DELFT TROTS EN ZUINIG
OP VELE MONUMENTEN
WINTERSPORT VRAAGT
GOEDE VOORBEREIDING
Schapen lammen nu
.BLAUWE ZONE' LANGS GRACHTEN
Krotwijken
echter voor
bulldozer
Akkertjes
IN DE BERGEN ALLES TE VINDEN
ledereen
kan skiën
leren
WOENSDAG 30 NOVEMBER 1966
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
EERHERSTEL (SLOT)
Een onzer verslaggevers heeft
zich op de hoogte gesteld van
hetgeen in een aantal Neder
landse steden met een eeuwen
oud centrum wordt gedaan om
de monumenten uit het verle
den aan te uassen aan de eisen
van de moderne ontwikkeling.
Hij koos voor zijn verkenning
de steden Maastricht, Haar
lem en Delft.
In deze derde en laatste repor
tage vertelt hij dus van Delft,
de stad aan Schle en Vliet,
waarin de laatste tijd een fris
se wind waait. Krotwijken
worden opgeruimd om plaats
te maken voor forse wlnkel-
Etanden, doch de kostbare res-
anten van de historie worden
zorgvuldig voor verval behoed.
Delft is een stad met studen
ten. een extra bron van subsi
dies ten bate van het restau
ratiewerk.
{ADVERTENTIE/
De verleiding was bijzonder
groot om vlak bij de trap waar
Balthazar Gerards het dodelijke
schot op Willem van Oranje
loste, de traditionele Hollandse
biefstuk met doppertjes en ge
bakken aardappelen te bestel
len. Dat kan namelijk, want het
Delftse Prinsenhof, het vroege
re St. Aagtenklooster, is behal
ve een waardevol bouwkundig
monument, ook museum en res
taurant. Vandaar de mogelijk
heid achter de muur, waarin een
van Gerards' kogels doordrong,
zich culinair te laten verwennen.
Delft is een gezegende stad. ondanks
de omstandigheid dat zij leeft in de
schaduw van het gigantische Rotter
dam en het grote Den Haag. Die
ligging vindt een weerslag in het
economische en culturele leven.
Warenhuizen hebben pas sinds kort
belangstelling voor Delft. Voordien
dachten de ondernemers, dat zij de
Delftenaren wel konden bedienen
vanuit Den Haag en Rotterdam.
Langzamerhand komt de erkenning,
dat Delft geen achterland meer is,
maar een zelfstandige functie in de
randstad vervult. Vandaar, dat het
winkelapparaat groeit naar een ver
scheidenheid, die aanzien schenkt.
Sfeer trekt
De zakenlieden ontdekken In Delft
de aan oude stadscentra eigen gezel
lige sfeer, waarin het kopend publiek
zich maar wat graag waagt. Delft
verheugt er zich ln, want zo wordt
de afvloeiing van koopkracht naar
buursteden degelijk afgedamd.
De vlucht van consumptieve beste
dingen naar elders is altijd voor een
stedelijke gemeenschap een nadelige
zaak. Uit de inkomsten toch moet het
zakenleven de middelen putten om de
markt te kunnen volgen en de uit
rusting van het bedrijf in modern
spoor te houden. Wie die kans niet
krijgt, boert achteruit en bevordert in
wezen een trek naar beter toegerus
te winkelcentra.
Voor Delft is dat gevaar nu geweken.
Met de vestiging van grote filiaal
zaken krijgt de stad nieuwe impulsen.
Zij verdient ze, want Delft is een
unieke stad.
In Delft ontkomt men zelden aan
gedachtenassociatles met Amster
dam. Dat niet alleen vanwege de aan
wezigheid van studenten. Eerder zijn
het de met zorg onderhouden grach
ten. De verhouding valt altijd in het
voordeel van Delft uit. Het komt,
door de zorg, die deze stad zich ge
troost om de grachten te vrijwaren
voor een misbruik als parkeerterrein.
