MISSIONARIS
BANKDIRECTEUR
OP FILIPPIJNEN
ZIJLSTRA WON BELASTINGSLAG NflSCHRIFT VAN
■JÈ&ÊÉr
HET BINNENHOF
ZEEHAVENS
WOORDBREUK
TOVERBAL
BOMMEN
OF HANOI
Ir
LINTJES
PLANNING
Zaterdag 17 december 1966
Over zilverpapier voor de missie
geen woord. Evenmin weet hij
getallen over bekeringen of het
aantal misbezoeken. Toch is pa
ter Gerard Pijnappel (42) al
veertien jaar missionaris op de
Filippijnen. En dan klopt het
beeld ineens niet meer. Geen
baard, geen krasse verhalen
over de rimboe, maar wel een
slim gezicht en cijfers. Cijfers
over rentevoeten, jaarlijkse om
zetten, leningen en inleggen. Cij
fers ook over wat er nog alle
maal nodig zou zijn.
Pater Pijnappel is missionaris, zeker.
Hij is zelfs pastoor van een parochie
met 18.000 mensen. Maar vooral is
hij bankdirecteur, grootbankier. Drie
jaar geleden begon hjj met zijn eer
ste boerenleenbank op de Filippijnen.
Momenteel heeft hij er achttien on
der zijn supervisie en er moeten er
nog zeven bijkomen om de hele pro
vincie (zo groot als Oost-Nederland)
te bestrijken.
De afgelopen drie jaar heeft pater
Pijnappel een omzet gehad van een
half miljoen gulden. Met dat geld
konden arme Filippino's een winkel
tje beginnen, een stuk land kopen,
een vissersbootje aanschaffen. Een
stuk ontwikkelingshulp met de Ne
derlandse boerenleenbanken als voor
beeld, want pater Gerard Pijnappel
wist zich, eenmaal in de missie, nog
goed te herinneren wat voor voor-
■effelijke instellingen die boerenleen
banken waren.
,Het is eigenlijk met het concilie be-
Sonnen', vertelt pater Pijnappel,
lans met verlof m ons land. ,Ze
hadden in Rome gezegd, dat we ons
ook op het ontwikkelingswerk moes
ten toeleggen. En omdat ik nu een
maal een arme parochie had, zei de
bisschop tegen mij, dat ik maar eens
moest gaan piekeren hoe we dat
zouden opzetten'. De problemen wa
ren eigenlijk duidelijk. De toch al ar
me Filippino's werden onbehoorlijk
uitgebuit door rijke Chinezen.
Geld lenen? Natuurlijk, dat kon al
tijd, maar dan tegen een rente van
honderd procent per jaar. De wet
stond slechts veertien procent toe,
maar wie let daar- op? De geldschie
ters in ieder geval niet en de Filip
pino's nog veel minder.
Met een rente van honderd procent
kwam zo'n boer natuurlijk nooit uit
de schulden. Integendeel, hjj verloor
steeds meer land en was op den duur
al lang bljj als hij als landarbeider
op zijn eigen land mocht werken, in
dienst van een geldschieter.
De gevolgen waren nog bitterder.
Van de schoolkinderen bleek tachtig
procent ondervoed te zijn. Een paar
duizend mannen gingen gedurende
acht maanden op een ander eiland
werken. Daar stonden fabrieken en
daar viel dus ook iets te verdienen,
doch niet zoveel, dat zij na die acht
maanden geld voor hun gezin kon
den meebrengen.
TOCH SPAREN
Pater Pijnappel begreep, dat er ln
de eerste plaats gela nodig was. Dat
is natuurlijk gemakkelijk gezegd.
Maar hoe kom je aan geld? En toen
kwam de boerenleenbank in het spel.
Dat wil zeggen, pater Pijnappel, nog
steeds pastoor, besloot de Filippino's
zelf voor hun geld te laten zorgen.
De eerste bank werd opgericht.
,Het was niet onze bedoeling een
echte bank te openen, met specula
ties en zo, Dat zou te gevaarlijk zijn
geweest. Nee, het ging er in de eer
ste plaats om de mensen te leren,
dat ze moeten sparen, zodat ze met
hun spaargeld en een lening wat
kunnen bereiken'.
