CHINA VERWERPT DE OPROEP VAN NIET-VERBONDEN LANDEN „Oproep is werk van Tito-kliek" Prinses Beatrix charmant middelpunt bij eerste steenlegging „Het Zilveren Schor" ONDERGANG Tunesisch plan voor erkenning van Israël Onderhandelingen-zonder-voorwaarden -vooraf over de Vietnamese kwestie afgewezen ACHT VERMISTE PADVINDERS NA 6 DAGEN GEZOND EN WEL GEVONDEN VERVOLGING EN VERDELGING VAN HET NEDERLANDSE JODENDOM Schijngestalten Troffels, aandenken voor metselende Zeeuwse jongeren „Heerlijk" 208e Jaargang - no. 93 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN Vrijdag 23 april 1965 ia Volde. F. 8, lel. 2355 (b.g.g. m. Iel. 2094. 3508, ede. 3647/3643), t per week. 9,75 por k ie**. 8 regel») 34 cent per aal, franco per poll f 10,per kwartaal. Lc.no I (b.g.g. red. 7853, ede. 5213), Oo»tburg, tel. 2395. Te rl. (min. ƒ1,75). „Brieven bureeu ven dll blad" 50 en. Araenaelatraat 2, cel. 2911, Zlorllije», meer. Giro 359300 P.Z.C.. Middelburg. Duitsers gaan op zoek naar de Kruger-miljoenen Pagina 3 Schipperszoon over boord geslagen bij de Lofoten Zondag is een opvarende van het Kat- wijkse vissersvaartuig K.W. 15 „Ham mond" overboord geraakt tijdens het vissen onder de Lofoten. Het slachtoffer is de 17-jarige Gerard van der Plas, zoon van de schipper. Het ongeluk ge beurde bij kalm weer, maar men is er toch niet in geslaagd de drenkeling te vinden. Woensdag is de K.W. 15 de ha ven van Allesund binnengelopen, van waaruit schipper Van der Plas per vlieg tuig naar Katwijk is gereisd. China heeft gisteren de oproep der zeventien niet-verbonden lan den om onderhandelingen-zon- der-voorwaarden-vooraf over Vietnam te voeren, van de hand gewezen en verklaard dat het betrokken stuk van begin tot eind het werk van de „Tito- kliek" is. In het Pekinese „Volksdagblad", de spreekbuis van de Chinese communisten, werd onder meer gezegd dat de oproep het Amerikaanse imperialisme dient en dat de „Tito-kliek" in ruil Amerikaanse kredieten krijgt. In de oproep, aldus het blad, dat zich voor de Noordvietnamese voorstellen ter oplossing van de kwestle-Vietnam uit sprak, wordt het fundamentele feit ge negeerd dat de V.S. agressie plegen. Kritiefc Volgens waarnemers doelend op de Sow- jet-Unie, kritiseert het „Volksdagblad" ook diegenen die, „terwijl ze luide hun steun betuigen aan het Vietnamese volk. met de Verenigde Staten „flirten" en zelfs meewerken aan het tot stand bren gen van vredesbesprekingen achter de rug van het Vietnamese volk om in een vergeefse poging zijn revolutionaire strijd te saboteren en te verraden". Teruggeslagen Vietcongtroepen, die zich vijftig kilo meter ten zuiden van de luchtbasis Danang hebben verschanst, hebben gisteren na een bloedige strijd zes bataljons Zuidvietnamese troepen te ruggeslagen. Dit was sinds het be ging van dit jaar de vijfde mislukte poging om de opstandelingen uit dit zwaar versterkte bolwerk te verdrij- troepen zware verliezen. Amerikaanse vliegtuigen voerden giste ren 43 aanvallen uit op troepenconcen traties en installaties der Vietcong in verschillende delen van Zuid-Vietnam. Volgens welingelichte kringen in Saigon zullen to de nabije toekomst waarschijn lijk meer Amerikaanse grondstrijdkrach ten naar Zuid-Vietnam worden gezonden voor de bewaking van belangrijke mili taire bases. Hiertoe zou zijn besloten tij dens de begin deze week in Honoloeloe gehouden Amerikaanse militaire confe rentie. Volgens onbevestigde berichten, zou het hier om tussen 10.000 en 20.000 infanteristen gaan. Luchtaanvallen Drie squadrons van de Zuidvietnamese luchtmacht hebben gisteren volgens een mededeling van het Zuidvietnamese pers bureau in Noord-Vietnam een belangrij ke militaire basis en een brug gebom bardeerd. Voor zover de piloten konden nagaan werden de basis en de brug, ge legen bij My Doec op ongeveer 25 kilo meter ten zuiden van Dong Hoi, volledig verwoest, aldus het persbureau. Naar een woordvoerder van de Ameri kaanse zevende vloot meedeelde is woensdagavond tijdens een „gewapende verkennïne-svliicht." ir:.»