PROVINCIALE ZEEOWSE COURANT
Frankrijk
lanceert
eerste
LONEN MOGEN NIET BOVEN
RAMING PLANBUREAU KOMEN
Toetsing
cao is
geregeld
Inbraak
in
Vaticaan
,De Schelde* fuseert mei RDM en Thomassen
Grote spoed bij bet
loonoverleg geboden
Oud-Vossemeer
en Amerika
KABINET TOT STICHTING VAN DE ARBEID:
Fusie
Uiterst kostbare
manuscripten
zijn verdwenen
Belangrijke versterking van posities
Samen in houdstermaatschappij
208e jaargang no. 279
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Ittt. Hoofdredactie. W. Lenlouwer en G. A. de Kol. AbonnemenHpril» 81 cent per
143), Middelburg, Merkt 51, tel. 3841, (b.f g. red. 2078/31CB, adv. 3375). Go»». Gr.
Minimum per adv. t 5.10. Inaazoi
Zaterdag 27 nov. 1965
Smokkelaars met
Molotnv-cocktails
Pagina 2
Vanaf de basis Hamagguir in de
Sahara is gisteren Frankrijks eer
ste satelliet ,A 1' de ruimte inge
schoten.
De kunstmaan werd gelanceerd
met behulp van de drietrapsraket
.Diamant'.
De satelliet, die 42 kilo weegt. is in een
baan om de aarde gekomen en wordt op
hnar weg gevolgd door diverse Franse
opsporingsslitf ions. Hiermee heeft
Frankrijk zich verzekerd van de derde
plaats in de wedloop otn de verovering
van de ruimte achter de Sow jet-Unie en
de V'.S. Evenals deze landen heeft
Frankrijk hij de lancering een raket ge
bruikt die zonder hulp uit tiet huiten-
land is gebouwd.
Met dit schot hebben dc Kransen in de
eerste plaats de kracht van de .Dia-
munt" w ider, toetsen.
Officieel is r Parijs oekendgemaakt dat
de ,A-1" en de Diamant gistermiddag
om kwart voor vier zijn gelanceerd. Aan
boord van de satelliet bevinden ziel een
arsenaal van instrumenten en ccd zen
der. De batterijen, d.e de instrumenten
voeden, k innen t.vvec weken lang stroom
leveren De .A-l' draait in een uur en 48
minuten oir. de aarde. De verste afstand
tot dc aarde bedraagt 1768 km. de kort
ste 528. Men hoopt dat de satelliet gege
vens verstrekt over haar baan en de
temperatuur aar. boord.
Tonnetje
In Parijs heaft men er dc nadruk op ge
legd, dat de satelliet A-l' geen .weten
schappelijke kunstmaan' is, met andere
woorden dat men met deze lancering
niet in de eerste plaats wetenschappe
lijke doeleinden nastreeft. De kunstmaan
heeft de vorm van een tonnetje. De drie
trapsraket .Diamant' is 19 meter lang.
Direct na de lancering liet De Gaulle
in een verklaring weten, dat ,het bren
gen in een baan om de aarde van de r
ste Franse kunstmaan met behulp
een Franse raket een belangrijk succes
is dat ons hele volk met vreugde en trots
zal vervullen'.
De lancering is niet van tevoren bekend
gemaakt hoewel ze wel deze week ver
wacht werd. Journalisten mochten niet
naar Hammaguir komen om het schot
Nog twee
Vanaf dn basis Hamagguir itt dc
Sahara is vrijdag Frankrijks eerste
satelliet ,A-1' de ruimte ingescho
ten. De kunstmaan werd gelanceerd
met een drietrapsraket van het type
.diamant' en weegt 1,2 kg. Elke om
wenteling rond de aarde duurt 1
uur en 1,8 min. Op de foto: een
.A-l' van hetzelfde type als heden
te zien.
Frankijjk is van plan om vóór eind
nuari nog twee satellieten in een baan
om de aarde te brengeneen vanaf
Amerikaanse luchtmachtbasis Vanden-
berg in California niet behulp van een
Amerikaanse raket van het type .Scout'
en de ander vanaf de Franse basis in de
Sahara waarbij de .Diamant' gebruikt
zal worden.
