AMERIKA'S probleemstellingr is die van de wereld ^iCanjeró van karperó in een <eJ}lmelove acktertuln HET UUR VAN DE WAARHEID (slot) Een stroomversnelling pro-Lyndon Johnson ELISABETH BAS "PARAAT" Van en voor de boekenplank VRTJDAG 30 OKTOBER 1964 PROV1NC1 ALE ZEEUWSE COURANT li (door DAVID SCHÖNBRUN) TM'og maar enkele dagen resten vóór in Amerika de ochtend gloort van de derde november 1964, de dag der beslissing voor Lyndon B. Johnson en Barry Goldwater, voor mr. Humphrey en mr. Miller, voor hun medestanders op federaal en lokaal niveau maar ook voor een aanmerkelijk deel van de niet- Amerikaanse wereld. Want meer dan ooit geldt van daag, dat de stand van zaken in de Verenigde Sta ten een directe betekenis heeft voor de staatszaken bij alle machten die de wereld kent. Het oude internationale evenwicht is in twee wereld oorlogen ten gronde gegaan. Uit de as zijn twee reuzen opgestaan, ieder met een verschrikkelijk wapen in de hand. Dit feit vestigde een nieuwe wereldorde, niet zozeer als vanouds een evenwicht van krachten, maar een evenwicht van afschrïkkingsmiddelen, elk van volledig vernietigende capaciteit. Maar er is in de wereld van vandaag méér dan uitsluitend deze nieuwe „orde", bizar en huiveringwekkend. Wat is in feite de „orde" van onze dagen? Alleen ai de afgelopen twaalf maanden bieden een keur van voorbeelden voor de wanorde, die in de wereld is gekomen. Zo gewoon is het ongewone gewor den, dat wij bijna geen aan dacht schenken aan de onge loofwaardigheden die om ons heen gebeuren. Een recent voorbeeld om ons dat bewust te doen worden: de arrestatie van het staatshoofd Tsjombe door het staatshoofd Nasser en meer nog het totale ge brek aan interesse hiervoor in de wereld. Ongestrafte uitdaging Dit is het jaar geweest, waarin machteloze staten het waagden de groten der aarde uit te dagen en on gestraft bleven. Nietig Panama en nietig Cambodja kwamen boosaardig aan de sik van Uncle Sam rukken. Tanganyika en Zanzibar, tot voor kort slechts interessant voor ontdek kingsreizigers en filatelisten, stootten zo hard tegen het wereldschaakbord dat de stukken erop van hun plaats dreigden te verschuiven. Voor wie geleerd heeft te kijken achter de coulissen van het wereld gebeuren lijkt het wel, of niet de ko ning, de koningin, de torens, de paar den en de lopers de belangrijkste stukken op het bord zijn, maar de Eionnen. En inderdaad: in Canada on men onbekommerd de vorstin van Engeland uitjouwen, in Parijs zag men de premier van Sowjet-satel- liet Roemenië neerstrijken om ban den aan te knopen met het Westen en in Algerije verdrongen zich weldoe ners van de meest diverse pluimage Fransen, Egyptenaren, Cubanen, Chinezen, Russen en Amerikanen om hun geldbuidel te ledigen in een altfld bodemloze schatkist. En nu Amerika. Nog niemand heeft in de verkiezingscampagne de funda mentele vraag gesteld: „Hoe Is het mogelijk dat onaan zienlijke vlekjes op de kaart, die men eerder uit hoffelijkheid dan uit feitelijke werkelijkheidszin de betite ling „staat" zou meegeven, landen uitdagen die de machtigste op aarde zyn?" pelweg worden verlamd door het ge wicht van hun almachtige wapens. Ik geloof dat het afschrikkend ovenwicht alléén de twee naties aan de grond nagelt die in staat zijn elkaar volle dig te vernietigen en die zich elk van deze macht bewust zijn. Koofmieren Rusland en Amerika zijn zonder twijfel de koningen van het oer woud der mensheid. Zij zijn de mam moets die niemand anders durft uit te dagen voor een werkelijk vernietigend gevecht. De twee weten van elkaar, dat zij een onderlinge strijd niet zul len aandurven. Maar terwijl Rusland en Amerika als reuzen in de jungle oog-in-oog staan, zijn beneden op de grond de roofmieren op het oorlogs pad, zich welbewust van de onmacht van de mammoets. Van Panama tot Zanzibar, van IJsland tot Tangan yika, van Albanië tot de dampende moerassen van Cambodja, Vietnam, Maleisië en Indonesië, in de Sinaï- woestijn en in de vallei van Kasjmir gist het en woeden de mieren Zo is het verschijnsel van een wereldorde