* Midway neergestort. Over het lot van de Riloot is niets hekend. Bjj twee vlochten, ilkens uitgevoerd door twee Sky rai ders", waren op Noordvietnamese ver keerswegen twee vrachtwagens met ra ketten en boordvuur vernietigd en vier beschadigd. Kind verdronken Gisteravond is het vierjarig zoontje van de heer N. Eeltink te Edam nabij de ouderljjke woning te water geraakt en verdronken. Het knaapje was met een neefje stekelbaarsjes aan het vangen. Toen liet jongetje in het water tuimelde ging het neefje de vader halen, die zjjn zoontje zelf op het droge bracht. De le vensgeesten waren toen reeds geweken. IN RUIL VOOR REPATRIËRING PALESTUNEN Succes is echter twijfelachtig volgens Bourguiha De nieuwe minister van cultuur, tie en maatschappelijk werk heeft don derdagochtend het eerste exemplaar van, het werk „Ondergang" van prof. dr. J. Presser overhandigd aan de Amsterdam se burgemeester mr. G. van Hall. De aanbieding geschiedde tijdens een sobere plechtigheid in de voormalige Hollandse schouwburg in de hoofdstad. President Habib Bourguiba i Tunesië heeft voorgesteld dat de Arabieren, in ruil voor de repatrië ring van de Palestijnsei vluchtelin gen, Israël erkennen, dat de door de V.N. vastgestelde grenzen heeft. Bourguiba zou deze compromisoplossing voor het Palestijnse vraagstuk hebben voorgesteld in een rede, die hij woens dag hield voor Tunesische studenten en leden van de regerende Destourpartjj. tussen Israël en de Palestijnse Arabie ren in een neutraal land. Maar deze onderhandelingen konden slechts succes hebben als men bereid was zijn com promisoplossing te aanvaarden. Ont dooiing in een volgende fase zou Ara bieren én joden in staat stellen vreed zaam naast elkander te leven en econo mische betrekkingen met elkaar aan te knopen. VRAGEN OVER HEENGAAN HOOFDLEGERPREDIKANT Twijfelachtig Postauto werd in Londen overvallen Acht gemaskerde mannen hebben giste ren in Londen een postauto overvallen en zich uit de voeten gemaakt met meer dan 160.000 gulden. De overvallers reden de postauto klem, wierpen de chauffeur ammoniak in het gezicht en sloegen zijn bijrijder neer. Met een andere vrachtauto gingen zij er vandoor. Een aantal politiemannen sprong op een nabijgelegen station in een stampvolle forensentrein en liet de treinbestuurder op een brug, vlak boven de plaats van de overval, stoppen. Zij wisten het num mer van de vrachtauto waarmee de ban dieten vluchtten, te noteren. auuuuimmuumjuu Radioreportage van regeringsverklaring in Tweede Kamer A.V.R.O. en K.R.O. verzorgen dinsdag een radioreportage van de bijeenkomst van de Tweede Ka mer, waarin de minister-president, mr. J. M. L. T. Cals, de regerings verklaring van het nieuwe kabinet zal uitspreken. De uitzending be gint om 13.0 uur via de zender Hilversum 2. REDDINGSPLOEGEN BAANDEN ZICH EEN WEG Zaten veilig in een berghut Een reddingsploeg die zich met dynamiet een weg heeft ge baand door de sneeuw, heeft gisteren acht padvinders zes jongens en twee meisjes die al zes dagen werden vermist, gezond en wel in een Zwitserse berghut gevonden. De jongelui werden op 12.40 uur in de Etzlihut in het Bristengcbergte aan getroffen door zes leden van de Zwitserse alpinistenclub en een hond die per helikopter naar een plaats dichtbjj de hut waren gebracht. De President Bourguiba had in zijn rede echter wel duidelijk doen uitkomen dat het succes van zijn plan twijfelachtig was gezien het felle