F
'HILIPS KOELKASTEN
iEBR.
Bewaker Joesoef zei: „prang habis"
en inderdaad was de oorlog voorbij
Sport en wedstrijden
VRIJDAG]
Neem
een
abon
nement
de
P.Z.C.
Voor Nederlandse gevangenen
bevrijding echter geen feest
Nederlandse renners
ZWEMPLOEG
VOOR ROME
oppermachtig in
Boekarest
Wedstrijdprogramma
le klassen van het
amateurvoetbal
Weer een libelle-invasie
op de Walcherse kust?
AGENT VAN POLITIE
MAAKT BEKEND,
11KDOORNS
Te
SC B 1 I»! 1 MIDDELBURG.
|\Ullw 1 TELEFOON 2471.
4
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WOENSDAG 18 AUGUSTUS 1965
OP DONDERDAG 16 AUGUSTUS 1945
Op donderdag 16 augustus 1945 zei de Indonesische bewaker Joe
soef in de gevangenis te Ambarawa op Java: „Prang habis" en
inderdaad was de oorlog voorbij. Voor de Nederlandse gevangenen
was 16 augustus de grote dag. Voor die honderden uitgemergelde
zich moeizaam voortslepende bewoners van alle ras en stand
van fort Willem I: de strafgevangenis van Ambarawa. Een stadje
op midden-Java, aan de noordwestzijde van de rawah moeras)
Pening. Opzichter Joesoef had het 's morgens, met een knipoog,
in het oor gefluisterd van een door de Japanners tot levenslang
veroordeelde Nederlander. Die niet durfde te geloven, dat die
trouwe Joesoef hem het mooiste verjaarscadeau van zijn leven
bezorgde „Prang habis" ofwel „de oorlog is afgelopen". Zou het
waar zijn? Kon het waar zijn? Joessoef maakte het waar. Door
later, in het geheim, het verkreukelde blad „Indonesia Raya" te
tonen. Het stond op de voorpagina: „Japan heeft gecapituleerd".
Het was een krant van de vorige dag, woensdag 15 augustus 1945.
Bevrijding betekende dat van het re
gime dat een zekere Tegoe en zijn
sadistische broer Soegeng uitoefen
den. Twee Indonesische gevangenbe
wakers. nog wreder dan"hun Japan
se bazen. Tegoe, martiaal rondstap
pend, met dreunende laarzen en
knallende zweep. Die elke morgen
met een duivelse glimlach de doden
zag wegdragen, gewikkeld in een
bamboe-raatje. Soegeng, te pas en
to onpas zijn judo-kunsten demon
strerend. Geen feilloze leerling van
zijn Japanse leermeesters. Ir. Koops
was een van de velen die het onder
vond. Ir. Koops toonde aan Soegeng
een mok zonder bodem. Alsof hij wil
de zeggen: „Daar valt de ryst door".
Soegeng slingerde, zonder één woord.
Ir. Koops met een judoworp door
de lucht, met het hoofd op de keien.
Niemand mocht, durfde te helpen. In
een bamboe-matje werd hij uren la
ter de poort uitgedragen.
lopen of hurken. Het was altijd lo
pen met tweeën hand in hand. Om
ontvluchtingpogingen in de kiem te
smoren. Het werd twaalf keer per
dag uit- en aankleden. Met baadje
en broekje in de ene hand opgeheven
en een etensmok in de andere, open
mond en één been omhoog. Zo stond
men voor een oppas alvorens cel in
of uit, werkplaats in of uit te gaan.
Er mocht immers niets worden ge
smokkeld. Gewerkt werd er. Vooral
aan de zware weefgetouwen. Op een
handvol gekookte maïskorrels als
ontbyt, aftreksel van bladeren en
wat rijst als lunch en hetzelfde me
nu als diner. Het enige jaariykse
stukje vlees werd 29 april, op de
Hel
„De hel van Java" zo noemde
lord Mountbatten in een communi
qué de strafgevangenis van Amba
rawa. Het solide in de negentiende
eeuw gebouwde fort Wiilem I. Met
metersdikke muren. Waaruit geen
ontsnapping mogelijk was. wanneer
men achtereenvolgens zeven poorten
was gepasseerd en wanneer men het
hek op de binnenplaats dicht had
horen slaan. Een middeleeuws aan
doend slot: kil en grauw. De cellen
waren in de jaren dertig gemoder
niseerd. Zij dienden tijdens het Ne
derlands bewind als verblijf van de
gevangenen: politieke gevangenen,
leden van de Indonesische commu-
nische partij, Indonesische muiters
van de „Zeven Provinciën". Maar
ook van gewone misdadigers met
straffen van tien jaar tot levens
lang. De Japanse bezetter van Java
verleende slechts aan weinigen de
vrijheid. De gevangenis was mudvol,
met politieke gevangenen van de Ja
panse bezetter en lichtere criminele
gevallen.