De Gaulle spreekt
op 30 november
President De Gaulle zal zich op 30 no
vember tot (le bevolking richten, zo is
gisteren officieel in Parijs bekendge
maakt,
In het raam van de campagne voor de
presidentsverkiezingen op vijf december
zal het staatshoofd op 30 november van
20.45 tot 21 uur voor de televisie spre
ken. Op 3 december zal hij dat nog eens
doen, van 21 tot 21.08 uur. Alle kandida
ten voor het presidentschap hebben
recht op twee uur zendtijd van de tele
visie en twee uur van de radio. Zoals
gemeld wil De Gaulle van een werkelijke
verkiezingscampagne niet weten.
Oud-Vossemeer en Amerika'
is de titel van een artikel in
de door Jac. Prince geïllu
streerde serie ,De vooravond
van '40'. U vindt het in het
PZC-zaterdagnummer op pa
gina 17.
Verder in deze 28 pagina's
tellende PZC:
Pag. 3: overgangsbestel radio en
Pag. 5: kerkdiensten.
En in het
Pagina 15: .Sprookje, herleven in
Denemarken', een reportage van
uit Kopenhagen door flans Ylce-
nia.
Pagina 17: .Oud-Vossemeer en
Amerika'.
Papina 19: Kunst met. ,Jeuga ge
confronteerd met toneel van 'de
toekomst'.Burgemeester en bei
aardier' en de letterkundige kro
niek.
Pagina 21: Perscommentaren en
automobielrubiek.
Pagina 23: Kerk. er maatschappij
met .Koster in een grote stad' en
stemmen uit de kerken over .chris
tenen en marxisten'
Pagina 25: TV-rubriek.
Pagina 27: Feuilleton, strips en
zaterdagpuzzel.
Voorzitter van St.-Eloy:
Sfeer van groot
onbehagen vermijden
bij onderhandelingen
De voorzitter van de Katholieke
Bond van Werknemers in het Me
taal- en Elektrotechnisch bedrijf
en Aanverwante Bedrijven ,St.
Eloy', de heer P. Brussel, meent
dat ongeacht het resultaat van
het overleg tussen de Stichting van
de Arbeid en minister Veldkamp
over het nieuwe loonpolitieke sy
steem, vast staat, dat grote spoed
is geboden, ,wil men nu eindelijk
eens voorkomen dat ook dit jaar
de onderhandelingen over nieuwe
collectieve arbeidsovereenkomsten
weer moeten plaatsvinden in een
sfeer van groot onbehagen'.
De heer Brussel sprak gisterochtend in
Utrecht op een vergadering van het al
gemeen bestuur van St. Eloy. Hij meent
dat de sfeer van onbehagen de waarde
ring voor bereikte resultaten zo sterk
doet afn«i>ien dat h"1 (le laatste tijd toch
al zo sterk getaande vertrouwen in het
georganiseerd overleg nog verder af
brokkelt.
bedrijfstakken een kostenstijging voor
1966 van rond 8 procent in bespreking
worden gebracht.
Dit heeft de voorzitter van de bij het
NW aangesloten algemene bedrijfsbond
kleding en textiel ,De Eendracht', de
heer Th. A. J. de Jong, gisterochtend
meegedeeld in een in het NVV-gebouw
gehouden bondsraadsvergadering.
De heer De Jong meent dat ongeacht
het resultaat van het overleg iri dc
Stichting van de Arbeid, vaststaat, dat
de ondei-iiandeliugspartncrs grotere
antwoordelijkheid zullen dragen voor
te voeren loonbeleid.
,De Eendracht' tilt zwaar aan de basis
uurlonen voor de textiel- en ook de kle-
dingarbeiders, welke de laagste zijn van
alle industriële arbeiders in Nederland.
Dit geldt tot op zekere hoogte ook voor
de werkelijk verdiende lonen.
