AMERIKAANSE RUIMTEVAART LOOPT
ACHTERSTAND OP RUSSEN IN
Conclusie na Gemini-4:
VERRASSINGEN V
DE SOWJET-UNIE
DE NABIJE
zaterdagnummer
Op de valreep
E.V.A.
Riskante uitspraak
Wat nu?
Maanonderzoek
BQCXM-2
Zaterdag 12 juni 1965
(Van onze medewerker P L. L. Smolders)
Vóór 1969, heeft het Amerikaanse
ruimtevaartbureau N.A.S.A. ons
verzekerd, zullen de eerste astro
nauten uit de Verenigde Staten op
de maan landen. Kennelijk zijn de
ruimtevaartexperts van de V.S. op
timistisch gestemd. Men kan trou
wens niet ontkennen dat zij daar
reden toe hebben, na de in het alge
meen geslaagde ruimtevlucht van
McDivitt en White. Tegelijkertijd
is het echter duidelijker dan ooit
dat de Amerikanen al hun vroegere
ontkenningen ten spijt, mee-racen
in de richting van de maan en zich
laten beïnvloeden door de succes
sen van de Russen. Hun aanpak
van het Gemini-4 programma be
wijst dat.
Er zijn een paar belangrijke
vragen naar voren gekomen na
deze ruimtevlucht:
In hoeverre is de GT-4 vlucht
geslaagd te noemen?
In welke mate handelen de
Amerikanen onder invloed van
de Russische ruimteprimeurs en
-records
Was de jongste vlucht niet te
overhaast en riskant?
Hoe is nu de stand in de ruim
terace?
Welke plannen zijn er in de
Sow jet-Unie?
Zelfs de gTootste zwartkijker zal moeten
toegeven, <lat de oorspronkelijke opzet van
het GT-4-plan geheel is geslaagd. Die doel
stelling was namelijk: „de tweepersoons
Gemini zal de aarde In vier dagen 62 maal
moeten omcirkelen om de uitwerking te
bepalen van een langdurig verblijf in de
ruimte op de werkzaamheden van de be
manning en op hun lichamelijke conditie".
Hierin waren begrepen elf wetenschappe
lijke experimenten, te weten:
drie medische: de werking van het hart
en mogelijke ontkalking van de been
deren
vier technische: elektrostatische opla
ding van het ruimteschip, straling in
en buiten de cabine, aardmagnetisch
veld en kleurenfoto's van de gekleurde
„rand" van de aarde;
twee militaire: straling in het ruimte
schip en sextantmetingen in verband
met navigatie;
twee zuiver wetenschappelijke: wolken
en terreinfoto's.
Al deze bijzonder belangrijke proefnemin
gen kregen in de loop van de vlucht hun
beslag. De vlucht en de landing verliepen
perfect, met uitzondering van het uitval
len van de boordcomputer, met behulp
waarvan de astronauten het ruimteschip
bij de daling met de hand zouden hebben
oestuurd. Met deze mogelijkheid was ove
rigens rekening gehouden: de landing werd
iu vanaf de grond gecontroleerd.
in een situatierapport, dat op 21 mei door
de N.A.SA. aan haar ruimtevaartcorres
pondenten werd verzonden, stond bijna niets
over een eventueel uitstapje in de ruimte.
Wel was het plan, dat White zjjn hoofd
even buiten de cabine zou steken. Met geen
woord ook werd daarin gesproken over
een poging tot een experimenteel rendez
vous, beter gezegd: een ruimtelijke toena
dering.
Kennelijk heeft de N.A.S.A., onder invloed
van de jongste Russische ruimtevlucht, in
een laatste krampachtige poging op de val
reep getracht iets totaal nieuws te verwe
zenlijken. De poging is dan ook niet ge
lukt. Dat was het gevolg van het feit, dat
men niet voldoende op de hoogte was van
de kracht, waarmee zich de scheiding tus
sen raket en ruimteschip voltrekt. Te snel
verwijderden deze belde componenten zich
van elkaar. Een ontmoeting zou teveel
brandstof hebben gekost. Heel wijselijk
besloot „Gemini-control" dat het experi-
men niet door zou gaan, daar anders de
verwezenlijking van de voornaamste doel
stelling: een vlucht van vier dagen, in ge
vaar zou komen. Hiermee was de kans
verkeken tijdens deze tocht al nuttige er
varing voor een toekomstig rendez-vous
op te doen.