nationalisme bij de Arabieren. Ook was het lang niet zeker dat Israël het plan zou aanvaarden. In elk geval, zo had hij gezegd, kon het niet direct worden uitgevoerd. lijk gevraagd om mededeling te doen van alle feiten die van belang zijn in verband met de recente ontwikkelingen rondom de protestants-christelijke gees- teljjke verzorging in de Koninklijke Landmacht, welke ertoe hebben geleid dat de hoofdlegerpredikant zijn functie ter beschikking heeft gesteld. Hij vraagt de minister voorts medede ling te doen van te nemen, of, sedert 'de datum van de behandeling van de begroting van defensie-1965 door de Eerste Kamer reeds genomen beslissin gen inzake de nieuwe opleiding van re- servelegerpredikanten. voorzover deze met bedoelde ontwikkelingen enig ver- jband hebben? (Van onze Amsterdamse redacteur) Nog maar even en het is alweer twintig jaar geleden, dat de oorlog eindigde. Er zijn sindsdien vele honderden boeken ge schreven over die „lange zwarte nacht". Geen enkel aspect is daarbij verwaarloosd. Men publiceerde zowel officiële rappor ten als ook persoonlijke getuigenissen. Wat ons land betreft: vrijwel ieder manuscript bevat passages, die betrek king hebben op de jodenvervolging. Aan dit smartelijke onderwerp werden trouwens talrijke afzonderlijke uitgaven gewijd. Deze imposante maar ook nogal uiteenlopende reeks is nu afgesloten met een alles-omvattende ge schiedschrijving door professor dr. J. Presser. Gisteren heeft de minister van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk, mr. M. Vrolijk in Amsterdam het eerste exemplaar uitgereikt aan mr. G. van Hall als burgemeester van de stad. die het zwaarst werd getroffen door de jodenvervolging. Dit gebeurde tijdens een plechtigheid in de voor malige Hollandse Schouwburg, schuin tegenover Artis, aan de Plantage Middenlaan. Hier begonnen indertijd de transporten. „Ondergang de vervolging en verdelging van het Nederlandse joden dom: 19401945", zo luidt de titel boven het uit twee delen bestaande stanaardwerk dat meer dan duizend pagina's telt en vele honderden il lustraties: foto's, facsimile's, documenten. In het voorwoord legt de schrij ver ons verantwoording af waarom hij destijds de hem van regeringswege verstrekte opdracht heeft aanvaard. Professor Presser zegt daar dat in hem het besef groeide van een zedelijke verplichting om de tolk te zijn van hen. die tot eeuwig zwijgen gedoemd alleen hier en nu zich nog eens konden doen horen. „Nog eenmaal op aarde moest hun klacht weer klinken. Niets was meer over van de allerschamelste have hunner laatste uren hun as was op de winden verstrooid. Zij hadden niemand anders in deze wereld dan de geschiedschrijver die hun boodschap kon doorgeven". Namens het rijksinstituut voor oorlogsdocumentatie polste In november 1949 dr. L. de Jong de schrijver „mijn vriend en leermeester" voor deze gigantische taak. „Ik had lang geaarzeld. Want ik wist wat hem daarmee werd gevraagd. Dit betekende een langdurige confrontatie met collectief leed maar vooral ook eigen verdriet. Hijzelf behoort weliswaar tot de overlevenden, maar hij verloor zijn vrouw die ik ook heel goed in mijn jeugd al heb gekend". Aanvankelijk dacht men, dat er voor de samenstelling hooguit drie jaar behoefde te worden uitgetrokken. Maar het te bestuderen materiaal bleek daartoe veel te omvangrijk. Behalve reeds verschenen boeken moest de his toricus ook nog kilometers documenten bestuderen. Bovendien bleek het noodzakelijk nog aanvullend speurwerk te verrichten buiten de collecties van het rijksinstituut. Ook dienden gesprekken te worden gevoerd met ge tuigen. Professor Presser interviewde niet alleen zij, die terug konden komen maar ook de verantwoordelijke