Delft kent een .blauwe zone'. Wie
dringend z'n auto bij het centrum
van de stad kwijt moet, kan hooguit
anderhalf uur zijn auto op een gracht
parkeren. Het middel is evenwel min
der probaat dan het Haarlemse ver
keerssysteem.
In goede staat
Wie door de binnenstad dwaalt, komt
onder de indruk van de goede staat
waarin Delft z'n monumenten be
waarde. Dan nog gezwegen over rijk
dommen als het 15e eeuwse stadhuis,
Het Gemeenlandshuis, de Nieuwe
Kerk (met de grafkelder van de
Oranjes) en de Oosterpoort. Ze zijn
zo uniek, dat Delft zich de toorn van
de gehele natie op de hals zou halen
wanneer het 't onderhoud verwaar
loosde.
Met ir H. de Vries van de stedebouw-
kundige dienst, hebben wij uren door
de straten gedwaald. Ook door die
welke zich verschuilen achter de goed
geconserveerde straatwanden van de
'iten.
is zo ingenomen met het levend
erfdeel der vaderen, dat het zich
alle moeite getroost om wat aan
verval ten onder dreigt te gaan weer
in toonbare staat te brengen. En dat
is nogal wat. Toen in 1952 met assi
stentie van studenten van de techni
sche hogeschool een inventarisatie
van de panden werd gemaakt, bleek
(ADVERTENTIE)
Geen pakhuizen
Verpauperde stadsbuurten dreigen een
concentratie van pakhui sjes uit te
lokken. Later staan die dan een forse
aanpak van sanering in de weg. Aan
Ut ben inde 7e shy
want eindelijk heb ik een after'
dinner likeur ontdekt voor man
nen, zo droog en robuust als een
ferme whisky. Het is dan ook
de beroemde nïet-zoete whisky-
likeur die
BOLS
SKY CREAM
heet. Bovendien heb ik voor
f 13.75 per fles de keus uit nóg
vier. andere Bols likeuren in
deze serie: Bemardine (Liqueur
Monastique) en Bolsherwhisk
(Cheny Whisky Likeur) en
Moccafé (Coffee Liqueur) en
Oragnac (Fine l'Orange/Cura-
gao Brandy). Alle in hoogst
nobele flessen en tot de rand
gevuld met kicslikeurige Bols
kwaliteit!
dat van de 4.200 percelen in de city
800 panden onherstelbaar in verval
waren. Negenhonderd waren nauwe
lijks in betere staat. Het waren ont
stellende cijfers. Ze ontmoedigden
niet. Eerder werd het een aansporing
om haast te maken met de opstelling
van een plan tot herstel en recon
structie van de binnenstad. Als eerste
gemeente in ons land kreeg Delft er
in 1956 het flat van hogere instanties
op.
Gemeentelijke bestemmingsplannen
grijpen nagenoeg altijd in particulie
re rechten in. Daarom ook verwek
ken ze veelal bergen bezwaarschrif
ten. In Delft is het niet anders ge
weest. In verhouding tot de grootte
van het gebied waren het er echter
maar weinige, namelijk negentig.
ADVERTENTIE
Let op, dat U de originele Akker-
cachets krijgt, met de onovertroffen
werking bij pijn en griep!
(ADVERTENTIE)
Ir De Vries meent, dat het te dan
ken is geweest aan de uitvoerige toe
lichting die aan alle geïnteresseer
den is gegeven. Het wekte niet al
leen begrip maar lokte ook mede
werking uit. Dat bleek in het bij
zonder nog uit de gesprekken met
de negentig bezwaarden. Hun kri
tiek op het reconstructieplan is niet
formalistisch afgedaan.
Alle schrijvers en schrijfsters zijn
destijds uitgenodigd om hun bezwa
ren mondeling toe te lichten en om
zelf te iioren welke motieven liet
gemeentebestuur had voor zijn plan
nen. De ambtelijke adviseurs kregen
van b en w de machtiging om, waar
mogelijk, aan de bezwaren tegemoet
te komen, zonder dat echter de strek-
kin» van het plan geweld werd aan
gedaan. Het resultaat is geweest dat
slechts drie Delftenaren bemiddeling
van gedeputeerde staten inriepen.