De heer De Jong zei dat bij het loon
overleg voorts ondermeer ter sprake
moeten komen: het optrekken van het
loonniveau, geleidelijke verwerking
huurcompensatie, geleidelijke verbete
ring van de vrouwenionen ten opzichte
van de mannenlonen, geleidelijke ver
korting van de werktijd, verbetering van
het ziekengeld, verantwoorde regelingen
bij rationalisatie, fus'c en sluiting var
bedrijven, meer dynamiek hij de uitvoe
ring van werkelassificatie, en. in be
paalde gevallen afschaffen van tarief-
arbeid zonder loonverlies, inkrimpinj
gemeenteklassen en uitbreiding van d-
vakantietoeslag.
Cao
De voorzitter van St. Eloy verzette zich
'"gen het standpunt van de werkgevers
ak° de onverbindendvevk'arinp van
een cao. De minister zal dat moeten
i ,.j meent de n Brussel ais de
Itgovers hun zin krijgen en zowel
hel college van rijksbemiddelaars als de
Stichting van de Arbeid voor advies
worden ingeschakeld, vervalt weer de
zekerheid, dat slechts in uiterste nood
zaak een cao niet tot stand komt.
Sprekende over het verschil van In
zicht tussen werkgevers en werkne
mers inzake de minimum-cao (de
werknemers wensen geen margebepa
ling), zei de heer Brussel, dat het
werkgeversstandpunt eigenlijk ver
bazing zou moeten wekken na de er
varingen met het noemen van een
percentage voor toelaatbare loon
kostenstijging.
Dit systeem heeft eerder als een mag
neet gewerkt dan dat men er de loon
ontwikkeling mee ln de hand heeft ge
houden. Verbazingwekkend is het stand
punt ook na de ervaring, opgedaan bij
de eerste ondernemingsgewijze differen
tiatie, die ook vrijwel tot een algemene
niveauverhoging heeft geleid. Nu zou
men dus opnieuw zo'n marge en daar
mee een magneetwerking willen intro
dien de kapstok, waaraan de onderne-
duceren. Die marge wordt dan boven-
mers hun eigen verantwoordelijkheid
weer kunnen ophangen.
1> !-<••• i'vifi dat liet vim
werkgevers blijkbaar erg moeilijk is uit
eigen ervaring te leren, .(iclukk.g beho
ren de werkgeversvertegenwoordigers in
de metaalindustrie niet tot de hardleer-
sen', zo voegde hjj daaraan toe.
Textiel
De vakbonden in de textiel- en kleding
industrie zijn van mening, dat bij het
komende loonoverleg allereerst het ba-
sisloon dichter bij het werkelijk verdien
de uurloon dient te worden gebracht.
Een verhoging van omstreeks 20 cent
per uur iri de textielindustrie en van
rond 10 cent per uur in de kledingin
dustrie zal vermoedelijk zonder kosten
stijging tot stand kunnen komen, Daar
naast zal ter verkleining van de achter
stand ten opzichte van de industriële
(Van onze Haagse redactie)
De regering heeft gisteravond in
haar gesprek met de stichting van
de arbeid de uitspraak gedaan, dat
de loonontwikkeling in 1966 het
investeringsniveau en het prijs
verloop niet in gevaar mag bren
gen. Zouden de lonen de gemiddel
de loonraming van het centraal
planbureau, zoals dit is uitgedrukt
n de tegelijk met de miljoenen
nota van dit jaar verschenen .ver
kenningen', overschrijden, dan
treden we in een gevarenzone, al
dus de regering.
Wanneer een c a o de loonraming zoda
nig zou overschrijden, dat deze zou wer
ken als een olievlek, dan zal de rege
ring overwegen deze cao onverbindend
te verklaren. De centrale organisaties
van werkgevers en werknemers hebben
gisteravond deze uitspraak van de re
gering aanvaard en toegezegd deze aan
de onderhandelende partijen te zullen
doorgeven:
Over de vraag hoe op grond van deze
uitspraak van de regering de nieuwe
collectieve arbeidsovereenkomsten moe
ten worden beoordeeld, konden werkge
vers en werknemers het gisteravond niet
eens worden. Het kabinet heeft hierna,
op verzoek van werkgevers en werkne
mers, een beslissing genomen, die
zoals minister Veldkamp het uitdrukte
een midden-standpunt is tussen dat
van de beide partijen. Op grond van
de geldende wettelijke bepalingen kon
de regering niet op eigen initiatief een
beslissing nemen, maar alleen als beide
partijen dit zouden vragen. Vorige week
wilden de vakcentrales nog geen arbi
traire uitspraak van de regering, dit
in tegenstelling met de werkgevers, die
toen al bij voorbaat zich wilden neerleg
gen bij een uitspraak van de regering,
ook als deze zou gaan in de richting van
het werknemersstandpunt.