Het begon heel bescheiden Om mee
te kunnen doen moest men een gul
den inschrijfgeld betalen. Niet veel,
maar toch een behoorlijke hap als
het inkomen een gulden of veertig
per maand bedraagt. Vervolgens
moest de kersverse spaarder iedere
maand (drie maanden lang) een be
drag naar de bank brengen. Daar
over werd een rente van ongeveer
acht procent betaald, precies iets
meer dan de officiële banken gaven.
Was er drie maanden goed gespaard
dan kon een lening worden opgeno
men, maximaal het dubbele van het
spaarbedrag, terug te betalen in drie
of vijf maanden en tegen een rente
van één procent per maand, juist la
ger dan de officiële rentevoet en on
vergelijkelijk veel minder dan de
woekeraars vroegen.
EEN STUK LAND
Nu, drie jaar later, z(jn de resulta
ten verbluffend. Eén van de ijverig
ste spaarders heeft al het land dat
zijn vader aan de geldschieters was
kwijtgeraakt teruggekocht en boven
dien nog wat brokken land van enke
le ooms die hun lapje grond ook al
hadden moeten afgeven.
Het werk werd er voor pater Pijn
appel inmiddels niet eenvoudiger op.
Praktische economie werd op het
seminarie niet gedoceerd. En de ad
ministratie van tweeduizend klanten
kon natuurlijk niet meer in een een
voudig zakboekje worden bijgehou
den. De pastoor ging zelf een cur
sus volgen. Hij kon het werk echter
niet meer alleen af. Hij stelde in
specteurs aan, benoemde kassiers en
kreeg zelf de post van technisch ad
viseur, in feite bankdirecteur. De
boerenleenbank maakt
nauwelijks winst.
OECUMENE
.Onze banken staan natuurlijk voor
iedereen open. In onze provincie ma
ken de katholieken zestig procent
van de bevolking uit. De rest is ver
deeld over een aantal protestantse
sekten'. De kerken kunnen er goed
met elkaar opschieten. Dominees Krij
gen meestal zitting in het bestuur
van de plaatselijke bank en op één
plaats is de dominee zelfs kassier.
.Meestal gebruiken we daarvoor de
Zo komt de .spaarbus' in de dorpen.
Pater Pijnappel en zijn inspecteurs
zijn altijd onderweg om leden te wer
ven en inlichtingen te geven.
onderwijzers, die dan nog een hulpje
toegewezen krijgen voor het bureau
werk'.
Intussen is zo'n boerenleenbank na
tuurlijk een kwetsbare zaak. Er staat
geen kapitaal achter en meestal is
er maar weinig ln kas. .Wij zouden
nog veel meer kunnen helpen als er
maar geld was. De wachtlijsten voor
leningen zijn alt\jd bijzonder groot'.
Pater Pijnappel hoopt echter, dat de
regering van de Filippijnen op den
duur zal helpen. .Dan moet het ech
ter eerst een hele tijd goed gaan'.
,Ze zeggen altijd, dat die Filippino's
lui zijn' vertelt pater Pijnappel. ,Maar
wat wil je, als je nooit genoeg te
eten hebt, geen geld hebt en afhan
kelijk bent van rijke geldschieters die
de winst opstrijken'. Eén van de pro
jecten die nog op stapel staan is de
oprichting van een boerenbond, op
nieuw naar Nederlands voorbeeld.
De voortvarende pater denkt over
coöperaties, waardoor bijvoorbeeld de
voorziening van kunstmest kan wor
den geregeld. Dan moet er ook nog
een coöperatie voor vissers komen.
En voor de boerenleenbanken (bin
nenkort 25 in getal) moet er een
centrale bank komen. Allemaal plan
nen, die op geld wachten. Pater Pijn
appel is nu een half jaar met verlof
in Nederland. Die zes maanden ge
bruikt hij niet om weer wat op ver
haal te komen (wat hij als bankdi
recteur-pastoor eigenlijk toch eens
nodig zou hebben), doch om geld
bronnen aan te boren, om steun te
krijgen voor zijn projecten, voor zijn
ontwikkelingswerk.
