hoogte
punt) vormt een besloten geheel. Ramen zouden de aandacht
maar afleiden. Een maximale expressie wordt hier gegeven aan
do problemen van het dichtstbevolkte land ter wereld: ruimte
lijke ordening, urbanisatie, industriële expansie.
Joop Gcesink begint bij onze telecommunicatie, springt over
naar de Wereldomroep en landt via Schiphol vervolgens bij
de wand van Amsterdam. Daar komt burgemeester Van Hall
per bandrecorder aan de telefoon. Hierna een ingenieuze ,spil'
om de voortstuwing der kijkersstroom te bevorderen. Op een
cirkelvormig scherm, dat horizontaal is gemonteerd in een
soort ton, wordt een film geprojecteerd van ons land uit de
lucht gezien. De beelden beginnen daarbij te draalen, zodat
men wel moet meelopen om hot te kunnen blijven volgen. En
ongemerkt staan de bezoekers dan ineens bij de volgende
maquette: een model met bewegende schepen op schaal van
Rottordams Europoort. Hiema moet een scheepsdek worden be
klommen voor de volgende film, over de waterwegen met de
daaraon gelegen industrieën.
Besloten werd, dat Nederland zich aan Canada en de wereld
zou presenteren als deltagebied. Toch worden alle bezoekers
direct na binnenkomst verrast met een .klassieke presentatie':
molens, trapgevels, klederdrachten en klompen kortom Mar
ken en Volendam. Joop Geesink hoeft zich als Nederlandse
Walt Disney helemaal uitgeleefd op deze scène. Hij laai ei
ook meeuwen krijsen en draaiorgels klinken: de .image' van
ons land in Amerika.
Direct achter dit beeld volgt een ontnuchterende realiteit: de
deltawerken van waterstaat. Hier krijgen de bezoekers een
andere kijk op en achter onze di|ken. Zij zien wat er allemoat
nodig is om het ingewikkelde stelsel van polders en gemalen
Ie beheersen. Bij de indeling van het Nederlandse poviljocn
werd uitgegaan van een spiraalvorm met drie lussen, die elk
een eigen fragment vertellen von hel verhaal van ons verleden,
heden en toekomst. Het is trouwens telkens ook speels door
elkaar gemengd. Dot bleek bij de entree, maar ook verder
angstwekkend
met raam, waarachter dat gigantische uitzicht. Toch zal men zich
daarvan moeten losrukken om achter zich he beeldschone bor
duurwerk te bewonderen van Cecile Dreesmann uit Amsterdam.
Zij portretteerde in silhouetvorm een hele stamboom van het
koninklijk huis. Alle panelen zijn reeds opgehangen. Naast prin
ses Beatrix werd een (plaats(je) opengehouden. Nog voor de
opening hoopt men daar de baby van de prinses te kunnen
ulaatsen. In dezelfde ruimte prijkt nog een .spijkerpaneel',
gemaakt door do In Montreal wonende, uit Twente afkomstige
schilderes Bé van der Heiden. Beneden is een fraaie ontvang
zaal ingericht door de Amsterdamse binnenhuisarchitect Kor
Aldershoff. Ook hier hangt werk van jonge kustenaars, doeken
met de signatuur von Struycken, Dekkers, Koetsier, kristallen
unica van Copier, een plastiek van Pieters. Als .aanhangsel' van
het paviljoen is nog een cultureel centrum gemaakt, waar wissel
tentoonstellingen worden gehouden. Om te beginnen zal er ker
kelijke kunst te zien zijn, afkomstig uit Utrecht. Ook worden
hier voorworpen getoond voor de diverse erediensten, van zo
wel rooms-katholieken, hervormden als joden. Een oecumenisch
initiatief.
gidsen
Tenslotte hal 3 met om te beginnen een beeld van de over-
bovolking op de wand, waarop met lichtsignalen wordt aan
gegeven hoe de cijfers versprongen aan het begin van deze
eeuw, het huidige tempo en de angstwekkende snelheid die
zal worden bereikt in het jaar 2000. Hier ook de culturele
muur, half rond, die werd volgetekend door de cartoonist Op
land. Fotograaf Cas Oorthuys kwam een foiocompositie aan
brengen van de werkende mens.
Dit alles wordt uiteindelijk afqesloten met dal nu al beroemde
reuzeboek: Merci Canada Thank you Canada. Hiermee wil
Joop Geesink namens Nederland op kingsize-formaat de dank
vertolken jegens de bevrijders van toen. Op pagina's van 2,5
bij 3,5 meter worden enkele tientallen herinneringen geplakt
die zijn gekozen uit de honderden documenten (foto's, brieven,
tekeningen, teksten), waarmee spontaan werd gereageerd op het
verzoek hiervoor in te zenden.