Toetsing
en met het verzoek de cao op bepaalde
punten te herzien. Dit verzoek gaat ver
gezeld met de mededeling, dat als niet
wordt voldaan aan het verzoek, de cao
kans loopt onverbindend te worden ver
klaard.
In het geval dat er verschil van me
ning is tussen het college en de stichting
van de arbeid over een cao, dan vindt er
een gesprek plaats tussen de minister,
het college en de stichting. De stichting
geeft hierop aan partijen de mening
door van regering en van haar eigen
mening. Partijen hebben dan nog veer
tien dagen de gelegenheid de cao te wij
zigen. Doen zq dat niet, dan verklaart
de minister de cao onverbindend.
Het midden-standpunt van de rege
ring inzake de beoordeling van de
cao's in de overgangsfase naar een
vrijere loonpolitiek houdt in, dat alle
cao's door de stichting van de arbeid
formeel worden goedgekeurd. Dit Is
een tegemoetkoming aan het werk
nemersstandpunt. Er zal alleen wor
den getoetst voorzover de cao han
delt over centrale loonpolitieke ele
menten, waarover op centraal niveau
nog afspraken moeten worden ge
maakt. Mocht het college van rijks
bemiddelaars van mening zijn, dat
een cao te ver gaat, dan treedt het
college in overleg met de stichting
van de arbeid.
Zijn college en stichting het er over eens
dat de cao over de schreef gaat, dan
geven zij daarvan kennis aan de partij-
GIZENGA VRIJGELATEN
De stafchef van het Kongolese leger,
kolonel Moelele, heeft gisteren per com
muniqué via radio-Leopoldstad bekend
gemaakt dat Antoine Gizenga gister
ochtend is vrijgelaten. President Mo-
boetoe zou Gizenga ontvangen.
Premier Moelamba is gisteren met zijn
besprekingen voor een kabinetsformatie
begonnen. Aan elke provincie er zhn
21 Kongolese provincies is verzocht
twee kandidaten voor ministersfuncties
voor te dragen.
De besluiten van de nieuwe president
zijn bij acclamatie door nationale ver
gadering en senaat aangenomen, heeft
radio-Leopoldstad gisteren omgeroepen.
NOG STEEDS IN ONS LAND
ZWARTE HEIN' FENTENER
SCHRIJFT AUTOBIOGRAFIE
(Van onze
Amsterdamse
redacteur)
De uit Zwitserland ge
zette Amerikaanse Ne
derlander Hein Fente-
ner van Vlissingen ver
blijft nog steeds in Am
sterdam. Hij is thans
bezig daar zijn auto-
blografie te schrijven,
met de hulp van de
journalist Eelke de
Jong. Uitgeverij De Be
zige Bjj wil dit werk
stuk komend voorjaar
op de markt brengen
ter gelegenheid van de
boekenweek.
Er wordt door de
hoofdfiguur eer. uitzon
derlijk procédé toege
past wie had trou
wens anders verwacht
Hij loopt met eeD
draagbare bandrecor
der dagelijks een paar
uur op straat om ge
sprekken op te nemen.
die door hem worden
gevoerd met willekeu
rige voorbijgangers aan
wie de gekste vragen
worden gesteld. Som
mige .slachtoffers'
vraagt hij met hem te
gaan naar zijn kamer
in hotel Schiller aan
het Amsterdamse Rem-
brandtsplein. Men heeft
daar de grootste moeite
met deze bizarre gast.