Javanen, Ambonezen, Madoerezen,
Soendanezen, Menadenezen, Chine
zen, Nederlanders, Engelsen en vele
anderen bevolkten fort Willem I.
Als In een smeltkroes bijeenvergaard.
Overal bordjes, waarop stond uitslui
tend de Indonesische taal te gebrui
ken. Met knuppels werd daarop toe-
en criminelen, die zich door jaren
lang goed gedrag een baantje en fa
ciliteiten hadden weten te verwer
ven. Dat goede gedrag bestond voor
namelijk uit grove brutaliteit, knup
pelen en opjagen. Onder een moeilijk
te dragen juk zuchtten en zweetten
in tropische hitte de eenvoudigste
tani (landarbeider), de inheemse
fuselier, de bestuursambtenaar, de
particulier, de hoofdofficier, kortom
mensen van vele rassen uit alle la
gen van de bevolking.
Kettingberen
De meeste Europeanen, maar ook
vele Indonesiërs waren via de Ja
panse militaire politie en het Ja
pans gerechtshof te Djakarta. na
vele omzwervingen door gevangenis
sen te Tjipinang. Bantjeuh en Soe-
kamiskin (beide in Bandoeng), or
het eiland Noesa Kembangang en
Djokja ten slotte in fort Willem 1
beland. Kaal geschoren, bloots
voets. in een gevangenisbaadje en
dito broekje. Vervoerd als kettin-
beren: met vijf man aan een ket
ting. Ondanks alle narigheid en el
lende, toonden velen humor voor de
situatie. Wilde één man naar een
toilet, dan moesten de vier anderen
mee.
Vele kwellingen openbaarden zich in
fort Willem X. Buiten de cellen was
stilstaan niet toegelaten. Het was
Voedsel en
medicijnen
Lijfstraffen waren normaal. Evenals
vele andere disciplinaire maatrege
len, waarvoor de meesten weinig be
grip konden opbrengen. Eenmaal liet
de Japanse commandant zich verlei
den tot een onderhoud over het re
gime. Hij beriep zich op de regle
menten van de voormalige Neder
lands-Indische gouvernement, die hij
correct toepaste. Er was, tot ieders
teleurstelling, geen „made in Nip
pon" bij.
Voedsel was ook buiten de gevange
nissen schaars, zei hij en medicij
nen nergens te krijgen. Hoewel hij en
zijn staf, plus het bewakingsperso
neel en de bevoorrechte boeven niet
de indruk gaven ondervoed te zijn.
Wat de zieken betreft, helaas, wie
verslapt en vermagerd, tegen ieder
welmenend advies de ziekenzaal
of dysenterie-zaal verkoos boven het
schamele comfort van de cel het
matje op de tegelvloer had de
strijd opgegeven: voor hem was er
geen weg terug. Alleen nog maar
een plaats met een kruis.
Er waren lichtpunten. De met levens
lang gestrafte Menadonese moorde
naar Tomas en de moordenaar Pa-
Tjil, twee van de weinigen, waartoe
ook opzichter Joesoef behoorde,' hiel
pen soms. Joesoef durfde weliswaar
niet veel, maar hij voelde het bloed
nog te veel kriebelen van 't oude
Kon. Ned. Ind. Leger, waarin hy had
gediend. Hij zorgde voor morele
steun, door von tyd tot tijd iets over
de geallieerde oorlogssuccessen te
zeggen. Zijn gebrekkige geografische
kennis echter speelde hem vaak par
ten en daardoor werden vooral de
Amerikanen keer op keer dichterbij
gewaand dan zij in werkelijkheid wa
ren.
Tomas en Pa-Tjil waren brutaal. Zij
durfden een smokkeldienst voor le
vensmiddelen en dan nog alleen voor
financieel draagkrachtigen te onder
houden.
Financieel draagkrachtig werd men
als men familie in de niet al te verre
omgeving buiten de gevangenis had.
Daar haalden zy het geld. Voor hun
diensten vroegen zij twee derde van
het bedrag, hetgeen niet eens over
dreven was voor het grote risico dat
zij namen. Dank zij dat geld kwam
er wel eens voedsel binnen. Zo heb
ben die twee, honderden mensenle
vens gered.
TWINTIG JAAR
GELEDEN
CAPITULEERDE
JAPAN
Zondag 15 augustus was het
twintig Jaar geleden dat Japan
zich aan de geallieerden overgaf.
Op 3 september werd de onvoor
waardelijke capitulatie bekrach
tigd aan boord van het Ameri
kaanse slagschip „Missouri". De
tweede wereldoorlog was daar
mede officieel ten einde.
Japan moest na de ineenstorting
van Italië in 1943 en van Duits
land in mei 1945 als enige over
levende van de ,,as-mogendheden"
de strijd voortzetten tegen de ge
allieerden, die voortdurend ster
ker werden. Toch had Japan mis
schien nog tot ver in 1946 kunnen
doorvechten, zouden honderddui
zenden jonge mensen zijn gesneu
veld, als de Amerikaanse atoom
bom het beeld niet radicaal had
gewijzigd. Twee atoombommen,
geworpen op Hirosjima en Naga
saki, maakten definitief een einde
aan de wil tot verzet op het
keizerlijke hoofdkwartier te To
kio. Zodoende had Japan geen an
dere keus dan zich over te ge
ven aan de geallieerde opperbe
velhebber, generaal Douglas Mac-
Arthur.