Voortreffelijk slaagde Whites uitstapje,
ook al was ook dat een besluit van het
laatste moment. Dat is niet zo verwonder
lijk. Technisch bestaat er geen groot ver
schil tussen het aanvankelijk voorgenomen
experiment, het openen van de capsule en
het naar buiten steken van het hoofd, en
de ruimtewandeling. De kostuums van
White en McDivitt waren erop berekend,
dat de lucht uit de cabine zou ontsnappen
en reeds tientallen malen was op aarde de
E.V-A. (Amerikaanse afkorting voor extra
vehicular activity, het uitstapje buiten het
ruimteschip) geoefend. Het daarbij ook
beproefde ruimtepistool bleek in de prak
tijk eveneens goed te voldoen.
Pas na Whites ruimtewandeling kwamen
er moeilijkheden. Een van de twee cabine
luiken, waardoor White was uitgestapt,
wilde niet goed sluiten. Dit kan men ech
ter moeilijk wijten aan te weinig voorbe
reiding. Reeds langer dan een jaar stond
het openen van het luik tijdens de vlucht
op het programma. Het was dus gewoon
één van die technische onvolkomenheden,
die zich tot nu toe bij elke vlucht hebben
gemanifesteerd. Gesteld dat ze het luik niet
hermetisch hadden kunnen sluiten, dan
hadden de astronauten in hun onder druk
staande kostuums met de Gemini een nor
male, zij het vroegtijdige landing kunnen
uitvoeren.
Als men dus vraagt: bracht het op het
laatste moment inlassen van een toenade
ringspoging en een ruimtewandeling extra-
risico's met zich mee, dan moet het ant
woord ontkennend lulden.
De Britse astronoom prof. Lovell, heeft ge
zegd, dat de Sowjet-Unie en de Verenigde
Staten nu een gelijk peil hebben bereikt
wat de ruimtevaart betreft. Wij achten dat
een zeer gevaarlijke uitspraak. Het is trou
wens niet de eerste onverantwoorde uitla
ting van deze hoogleraar, zijn autoriteit
ten spijt.
Heeft Lovell zich wel de vraag gesteld:
welke troeven hebben de Russen voor de
naaste toekomst in petto? Duidelijk is, dat
de Amerikanen hun eertijds grote achter
stand snel aan het inlopen zijn. Dat dan
ken zij voornamelijk aan het feit. dat zij
nu de Titan als draagraket gebruiken. Deze
raket, die veel krachtiger is dan de Mer
cury-Atlas, die in het stadium van de een-
persoonsvluchten werd gebruikt, vergt
maar zes weken doormeettijd. Voor de At
las was dat zeven maanden. Met de Titan
kunnen de V.S. nu theoretisch (en naar
blijkt óók ih de praktijk) elke tien weken
een ruimteschip lanceren.
Op 12 april 1961 ging de eerste ruimte
vaarder, Joeri Gagarin, de kosmos in. Het
duurde tot 20 februari 1962, eer de Ameri
kanen met hun antwoord kwamen. Sinds
die historische 1.2e april werd gemiddeld
elke 6'.= maand een bemand Russisch ruim
teschip gelanceerd, terwijl het overeen
komstige cijfer voor de Amerikanen op 11
lag, de beide korte ballistische vluchten
van Shepard en Grissom niet meegere
kend.
Sinds het begin van dit jaar zijn de kaarten
anders komen te liggen. Na vijf maanden
voorbereiding werd in de Sowjet-Unie op
19 maart jl. de Woshkod-2 gelanceerd, die
24 uur in de ruimte bleef. Dat was de
enige kaart op het vlak van de bemande
ruimtevaart, die de Russen tot nu toe uit
speelden. Daartegenover staan twee be
mande Amerikaanse ruimtevluchten. Met
de tocht van de GT-4 werd het totaal aantal
Amerikaanse manuren van 65 op 257 ge
bracht. Weliswaar is het aantal Russische
man- (en vrouw-) uren bijna 500, maar
belangrijker is, dat het jongste Amerikaan
se antwoord op Leonows uitstapje nog geen
drie maanden later kwam.