oorlogsmisdadigers. Zowel bij voorbeeld Willy Lages in zijn cel, als de vrijgekomen De Harster. Medio 1960 was de eerste versie gereed. Na uitvoerig beraad werd be sloten die te wijzigen, omdat ondertussen meer materiaal voorhanden was gekomen via de talrijke processen. Toen werd ook afgezien van het voor nemen deze wetenschappelijke „reportage" te voorzien van een bijlage met de complete documentatie. Dr. L. de Jong trad in overleg met de Staatsuitgeverij. „We kwamen tot de overtuiging, dat deze moeilijke en pijnlijke materie moest worden opgenomen in een makkelijk hanteerbaar boek geen dikke, onhandige pil. Zo viel het besluit om er twee handzame delen van te maken. En wel zo. dat de sfeer van intimiteit kan worden behouden". De overheid subsidieert de uitgave rechtstreeks met een bedrag van veer tigduizend gulden, zodat een „bereikbare prijs" kon worden aangehouden: 29,50. De eerste oplaag omvat 11.000 exemplaren. Aangenomen wordt, dat die snel uitverkocht zal zijn. Er zijn al plannen dus voor een tweede druk. Ook wordt overwogen te zijner tijd te komen tot een goedkopere pocket-editie. In zijn exactheid is de ondergang een aangrijpend document. Het boek heeft cijfermateriaal over alle provincies. Zo schrijft prof. Presser: De cij fers over Zeeland lopen nogal uiteen. De volkstelling van 1930 kwam niet hoger dan 193 joden. In de tabel van dr. Vedder staan voor deze provincie per 11 augustus 1941 289 opgegeven, per 1 oktober 1941 vinden wij 174 volle, 69 halve, 47 kwartjoden, 220*4 totaal, hiervan o.m. in Middelburg 72, Vlissingen 44Yt, Zierikzee 26, Goes 13, Kruiningen 1%, Zoutelande y>. In het voorjaar van 1942 reeds moesten alle Zeeuwse joden hun provincie verlaten. In het vaak geciteerde overzicht van de joodse raad-medewerkers ontbreekt Zeeland geheel. In ons nummer van heden op pagina 9 een inleiding op „Ondergang". H' eeft de televisie een zo grote Invloed. dat zij dictaturen in de kiem zou I kunnen smoren Sommigen menen blijk baar van wel. Zij betogen, dat een derge lijk indringend medium figuren als Hit ier en Mussolini geen kans zou hebben gegeven. En ais een reeds klassiek ge worden voorbeeld van de macht der te levisie wordt dan de val van de Ameri kaanse senator McCarthy naar voren go- I haald, de man die ln de Verenigde Staten een heksenjacht tegen de communisten op touw zette, maar door de mand viel toen hij op het scherm verscheen. Bh het luisteren naar dergelijke betogen heeft men aanvankelijk de neiging instem mend te knikken: er zit wel wat ln. Zo vertoonde vorige week de Belgische te levisie een documentaire van Engelsen huize niemand minder dan de beken de historicus A. J. P. Taylor tekende voor de samenstelling waarbij de kij ker zich inderdaad afvroeg of de voos heid van dit Mussollnitheater destijds niet onmiddellijk zou zijn duidelijk ge worden via het tv-scherm, ais dat toen althans had bestaan. Niettemin geloven wij dat de vraag ontkennend moet wor den beantwoora. Een zo grote invloed van de televisie zou men een „schijnge stalte'' kunnen noemen. De kflker van nu is namelijk een geheel ander mens, die zich in een totaal andere situatie bevindt dan diegenen voor wie Mussolini destijds optrad. Deze kijker van vandaag doorziet de show van toen, omdat hij de afloop van het drama kent: mede daarom vindt hy de hem getoonde figuren ridicuul, zo niet krankzinnig. Maar voor de Italianen van destijds en voor de Duitsers van toen waren Mussolini en Hitier leiders van een groot nationaal reveil, voor hen was dit theater werkelijkheid en slechts wei nigen, helaas, doorzagen de kwalijke eigenschappen van het fascisme. Dat zou echter niet anders zijn geweest mét te levisie: de filmbeelden, die nu als ridi cuul