SOCIALE PREEK
,Weet u wat het is, nu wordt mis
sionering pas werkelijkheid. Het is
natuurlijk mooi om de mensen te do
pen en zo, maar dat ls eigenlijk toch
ook weer een buitenkant. Wat we
met het concilie hebben geleerd is,
dat het geloof iets van binnenuit
moet zijn, naastenliefde en vooral:
sociale rechtvaardigheid*.
,Het belangrijkste i3, dat we nu wer
kelijk over sociale rechtvaardigheid
kunnen preken. En dat we de men
sen leren, dat ze ook van hun
beetje best nog iets kunnen spa
ren en dat ze daarmee iets kunnen
bereiken, zonder woekerwinsten be
hoeven te betalen'.
Intussen tracht pater Pijnappel
overal hulp te krijgen. Op zijn te
rugreis naar de Filippijnen doet hij
Amerika en Canada aan. .Daar hoop
ik ook nog hulp te ontvangen'. En
hij denkt weer over een vlecsfabriek.
.Dan krijgen de boeren meer voor
hun vlees, wanneer ze een eigen co-
operatieve fabriek hebben. Maar we
hebben geen elektriciteit en dan kun
je ook geen koelhuis inrichten. Ik
moet er nog eens over denken'. Plan
nen, plannen, plannen van een heel
gewone missionaris uit Wilp bij De
venter, Gerard Pijnappel, bankdirec
teur. Een eenmansbedrijf dat tot een
flinke brok ontwikkelingswerk is uit
gegroeid.
Het geld dat het kabinet-Zijlstra in de schatkist wilde hebben om de economie van ons land in
het goede spoor te houden, is er dan toch gekomen. Geld in de schatkist betekent minder geld
bij de burgers, want die moeten het betalen: uitstel van de loon- en inkomstenbelastingver
laging, meer omzetbelasting al een half jaar eerder dan het vorige kabinet wilde, meer be
lasting op benzine en dieselolie, meer wegenbelasting; voor zakenmensen: handhaving van
het extra procent vennootschapsbelasting, en voor ongehuwden een half jaar uitstel van hun
extra belastingverlaging. De meerderheid van de volksvertegenwoordigers in de tweede ka
mer vond deze lastenverzwaring echter onvermijdelijk.
Zijlstra haalde de ongeveer 500 mil
joen gulden binnen dank zij de con
fessionele solidariteit van Mellema
van de CHU, die eigenlijk voor het
uitstel van de belastingverlaging
niets voelde, de eenling Jongeling
van het Gereformeerd Politiek Ver
bond en de van de Boerenpartij afge
splitste boer Paulus Voogd. Daardoor
werd de stand 77-71 in plaats van
74-74.
De vroegere politieke vrienden van
laatstgenoemd kamerlid stemden te
gen het uitstel van de belastingverla
ging. Als de breuk tussen Voogd en
Koekoek plus Harmsen een week la
ter was uitgebroken, had dat de re
gering beslist een stem gescheeld,
want Voogd was een trouw fractiege
noot van de Bennekomse boerenlei-
Sinds Voogd afgelopen maanden
op zijn 61-ste verjaardag Koekoek
vaarwel zei, heeft hij veel werk
gemaakt van zijn positief christe
lijke beginselen waar voordien in de
kamer niet veel van was gebleken.
Maar dat kwam nu juist door de
Boerenpartij, luidt zijn verklaring.
Hij voelde zich woensdag en donder
dag duidelijk wat onwennig op het
bankje aan de rechterzijde van ka
mer, waar de confessionelen zitten.
In zijn bankje hoort behalve de heer
Jongeling ook nog de anti-revolutio-
naiir Van Bennekom, maar die zat er
niet veel tijdens het debat. Hij is
nogal breed en de bankjes dateren
uit de tijd dat de kamer niet 150.
maar slechts 100 leden telde. Ze zijn
veel te nauw voor drie kamerleden.
Alle kamerleden waren opgetrom
meld om de stemmingen bij te wo
nen. Mr Aantjes, tweede man in de
fractie van Roolvink, rees op van
het ziekbed waar hij ,door griep
geveld' woensdag nog terneer lag.
Bleekjes tekende hij donderdagmid
dag de presentielijst.