Niet vele gebeurtenissen in de ge
schiedenis hebben zulke enorme
consequenties gehad als de Ja
panse capitulatie van 1945. Een ie
der besefte toen, dat het beeld
op de kaart van Azië drastisch
zou worden gewijzigd. Maar nie
mand heeft toen reeds de gewel
dige evolutie kunnen voorzien in
het enorme gebied, dat door de
strijd in het verre oosten was be
roerd.
China is communistisch gewor
den. Indonesië werd een van de
talrijke jonge souvereine mogend
heden, die hun ontstaan recht
streeks te danken hadden aan de
politieke aardverchuiving tijdens
de Japanse bezetting. De koloni
ale macht van Engeland, Frank
rijk en Nederland verdween uit
landen en eilanden met miljoenen
inwoners, in de meeste gevallen
pas na vele jaren van weer op
gelaaide strijd. Japan zelf, in de
na-oorlogse periode met veel wel
willendheid door de Amerikaanse
bezetters bestuurd, heeft zich ra
zendsnel omhooggewerkt uit de
puinhopen en is nu, twintig jaar
later, een hoogst modern land met
een uiterst geperfectioneerde in
dustrie.
De eerste maanden na de oorlog
werden gekenmerkt door chaoti
sche toestanden in vrijwel alle ge
bieden van Azië. Nergens heeft
zich dit duidelijker en op groter
schaal gemanifesteerd dan in het
toenmalige Nederlands - Indië,
waar op 17 augustus een onafhan
kelijk Indonesië nog onder auspi
ciën van de Japanse bezetters
werd geproclameerd door presi
dent Soekarno.
In bjjgaande reportage roept een
onzer redacteuren, die zelf uit Ja
panse gevangenschap werd be-
vrjjd, de schokkende gebeurtenis
sen in de herinnering terug, of hoe
de overlevenden in de strafgevan
genis van Ambarawa de „bevrij
ding" ondergingen.
Joesoef ineens voord e cel en wenk
te. Voor het raam liet hy de ver
kreukelde „Indonesia Raya" zien.
Het vvés waar. Japan had gecapitu
leerd. Die nacht sliep niemand. Op
de ziekenzalen richtten velen zich
met de moed der wanhoop op. Als
om de laatste krachten te verzame
len. Als het waar was zou men het
de volgende ochtend merken. Het
Japanse volkslied zingen? Geen
sprake van: het Wilhelmus zou klin
ken, zo dacht men, maar er gebeurde
niets. Twee dagen niet. Zou hen dan
niet waar zijn? Maar het stond toch
in de krant. De bevrijdingsdag was
helaas geen feestdag geworden!
KERKNIEUWS
NED. HERV. KERK
Beroepen te Twisk A. J. Wtenweerde,
kand. te Amsterdam. Beroepen te Min-
nerstga J. Breeuwsma te Waalwflk. Aan
genomen naar Nieuweschans C. G.
Scheepstra te Hoorn (Terschelling).
Aangenomen het beroep door de gene
rale synode tot zendingspredikant (ar
beid ten dienste van de raad van ker
ken In Noord- en Midden-Celebes) S.
Runia, kand, te Oogstgeest. Bedankt
voor Santpoort (toez.) W. I. Doude van
Troostwijk te Doorwerth-Heelsum.
GEREF, KERKEN
Beroepen te Mijdrecht H. Kuiper te
Nordhorn. Beroepen te Giessendam-Ne-
derhardinxveld, M. Berg te Giessen-
Rijswijk, die bedankte voor Gramsber-
gen.
GEREF. KERKEN (VRIJGEMAAKT)
Beroepen te Musselkonaal, T. O. G. M.
Bosma, kand. te Goes.
CHK. GEREF. KERKEN
Tweetal te Nieuw-Vennep P. H. Segge-
link te Woerden en R. Slofstra te Harlin-
gen. Bedankt voor 's-Gravenzande J.
Keuning te Veenendaal.
100 meter wisselslag heren: Pieter
Schillemans, Hans Spijkerman. Jan Jis-
koot en Johan Bontekoe: 4 x 100 meter
vrije slag dames: Toos Beumer. Pauline
van der Wildt, Nel Bos en BeD Weete
ling, reserve Ada Kok: 4 x 200 meter
vrije slag: Johan Bontekoe, Dick Lan-
gerhorst. Aad Oudt. Bert Sitters.
Schoonspringen heren: Ton van Oud-
heusden; schoonspringen dames: Anita
Smith.