Zij legden zich nadien neer bij het
voor hun negatieve besluit.
De Delftse grachten hebben niet
alleen een esthetische functie.
Gereeid meren er vrachtschepen
af om het zakenleven te be
voorraden.
het gebruik worden immers rechten
ontleend, die de gemeente slechts via
afkoopsommen ongedaan kan maken.
Het zijn meestal dure affaires.
Delft heeft dat gevaar weten af te
wentelen, nog vóór de wetgever via
de nieuwe wet op de ruimtelijke or
dening er geëigende mogelijkheden
voor schiep. Een verordening schreef
de Delftenaren voor dat een huis
altijd een huis diende te blijven, ook
als het voor bewoning ongeschikt was
geworden. Wijziging van bestem-
(Van een onzer verslaggevers)
Wintersport is skisport, in de
vooroorlogse jaren nog een ex
clusieve tak van sport, tegen
woordig binnen ieders bereik.
De Engelsen ontdekten aan het
eind van de vorige eeuw een
normale wyze van voortbewe
gen, van verplaatsen in be
sneeuwde hooglanden, het eerst
als een sport, die in de Scandi
navische landen werd beoefend
en door Noorse studenten in de
Alpenlanden werd geïntrodu
ceerd. Als een manier van
voortbewegen is skiën het best
te vergelijken met fietsen. Zo
als iedereen kan leren fietsen,
is het ook mogelijk te leren
skiën en een all-round skiër te
worden, na jarenlange oefening.
Volop genieten van de skilessen en de
skisport vraagt echter een goede
voorbereiding vooraf. Men stapt nu
eenmaal niet ongestraft zo maar uit
het dagelijkse leven met vaak te
weinig lichaamsbeweging over op
de lange latten. Een goede lichame
lijke conditie is een eerste vereiste,
zowel voor beginners als gevorderde
en ervaren skiërs, omdat er soepele
bewegingen van het lichaam worden
gevraagd. Een goede lichamelijke con
ditie voorkomt bij voorbaat ongeluk
ken.
De alpinist, oud-skikampioen en ski
leraar Jan Boon zal er bij al zijn le
zingen op hameren: .Heeft iemand
thuis goed getraind, dan zal hij in
de skischool sneller vorderingen ma
ken, minder sne lvermoeid raken,
zich bij een val niet of nauwelijks
bezeren, in het kort gezegd alle
voordelen aan zijn zijde habben. De
sprong naar het skiterrein vraagt
een goede conditie.'
Skigymnastiek
Met .thuis' trainen bedoelt Jan Boon
het volgen van skigymnastiek, die
meer en meer uit ritmische oefenin
gen bestaat: een wetenschappelijk
gerichte gymnastiek, ontwikkeld uit
ervaringen b(j het skiën. Dergelijke
cursussen worden in vele plaatsen
ln Nederland georganiseerd onder
meer door de Nederlandse SId Vere
niging en do Nederlandse Reis Ver-
Speciale skicursussen worden ook ge
geven op dennenaalden in de duinen
van het Wassenaarde landgoed Duin-
rell. Oefenskibanen borstelbanen
zijn er te Leldschendam, Heerhu-
gowaard en Apeldoorn. Volop moge
lijkheden om zich goed voor te berei
den op de skisport. Zeker voor be
ginners, die er alleen maar voordeel
van hebben wanneer zij zich in een
wintersportoord voor hun eerste ech
te skilessen gaan melden.
De Nederlandse Ski Vereniging, ge
vestigd in hot ANWB-hoofdkaiileur
in Den Haag, heeft op dat terrein de
grootste ervaring. Het is eer dienst
verlenende organisatie in de ruimste
zin van het woord en heeft zich al9
primaire taak gesteld het bevorderen
van de skisport voor en door Neder
landers, waarbij leeftjjd geen enkele
rol speelt..
