Levend' museum gewijd
aan textielhistorie
Borstplaat en
amandelspijs
SCHORTENHAPPENING BIJ HET LIEVERDJE
LOFTROMPET OVER
ITAUAANSE TRICOT
Echt leer is
echt mode
Voor wie blakend van enthousi
asme begonnen is aan het zelf
maken van borstplaat voor 5 de
cember is het wel sneu, wanneer
er in de loop van het culinair
procédé ,iets' blijkt te zijn mis
gegaan. Dat ,iets' kan tot gevolg
hebben dat de borstplaat kei
hard als een sintel uit de vorm
komt, óf {het andere uiterste!)
al bij het ingieten als een mier
zoet riviertje onder de vormen
uitloopt. Waar, o waar is de
fout gemaakt?
De fout kan liggen in een onjuiste
verhouding van de ingrediënten.
Maar meestal (en dat kan zelfs
ervaren borstplaatkooksters over
komen) werd de fout geboren,
doordat de suikermassa iets te
vroeg of iets te laat van het vuur
werd genomen. Het ogenblik
waarop dit moet gebeuren is nog
altijd het moment waarop een
druppel suikerstroop die van de
lepel afloopt, een draad trekt. Tij
dens het nemen van deze proef
mag de suikermassa beslist niet
doorkoken!
Laat het befaamde draadje zich
zien, dam neemt men de pan snel
van het vuur en roert stevig in de
suikerstroop tot de massa dik en
ondoorzichtig wordt. Giet de
stroop dam snel in de borstplaat-
vormen die op ingevet vetvrij pa
pier zijn gezet.
De juiste verhoudingen voor goede
borstplaat biedt het basisrecept
van vijf eetlepels melk of water
op 250 gram suiker. Basterdsuiker
leidt tot een wat zachter en .taai
er' resultaat dan geiwone suiker.
Voor vanilleborstpïaat doet men
twee pakjes vanillesuiker bij de
ingrediënten, voor chocoladeborst
plaat een eetlepel cacao, voor kof-
fieborstplaat twee theelepels poe
derkoffie.
Wie gevulde borstplaat wil, roert
het vulsel (vijftig gram gehakte
------ of
de amandel
spijs die liefst een tijdje tevoren
wordt gemaakt. Op een koele
plaats kan amandelspijs namelijk
wel een poosje worden bewaard.
Neem per honderdvijftig gram
amandelen honderdvijftig gram
kristalsuiker, plus een niet te
groot ei en een citroen. Breng de
amandelen met ruim koud water
aan de kook, giet ze af en laat er
koud water overheen lopen. Pel
de amandelen en droog ze. Maal
ze fijn en vermeng ze met de sui
ker, het ed en de geraspte schil
van de goed met water afgebor
stelde citroen. Doe het mengsel
nu nog een paar maal door de
amandelmolen en bewaar het in
een schone plastic zak of in een
met plastic afgedekt diep bord op
een koele plaats. In de koelkast
dus, of in de kelder wanneer uw
huis zo'n nuttige bergplaats bezit.
Vrijdag 26 november 1965
scholingen van mannen. De politie greep niet in. Er werd
overigens een sterk bewijs geleverd: dat men er, ook in een
schort bijzonder charmant kan uitzien.
CREME
De Conswnenteribond heeft ontdekt
dat bij vrijwel alle gangbare mer
ken nachtcrèmes (36 bekende mer
ken werden door de Bond onder
zocht) de grote verpakkingen inder
daad voordeliger zijn dan de kleine.
Eenvoudig was het onderzoek niet:
de diverse verpakkingen moesten
worden geleegd, het gewicht moest
worden bepaald en de prijs per hon
derd gram uitgerekend. Daarbij bleek
onder meer dat sommige ,illtisiever-
pakkingen' ook een illusie-inhoud
hebben: vooral de fantasiepotjes van
de duurdere merken waren snel leeg.
Ze bleken dan ook een binnenpotje
te hebben dat aanmerkelijk kleiner
was dan de afmetingen van de bui-
tenkant. Wie zich nog eens wü ver
bazen over de uiteenlopende prijzen
op kosmetisch gebied vergelijke do
volgende cijfers: de goedkoopste
nachtcrème (Nederlands fabrikaat)
kost in de grootste verpakking 1,10
per honderd gram, de duurste (een
bwtenlands merk) in de grootste
verpaklcing 38,8$ per honderd
gram. Het zou interessant zijn om
de ingrediënten van die peperdure
en minder dure preparaten eens door
een scheikwndige te laten ontleden.