Prof Patijn van de PvdA was uit
Parijs teruggeroepen. De KVP'er
Schuyt en de socialist Van der Goes
van Naters hadden in Abidjan
de Ivoorkust berich'
overkomst naar het
gend gewenst was.
Maar de heren hebben het onders
hands zo kunnen regelen, dat dit
niet nodig was. Schuyt zou vóór het
penibel op de rand van verwerping
balancerende uitstel van de belas
tingverlaging hebben gestemd en Van
der Goes ertegen. Als uit beide kam
pen één man weg bleef, kon je ze
tegen elkaar wegstrepen. Aldus werd
besloten.
Voor de stemming begon, woeg mr
Van Thiol nog eens nadrukkelijk of
alle aanwezige leden de presentie
lijst hadden getekend. De WD'er
Oorver kwam haastig naar voren
gerend. De goede man was hot ver
geten. Bij een latere stemming, die
een amendement op het kantje van
verwerping bracht, was hij trouwens
alweer verdwenen. Gelukkig voor
hem en zijn fractie gaf zijn afwezig
heid niet de doorslag.
Ook de KVP'er Sens moest nog haast
-je-rep-je zijn handtekening zetten.
Hem kon je dat nauwelijks kwalijk
nemen. Hij was de vorige dag pas
als kamerlid geïnstalleerd om de
KVP-fractie weer op volle sterkte te
brengen. Hij kwam in de plaats van
mr Van Son, die staatssecretaris van
economische zaken is ge-worden en
nu in een loge voor bewindslieden op
zijn vroegere collega's11'
rest van de fractie ln het parlemen
taire bargoeas wordt genoemd.
De vakbondsmannen Boersma (ar)
en Kikkert (ch) lieten het .tegen'-
horen. Boersma Ls economisch advi
seur van het CNV en Kikkert is
hoofdbestuurder van de Nederlandse
christelijke landarbeldersbond, <üe bij
het CNV is aangesloten. Die hogere
omzetbelasting gaat op de prijzen
drukken en verhoogt cfus de kosten
AMBTENAAR
Achter de regeringstafel deed zich
de weinig vertoonde figuur voor, dat
een ambtenaar daar het woord kreeg
om een wetsontwerp mee te helpen
verdedigen. Meestal helpen tijdens
het debat de ambtenaren vanuit een
loge middels briefjes die, via een bo
de en een buizenpost aan een staal
draad in een hoek van de kamer,
tussen de ministers en hen worden
gewisseld.
De ambtenaar die z:
donderdag een beetje minister kon
voelen, was mr C. P. Tuk, direc
teur-generaal voor fiscale zaken in
algemene dienst. Een goochelaar met
de belastingtabellen, die zijn licht
moest laten schijnen over de techniek
van de omzetbelasting die al op 1
juli 1967 verhoogd moet worden.
Dat deed hij in de dorre ambtenaren-
stijl, die klaarblijkelijk aan de Kneu
terdijk nog in volle bloei staat. Maar,
afgaande op de reacties van de be
lastingdeskundigen in de kamer,
wist hij blijkbaar zijn weetje wel.
Toen hij echter buiten zijn fiscale
perkje kwam en beweerde, dat bij
verwerping van .artikel 3 van het
onderhavige ontwerp van wet' (be
langrijk omdat daarin de datum van
invoering 1 juli 1967 is ver
vat) het hele wetsontwerp niet kon
doorgaan, was kamervoorzitter Van
Thiel hem te slim af.
Die herinnerde zich, dat er ergens in
een wetboek moest staan dat een wet
automatisch op een bepaalde dag in
gaat als de datum van ingang niet in
de wet is vermeld. Dat klopte. Een
vingervlugge commies-griffier wist
het in enkele seconden te vinden:
in de wet algemene bepalingen, airta
kel 2, lid 3. ,Hij heeft Tuk tuk, .mom
pelde iemand op de publieke tribune.
De vervroegde invoering van de ho
gere omzetbelasting kwam er met
ruime meerderheid door: 95-54 voor
de regering. De WD stemde voor.
Twee ledem van regeringsgezinde
fracties konden daardoor zonder risi
co's voor het wetsontwerp ,uit de
boot vallen', zoals stemmen tegen de
levensonderhoud; daarom hebben
zij er groot bezwaar tegen.