De ongeveer vijfduizend leden van de
Nederlandse Ski Vereniging krijgen
voor hun jaarlijkse contributie van
vijf rijksdaalders op al him vragen
een deskundig antwoord bij de voor
bereiding op het ski seizoen. Voor de
leden worden skireizen georganiseerd.
De Nederlandse Ski Vereniging
organiseert dit jaar onder ineer
een jeugdskireis (15-18 jaar)
naar Bad Moos ln Zuid-Tirol
(Italië) met skiklassen onder het
motto jong geleerd oud gedaan'.
skicursussen en jeugdskicursussen,
die beginnen met de leeftijdsgroepen
veertien-zestien jaar, onder het mot
to ,jong geleerd oud gedaan'.
De Nederlandse Ski Vereniging
aangesloten bij de internationale Sld
Federatie, ANWB, NOC en NSF
is de landelijke organisatie met goe
de contacten in het buitenland. Onder
verantwoordelijkheid vam het hoofd
bestuur worden in heel het land
door de kringbesturen speciale cur
sussen gymnasiek georganiseerd, die
doorgaans in oktober beginnen.
Behalve skigymnastiek worden even
eens plaatselijke verenigingsavonden
gehouden, waarop vaak daartoe uit
genodigde buitenlandse ski-experts
hun deskundige adviezen geven. De
Nederlandse Ski Vereniging leent
boeken, kaarten en gidsen uit, ver
zorgt de training van wedstrijdski-
ers en organiseert de jaarlijkse strijd
om de nationale skititels en jeugd
kampioenschappen: volgend jaar 12,
13 en 14 januari in het Oostenrijkse
bergplaatsje Neustift.
Het streven van de vereniging is er
uitsluitend op gericht, de winter
sport, in casu de skisport, populair
te maken en de leden alle mogelijke
voordelen en voorlichting te bezorgen.
Zowel in het vóórseizoen als in de
wintersportplaatsen voor de begin
nende en de geroutineerde skiër, dank
zij de vele, uitstekende contacten
met buitenlandse organisaties.
Gewonnen
Mr Frans Dony zegt het duidelijk:
,Laat Je door niemand iets wijsma
ken. Voor nog geen driehonderd gul
den, voor minder zelfs, kan men een
skivakantie hebben die klinkt als een
klok. Het is niet duurder dan een
zomervakantie ln het sociaal toeris
me. Trouwens, elk jaar gaan meer
mensen dat ontdekken en wie een-
maai een wintersportvakantie heeft
meegemaakt is voor altyd gewonnen.'
De heer Dony, jarenlang voorzitter
en stuwende kracht van de Neder
landse Ski Vereniging, waarvan M]
erelid is, wéét waarover hij praat.
Zijn verdiensten voor de wintersport
zijn zelfs internationaal erkend: lid
voor het leven op uitnodiging van
de Kandahar Club, gouden ereteken
van de Oostenrijkse regering. Auteur
van de boeken .Skiën zonder tranen',
.Wintersport' (met een schat aan
wetenswaardigheden en tips) en mo
menteel bezig aan een derde boek.
Wat hij niet weet te vertellen over
wintersport en skiën is de moeite
van het weten niet waard.
Skiën kan iedereen leren. Mr Frans
Dony zegt: ,Goed of virtuoos skiën
heeft niets met rang of stand te
maken. Ik heb het beroemde Oosten
rijkse skifenomeen Toni Sailer nog
gekend als een jochie,- die met zijn
gereedschapskistje onder de arm kra
nen ging repareren. Men had nauwe
lijks aandacht voor hem. Nu vindt
men het een eer met hem een glas
wijn te mogen heffen
Ook over het ,après-ski' heeft mi
Frans Dony een duidelijke uitspraak:
.Après-ski is het uitgaan als de sport
is afgelopen. Iedereen kan daar wel
of niet aan deelnemen. Vakantie is
immers vrij zijn. daarom is .après-
ski' Individueel en vrijwillig. Vooi
de één het knallen van de cham-
pagnekurken in nachtclubs, voor de
ander heerlijk vroeg naar bed in een
berghut. Voor één persoon soms alle
twee, maar op andere tijdstippen.'