op basis van het evenwicht van ver nietigingsmacht in feite in het geheel niet van ordenende aard. Het tegen deel is eerder waar. Nos meer Maar de waarheid heeft nog meer aspecten in de wereld van van daag. Er werken of men ze wil zien of niet nog andere krachten, wier dynamiek zich niet stoort aan de con- fectieformules van de ismen, om het even of die van democratische, repu blikeinse, liberale, conservatieve of Zeg het met bloemen communistische inslag zijn. Spreekt Johnson van de „sterke maatschap pij" die hij wil bouwen, of Goldwater van de „sterke Amerikaan" die hij uit de amorfe massa wil selecteren, geen van beiden kan verandering brengen of voorbijgaan aan zaken als het geboortecijfer of om maar eens een greep te doen het water niveau in de Verenigde Staten. Dit zijn zaken die op termijn van veel groter belang zijn dan men opper vlakkig zou denken en dat hebben zij gemeen met andere aspecten van de moderne maatschappij, die zowel be volkingspolitiek als waterhuishoud- kunde, automatisering als landbouw ontwikkeling betreffen. Hier liggen de dingen die tijdens hun verandering het leven van de mensen veranderen en met het leven bijvoorbeeld ook de politieke visie. De meest dynamische realiteit ls het geboortecijfer. Toen Lyndon en Barry in de wieg lagen telde Ameri ka 90.000.000 Inwoners. Nu zjj strij den om het presidentschap heeft hun natie het getal van 190.000.000 over schreden. Voor deze eeuw rond is zullen hun kinderen deelnemen aan verkiezingen waarbjj 400.000.000 Amerikanen betrokken zijn. Tussen toen en straks Geen van de twee heeft ook maar een woord aan deze bevolkingsex plosie gewijd. Maar zij is niettemin van bepalende aard. Wanneer Goldwater nu vecht voor een zo groot mogelijke zelfstandigheid van de onderscheide ne staten in de unie, loopt hij zowel achter als vóór. Zijn argumenten waren juist in de Indianengebieden die hem het levenslicht schonken, maar zij zijn dat niet meer in het opengelegde land van nu. Zij zullen misschien weer volledig van kracht z(jn, wanneer Amerika een land is geworden van een half miljard men sen dat eenvoudigweg niet geregeerd kan worden uit één almachtig cen traal punt. En wanneer Lyndon John son zijn profetische woorden spreekt over de „sterke maatschappij" die hij zal scheppen, dan gaat hij voorbij aan het naakte feit dat de ontwikke ling van de laatste tientallen jaren al een sterke en grove maatschappij heeft geschapen, maar dat zelfs deze maatschappij echt niet meer is dan een druppel in de onafzienbare stroom die wereldwijd beweegt langs landen en continenten. En om een ogenblik in de water- huishoudkunde te duiken: de senator Barry Goldwater heeft voortdurend juist datgene gedaan wat de presi dentskandidaat Barry Goldwater ten scherpste veroordeelt. Hij heeft de fe derale regering gesmeekt zich in te laten met zijn stamland Arizona en een miljard dollar te steken in een dam ln de Colorado rivier om water te leiden naar de droge akkers en dorstige fabrieken van een staat, wier waterniveau niet hoog genoeg is om de economische expansie bij te houden. Het ware logisch, zou men zeggen, wanneer Goldwater probeer de dit miljard uit particuliere midde len bijeen te garen; is federale be moeienis immers niet de bron van al le kwaad? Maar de waarheid is, dat geen particulier zijn geld zal steken in een project dat wel een algemeen nut oplevert, maar geen zakelijke winst. Daarvoor heeft men een fede rale regering nodig. Om de Vrijheid Maar geen enkele staatsburger houdt van een al te machtige re gering. Niemand wil zijn identiteit verliezen in een grote, kleurloze en onmondige massa Ieder wil vrij zijn, onafhankelijk en in staat voor zich zelf en zijn gezin te zorzen. Dit ech ter is, zo realiseert zich ieder wel denkend mens, in onze ingewikkelde maatschappij niet geheel meer mo gelijk. Het feit ligt ér nu eenmaal dat in onze snelgroeiende gemeenschap pen een gecoördineerde collectieve inspanning vereist is om het welzijn van allen zo goed mogelijk te behar tigen. Iedere poging óm daartegenin te