Zijlstra kon zich na een aantal stem
mingen zeker weten van een meer
derheid van zes stemmen als het er
om zou spannen en dat gaf hem
klaarblijkelijk de moed, bijzonder
zwaar geschut in stelling te bren
gen, toen men via een amendement
van de WD'er Portheine wilde pro
beren de lagere belasting voor onge
huwden te laten gelden voor vrijge
zellen van 35 jaar af in plaats van
40 jaar.
Als dat gebeurt, neem lk het hele
wetsontwerp terug, en dan komt es-
zolang ik minister ben. helemaal
geen belastingverlaging voor vrijge
zellen, dreigde hij. De socialist Ne-
derhorst merkte ironisch op dat de
uitslagen van de vorige stemmingen
bij de minister-president blijkbaar als
een peppil hadden gewerkt. Hoe dan
ook, Zijlstra kreeg zijn zin en sleepte
zo nog 12 miljoen gulden voor de
schatkist in de wacht.
PICARD
Zijn beide vice-mlnister-presddenten.
Biesheuvel en De Quay, zaten in de
bange uren voor de stemmingen naast
hem achter de regeringstafel. De
Quay, wat ouder en grijzer dan toen
hij daar in 1963 zetelde, moest nog
wat wennen. Hij had ook nog wat
moeite met de namen van de geachte
afgevaardigden. De socialist Pesehar
noemde hij ,de heer Pieaxd'.
Het jargon in de kamer leidt soms
tot merkwaardige uitspraken. Zo zei
Kieft van de AR; toen hij sprak over
het extra geld dat vla de hogere we
genbelasting in het rijkswegenfonds
moet komen: ,Deze extra voeding
is een niet te verteren zaak.' Hij
heeft overigens niet tegen de ver
van de wegenbelasting ge
ls te krijgen in de paar maanden die
zijn kabinet nog te leven heeft.
In een interview in .Vrij Nederland'
van deze week zegt Cais daarover-
.Natuurlijk kan het technisch wél.
Technisch kan, terwijl het begro
tingsjaar nog niet ls begonnen, die
begroting ln tweeëneenhalve maand
natuurlijk worden verlaagd'. Hij
voegt eraan toe: ,maar ik r.cem aan.
dat er dan onverantwoordelijke be
leidsbeslissingen worden genomen.
Ik heb dus niet de indruk, dat het
beleid van het kabinet-Zijlstra wat
betreft de uitvoering van de noodza
kelijke plannen wezenlijk verschilt
vfia" het beleid van ons kabinet'.
EXCURSIE
stei
Ex-premier Gals heeft er zijn ver
bazing over uitgesproken dat de ka
mer het relaas van zijn opvolger
over de onmogelijkheid tot bezuini
gen heeft geslikt. Zijlstra heeft her
haaldelijk betoogd en hij deed dat
donderdagochtend weer aan het adres
van de WD-fractie, dat een bezui
niging van zo'n 300 miljoen guldein
(het bedrag dat hij binnen wilde
krijgen door uitstel van de belas
tingverlaging) niet meer voor elkaar
Een vertederende anekdote ln een
politiek betoog Icon wel eens een
nieuwe mode worden. Drs Den Uyl
kwam ln zijn grote rede op het
PvdA-eongre3 ln Rotterdam met een
vrouwtje uit de Jordaan, dat als kind
Je straat schrobde en olie vond. Mr
Scholten van de CHU vertiaalde in
zijn betoog over de belastingvoor
stellen woensdag over een excursie,
die hij met rijn vrouw en kinderen
had gemaakt.
Op dit excursie was ook een AR oud-
manister van financiën, die de fa
milie Scholten vriendelijk kwam be
groeten. ,Toen hij weer weg was zei
üc tegen mijn dochtertje van acht
Jaar: weet je van wie je een hand
hebt gekregen? Zij wist het niet
maar zei: papa, hij kneep zo hard'.
Die vriendelijk man was natuurlijk
prof Zijlstra, die nu pijnlijke be
lastingmaatregelen Invoert. Mr
Scholten besloot zijn verhaal met de
moraal: ,liet ls een hand dile pijn
doet, maar vertrouwen wekt'.