.Zwarte Hein' ver
klaart, dat zijn autobio
grafie een weerslag zal
geven van zijn ideeën
via deze gesprekken
met politieagenten,
taxichauffeurs, zware
jongens en lichte meis
jes, kelners, winkelen
de huisvrouwen, uit-
mijters. tramconduc
teurs eD vertegenwoor
digers. .Het wordt een
zeer positief boek',
zegt hij. ,ik wil een te
genhanger creëren
voor dat misselijke pro-
dukt van Jan Cremer'.
Inleveringsdatum voor
het manuscript: 15 de
cember. ,Dat zal wel
wat later worden',
vreest .Zwarte Hein'.
,Maar ik ga in elk ge
val met de kerstdagen
naar Zwitserland. Ge
woon legaal. Per vlieg
tuig. Ik wil wel eens
zien of ze me daar dur
ven arresteren op
kerstavond'.
Overigens zal .Zwarte
Hein' begin januari
weer voor enkele we
ken terugkeren naar
ons land. ,Ik heb Kees
Manders beloofd als
barman op te treden in
een nieuwe tent van
hem die dan opent: de
zogenaamde miljonairs-
club, boven de Moulin
Rouge. Daar ga ik pils
jes tappen en zo met
een knalrode tulband
op mijn kop heus,
dat doé ik.'
Katachtige dieven zijn gisteren
heimelijk de beroemde biblioteek
van de pauselijke staat binnenge
drongen en hebben zich uit de voe
ten gemaakt met manuscripten en
relikwieën ter waarde van vele
miljoenen lires.
garde lag in diepe rust toen een uit
twee man bestaande patrouille de ronde
deed op het 44 hectare grote gebied. In
een onbewaakt ogenblik moeten de die
ven hun slag hebben geslagen.
Uren later werd de misdaad pas ont
dekt en werd de politie in alle landen
ter wereld op de hoogte gesteld van het
gebeurde om de daders op te sporen.
Eugene kardinaal Tlsserant, de gebaar
de Franse deken van het heilige colle
ge en bibliothecaris van het Vaticaan,
heeft apus Paulus VI persoonlijk op de
hoogte gesteld van de diefstal, de eerste
schiedenis.
De gestolen voorwerpen zijn twee waar
devolle manuscripten uit de 14de en 16de
eeuw van de dichters Francesco Petrar-
ca en Torquato Tasso en een beeltenis
van de kroon van de Hongaarse koning
de heilige St. Stephan alsmede een hou
ten kistje, bevattende een brief bevlekt
met het bloed van de in 1875 vermoor
de president van Ecuador. Garcia Mo
reno.
Volgens deskundigen in het Vaticaan
vertegenwoordigen de kroon en het kist
je, beide relikwieën, een geldelijke waar
de van 200 tot 300 miljoen lire. De brie
ven zouden ,van onschatbare waarde'
zijn en mogelijk vele miljoenen lires
vertegenwoordigen.
,Het is onmogelijk een geldelijke waar
de te stellen tegenover het gestolene',
werd gezegd.
waarschuwd, heeft onmiddellijk de po
litie in de gehele wereld van het ge
beurde op de hoogte, gesteld Volgens
de politie is een en ander het werk
van een verzamelaar of in opdracht
van een verzamelaar gedaan daar het
onmogelijk is de manuscripten en reli-
iën te g
kwieën te gelde te maken.
Directies en commissarissen van de Rotterdamsche Droogdok
Maatschappij NV te Rotterdam, NV Koninklijke Maatschappij
,De Schelde' te Vlissingen en NV Motorenfabriek Thomassen
te De Steeg delen mede, dat zij overeenstemming hebben be
reikt- over een zeer nauwe samenwerking tussen de drie onderne
mingen, die ten dele op hetzelfde terrein werkzaam zijn en ten
dele elkaar aanvullen. Zij zijn daarbij tot de overtuiging geko
men, dat voor het verkrijgen van een zo groot mogelijk voordeel
van het samengaan een fusie noodzakelijk is en dat voor het rea
liseren daarvan de figuur van een houdstermaatschappij het meest
aanbevelenswaardig moet worden geacht. Tot de oprichting van
een dergelijke houdstermaatschappij is besloten.