Men vroeg zich wel eens af wat er
zou gebeuren als dat plotseling op
een morgen zou worden gedaan. Men
hoefde maar naar Tegoe en Soe
geng te kijken om het te weten. Een
sinistere afwisseling was een op
stand van Koreanen tegen Japan
ners in Ambarawa, medio 1945. De
Japanners kwamen dat o.a. in de
gevangenis uitschieten, met de Ko-
a]s uiteindelqke verliezers.
Bevrijding
Dagen, weken, maanden, jaren gin
gen voorbq. Het werd steeds moei-
hjker te geloven, dat er nog ooit
een bevrijding zou worden beleefd.
Elke morgen werd braaf met het ge
zicht naar de zon het Japanse volks
lied gezongen, onder het hijsen van
de Japanse vlag. Graag had men
het Amerikaanse volkslied uitgeju
beld, tijdens die ochtendceremonie.
Een andere afwisseling was een prijs
vraag over het begrip „Merdeka".
Enige nationalisten schreven een
stuk en gaven dat aan een vrijgeko
men kleermaker mee, die het als zijn
inzending moest insturen. De stak
kerd was korte tijd later terug: hij
won de eerste prijs, maar viel door
de mand, toen hij erover voor
radio werd geïnterviewd.
Donderdag 16 augustus 1945, onder
het gehurkt kauwen van de ochtend-
maïs, fluisterde Joesoef het bericht
in een oor: „Prang habis". Gelijk
liep hij door. Even later knikte hy
opnieuw bevestigend. En nog eens.
Binnen een uur wist iedereen het.
Maar niemand geloofde het, durfde
het te geloven, 's Avonds laat stond
De Nederlandse ploeg voor de zeslan-
denzwemwedstrqd Eurovisie-wedstrijd
die op 4 en 5 september a.s. in Rome
wordt gehouden, is als volgt samenge
steld:
100 meter vrije slag heren: Johan Bon
tekoe. reserve Bert Sitters; 400 meter
wisselslag heren: Jan Jiskoot, reserve
Chris van Lint; 200 meter rugslag he
ren: Henri van Osch, reserve Pieter
Schillemans: 400 meter vrije slag da
mes: Ada Kok, reserve Bep' Weeteling:
200 meter vlinderslag heren: Chris van
Lint, reserve Dick Langerhorst; 200
meter schoolslag dames: Klenie Bilmolt,
reserve Betty Heukels: 4 x 100 meter
wisselslag - rugslag nader aan te wijzen:
Klenie Bimolt, Ada Kok en Toos Beu
mer.
400 meter wisselslag dames: Betty Beu-
kels, reserve nader aan te wijzen; 100
meter vrije slag dames: Toos Beumer.
reserve Paulina van der Wildt: 200 me
ter schoolslag heren: Hans Spijkerman,
reserve Peter Serier; 100 meter rugslag
dames - keuze uit Cobie Sikkens, Cobie
Buter en Bep Weeteling: 400 meter vriie
slag heren: Dick Langerhorst. reserve
Johan Bontekoe: 100 meter vlinderslag
dames: Ada Kok. reserve Nel Bos; 4 x
Het tweede en laatste onderdeel ran het
in Boekarest gehouden „imitatie
reldkampioenschap op de weg voor
amateurs", een 180 kin lange rit in lijn,
is in een eclatant Nederlands succ
eindigd. Het door bondscoach Jooi
succes ge-
Joop Mid
deling geleide, oranje-quintet beheerste
LEZERS SCHRIJVEN
AANSPRAKELIJKHEID
VOOR HOLLEND PAARD
Naar aanleiding van uw bericht in de
P.Z.C. van zaterdag oveir het op hol
geslagen paard in Limburg wil ik 't vo-1
gende opmerken. Uw blad en ook de tv
in een programma van vrijdag jl. hebben
min of meer op een tekortkoming ge
wezen van het verzekeringsbedrijf in
Nederland. By het onderhavige geval
zyn echter drie partijen betrokken nl.'
de verzekeringsmaatschappij;
b. De eigenaar van het paard;
c. de ouders van de spelende kinderen.
Voor de verzekeringsmaatschappij wil ik
het volgende opmerken: het betreft hier
een „aansprakelijkheidsverzekering" vol
gens het Nederlandse recht. Er is hier
echter van „wettelijke aansprakelijk
heid van de eigenaar van het paard"
geen sprake dus de verzekeringsmaat-
y hier. geheel terecht, niets
grens van coulance-uitkeringen is
ver te zoeken en de maatschappijen wor
den toch al dikwijls genoeg bij de neus
genomen. Verder heeft het verzekerings
bedrijf zich de laatste jaren steeds cou
lant getoond en verzekeringsvoorwaar-
den ontworpen, die dergelqke teleurstel
lingen tot 'n minimum beperken. Voor
de eigenaar van het paard mogen daar
entegen de menselyke gevoelens tegen
over de heer B. toch wel zodanig spre
ken, dat hij een gedeelte van de schade
voor zijn rekening neemt, ten slotte heeft
de heer B. voorkomen dat het paard
kinderen van anderen zou hebben ver
minkt of gedood. Verder betekent het
hebben van kroost voor de ouders toch
ook wel zoveel, dat ook zij een deel van
de schade op zich kunnen nemen, zo
doende wordt de heer B. schadeloos ge
steld en werkt dat misschien de hulp
vaardigheid van het publiek bij derge-
ïyke gevallen in de toekomst in de hand.