worden ervaren, werden destijds NI „Ik hoop dat de zon blijft schijnen" Vrolijk lachend wandelde prinses Beatrix donderdagmorgen na aan komst in Arnemuiden naar de in gang van gebouw De Arne". (Foto P.Z.C.) draaid en in Dui land en Italië door ve len beleefd als een stuk nationale glorie. Er Is geen enkele re den om aan te nemen, dat de propagan disten van de regimes in Rome en Ber lijn de tv niet ais een scherp-gesteld strijdmiddel zouden hebben gebruikt. Zoal3 Goebbels een meester is geweest in het hanteren van de radio als diabo lisch propaganda-instrument, zo zouden ongetwijfeld vakmensen beschikbaar z|jn geweest, die de tv in dezelfde geest, maar op een aan het medium aangepas te wijze, zouden hebben benut. De Castro is een duidelijk voorbeeld van een dic tator, die de tv gebruikt, aangepast aan de omstandigheden van het heden daagse Cuba. In mindere mate hanteert ook de Gaulle de televisie als een publi- csteitsinstrument van zijn regering, dat hij zorgvuldig uit handen van zijn poli tieke tegenstanders houdt. ee, we geloven niet in de overmatige politieke invloed-ten-goede van de tv. Op een geheel ander vlak kunnen we dat elke dag vaststellen: vrijwel ieder nieuwsbulletin toont de wereld beelden over de strijd in Vietnam, maar invloed op de politiek heeft dat tot dus ver niet gehad. Tóch is het denkbaar, dat over een x-aantal jaren deze zelfde beelden en ditzelfde nieuws menigeen in benauwde verbazing zullen brengen, zo als oude documentaires over de eerste wereldoorlog de mens van nu verbijsterd doen vragen hoe het ter wereld moge lijk is geweest, dat de machthebbers van toen zó hun lugubere spel hebben ge speeld. Men zal zich wellicht in de toe komst verbaasd afvragen hoe het mo gelijk was. dat in 1965 de ontwikkeling ui Vietnam, waar de heie wereld met de neus boven op zit dank zij de tv, niet kon worden stopgezet. Dergelijke vragen kunnen blijkbaar alleen worden gesteld als het historische proces is afgelopen: tijdens het proces zelf heeft de hele gang van zaken iets onvermijdelijks, iets fa taals. Zoals destijds in augustus 1914, toen de Duitse keizer op het allerlaatste moment nog terug wilde: de chef van de generale staf liet hem weten dat de machine op gang was gebracht en niet kon worden gestopt. Voor de televisie kijker van 1965 heeft de ontwikkeling in Vietnam iets van deze fataliteit: iedereen gruwt er over na Barend de Beer en de Flintstones. maar desondanks groeit de situatie uit tot een oorlog, waar allerlei nieuwe wapens op hun waarde worden getest. De realiteit van vandaag leert, dat het te eenvoudig is voor te doen komen, dat de tv of welk communicatiemiddel in staat zou zijn de gang der geschie denis wezenlijk te veranderen. Daarvoor zijn andere dingen nodig. Er zijn overi gens meer „schijngestalten" in de opvat ting van menigeen over wereldpolitieke kwesties, het is niet alleen deze te groot geachte invloed van het scherm. Zo loort men bijvoorbeeld voortdurend be ogen. dat het met de wereldvrede heus wel goed zal gaan, want „niemand kan zich permitteren kernwapens te gebrui ken". Ook dat is een schijnwerkelijk heid: de grootste gevaren liggen niet in het bewust gebruiken dus als wel overwogen politiek middel van atoom wapens. maar in de ketting van ge beurtenissen. die leiden kan tot het on gewilde gebruik van kernwaoens. Dit ongewenste, trapsgewijze ontstane ef fect noemen de Amerikanen in hun mo dern strategisch jargon „escalation". Vietnam is al aardig op weg zo n tree in de trap te worden. Deze (onze) situa tie van vandaag is er wel het beste be wijs voor, dat ondanks moderne commu nicatiemedia, ondanks het directe beeld in de huiskamer, de reële toestand van de burger ten aanzien van de Dolitieke