.Aangezien het in de bedoeling
ligt aan houders van aandelen,
certificaten en oprichtersbewij-
zen een aanbod tot ruil van hun
stukken ex dividend 1965 te
doen, zal het .bericht', waarin
opgenomen de balansen en ver
lies- en winstrekening 1965,
in de eerste maanden van 1966
worden uitgebracht. Thans
wordt reeds medegedeeld, dat
aan nominaal f 1000 aandelen
ex dividend 1965 in de Rotter
damsche Droogdok Maatschap
pij, Koninklijke Maatschappij
,De Schelde', Nationaal Bezit
van Aandeelen Koninklijke
Maatschappij De Schelde en Mo
torenfabriek Thomassen een ge
lijke waarde zal worden toege
kend en dat voor de ruilverhou
dingen een oprichtersbewijs
Rotterdamsche Droogdok zal
worden gelijkgesteld aan 16
aandelen Rotterdamsche Droog
dok. De drie ondernemingen zul
len hun bedrijf onder eigen
naam als werkmaatschappij
blijven uitoefenen.
Directies en commissarissen
zijn van mening, dat door de
voorgenomen samenwerking
van de drie werkmaatschappij
en hun positie op hun gebied
belangrijk zal worden versterkt
en dat bovendien grotere mo
gelijkheden ontstaan om gebie
den buiten het huidige produk-
tieprogramma te betreden', al
dus de officiële mededeling.
Over de financiële positie van de drie
betrokken bedrijven kan er aan wor
den herinnerd dat de winst van ,De
Schelde' over 1964 steeg tot 1,9
miljoen 1,8 miljoen), er werd
over dat jaar een onveranderd di
vidend van 12 procent uitgekeerd
(12 y2 pet Nat. Bezit van aandelen
De Schelde). De winst van de RDM
daalde tot 4,1 miljoen 5,2 mil
joen). Het dividend werd over dat
jaar verlaagd tot 13 (15) procent.
De brutowinst van Thomassen be
droeg vóór aftrek van reserveringen
Bedrijven blijven
onder eigen naam
werken
520.000 40.000). Het dividend
bleef onveranderd 8 procent doch
daarvoor moest vorig jaar 445.000
aan de reserve voor diverse belan
gen worden onttrokken.
In de ter beurze genoteerde fond
sen van deze drie maatschappijen is,
op verzoek van het beursbestuur, gis
teren geen notering opgemaakt. Don
derdag jl was de koers van De Schel-
deaandelen (Nationaal Bezit) op de
Amsterdamse beurs 244, van de aan
delen oRtterdamsche Droogdok 217%
en van de aandelen Thomassen De
Steeg 202Va.
De drie samenwerkende bedrijven
zullen totaal ruim 10.000 personeels
leden tellen, namelijk De Schelde ca
3800. de RDM ea 5800 en Thomassen
ea 500.
De naam van de nieuwe houdster
maatschappij is nog niet bekend,
maar zal binnen korte tijd gekozen
moeten worden, zo deelde de heer J.
W. Hupkes, de voorzitter van de di
rectie van ,De Schelde' ons desge
vraagd mee. In principe zal de lei
ding van de houdstermaatschappij uit
de RDM en De Schelde aangewe
zen worden. De heer Hupkes ver
wachtte in dit verband, dat de top
leiding wel uit twee of meer hoofd
directeuren zal bestaan.
De heer Hupkes verzekerde, dat
doelbewust gekozen is voor een houd
stermaatschappij, teneinde het ook
andere bedrijven, die eventueel met
de drie nu gefuseerde maatschappijen
willen samenwerken, mogelijk te ma
ken zonder veel moeilijkheden deel
uit te maken van deze houdstermaat
schappij. ,Dit is overigens op korte
termijn nog niet te verwachten',
meende de heer Hupkes.
Fusiebesprekingen
De eerste contacten voor deze fusie
werden ongeveer acht maanden gele
den gelegd. Op de vraag, wie het ini
tiatief tot de fusie had genomen, wil
de de heer Hupkes niet nader ingaan.