Kapefle. C.H.W.
de stryd volkomen en vooral Eddy Beu
gels en Daan Ilolst reden zeer sterk.
Beugels ontsnapte reeds na 30 km met
(le Pool Szpitalriy en dit tweetal werd
pas 110 km verder achterhaald, eerst
door tien coureurs, daarna door nog
drie anderen. BH de vijftien leiders be
vonden zich op dat moment alle Neder
landers.
De beslissing viel in de slotfase. Weer
demarreerde Beugels en toen de Pool
Marian Zielinski de achtervolging in
zette. ging Daan Holst mee. Hoewel de
Amsterdammer geen klap deed. kwam
het duo toch by Beugels. Terwijl in de
achtervolgende groep vooral Eef Dolman
zich beijverde om het tempo laag te
houden, bleek ook voorin nog eens hoe
goed het Nederlands teamwork was.
Beugels stopte namelijk bekwaam Zie
linski af toen Holst demarreerde en de
Limburger greep in de spurt ten slotte
zelf de tweede plaats.
De uitslag: 1. Daan Holst (Ned.) 180
km in 4 uur 24 minuten en 45 sec.; 2
Eddy Beugels (Ned.) 4.24.51; 3. Marian
Zielinski (Polen) zt.; 4. Marian Kegel
(Polen) 4.25.04; 5. Dumitrescu (Roeme
nië) zt.; 7 Nol Kloosterman (Ned.)
4.26.33; 10 Eef Dolman (Ned.) 4.27.35;
André van Middelkoop (Ned.)
Het wedstrydprogramma voor de le
helft, van het seizoen 19G5-'66 voor de
amateurvoetbalcompetitie in de klassen
waarin Vlissingen en Middelburg spe
len, luidt:
WEST n.
Waarneming bjj Westduin
St. Janskruid staat
in volle bloei
Libellen, ja, gracieuze langgc-
vleugelde insekten, die we vaak
in een mengelmoes van prach
tige kleuren kunnen zien zwe
ven of zitten in de omgeving
van sloot en plas. In ons land
komt er van de in totaal 1200
bekende soorten een vijftigtal
voor. De voornaamste kenmer
ken van een libel zijn de duide
lijk van de rest van het bchaam
gescheiden en goed draaibare
kop, de grote facetogen, de bij
tende monddelen en de lange
dunnne, van doorntje voorziene
poten, waarmee de prooi tijdens
de vlucht wordt gegrepen. Ver
der zien we, dat de vleugels
„geaderd" zijn en tevens enke
le vlekken dragen, welke vaak
een determinatiekenmerk vor
men voor de diverse soorten.
Zo ook de libel, die wij op het oog
hebben: Libellula quadrimaculata
met 4 vlekken), 'n insekt, dat vele
„strandgangers" wel kennen en waar
van wc soms gedurende enkele dagen
in de zomer een ware. uit zee gerichte
trek meemaken. Dit was b.v. het vo
rige jaar het geval, toen er duizenden
van deze grote insekten dagenlang
bleven hangen in de duinpannen op
en rond de duindoorns. Dit weekeinde
namen we vier exemplaren waar bh
Westduin en we dachten dat het wel
eens weer de voorlopers van een der
gelijke invasie zouden kunnen zijn.
Het achteriyf van deze libel is geel
bruin met een zwarte punt, terwijl
zich op iedere vleugel een donkere
vlek bevindt. Aardig is ook, dat ze
gevoelig kunnen bijten Libellen
zijn overigens al zeer oud. Reeds tij
dens het Carboon, dus ruim 300 tot
350 miljoen jaar geleden moeten er
zesvleugelige soc J
gevlogen. Dit w:
soorten hebben rond-
0_.t waren de z.g. Spilap-
tera, welke werden „opgevolgd" door
de Protodonaten, waartoe
grootst bekende insekt behoorde: de
Meganeura monyi. Deze oerlibel met
een vleugelwydte van 65 cm werd
gevonden in de steenkolenmijnen van
Oommentry fn Frankrijk. Stelt U
zich eens voor, dat er nog steeds der
gelijke libellen rondvlogen, zo groot
als een kokmeeuw
Papendrecht-UVS, VUC-Neptunus, CVV
-Vlissingen; 19 s~*
schen-CW, DCV-
19 september; De Mus-
v, DCV-Overmaas, SVW-Gou-
da, UVS-Unitas, Neptunus- Papen-
drecht, Viissingen-VUC; 26 september:
VUC-CW, Vlissingen-Papendrecht,
Neptunus-Unitas, UVS-Gouda, SVW-
Overmaas, DCV-De Musschen; 3 okto
ber: Papendrecht-VUC,Umtas-Viissin-
gen, Gouda-Neptunus. Overmaas-UVS,
De Musschen-SVW, CW-DCV; 10 okto
ber: Papendrecht-CW, VUC-Unitas,
Vlissingen-Gouda, Neptunus-Overmaas,
UVS-De Musschen, SVW-DCV; 24 ok
tober: Unitas-Papendrecht, Gouda-
VUC, Overmaas-Vlissingen, De Mus-
schen-Neptunus. P' "V-UVS, CW-SVW;
31 oktober; Unitas-CW, Papendrecht-
Gouda, VUC-Overmaas. Vlissingen-De
Musschen, Neptunus-DCV, UVS-SVW;
14 november: return van 12 december;
21 november: Gouda-Unitas. Overmaas-
Papendrecht, De Musschen-VUC, DCV-
Vlissingen, SVW-Neptunus, CW-UVS.