De aandacht van adspirant-sinterklazen die dit plaatje bekijken zal
ongetwijfeld allereerst uitgaan naar de blonde nimf die hier juist
de badkuip verlaat. Dat is eigenlijk niet de bedoeling, want de
charmante baadster is daar alleen maar neergezet als achtergrond
voor de op de foto afgebeelde badstofprodukten die best eens mid
den in de roos van sommige verlanglijsten voor 5 december zouden
kunnen schieten. Tezamen vormen ze een complete badkamerserie,
bestaande uit een badlaken van 100x180 centimeter, een douche-
laken van 75x150 centimeter, een badhanddoek van 60x120 en een
waslapje. Het bloemmotief is handdruk in blauw of rozerood op een
witte achtergrond, de steel- en bladmotieven zijn jacquard gewe-
Het Textielmuseum te Tilburg, geves
tigd in een massief en enigszins grauw
aandoend herenhuis, heeft een interi
eur dat aanmerkelijk levendiger is dan
de buitenkant doet vermoeden. Er zijn
opstapjes, hoekjes en intieme nissen
die een gevarieerde entourage vor
men voor het geëxposeerde. De fraaie
betimmeringen van het grote oude
huis verlenen die entourage nog meer
warmte en waardigheid. Een levend'
museum: het klinkt wat paradoxaal,
maar toch verdient het Tilburgs Tex
tielmuseum dit predikaat wel.
Directeur J. C. Sloekers streeft er dan
ook naar, het Textielmuseum zo leven
dig mogelijk te maken. Een van de mid
delen om dit doel te bereiken is het hou
den van aparte tentoonstellingen die van
tijd tot lijd het statisch karakter, dat
elk museum nu eenmaal heeft, kunnen
doorbreken. Op het ogenblik gebeurt dat
door een expositie die een aantal facet
ten van de textieldruk in de loop der
eeuwen belicht; de wisseltentoonstelling
Doekdrukkunst in kleur en techniek'.
Textieldruk is al oud. Textiel was, en is
nog altijd, de .tweede levensbehoefte' van
de mens, En zoals die mens bij brood
alleen niet kan leven, zo heeft hij blijk
baar ook niet kunnen leven bij .textiel
alleen'. Stoffen worden gekleurd en be
drukt, en dat gebeurde in een zeer ver
verleden ook al. Het ging, gezien door
de bril van de twintigste eeuw, primi
tief: men sneed kleine houten blokjes
uit, bedekte ze met kleurstof en drukte
daarmee op de stoffen. Dat gebeurde
lang vóór het begin van de jaartelling.
Vondsten in Egyptische graven hebben
dit aangetoond.
India en Perzië
Ook in Voor-Indië en Perzië moet men
toen de kunst van het doelcdrukken al
hebben beheerst. Wie de historie door
neemt ziet vervolgens de doekdrukkunst
uit Perzië of India via Klein-Azië naar
Europa komen. Daar hebben de oude
Grieken en Romeinen voor de eerste
Europese stofdruk gezorgd, later ge
volgd door andere Zuideuropese landen
waar het stofdrukken aanvankelijk voor
al .kloosterwerk' was. In de tiende en
elfde eeuw maakten ook de meer noor
delijk gelegen landen kennis met het
doekdrukken, een kunst die nog lang
niet volmaakt was. Meestal waren de
kleuren niet was-, licht- en wrijfecht.
Pas in later eeuwen, toen men de witte
katoen uit Indië volgens .Oostindische
methode' leerde bedrukken, kwamen
vooral de Nederlandse katoendrukke
rijen tot grote bloei.
De techniek stónd, zoals gebruikelijk,
ook op dit terrein niet stil. Verscheidene
drukmethoden werden ontwikkeld, sa
men te vatten in drie hoofdgroepen;
hoogdruk, diepdruk en vlakdruk. De
hoogdruk omvat onder meer het in de
middeleeuwen al veelvuldig beoefende
.blokdrukken'uitgesneden houten blok
ken werden op een verfkussen gedrukt
en daarna op het weefsel geplaatst. La
ter werd deze blokdruk gemechaniseerd,
de perrotinedruk. Dit procédé werd
trouwens weer achterhaald door machi
nes die kleurstof continu op de stof
drukten: de reliëfwalsendruk.
Diepdruk kende men al in de zeventiende
Op de wisseltentoonstelling in het
Tilburgs Textielmuseum hangt deze
,mezzaro', een enorme omslag-hoofd
doek uit het Italië van de negentien
de eeuw. Deze bedrukte doeken be
hoorden bij de klederdrachten uit de
omgeving van Venetië. Ze warén ge
ïnspireerd op ife ,indiennes' die uit
het Verre Oosten door zeelieden naar
Europa werden meegebracht, en wer
den bij kerkgang en opfeestdagen
gedragen.