gaan is onwijs. Maar en hier kan men met Goldwaters principes sympathiseren het individu mag niet in de massa ondergaan; dat zou zelfmoord zijn. Is er dan toch in de aan elkaar tegengestelde thema's van Goldwa ter en Johnson een synthese te vin den? En is niet het probleem van de individuele vrijheid in een wel varende en dus noodzakelijker wijs sterk gebonden gemeen schap een zaak die boven de Ame rikaanse verkiezingen van 3 novem ber nitreikt tot ver in de wereld En wie om terug te keren tot de Verenigde Staten moet dan het vertrouwen van de natie krijgen om zowel het een als het ander in onder ling evenwicht te verwezenlijken? Ik geloof, dat de meerderheid van stemmen in massa zal uitgaan naar de man die in deze aspecten een con duitestaat kan tonen: Lyndon B. Johnson. De mensheid voor te gaan naa.r individuele vrijheid binnen een sterke gemeenschap met plaats voor iedereen dat is wat staat te lezen in het program van de president. Het geldt voor de Amerikaanse natie en het geldt daarbuiten in de vorm van samenwerking met bondgenoten, respect voor hen die neutraal willen blijven en in vrede samenleven met de rivalen op het wereldtoneel. Copyright Provinciale Zeeuwse Cou rant Opera Mundi. DE CAMPAGNE voor de verkiezingen van 3 november heeft In de Ame rikaanse partijpolitieke verhoudingen een opmerkelijke golfbeweging te weeggebracht. Om er één aanleiding toe te noemen: de rassenkwestie. Toen Goldwater zich tegen het huidige versnelde tempo van Integratie keerde, had hij niet alleen een groot aantal Republikeinen achter zich, maar ook vele vooral zuidelyke Democraten. Middenin de campagne vielen de negeronlusten in niet-zuidelijke staten en steden. Zij deden de stroom van Goldwatersympathlsanten snel toene men. Van harte gesterkt door dit verschijnsel keerde de senator van Arizona zich nu niet alleen tegen negers, maar ook tegen andere Amerika nen van onmiskenbaar buitenlandse afkomst, die hjj „tweederangs" Ame rikanen begon te noemen. Dit optreden riep een reactie op. Aanvankelijk van mensen die dóór hadden dat wanneer negers tot révolte kwamen, zij daar waarachtig wel aanleiding toe hadden, maar later ook van hen die het onderscheid tussen eerste- en tweederangs burgers belachelijk vonden. De reactie bewoog zich als een sneeuwbal dwars door de gelederen van beide grote partijen. Een deel van wat zich in eerste instantie tot Goldwater bekeerd had zei: „Dét gaat toch werkelijk te veren wendde zich van hem af. Maar veel groter was het aantal van degenen, die om welke reden dan ook traditie, ambitie, bewuste overtuiging vanaf het begin achter Goldwater hadden gestaan en nu vreesden dat zij bezig waren met een maniak in zee te gaan. T egenstroom Er ls een overgang van Democraten naar het Republikeinse kamp. Maar al twee maanden lang geven alle opiniepeilingen aan, dat zich een tegen gestelde stroom aan het aftekenen is, die tweemaal zo sterk is. Dit feit heeft dat is onlangs uit Goldwaters eigen woorden gebleken het zelfvertrouwen van de Republikeinse kandidaat een ernstige schok ge geven. En het gaat hier niet alleen om de negerkwestie. Andere factoren in deze beweging zijn onder meer de verantwoordelijkheid voor het hanteren van het kernwapen, het defensiebeleid en de buitenlandse politiek, de verhouding tot de Sowjet-Unie, het beleid inzake Vietnam, de sociale wetgeving en de kwestie van federaal en lokaal bestuur. De Gallup-peiling van 10 oktober jL is hoewel de vraagstelling wat in direct was onthullend geweest. Op de vraag of men de burgerrechtwet geving van groter belang achtte dan de problemen van de vrede en de in ternationale verhoudingen, antwoordde 47 pet. van de ondervraagden ont kennend; slechts 35 pet. vond de rassenkwestie belangrijker. Van de onder vraagden had 18 pet nog geen mening. Verdeelt men deze gelijkelijk over beide, dan komt men op respectievelijk 56 en 44 pet. Sindsdien zijn deze cijfers nog verder uiteengekomen. Welnu, de rassenkwestie is Goldwaters stokpaardje. Aangezien steeds minder kiezers daaraan het grootste gewicht