Koningin Juliana zal het nu nog hermetisch gesloten werk ope
nen, in aanwezigheid van vijf bekroonde medewerkers: A. Speel
man uit Harmeien, mevrouw B. C. de Haas-Boekbinder uit Hou
ten, H. van Douwe uil Zutfcn, mevrouw C. Heelsum-Beuckens uit
Bussum en T. Veen sr uit Amsterdam. Bij deze gelegenheid ver
schijnt ook het gelijknamige pocketbook, waarin een veel ruimere
keus uit het aldus binnengekomen materiaal staat afgedrukt met
aanvullende bijdragen van onder meer Simon Carmiggelt, Vasalis,
Evert Werkman en Wim Alings. Er zullen twee versies op de
markt komen: Frans en Engels. De baten zijn bestemd voor het
Nederlands Oorlogsgrovencomilé.
uitzicht
Na de rondgang is het dan t
Deze en dergelijke schatten zullen vrijwel dag en nacht onder
toezicht slaan van speciaal hiervoor opgeleide jongedames, stu
denten uit Nederland. Er zijn twee groepen geselecteerd, elk
voor een verblijf van drie maanden in Canada. De training is
nog in volle gang. De meisjes moeten straks in drie talen
antwoord kunnen geven op ook ondenkbare vragen over Ne
derland. Enkele mannelijke gidsen zullen deze gastvrouwen
assisteren als het gaat om technische zaken.
Onder het overkragende stuk van het paviljoen is een open
ruimte: daar zal het permanent markt zijn in kleurige kro-
men wordt voorlichtingsmateriaal verstrekt over zowel economi
sche als meer toeristische aspecten van ons land. Hiervoor staal
de KLM onder meer enkele stewardessen af. Boven hun hoofden
klingelt af en toe het speciaal voor deze gelegenheid gegoten
mini-carillon. Aanvankelijk heeft het in de bedoeling gelegen,
dat elke willekeurige voorbijganger zich op het hamerklaviei
cou mogen uitleven. Hiervan is later afgezien: de reparatiekos
ten liggen nogal hoog. Een automatisch speelwerk zal er nu vooi
zorgen, dat enkele goed in het gehoor liggende songs worden
geklepeld. Geen specifiek Nederlandse liedjes, want die kenl
men uiteraord niet in Canada. Hoogstens: .Tulips from Amster
dam'. Toch zol of en toe iemand speciaal daarbij de oren spitsen:
één der weinige landgenoten dus, die het zich kOnnen veroor
loven een bezoek te brengen aan deze verre wereldtentoonstel
ling. Er zijn niettemin meer dan honderd chartervluchten aange
kondigd, doch deze zijn voornamelijk bestemd voor ouders van
emigranten. Zij combineren dan een bezoek oon hun kinderen
met enkele dagen Expo. Er zijn daarnaast Ité-orrongementen
van Canodian Pacific en KLM, die ruim tweeduizend gulden
kosten (voor zestien dagen)
(Van onze speciale verslaggever
De N ederlartd.se dag op Expo 67 is 18 mei-
Dan komen koningin Juliana en prins Bern-
hard naar Montreal om het Nederlandse pa
viljoen te bezichtigen, waarbij zij ook offi
cieel het boek zuller openen dat herinnert
aan de bevrijding van Nederland door de Ca
nadezen.
Maar eerst, om half elf 's morgens, is er een
kleine ceremonie op het Plein der Volkeren
van Expo 67. Daar worden alle nationale
dagen ingeleid met muzikale manifestaties
en het optreden van folkloristische groepen.
Namens Nederland verschipien hier de vendel-
zwaaiers van Babberich en het mannenkoor
Sint Pancratius uit Heerlen.
Op deze begroetingsplaats zullen die dag
ook draaiorgels staan en kramen waar niet
alleen haring wordt verkocht maar ook toe
ristisch materiaal uitgedeeld. Verderop in de
haven loeien dan de scheepsfluiten van twee
Nederlandse onder zeeboot jagers, die een be
zoek brengen aan Montreal.
Het programma van koningin en prins heeft
het karakter gekregen van een staatsïebe-
zoek. Er is dus maar weinig of geen tijd
om rustig rond te kijken. Vandaar dal beiden
er behoefte aan hebben na afloop nog enkele
dagen privé te blijven zonder protocol, en
naar zij hopen bovendien onopgemerkt.
Wat de Nederlandse paviljoens betreft: dat
M voorlopig hun eerste adempauze tijdens
de reeks van recepties, die al begint direct
na aankomst in Ottawa. De volgende dag
al gaat de reis naar Montreal. Daar speelt
die avond het Concertgebouworkest. Voordien
houdt prins Bernhard nog een rede voor de
internationale kamer van koophandel