Er is de laatste tijd m Nederland
en België nogal wat te doen geweest
over hot zeehavencongres in Middel
burg. Vooral de Belgen hebben zich
teleurgesteld gevoeld ov6r het feit
dat zij geen uitnodiging voor dit be-
langwelilcen.de congres hebben gelere
gen. Ook w» het buitenland heeft de
ze .controverse1 de aandacht getrolc-
ken- Onder de kop ft rijd om de
Schelde" wijdde de frankfurter Aür
gememe" een uitvoerige beschouwing
aan het Belgische en Nederlandse be
leid. Het blad schrijft p.m.:
.Door de Nederlandse plannen onder
de naam .Deltahavens' voelt Antwer.
pen zich teruggedrongen tot de rol
van een achterhaven. Bovendien zijn
de Belgen gekrenkt, dat Nederland
ondanks alle consultatieclausules in
het Benelux-verdrag in geen enkel
stadium van de planning de toe
komstplannen met de Belgen heeft
besproken. Inderdaad is er thans wel
iets te bespreken. De beschikbare in
dustrieterreinen in Antwerpen zijn
praktisch uitverkocht en nu begint
men aan ontwikkelingsplannen voor
de tot nu toe nauwelijks gebruikte
linker Schelde-oever. Op de rechter,
oever hebben de havencomplexen bij
na de Nederlandse grens bereikt en
de gunstigste toegang voor een Ln-
dustriehaven links van de Schelde
zou over Nederlands gebied lopen-
Om Antwerpen voor schepen van
meer dan 50.000 ton bereikbaar te
maken zou de Schelde moeten wor
den uitgediept ook op Nederlands
gebied. Na moeizame onderhandelin.
gen is een verdrag over de aanleg
van een Schelde-Rijnkanaal tot stand
gekomen. Hoewel het kanaal geheel
door Nederlands gebied zal lopen,
neemt België drievierde van de kos
ten voor zijn rekening. Nederland
toont geen haast om zelfs maar met
de voorbereiding te beginnen. De Ne
derlanders zijn goede rekenaars.
Sluis en kanaal bij Terneuzen willen
zij voor hun eigen plannen gebrui
ken, maar in het betreffende ver.
drag is België aansprakelijk voor
drievierde van de kosten. Het Schel
de-Rijnkanaal zou door Nederland
even goed gebruikt kunnen worden
als door België- Voor verdieping van
de Schelde zal Nederland België stel
lig niets cadeau geven Zelfs twijfe
len waterbouwkundigen eraan of het
geen ongunstige gevolgen voor de
stroom zou geven. Door dit alles wor
den de Belgen zich weer sterk be
wust van hun afhankelijkheid van de
goede wil van hun buren en zo ko
men de oude plannen weer ter tafel
uit de tijd. toen Nederland het ver
keer op de Schelde nog ernstig be
lemmerde. Men wil Zeebrugge uit-
breiden en door een pijpleiding met
Antwerpen verbinden, waar dé raf
finaderij en de petrochemische be
drijven zijn gevestigd. Men denkt
zelfs weer aan ccn kanaal voor zee
schepen van Zeebrugge naar Ant
werpen en over verlenging van het
Antwerpen.Luikkanaal over Aken
naar het Roergebied. Dit alles
getuigt niet van Europese samen
werking of van een goede Beneiux-
geest. Indien ergens, dan ls samen
werking aan de Scheldeoever wel
noodzakelijk. Een kanaal van Ant
werpen naar zee zou een betere op
lossing bieden dan uitdieping van ae
Schelde- Maar over Nederlands ge
bied zou een dergelijk kanaal de
helft korter en goedkoper kunnen
zijn dan een kanaal naar Zeebrugge,
Zowel de Nederlandse als de Belgi
sche havens zijn niittig voor het ach
terland, ook dat van Duitsland van
de Ruhr tot Bazel. Daarom mag dit
achterland er wel aan herinnerd wor
den, dat het in de geest van econo
mische gemeenschappen is of ze
nu Benelux of EEG heten om
door afstemming en onderlinge re
geling irrationele uitgaven te ver
meden'. Tot zover de in Brussel ge
accrediteerde correspondent van de
Frankfurter Allgemeine.