blijken te hechten, is de uitslag van deze peiling uiterst gunstig voor Johnson geweest. Ommezwaai Het is een beweging, die zich ook in de pers heeft gemanifesteerd. Een aantal rotsvaste Republikeinse bladen waaronder de Saturday Evening Post, de Philadephia Inquier, de Chicago Daily News, de Cleveland Plain Dealer die zich nog zeiden of nooit vóór een Democraat hebben uitge sproken, zyn thans pro-Johnson. En een aantal onafhankelijke bladen, die tot dusver meer aan de Republikeinse kant dan aan de Democratische hebben gestaan onder meer de hele Hearst-Press, de Time-Life groep en de Cowles groep hebben geschreven dat zij van mening zijn dat Goldwater de eigenschappen voor een goed president mist, zodat hun keuze op Johnson vaststaat. Volgens officiële statistieken hebben de pro-Johnson bladen dubbel zoveel lezers als de pro-Goldwater kranten. Nog belangrijker is, dat een grote groep industriële en financiële magnaten nu hun afkeer van Johnson heb ben laten varen en hem steunen. Maar wellicht het teken aan de wand moet genoemd worden de openlijke of zwijgende afkeer van Goldwater van de zijde van een aantal leidende Republikeinen: gouverneur Rockefeller van New York, de senators Javits en Keating en de Congressleden Lindsay en Halpern, allen uit deze kiezersrijke metropool. Prinses Margaret van Engeland werd door clowns begroet bij aan komst voor de gala-voorstelling van het Billy Smart circus in Black- heath, Londen. De avond werd ge houden onder auspiciën van de En gelse variété-club ten behoeve van de stichting v-oor het voorkomen van wreedheid tegen kinderen. DETECTIVE-VERHALEN In dc Zwarte-Beertjesrecks, de pocketserie van uitgevers A. W. Bruna en Zoon, Utrecht, verschijnen met de regelmaat van de klok nieuwe detectives. Een van de boeiendste aanwinsten is naar onze mening „Bramen niet arsenicum" van de En gelse schrijfster Shirley Jackson, een verhaal waarin een' echt-Engelse spooksfeer aanwezig is. Een ander boeeind Brits detective- werkje in deze serie is „Fluwelen Johnnie". Deze titel dekt een bloem lezing van korte verhalen van de hand van Peter Cheyney. Verhalen van Leslie Charteris. de geestelijke vader van Simon Templar alias de Saint, werden gebundela in Zwarte Beertjes 742 en 743, respec tievelijk getiteld: „Troef voor de Saint" en „Gered door de Saint". Zeer spannend. Zwarte Beertje 739 bevat een aantal korte detective- 29ct Onze melangeur gaf u menon „Maigret en de varkentjes zonder staart", zo luidt de intigre- rende titel. „Ik schreef mijn eigen vonnis", geen gewone detective, maar een soort misdaad- en spionageroman van het beste soort. Ook dit is een Zwart Beertje, namelijk nummer 758. Ten slotte een Prisma-detective van EUery Queen (achter welke naam twee schrijvende Amerikaanse neven zich verbergen) getiteld „Het myste rie van de hoge noeden". Dit verhaal van een moord speelt zich af in de Newyorkse theaterwereld en vader en zoon Queen spelen de speurders- hoofdrollen. <10 ie wil er ruilen 1 cJ-lengelaar bewaart zijn buit in uijoer Stoeien met de herjst terwijl het zonnetje de winter nog op afstand houdt. (Van een onzer redacteuren), yoorzichtig tilde de man een zware spiegelkarper van on geveer tien pond uit het vijver tje achter zijn woning. Er zitten nog drie zware karpers in, zei hij bescheiden. Deze is vanoch tend gevangen. De zware vis in de stevige han den bewoog traag zijn staart. Behoedzaam, als gold het breek baar kristal, zette de gelukkige hengelaar zijn „huiskarper", zo groot als een niet ongeslaagde bisr. terug in het natte element. Een viskwekerij? Dat toch niet. Want de heer A. van Duiven in Alme lo, de vijverbaas, is maar een heel gewone hengelaar, vindt hij zelf. Een hengelaar echter die in tegenstel ling tot anderen zijn woorden waar kan maken. De bewijzen zwemmen immers in zijn achtertuin! Hij stamt uit een geslacht van ver woede hengelaars. Zijn vader en zijn grootvader, vier broers en zijn zoons, zij allen weten de hengelsport te waarderen. Voor hen is geen uur te vroeg, geen stek te ver. Broer Van