machten niet anders is dan die van 1914 en 1939. De acht padvinders, allen uit de omge ving van het Meer van Zurich er van 15 tot 20 jaar oud, waren zater dagmiddag uit het dorp Bristen ver trokken om bij de Etzlihut op de hel lingen van de 3076 meterhoge Bris ten hun kamp op te slaan. Toen zij maandagavond nog niet waren te ruggekeerd werd de luchtreddings- wacht van de alpinistenclub gealar meerd. Er werden verscheidene po gingen ondernomen de hut te berei ken maar sneeuwstormen en het acute gevaar van lawines maakten het onmogelijk. Gisteren maakte de reddingsploeg ge bruik van dynamiet om sneeuwlagen op te blazen. De redders meldden dat er een dikke mist rondom de hut hing en dat zij bri de acht jongelui zouden bleven tot het weer beter zou j worden. „Veel succes met uw werk. Ik hoop, dat de zon blijft schij nen". Dat zei prinses Beatrix donderdagmiddag tegen de 27 bouwvakarbeiders op het jeugd centrum „Het Zilveren Schor" aan het Veerse Meer bij Arne muiden. Alle bouwers aan wat volgend jaar juni een jongeren ontmoetingscentrum zal zijn, waren in de bouwkeet aan de prinses voorgesteld. Een half uur praatte zij onder het genot van een kopje koffie met de mannen. Dat ongedwongen ge sprek vond plaats, nadat vier Zeeuwse jongeren onder de be langstellende blikken van de prinses de eerste stenen hadden gemetseld voor „Het Zilveren Schor". Het was een eerste steenlegging, een feestelijke ge beurtenis, waarbij de kroon prinses het charmante middel punt vormde. Precies kwart voor elf arriveerde de kroonprinses donderdagmorgen in een hofauto bij het verenigingesge- bouw „De Arne". Om precies tien over half twee stapte zij weer in deze auto, die haar vervolgens bracht naar Utrecht, waar zij het instituut van het Nederlands huisartsengenoot schap zou openen. Tussen die twee tijdstippen lag het programma rond de eerstesteenlegging van „Het Zil veren Schor", één van de twee jeugd centra. waarvoor het koninklijk paar bij zijn zilveren huwelijk in 1962 de grond en een aanvangskapitaal schonk. Prinses Beatrix was donder dag bij de feestelijkheden in Arnemui den aanwezig als lid van de raad van advies van de Stichting Zilveren Jeugdcentra. Vanwege dat feit was Arnemuiden feestelijk uitgedost: de vlaggen hingen uit. en de kinderen die natuurlijk vrij van school hadden, waren getooid met strikken en lintjes. Voeg daarbij de vrolijke muziek van de P.T.T.-harmonie uit Breda: het toneel voor een blij spel was com pleet. Juichend en met vlaggetjes zwaaiend begToette de elkaar verdringende jeugd van Arnemuiden de kroonprin ses toen zij arriveerde bij het vereni gingsgebouw. De prinses groette vriendelijk. Zij was gekleed in een eenvoudig blauw complet met zwarte ceintuur en witte hoed. Ter begroe ting was bij „De Arne" aanwezig burgemeester A. Hack van Arnemui den. pater W. A. M. Alting von Geu- sau, O.F.M., voorzitter van het be stuur van de stichting „Zilveren Jeugdcentra" en gedeputeerde M. J. van Poelje als waarnemend commis saris der koningin. Mr. dr. A. J. J. M. Mes. is momenteel met vakantie. In het verenigingsgebouw hadden de dames J. van Belzen-Marijs en J. de Bie-Siereveld. die altijd hel pen bij festiviteiten in de zaal, een grote dag. Ln hun kleurige Zeeuwse klederdracht mochten zij de kroonprinses een verversing aanbieden. „Wilt u koffie?", vroeg eenvoudig mevrouw Van Belzen en de prinses antwoordde „o, heel graag". Achter mevrouw Van Bel zen aan kwam mevrouw De Bie. die de hoge gaste een koekje aan bood. „Heerljjk" was het spontane bedankje van prinses Beatrix. Die koffie kreeg de prinses overigens pas nadat pater Alting von Geusau Zie slot pag. 2 kol. 5)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1965 | | pagina 1