Betere public relations-officer voor
de wintersport dan mr Frans Dony
is in Nederland nauwelijks te vinden.
Vraag hem niet om advies. Zijn ant
woord is onveranderlijk: .Iedereen
kan skiën. Ga. Geniet van de wijdse
natuur. Wintersport is bovendien niet
alleen voor skiërs. In de winterse
borgen vindt iedereen wat hij zoekt:
stilte, rust en onrust, natuur, zon, ge
zondheid, snelheid, glamour en nacht
leven. Ga er heen.'
mine van een pand werd slechts mo
gelijk voor zover het ,kom-plan' die
verandering voorstond. Zo keerde
Delft een ongewenst bijverschijnsel
van verkrotting.
Wat gaat Delft nu doen met de in
ontwikkeling achtergebleven buur
ten? Hetgeen waard is om behouden
te blijven komt voor restauratie in
aanmerking. De gemeente zorgt er
voor of de vereniging .Hendrick de
Keijseri neemt herstel van het pand
voor haar rekening.
Voor studenten
Actief is ook de Stichting Studen
tenhuisvesting, die grif profiteert van
het departementale fonds voor bij
dragen in de bouw van studenten
huizen. Per student, die in een pand
kan worden gehuisvest, geeft het de
partement van onderwijs een bijdra
ge van tienduizend gulden. Men ge
niet deze uitkering naast de restau
ratie-subsidies: dertig procent van
het rijk, vijftien van de provincie
Zuid-Holland en vijfentwintig pro
cent van de gemeente.
de cc
en sti
mulerende rol. De Delftenaar bekijkt
al die activiteiten met grote interes
se. want ,hij is gek met z'n stad',
vertelde ir De Vries.
Het zuidoostelijk en het noordooste
lijk deel van de city ligt er zo deso
laat bij en biedt zo weinig aantrekke
lijks, dat het gemeentebestuur het
heeft afgeschreven. De bulldozer mag
er zich komen uitleven! De vrijko
mende terreinen gaat Delft gebruiken
voor gewenste activiteiten zoals de
bouw van grote filiaalzaken. Deze
nieuwe sectoren van de stad worden
echter zo opgezet dat er een grote
samenhang blijft bestaan tussen het
oude en het nieuwe. Niet alleen uit
.VOORLICHTING' IN DE STAL
tar nodig^hebben. ook in november
omdat zij elkaar nodig h
Niet langer lentebode
(Van een onzer verslaggevers)
Helaas, een mooie mythe, is voorbij.
Niet langer zuilen pasgeboren lam
metjes kunnen worden beschouwd
als de typische voorboden van een
nieuwe lente. Dat te de schuld van
ir D. Y. Schuurmans, die op het
proefbedrijf van de firma Eng. Smit
In het Friese dorp Veenwouden de
heer Jaap de Haan wat met licht
knopjes liet toveren om negen scha
pen ln een donkere schoor in de war
ie brengen omtrent de tjjd van het
jaar, waarnaar hun voortplantings-
instincten zich plegen te regelen.
Nadat de negen schapen dit voorjaar
hadden gelamd, werden zij al gauw
.voorgelicht* dat het tijd werd zich
andermaal op te maken voor een
ontmoeting met de ram, die ook ln
het hok was. Zodoende zijn nu drie
lammeren gevangen van schapen, die
In het voorjaar ook al jongen hebben
gehad.
Het schaap staat nog dicht bij de
natuur en de cyclus van bevruchting
en geboorte past zich aan bij de jaar
getijden. Het was eigenlijk een uit
zondering als jonge, ramlammeren
zich niet konden bedwingen. Die
zorgden dan voor de .vroege lente
boden', waarvan de krantelezers altijd
in verrukking raken.