De fusie zal voor het personeel, zo
verklaarde hij wel, gevolgen in gun
stige zin hebben. De produktie zal
zich onder meer op een belangrijk
groter vlak dan tot nu toe kunnen
richten.
Ideeën over de grotere mogelijkhe
den, die ontstaan om gebieden bui
ten het huidige produktieprogramma
van de ondernemingen te bereiken,
had de heer Hupkes wel, maar hij
wilde ze desgevraagd niet nader pre
ciseren, Hij noemde de fusie een ty
pische versteviging van de economi
sche positie van de bedrijven, die tot
grotere differentiatie zal leiden.
De heer Hupkes deelde het besluit
van de ondernemingen om tot een
(Zie slot pag. 2 kot. 2)
Wel en wee van de Koninklijke Maat
schappij ,De Schelde' te Vlissin
gen hebben altijd in Zeeland brede be
langstelling ontmoet. Begrijpelijk" het
gaat hier om een' bedrijf, opgericht ln
de tweede helft van de negentiende eeuw,
toen deze provincie werd beschouwd als
een .doodlopende straat', maar dat noch
tans levensvatbaar bleek. Vooral ln Vlis
singen beschouwde menigeen de aan
wezigheid van .De Schelde' als een be
wijs voor de gunstige Jigging van da
stad. Bovendien vergroeide ,De Schel
de' in de letterlijke zin van het woord
met deze plaats: de fabrïeksuitbreidin-
gen drongen in de loop van vele jaren
de stadskern binnen en bepaalden er
mede het stedebouwkundig patroon. Ook
in economische zin was onvermijde
lijk een nauwe verbondenheid: het be
staan van de bevolking was sterk af
hankelijk van ,De Schelde'. Zolang het
met dit bedrijf goed ging, ging het ook
goed met de stad. In een dergelijke
situatie speelt ,de fabriek' een overwe
gende rol in het leven van een gemeen
schap, er zijn vele bindingen. We heb
ben overigens de indruk, dat die vroe
ger nog sterker werden gevoeld, vooral
in die tijd waarin de onderneming min
of meer patriarchaal werd bestuurd, een
periode die kort na de tweede wereld
oorlog definitief haar einde kreeg. Het
was ae tijd van de vaak schilderachtige
vertelsels over legendarische bazen,
over de fameuze staking, over arbeids
verhoudingen die in deze tijd ongekend
zijn. Maar ook in het recente verle
den en in het heden bleef de verbon
denheid met en de belangstelling voor
,De Schelde' bestaan. Nog altijd geeft
dit bedrijf in Midden-Zeeland de toon
aan: het was de grote promotor van
het Zuid-Sloe, het was de eerste on
derneming, die zich in dit Zuid-Sloe
vestigde. In het Zeeland nieuwe stijl, in
een sterker dan voorheen geïndustriali-
We releveren dit alles omdat gisteren
de aandacht op deze industrie
werd gevestigd, toen bekend werd dat
zij een zeer nauwe samenwerking zal
aangaan met de Rotterdamse Droog
dok Maatschappij en de motorenfabriek
Thomassen. Dat betekent, dat hetfusie-
verschijnsel', om het
zo maar eens te noe
men, thans ook dit
traditioneel Zeeuwse
bedrijf heeft bereikt.
In de afgelopen ja
ren heeft het Nederlandse bedrijfsleven
een complete hausse in fusies te zien
gegeven, vooral onder invloed van de
EEG. Er is daarbij wel eens gespro
ken over een ,mode'; het modeverschijn
sel zou wel eens sterker kunnen zijn dan
de economische noodzakelijkheid. Wan
neer men echter de situatie van de in
ternationale scheepsbouw in ogen
schouw neemt, dan is zonder meer dui
delijk, dat er Ln dit geval moeilijk
sprake kan zijn van een .modeverschijn
sel'. Juist deze week werd er in het Euro
pese parlement gedebatteerd over de
voorstellen van de E E G-commissie, die
voorzien in subsidies voor de scheeps
bouw ter bescherming met name tegen
de Japanse concurrentie. De Nederland
se afgevaardigden verzetten zich er te
gen en wezen er onder meer op, dat
subsidies niet de oplossing zijn. Een
betoog, dat reliëf krijgt door deze fusie.