Jn een land, dat zo vaak de imperia,
listen heeft verweten onrechtvaardig
te handelen jegens weerloze en on
derworpen volkeren blijkt de Indo
nesische regering thans op schokken
de wijze weinig consideratie te be
tonen met de belangen van een der.
gelijk volk", zo constateert de Lon-
dense Times in een hoofdartikel,
naar aanleiding van het herroepen
van de Indonesische belofte om vóór
1969 een vollcsstenvoivng in West-
Irian te honden.
,Het excuus, dat de inwoners van
West-Irian geen volksstemming wen.
sen is kinderachtig en wordt door
niemand geloofd. Het gaat er bij een
volksstemming juist om, dat het volk
zich uitspreekt. Reeds bij het tekenen
van de overeenkomst zou Soekarno
luchtig verklaard hebben, dat een
opinieonderzoek niet strikt noodzake
lijk zou zijn de duidelijke tevre
denheid van de Papoea's na enige
jaren Indonesisch bestuur zou belang
rijker zijn. Men had kunnen denken
dat een land dat zich juist weer bij
de Verenigde Naties heeft gevoegd,
niet langer lichtvaardig over zijn be
loftes zou denken Generaal Soehar-
to en zijn medewerkers hebben hun
best gedaan de wereld een nieuw
gezicht te tonen, zich afkerend van
de reputatie die Indonesië zich on
der Soekarno had verworven. De ver
werping van de verplichting is daar
door nog betreurenswaardiger ge
worden'.
Het snoepje van de week is de to
verbal, zo'n ding dat het kind in de
mens nog altijd verblijdt, al weet
hij natuurlijk zo langzamerhand wel,
dat er een eeuwig onveranderlijke
kern in zit. Zo begint fet -Vrije Volk"
(soc.) een commentaar, waarin ver
der wordt gezegd:
Beel bijvoorbeeld, de professor,
maar dat is een verhaal op zichzelf
en niet helemaal van deze week.
Beel echter was 't toch die onlangs
De Quay, die andere professor, het
kruideniersvak uitlikte (prof. De
Quay heeft, nu hij vice-premier in
het kabinet Zijlstra is geworden, zijn
functievan president-commissaris
van P. de Gruyter en Zonen neerge
legd. red.) en de politiek weer eens
in. Gevolg: de bal werd dunner tot
de kern en wie was daar onder het
motto van de betere waar: de grijze
meester K P., (van der Mandele,
die de plaats van de Quay bij de
Gruyter inneemt, red.) zesentachtig
jaren oud, maar nog steeds vitaal
en met talloze vingers in de pap.
Geen hocus-pocus voor wie de tover-
ballenindustrie kent. Want was niet
mr Van der Mandele vroeger on
der andere al nauw verbonden
met de kruidenierderij Hij offert
zich gewoon weer eens op om tijdens
de afwezigheid van De Quay het
snoepje van de week zijn ongestoor
de gang door de maatschappij te ga.
randeren.
Meester K. P. gaat naar Den Bosch
toe. Dat is goed en begrijpelijk, want
het kruideniersbedrijf kan geen se
conde zonder. Maar Eindhoven? Arm
Eindhoven dat, eer Beel met likken
begon, door het verlies van drie wet
houders al zo noodlottig getroffen
werd Daar ging de burgemeester de
weg van De Quay en geen K.P. om
het vacuüm tijdens diens afwezigheid
op te vullen. Eerder het tegenover
gestelde, omdat de heer Witte een
claim op terugkeer wenste te stellen.
Eindhoven blijft bestuurlijk verweesd
achter, een bittere pil, die geen to
verbal is. en het hemelsbrede ver.
schil weer eens blootlegt in de be
tekenis die wij toekennen aan de
gang van zaken ln een kruideniers-
bedrijf en een gemeenschap als een
stad'.
De few York Times" betreurt de
bombardementen bij Hanoi in een
hoofdartikel en zegt o m, dat het
bombarderen van doelen dicht bij
Hanoi, terwijl nieuwe pogingen wor
den gedaan om tot vredesonderhan
delingen te komen, slechts twijfel
kunnen doen rijzen aan de goede
trouw van Washington en aan zijn
aanbod over verlenging van het
kerst, en niewwjaarsbestand te spre
ken.