28 november: Gouda-CVV. UnUas-Over
maas, Papendrecht-De Musschen, VUC
-DCV, Vlissingen-SVW, Nepcunus-UVS;
5 december: Overmaas-Gouda. De Mus-
schen-Unitas, DCV-Papendrecht, SVW-
VUC, UVS-Vlissingen, CW-Neptunus;
12 december: Overmaas-CVV, Gouda-
De Musschen, Unitas-DCV, Papendrecht
-SVW, VUC-UVS, Vlissingen-Neptunus;
19 december: return van 12 september.
V'
St. Janskruid
'ooral in de duinstreken staat mo
menteel een plantje in volle
bloei, dat ook zijn sporen betref-
LstelLU
JSLixacb-; w aetata I
ZUID I.
le klas E: 12 september: UNA-Braban-
tia, Sparta '25-De Spechten, DESK-
RKC, Helmond-TSC, De Valk-TOP (5-
9), Middelburg-Boxtel; 19 sept.: Bra-
bantia-Middelburg, De Spechten-UNA,
RKC-Sparta '25. TSC-DESK. TOP-Hel-
mond. Boxtel-De Valk; 26 september:
De Valk-Middelburg, Boxtel-Helmond,
TOP-DESK. TSC-Sparta '25, RKC-
UNA, De Spechten-Brabantia (5-9): 3
oktober: Helmond-De Valk. DESK-
Boxtel, Sparta '25-TOP. UNA-TSC.
Brabantia-RKC, Middelburg-De Spech
ten: 10 oktober: Helmond-Middelburg.
De Valk-DESK. Boxtel-Sparta '25. TOP
-UNA, TSC-Brabantia, RKC-De Spech
ten; 24 oktober: DESK-Helmond, Spar
ta '25-De Valk, UNA-Boxtel. Brabantia
-TOP. De Spcchten-TSC, Middelburg-
RKC: 31 oktober: DESK-Middelburg,
Helmond-Sparta '25. De Valk-UNA,
Boxtel-Brabantia. TOP-De Spechten.
TSC-RKC: 14 november: return van
12 december: 21 november: Sparta '25-
DESK. UN A-Helmond, Brabantia-De
Valk, De Spechten-Boxtel. RKC-TOP,
Middelburg-TSC; 28 november: Sparta
'25-Middelburg. DESK-UNA, Helmond-
Brabantia, De Valk-De Spechten, Boxtel
-RKC. TOP-TSO; 5 december: UNA-
Sparta '25, Brabantia-DESK, De Spech
ten-Helmond. RKC-De Valk. TSC-Box-
tel. Middelburg-TOP; 12 december:
UN A-Middelburg, Sparta '25-Brabantia.
DESK-De Spechten, Helmond-RKC, De
Valk-TSC, Boxtel-TOP; 19 december:
return van 12 september.
i'ende toepassing in de geneeskunde
ten volle neeft verdiend. Het gebruik
van planten in de geneeskunde stamt
voornamelijk in de middeleeuwen,
toen beroemde plantkundigen hun
„Cruydebooken" samenstelden. Zo'n
beroemd plantkundige was b.v. Dodo-
neus (1516-1585), wiens boek één van
de eerste plantenboeken van ons land
was, dat niet in het geleerde Latijn,
doch in de „ghemeync Neerduytsche
tale" was géschreven. Het bevatte
niet alleen een indeling van planten
welke men in „de medecynen" toe
paste. doch ook één naar „cruyden
ende wortelen ende vruchten, die men
in spyse gebruyekt" en mede daar
door "was het boek zeer populair in
die tijd. De volledige titel luidde:
„Cruvdeboek, in den welcken die ge
hele 'historie dat es Tgeslacht, tfat-
soen, naem, natuere, cracht ende
werekinge, maer oock van den ande
ren vremden in der medecynen oor-
boorluck met grooter neersticheyt
begrepen ende verclaert es, het der-
selver Cruyden naetuurlyck naer dat
leven conterfeytsel daerbygestelt.