,De Schelde' en de bedrijven, waarmee
zij gaat samenwerken tonen de moed
naar een structurele oplossing te willen
zoeken, een oplossing die reeds tot
gunstige reacties aanleiding heeft ge
geven. De via deze fusie tot stand te
brengen concentratie zal zonder twijfel
te zijner tijd grote besparingen met zich
meebrengen. De stappen, waartoe thans
is besloten, zijn in dit licht gezien aller
minst een .modeverschijnsel', maar zul
len tot een duidelijke versteviging van
dit sinds de oprichting in Zeeland werk
zame bedrijf kunnen leiden. Tegen de
achtergrond van de nauwe verbonden
heid van in het bijzonder Vlissingen met
,De Schelde' kan men de thans aange
kondigde fusie toejuichen: opnieuw
heeft deze maatschappij getoond over
de dynamiek te beschikken, waardoor
zij in het verleden een belangrijke pijler
fönntlij:
kon zijn van Zeelands welvaart.
We hoorden hier en daar gisteren
aarzelend de vraag stellen of er
wellicht sprake zou zijn in de toekomst
van een sterk op Rotterdam gerichte
activiteit van het nieuwe concern. Het
is een vraag, naar het ons voorkomt,
gesteld vanuit het verleden. Rotterdam
én het zuidwestelijke deltagebied worden
steeds meer één groot geheel en daarbij
is het niet uitsluitend van belang w&ér
bepaalde accenten in een bedrijfsontwik
keling worden gelegd. In het verleden
zou dat wij erkennen dat zonder
twijfel rampzalige gevolgen hebben op
geleverd voor met name Vlissingen,
maar thans is er ook in dit opzicht
sprake van .schaalvergroting'. Maar
afgezien van deze overweging ïs het
goed er op te wijzen dat in het geheel
van het nieuwe concern ,De Schelde'
ongetwijfeld de meest dynamische in
breng heeft. Bij de Rotterdamse Droog
dok is er er immers nog sprake van
een beleid, dat men bij ,De Schelde'
reeds lang achter de rug heeft, In een
dergelijke verhouding behoeft men niet
zo bang te zijn voor een al te zware
accentverlegging. Trouwens in het ver
band van het nieuwe concern spelen
economische wetten een rol: in haar
bedrijfspolitiek zal de rentabiliteit van
de pléats van oude en eventuele nieuwe
activiteiten uiteraard mede belangrijk
zijn. Dat kan consequenties hebben voor
Vlissingen. maar evengoed voor het Rot
terdamse bedrijf.
In een veranderende provincie staat
dus nu één van de oudste industriële
bedrijven aan de vooravond van een
nieuwe periode. Het is te hopen, dat
de traditionele verbondenheid onder de
nieuwe verhoudingen nieuw bij ,De
Schelde', maar ook in velerlei opzicht
in Zeeland duidelijk gestalte zal krij
gen.
Staatsuitgaven in
Nederland stijgen
het sterkst
De totale uitgaven van de centrale over
heid zijn in de periode van 19GI tot 1965
het sterkst gestegen in Nederland, aldus
blijkt uit een in Brussel gepubliceerde
vergelijkende studie van dc staatsuit
gaven in de Bpneluxlanden.
Luxemburg "namen volgens een bereke
ning van het secretariaat-generaal van
Benelux de staatsuitgaven in Nederland
met 38,8 procent toe.
De uitgaven stijgen in de drie landen
iets sterker dan het nationale inkomen
aldus het rapport.
Uitgedrukt in procenten van het natio
nale inkomen namen de ontvangsten in
Nederland toe van 27,7 tot 28,2 procent,
in België van 22,3 tot 22,6 procent en
dap.lde het percentage in Luxemburg
van 27,5 procent tot 25,4 procent.