Junioren-
debuut
leer voor
elk weer
TILBURG, vrijdag (LCN) -
Stoer' overleer wordt veel verwerkt
daar waar het tegen een of meer stoot
jes zal moeten kunnen. Jongensschoenen
worden hiermee natuurlijk bedoeld.
Er zijn fijne, stevige, sportieve Instap
pers (ook gevoerde ankleboots) van
rundleer die de hoge schoen van vroeger
definitief tot het vergeetboek veroor
delen. Ook hier vieren bruin (in ver
schillende nuances) en zwart hoogtij.
Bij uw schoenleverancier zal ook üw
i zijn hart kunnen ophalen.
eeuw, in de vorm van gravuredruk met
de hand, via koperen platen of walsen
waarin het patroon was uitgestoken.
Tot de diepdruk hoort ook de rouleaux-
druk. De in 1783 uitgevonden rouleaux-
machine wordt, na vele technische ver
beteringen, op het ogenblik het meest
gebruikt voor het drukken van massa
artikelen in de textielindustrie. Een mo
derne rouleauxdrukmachine heeft een
capaciteit van honderd meter per mi
nuut.
Tenslotte is er nog de vlakdruk, te on
derscheiden in yuzendruk (ook wel ka-
tagami of Japanse schablonendruk ge
noemd), en filmdruk die ook wel zeef-,
schabionen- of screendruk wordt ge
noemd, zowel mechanisch als met de
hand kan worden beoefend, en voor de
industrie van grote betekenis is gewor
den.
Specialisatie
Zo groeide de doekdrukkunst van een
voudig handwerk tot een aangelegenheid
van specialisten. Van wat daaraan alle
maal te pas kan komen geeft de ten
toonstelling .Doekdrukkunst', op over
zichtelijke panelen, een doorsnede. Rond
om deze technische zaken is een fraaie
verzameling van voorbeelden der doek
drukkunst uit de laatste drie eeuwen ge
groepeerd. Voorbeelden van .pastadruk-
ken' uit het Perzië van de zeventiende
en de negentiende eeuw. een veelkleurige
achttiende-eeuwse Japanse bloemen-
doek, sitzen jurken uit de achttiende
eeuw.
Er is een indrukwekkende lappendeken
uit Engeland (1880), een enorm «stuk
handwerk, haast symmetrisch opge
bouwd uit kleine vierkantjes en zeshoek
jes stof in kleine bloemrijke patroontjes.
Er zijn kleine doekjes met bloemmotie
ven uit het zeventiende-eeuwse Perzië,
soms wonderlijk-goed bewaard gebleven,
soms wat verbleekt en gevlekt. Verder
een zeer beeldende spotprent, eigenlijk
een verzameling van prentjes, op Na
poleon (diepdruk uit Engeland, 1812)
Uit het Italië van de negentiende eeuw
zijn er de .mezzaro's', enorme omslag
hoofddoeken, behorende bij de kleder
drachten van de omstreken van Vene
tië. Ze zijn van fijne witte katoen, be
drukt met patronen waarvan het hoofd
motief meestal een boom is met bloe
men, vogels, vlinders en vruchten. Re
ceptenboeken uit de negentiende eeuw
liggen tussen de geëxposeerde textiel.
Ze bevatten geen kook- maar drukrecep-
ten, de samenstelling van bepaalde druk-
pasta's. Verder veel oude prenten, oude
gereedschappen en een vergeeld boek,
.Den volmaekten katóendrukkèr', uitge
geven in 1793.
Kijken
Er valt, behalve deze expositie Doek
drukkunst' die tot 1 januari 1966 duurt,
in het Tilburgs Textielmuseum nog veel
meer te bekijken. Er zijn vitrines waar
in een natuurgetrouw .tweeluik van het
dagelijks leven anno 1630' staat opge
steld, compleet met kleding, een bak
kerswinkel en een kleermakerswerk
plaats. Het tafereel is afkomstig uit de
privé-collectie van de heer J. Duyvetter,
hoofd van de afdeling klederdrachten
van het Nederlands openluchtmuseum.
Er is nog een gedeelte te bewonderen
van de vorig jaar gehouden expositie
,Vicr eeuwen mode in miniatuur'. En op
de zolderverdieping van het Textielmu
seum vindt men de permanente tentoon
stelling .Brabantse huisvlijt in de acht
tiende en negentiende eeuw', waar enor
me weefgetouwen een spectaculair on
derdeel vormen van de hier in bééld ge
brachte historie van ,het hoge ambacht',
zoals de weverij werd genoemd.