Doer R. Rembert Dodoens. Medecyn
van de stadt van Mechelen".
De plant die ik bij de aanhef op het
oog had, is het St.-Janskruid (Hype
ricum perforatum), ook wel Herts-
hooi genoemd, met heldergele bloe
men, net vijfbladige sterretjes met
omgekeerde eivormige kroonblaadjes
en 'een stralenkrans van vele felgele
meeldraden, die in drie groepen staan.
.Aan deze plant zijn tal van legenden
verbonden, maar ik wilde U eerst
iets van het geneeskundig gebruik
vertellen.
Vooral tegen kriigsverwondingen van
vuur, kogels, sabelhouwen, e.d. werd
de plant" vroeger aangewend. Als
voorwaarde werd bq het plukken ech
ter gesteld, dat er geen woord werd
gesproken en niet werd omgekeken.
Rembert Dodoens schrijft in zijn
Cruydeboek: „Dit cruydt groen met
syne bladeren op de wonden ghelevt
brenght dié tot heelinghe ende doet
de lickteeckenen komen, ende het
doet dit oock in de verbrandheyt".
Ook thans wordt dit kruid nog wel
aangewend, en wel inwendig als thee
en tinctuur bij jicht en buikloop en
uitwendig als olie bij b.v. spit- en
brandwonden.
Dan nu nog even de geschiedenis
van deze plant. De naam dankt
zij aan Johannes de Dooper. Vol
gens overlevering van het volk zou
Herodias toen zij het afgehouwen
hoofd van Johannes zag. in een aan
val van woede met een naald in de
tong van Johannes hebben gestoken.
Dit als represaille voor het feit. dat
deze tong eens gewaagd had om haar
als slecht en schaamteloos te kijk te
stellen.
de grond vielen, ontsproten op het
zelfde moment mooie planten met
blaadjes, die niet alleen de vorm had
den van Johannes' tong, maar die ook
duidelijk de speldeprikken vertoon
den. U kunt dit zien door de blaadjes
legen het licht te houden. Duidelijk
ziet U dan de kleine doorzichtige
plekjes (in werkelitkheid oliehouden
de kliertjes). De bloemknoppen tot
slot bevatten de bloeddruppels van
Johannes. Ook dat kunt U eigener
ogen aanschouwen wanneer U' een
knop van de plant plat knijpt. Er
komt dan een druppel donkerrood
sap te voorschijn. Dit „bloed" is ech
ter moeiiyk van de vingers te krij
gen
B. J. SMULDERS
Heden overleed plotse
ling. onze lieve, zorg
zame vrouw, moeder,
dochter, zuster, be
huwdzuster en tante
ELISABETH
WEVERS,
geb. Dierickx,
op de leeftqd van 36
jaar.
Uit aller naam,
J. Wevers.
Vlissingen. 17 aug.*65,
Kolvenierstraat 11.
De teraardebestelling
zal plaatsvinden op
vrijdag 20 augustus
a.s.. des namiddags 2
uur. vanaf het sterf
huis.
De overledene is ge
bracht naar. en opge
baard in de aula van
het St.-Josephzieken-
huls.
Voor de zeer vele blijken
van medeleven, ontvangen
na het overlijden van onze
lieve man, vader en groot
vader
IZAAK PIETER JACOBUS
VAN A ARTSEN,
betuigen wij onze dank.
Uit naam der familie,
L. van Aartsen.
Halfweg, aug. 1965,
Dennenlaan 215.
Heden ontvingen wij
het droeve bericht uit
Meefact Ontario, dat
plotseling is overleden,
onze geliefde broeder,
zwager en oom
BAST! A AN
VAN BURG,
in de ouderdom van 63
jaar.
Zijn diepbedroefde fa
milie:
Kruiningen:
M. Oostdljk
van Burg
A. Oostdyk
Jac. van Burg
A. van Burg—
Gijssen
Jac. Verlare
Krabbendijke:
P. van Burg
M. var. Burg—
Poortflict
Kruiningen:
C. van Burg
G. van Burg
Weststraate
W. van Burg
Joh. van Burg
de Waal
Waarde:
J. Kostervan Burg
P. Koster.
Kruiningen,
17 augustus 1965.
Heden nam de Heere
tot Zich, onze geliefde
vrouw, moeder, be
huwd-, groot- en over
grootmoeder
CATHARINA
DE KAM,
op de leeftijd van 81
jaar.
Uit aller naam,
J. de Kam.
Sint-Laurens.
17 augustus 1965,
Noordweg 277.
Teraardebestelling op
donderdag 19 augustus
te 1.15 uur.
Voor de vele bewijzen van
deelneming en medeleven,
ontvangen na het overlqden
van onze lieve man, vader
en grootvader
EVERT BOÜW'SMA,
betuigen wij onze hartelqke
dank. Tevens willen wij
gaarne onze waardering
uitspreken jegens H.H. dok
toren en de verpleegsters
van het ziekenhuis „Beth-
esda" voor de liefdevolle
hulp en verpleging.