Maar, aldus het Amerikaanse blad,
dit is niet het eerste voorbeeld van
verheviging van de Amerikaanse mi
litaire krachtsinspanningen, terwijl
vredespogingen worden ondernomen.
Het begin van de bombardementen
op Noord-Vietnam werd in februari
1965 gelast, maanden nadat de rege
ring-Johnson geheime voorstellen tot
onderhandelingen van Hanoi, die door
Moskou en Oe Thant werden door
gegeven, had genegeerd. ,De dubbel
zinnige verklaringen van Washing
ton over de jongste bombardemen
ten kunnen slechts het vertrouwen
in de Amerikaanse bedoelingen on
dermijnen. want met het bombarde
ren van militaire doelen aan de rand
van Hanoi worden eigenlijk ook de
vredesvoorstellen gebombardeerd'.
De New York Times merkt dan nog
op: ,De officiële kringen in Was
hington zeggen nu, dat de doelen
zich op zekere nauwkeurig aange
duide afstanden van het centrum van
Hanoi bevonden. De New Yorkers
zouden er goed aan doen zich af te
vragen of wel gezegd zou kunnen
worden dat hun stad gebombardeerd
was als New York binnen een straal
van bijvoorbeeld 8 km uit /Times
Squarer gespaard was. terwijl coelen
buiten die zone werden getroffen
Jammer voor de Verenigde Staten
zal de schok zwaar zijn, want Was
hington en het hoofdkwartier in Sai
gon hebben de bombardementen te.
.Ik wil niet een volslagen geplande
maatschappij. We zijn voor de vrije
ondernemingsgewijze produktie.
Maar dat interpreteren we wel zo,
dat we de overheid het recht geven
om in te grijpen, waar dat nodig is.
Het bedrijfsleven zegt: plannen voor
langere termijn, akkoord, maar dan
als prognose. Ik zeg: nee, de over.
heid moet ook zorgen, dat de ont
wikkeling ook gebeurt. De in
frastructuren, zoals de omscholing,
de vorming, de bedrijfsvestigingen,
kan men niet overlaten aan de toe
vallige beslissingen van het bedrijfs
leven. Ik vind dat de overheid moet
en kan ingrijpen om de prognose van
de middellange termijn ook reëel te
maken. De prikkel van de privé.on-
dernemingen in de concurrentie is
prachtig zolang hij goede resultaten
afwerpt. Maar als het zo gaat, dat
Japan achterop raakt,
zoals het ook in sommige sectoren
van de textiel is en als blijkt dat
het bedrijfsleven daar onvoldoende
maatregelen heeft genomen dan
heeft de overheid het recht en de
taak om de mentaliteitsverandering
te bevorderen en om investeringen,
die grote verspillingen zouden bete
kenen. te voorkomen. Dat de totale
planning van bovenaf echter geen op
lossing biedt, bewijst de Russische
praktijk waar steeds moet worden
gecorrigeerd".
ring van de oorlog voortgaat, zal de
goedgelovigheid van het publiek ver
minderen', meent het Amerikaanse
In een gesprek met een redacteur
van .de Nieuwe Linie frJk week
blad) heeft NVV-voorzitter Kloos
o m over de vakbeweging bedrijfs
leven en overheid gezegd:
De Groene Amsterdammer fonafh-
soc.) vindt het alles bijeen maar een
vreemde zaak. dat de oud-ministers
van het kabmet-Cals een !;r,tie heb
ben gekregen. Het blad schrijft:
,Het onlangs op grond van de male
fide gebleken motie Schmelzer naar
huis gezonden kabinet is dezer da-
Een bedacht met de nodige lintjes,
e heer Cals is minister van straat
geworden. Wedden, dat niemand daar
meer lets van begrijpt? Van de be
deling niet en van de aanvaarding
niet? De politiek wordt met dit soort
vreemdsoortigheden gedevalueerd
tot een spel van ondoorzichtige in
triges, waarbij iedereen elkaar onder
de tafel min de kaarten kijkt. Men
moet nu maar niet meer verbaasd
zijn als de populaire opinie er bij
blijft, dat grote honden elkaar ten
slotte toch niet bijten'.