Deskundigen waren vorig jaar nog
van mening, dat schapen niet het
gehele jaar in een hok konden wor
den ondergebracht. Zij zouden er wat
van krijgen. Ir Schuurmans zette ech
ter met de heer R. Smit een proef
op, waarbij schapen in een schuur van
28 vierkante meter bleven. Een van
de dieren bleek zo ziek te zijn dat
het dood ging, doch de anderen leef
den fleurig verder en brachten vijf
tien lammeren ter wereld, die door
een boerin in Drente werden opge
fokt met kunstmelk. Zij zijn nadien
als zuiglammeren naar de slager ge
gaan en als lekkernij naar Parijs
gestuurd.
Dat was trouwens de achtergrond
van de proef, die ir Schuurmans deed.
Hij meende, dat het mogelijk moet
zijn het gehele jaar door zuiglamme-
ren af te leveren. Die zouden hoge
prijzen kunnen opbrengen, speciaal m
de tijd van het jaar, wanneer deze
normaal niet aan de markt komen.
Aangezien schapen één keer in de
twaalf maanden lammeren krijgen,
terwijl de tijd van drachtigheid vijf
maanden is, zou het moeten geluk
ken de periode van niet-drachtig
heid van vijf maanden te verkorten
tot twee. Uit de literatuur was ir
Schuurmans wel bekend dat dit met
verandering van de daglichtinval mo
gelijk was, terwijl hetzelfde resul
taat ook zou kunnen worden bereikt
met hormooninjecties. Op dit gebied
heeft prof dr Th. Stegenga te Wage-
ningen mot succes proeven gedaan.
Wanneer de heren Schuurmans en
Smit hun proeven voortzetten, zullen
zjj dat waarschijnlijk doen in samen
werking met het Texels Schapen
stamboek in Friesland. Zij zullen
de behandeling van de schapen met
licht dan niet voortzetten, maar even
eens overgaan tot hormoonbehande
ling, die niet alleen eenvoudiger te,
maar ook de mogelijkheid tot een
veel grotere worp per schaap biedt.
Worpen van vijf lammeren zullen dan,
evenals bij het meükschaap nu reeds
het geval te. niet tot de uitzonderin
gen behoren. Wil men de schapen
eenmaal in de zeven maanden laten
lammen, dan moeten de lammeren zo
gauw mogelijk bij de moeder vandaan
en aan een Jtunstmoeder" worden
toevertrouwd.
Gebleken is inmiddels, dat schapen
het hele Jaar binnen kunnen blijven.
In het proefbedrijf zijn zij sedert de
cember 1965 niet meer buiten ge
weest. Dit was mogelijk dankzij een
lattenrooster, waarop de dieren lopen.
Schapen kunnen het ook stellen zon
der saprijk voer. Zij krijgen hooi en
stro. aangevuld met nieelbrokken.
Uiteraard hebben de dieren de be
schikking over een drinkbak.
Verder is het gelukt om met kunst
melk veertien lammeren geschikt te
maken voor de slagerij. Wacht men
te lang, dan lukt het niet meer het
lam aan de kunstspeen te krijgen.
Tenslotte is het mogelijk gebleken
de schapen eenmaal in de zeven maan
den te laten werpen.
De proef moest binnen worden ge
daan, omdat Intensief voor de scha
penhouderij gebruikt land spoedig
.schapenmoe' wordt, terwijl dieren in
het land ook veel meer bloot staan
aan parasitaire ziekten. De proef
schapen bleken besmet toen ze eind
vorig jaar op stal kwamen. Ze hadden
bijna alles: leverbot, longworm, lui
zen en teken, maar geen rotkreupei.
Na twee maanden op stal te zijn ge
weest en tegen de ziekten te zjjn
behandeld, waren ze volkomen ge
zond.
De lammeren op het proefbe
drijf te Veen woud en krijgen
melk uit een soort kunstmoeder,
die precies zo werkt als een
koffieautomaat. Telkens, wan
neer een lam lust heeft om te
zuigen aan de speen, kan bet
verwarmde melk krijgen. De
automaat mengt dan mengpoe-
der (magere melkpoeder en
plantaardig vet) met warm wa-
internationale allure...
P RI SMAVH O R L.O G ES