Het Tilburgs Textielmuseum, dat in
1958 werd geopend, is één va.n de twee
textielmusea in Nederland. Het andere
staat te Enschede. Het is, behalve op
maandag, elke dag (ook op zaterdag en
zondag) van twee tot vijf uur geopend.
Op maandagavond kan het van half acht
tot tien uur worden bezocht. Voor
groepsbezoek moet wel een afspraak
worden gemaakt, via het telefoonnum
mer van het museum: 22241.
In Italië valt nog lang van stralend
herfstweer met een milde zon te ge
nieten. De Romeinen doen dat zondags
zo op hun eigen manier: stapvoets rij
dend in auto's, die tot lange files
aaneengerijd, moei- en langzaam om
Romes zeven heuvelen kronkelen. Zij
hebben als doel van de tocht meestal
een of andere rokerige trattoria in
campagna, waarna zij zich, vol fettuc-
cine al burro (noedels met boter en
geraspte kaas) en polio allo spiedo
kip aan het spit gebraden), gezapig
weer in colonne huiswaarts laten voe
ren.
Een teug frisse, kruidige herfstlucht
komt aan dit soort uitstapjes nauwe
lijks te pas.
Wat er voor de romeinse vrouw wél aan
te pas komt, is een tot in de puntjes
verzorgde broek-jak combinatie. Voor
een Italiaanse is een lange broek nu een
maal geen kledingstuk om er eens lek
ker ontspannen, nonchalant mee bij te
lopen, maar een stuk opgelegde pseudo
relax, die de omgeving moet overtuigen
van haar ongedwongen charme, vlotte
geëmanchipeerdheid en sportieve een
voud. De schone schijn houdt overigens
op bij haar voeten, die immers nog nooit
in degelijke wandelschoenen hebben ge
stoken.
Dergelijke pakken zijn meestal van flat
teus het lichaam modellerend tricot. De
Italianen zijn tovenaars in tricot. Geen
land is zo tricot-gezind als Italië.
De tricotindustrie is er een traditie, zo
als in Zwitserland het klolckenmaken.
Enkele jaren geleden nog besteedde de
Italiaanse tricotagefabrikant veel werk
aan thuiswerksters uit ter vermijding
van sociale lasten. Tegenwoordig is het
geven van thuiswerk geen besparing
meer voor de werkgever, daar hem dit
volgens de jongste wetsbesluiten tot on
geveer dezelfde sociale bijdragen ver
plicht als voor personeel in vaste dienst.
De Italiaanse, tricóttagewerkster echter
iieeft zich met deze generatie-lange
huisvlijt intussen een vakbekwaamheid
verworven, die nergens ter wereld wordt
geëvenaard. Deze kundigheid, mét de
speelse fantasie en goede smaak die de
Italiaanse ontwerpers eigen zijn. is de
oorzaak van de Italiaanse tricot-triomf
op de wereldmarkt.
(Advertentie)
VLEES
ECHTE wintergroenten geven nu
de toon aan in de etalages van
de groentewinkels; koolsoorten,
Brussels lof, prei. Hier zijn een
paar 'suggesties voor de vleessoor
ten die er goed bij passen.
Gehakt smaakt bij alle koolsoor
ten. Vul mooie bladeren van sa
vooiekool eens met gehakt dat
even is aangebakken met een fijn
gehakt uitje en wat kerrie. Bij
rode kool zijn runderlapjes altijd
goed, vooral wanneer zij worden
gestoofd met laurierblad, een paar
tomaten en een mespuntje van
dit of dat uit het kruidenrekje.
Gebakken lever doet het uitste
kend bij prei. Geef hierbij eens
droog gekookte rijst, op het bord
vermengd met ivat sambal. Wit
lof kan op allerlei manieren wor
den gegeten: met ham en kaas
met hardgekookte eieren in een
kaassaus met varkensfricandeau,
maar ook met een omelet, even
tueel gevuld met geraspte kaas.
Ter introductie van zeven nieuwe produkten organiseerden
vijftien samenwerkende Nederlandse schortenfabrikanten één
happening bij het Amsterdamse Lieverdje. Terwijl de foto
graaf zijn werk deed liep het verkeer vast en zag men samen-
de uitgedokterde'
HANDCREAM
De moderne Italiaanse combinatie
van jak en broek. Dit is een ont
werp van Luisa Spagnoli en uitge
voerd in mispelgeel nido d'ape tri
cot, een Rodier jersey van wollen
kamgaren in honingraatweefsel.
de,uitgedokterd»'
HANDCREAM