De belangrijkste kwestie: wat gaan de beide
rivalen nu ondernemen? De Amerikanen
zullen wellicht op 13 augustus de astronau
ten Cooper en Conrad voor een week de
ruimte insturen. Tijdens die vlucht zullen
zij proberen een kleine, bolvormige, ver
lichte kunstmaan te ontmoeten. Eind okto
ber moet het eerste Amerikaanse rendez-
vous in de ruimte een feit worden: de Ge-
mini zal dan aan een Agenaraket moeten
worden gekoppeld.
Met opzet schrijven wjj: eerste Amerikaan
se rendez-vous. Want de kans ls groot, dat
de Russen eerder daarin zullen slagen.
Eventuele Russische sensaties voor de ko
mende maanden zijn namelijk:
de ontmoeting van twee Woshkods in
de ruimte, die misschien met de lucht-
sloi/.en aan elkaar gekoppeld znllen
worden. Daarna kunnen de astronauten
overstappen;
rendez-vous van een bemande W'oehkod
met een onbemande bestuurbare kunst
maan van het type Poljot.
Volgens de aanvankelijke plannen zouden
de Russen reeds dit jaar een bemande
vlucht om de maan en terug moeten ma
ken. Het is echter onwaarschijnlijk, dat dit
experiment In 1965 zijn beslag zal krijgen.
De zojuist genoemde luchtsluis biedt in
tussen de Russen een niet te verwaarlozen
technisch voordeel. De cabines van hun
ruimteschepen kunnen daardoor, ook als
een ruimtevaarder „uitstapt", onder druk
blijven. In hun Apolloschip, dat met drie
personen naar de maan moet koersen,
hebben de Amerikanen ook in een derge
lijke luchtsluis voorzien.
Onbetwistbare voorsprong hebben de Ame
rikanen wat de onbemande ruimtevaart be
treft. Daarin kunnen zij hun superioriteit
op elektronisch gebied tot uiting laten ko
men. Met name de Ranger-maanfoto's en de
tot nu toe zeer geslaagde Marinervluchten
naar Venus en Mars, hebben daartoe bij
gedragen. Het Russische programma tot
onderzoek van de maan heeft daarentegen
bijzonder weinig resultaten opgeleverd. De
noodzaak daartoe is ook niet zo sterk aan
wezig, daar de Amerikanen bijzonder open
hartig zijn op dit gebied. De Rangeropna
men staan ook ter beschikking van de Rus
sische geleerden.
Pas sinds kort zijn de Russen weer actief
op het gebied van het maanonderzoek: met
Loena-5, die een zachte landing had moe
ten maken, maar te pletter sloeg, en Loena-
6. die deze week werd gelanceerd, doch de
maan op enorme afstand is gepasseerd. Voor
dit jaar zjjn de Russen drie van dit soort
lanceringen van plan. Ook Loena-7 zal dus
in de komende maanden starten.
Kortgeleden zei James Webb, leider
van de N.A.S.A.: „Er moet rekening
mee worden gehouden, dat de Russen
in 1965 nog opzienbarende ruimte
experimenten zullen uitvoeren en dat
zij Amerikaanse proeven, waaronder
het project-Gemini, op indrukwek
kende wijze zullen overschaduwen.
De komende twee of drie jaren zal
dat het geval blijven. Pas als de Sa-
turnus-5 raket en het maanproject
Apollo gereed zijn tegen 1968'69
kunnen de bordjes worden verhan
gen" Deze uitspraak duidt erop, dat
nog geen sprake kan zijn van een
kentering op dit moment, ook al
wordt daarover gesproken in de roes
na de prachtige vlucht van McDivitt
en White.
De foto's op deze pagina geven een
aantal beelden van de ruimtewandeling,
die Edward White boven de Verenigde
Staten maakte. Op de foto's is onder meer
duidelijk de „navelstreng" te onderschei
den, waarmee de astronaut met de Ge-
mini was verbonden, het „zuurstofpistool",
waarmee hij zich verplaatste en hef open
staande luik van de kunstmaan.
De tekening laat zien, hoe de Russen Bel-
jajew en Leonow in hun ruimtevaartuig za
ten. De Woshkod-2 was aanzienlijk gro
ter dan de Amerikaanse capsule. De te
kening is naar de meest recente gegevens
vervaardigd.
ortsnappings-
afwerptea
rveuskegsi