Uit aller naam.
S. C. Bou'vsma-v, d. Wal.
Vlissingen, augustus 1965,
Singel 308.
Heden overleed, zacht
en kalm, onze geliefde
man, vader, groot- en
overgrootvader
in de ouderdom van
ruim 83 jaar.
Wemeldinge:
M. A. Sponselee
Platteeuw
Rotterdam:
A. SponseleeStam
Middelburg:
C. A. van Duin
Sponselee
C. van Duin
Wemeldinge:
J. M. Onderdijk—
Sponselee
P. Onderdijk
Klein- en achter
kleinkinderen.
Wemeldinge.
16 augustus 1965.
Nleuwendqk 4.
De begrafenis zal
plaatsvinden op don
derdag 19 aug. a.s. om
13.30 uur op de alge
mene begraafplaats te
Wemeldinge. Vertrek
evangelische zondags
school, gebouw Chezee-
weg 1, om 1.3 uur.
Voor uw familieberichten de P.Z.C.
J0 augustus a.s. in de gro
te zaal van café-rest.
Wöhler, Lange Delft 10,
Middelburg.
Als U weten wilt hoe U voor
zo'n 2 3000 gulden de geluk
kige bezitter kunt worden van
een complete c.y. installatie
voor Uw oude of nieuwe wo
ning, bezoek dan de grote
Hoenson Verwarmings-Show.
Daar komt U alles te weten over
het H-plan c.v. systeem dat
reeds in duizenden woningen
met succes in gebruik is. Wie
alles over het H-plan weet
geeft beslist géén 6 a 7000
gulden meer uit voor een c.v.
systeem. Gelegenheid tot
vragen stellen.
Geopend;
's middags om 2.30 en om 4 uur
's avonds om 7.30 en om 9 uur.
Hoenson's verwarmings-
show 1965 wordt georgani
seerd In samenwerking mei
de firma B. Mldavaine,
Langevlele 62. Middelburg.
W. J. du Fossé/
arts,
AFWEZIG
van 19 aug. t.m. 29 aug.
Er bestaat gelegenheid om te worden
opgeleid tot
bij ons korps. De opleiding duurt één jaar
en vindt plaats aan de opleidingsschool
voor gemeentepolitie te Wassenaar.
AANSTELLINGSEISEN
Leeftqd 17 t.m. 28 jaar. Indien jonger dan 21
jaar mulo of geiykwaardig diploma vereist.
Minimumlengte 1.72 meter.
SALARIS:
a. tydens de opleiding:
adspirant 17 t,m. 20 jaar 347,- p. mnd.
adspirant 21 j. en ouder i" 491,- p. mnd.
b: na de opleiding:
agent 594,30 - 802,20 p. mnd.
hoofdagent 703,50 - 896,70 p. mnd.
Bovendien: huurcompensatie, vakantietoeslag,
vergoeding voor kleding eD voor gehuwden ver
goeding van pensionkosten en reiskosten.
Zend onderstaande coupon aan de inspecteur
korpschef van gemeentepolitie te Maassluis.
Naam:
Straat: 1.
Plaats: Leeftijd
verzoekt inlichtingen betreffende de oplei
ding tot agent van politie
Het hoofd van het gemeen
tebestuur van Zoutelande
dat gedurende eenentwin
tig dagen ter gemeente-,
secretarie voor een ieder ter
inzage ligt het Koninkiyk1
Besluit d.d. 9 april 1965 nr.
36, houdende goedkeuring
van het raadsbesluit d.d. 29
juni 1964, gewijzigd d.d. 15
december 1964. tot onteige
ning in het belang van de
volkshuisvesting van gron
den. opgenomen in het uit
breidingsplan in onderdelen
„2e Bosweg". Genoemd Ko
ninkiyk Besluit staat ver
meld in de Staatscourant
van 15 juni 1965 nr. 111.
Zoutelande. 19 augustus '65.
Het hoofd van het ge
meentebestuur voor
noemd.
J. de Pree, wnd.
verwijderd met WONDEROLIE
Weg met onhandige likdoorn-
ringen en gevaarlijke scheer
mesjes, Een nieuw vloeibaar
middel, NOXACORN, neemt
de pijn weg in 60 seconden.
Eeltplekken en eksterogen
verschrompelen met wortel
e- al. Bevat gezuiverde won
derolie. jodium en het pijn
stillende benzoeaïne. Een Hes
je NOXACORN Antiseptisch
Likdoornmiddel van f 1.70
bespaart U veel ellende.
Staande en te bevragen
Tholensstraat 50, Terneu-
zen. Vrij te aanvaarden eind
september.
Gelieve geen geld of goede
ren af te geven aan mevr.
J. S. J. de Meulmcester
Crince, Spuistr. 54, Vliss.,
daar door mij niets betaald
wordt.
P. de Meulmcester.
IJK 111 OT LANGE DELFT 68,