Duiven zoals zijn vrienden hem noemen tegen de vijftig, metselaar en groot sportvisser, zit 's ochtends, als de dag nog nauwelijks enkele uren oud is, met zijn hengel aan het Almelose kanaal en verschalkt er grote karpers, de reuzen van het zoe te water. Zijn wapen is de werphengel be zet met een 20-100 lijn, het aas is een stukje aardappel, zijn techniek is zijn succes. Strakhouden, de werp- molen niet op de slip maar vrij zet ten. de karper zijn gang laten gaan aan de strakke lijn. Dat het werkt, bewijzen de karpers in het vijvertje. c~}?let cle waóketel De vijver in zijn tuin werd speciaal voor de vis gemetseld. Er zwemmen trouwens niet alleen karpers in. Ook een paar forse zeelten, wat snoek, een baarsje of wat en voorn hebben er een tijdelijke verblijfplaats. Tot de vaste uitrusting van deze superhengelaar behoort eenwas ketel. Dat is zijn bun, waarin hij de gevangen vis onbeschadigd naar zijn vijver kan brengen. Hij gaat zelden uit zonder die ketel. Maar het is niet alleen de karper die hij belaagt. Zijn zwaarste snoek? Vijftien pond! De zwaarste snoek die zijn vader ving? Eenentwintig pond (in de Vecht in 1955). Broer van Dui ven is er niet alleen op uit om een maaltje vis in de pan te krijgen. Hij is een sportman, die onlangs, toen giftig water de Overijsselse Vecht binnendrong, heeft meegeholpen mas sa's witvis naar heter water over te zetten. Ook heel wat snoek, waar onder zwaar goed, wist hij te redden van de dood. C~Oijl minutenC, Soms gaat Broer van Duiven vissen aan de periferie. Het Keteldiep, vindt hij, is niet meer wat het is geweest. Veelal rijdt hij naar de Roggebot- sluizen. Daar is nog goede sport te beleven, maar ook dicht bij huis weet hij zijn (hengel)weetje wel. Hoe lang doet hij nu wel over het drillen van zo'n baas-karper? Och, zegt hij, een minuut of vijf, dan is 't veelal bekeken. Dit seizoen heeft hij er vindt hij nog niet veel gevangen. Een stuk of acht, maar zware en dat vergoedt veel. Als Broer van Duiven over karpers begint, neemt hij er zijn gen-vak van. Dan is die korte gang naar de vijver onvermijdelijk. Daar zwemmen de reuzen van het Nederlandse binnen water, in een achtertuintje. Wat hij met die r°uzen voor zo ver hij ze niet terugzet doen wil? Hij zou er graag een paar ruilen voor een goudkarper van een pond of vier. Liefhebbers voor! Wat is dat voor een vliegtuig Bij Hollandia in Baarn verscheen vorig jaar opnieuw de voortreffe lijke uitgave „Wat is dat voor vliegtuig?" Het boek is samenge steld door W'illiam Green De ver taling is van B. van der KJaauw. Niet minder dan 149 recente vlieg tuigtypen worden in dit boek be handeld, dat voorts geïllustreerd is met 272 illustraties. Dif is ons land IV In de reeks „Dit is ons land" ver schenen bij de Zuid-Hollandsche Uitgeversmaatschappij in Den Haag weer twee delen: ..Met Ma deleine in Parijs" en „Met Reza in Iran". Het zijn boeken over kinderen van andere landen en ste den. In deze boeken wordt spelen derwijs veel verteld over andere landen. De met voortreffelijke fo to's geïllustreerde uitgaven zijn dan ook ontspanning en onderwijs tegelijk. .Rembrandt" van Theun de Vries als pocket De inmiddels befaamd geworden roman „Rembrandt" van Theun de Vries is als pocketbook herdrukt in de serie „Zwarte Beertjes" van A. W. Bruna uit Utrecht. In 1931 ontving Theun de Vries de Van der Hoogtprijs voor dit werk, dat velen ook nu nog als één van zijn beste romans beschouwen. Onze grootste schilder komt in dit boek tot leven als een fel en warmbloedig levend mens, die worstelt met zijn kunst en met het leven zelf. ROBOT-WERELD Efficiency, automatisering en com puters zjjn de onderwerpen waarover de bekende reporter Anton Zischka het heeft in zijn jongste boek „Auto- malen contra Malthus", een repor tage over de ontwikkeling van 's werelds industrialisatie die ons allen met ontzag en velen ook met vrees vervuld Computet s en operators hebben in het Nederlands nog geen acceptabele sy noniemen gevonden. Zischka heeft fetracht in de chaos, welke door al eze voor velen zo vreemde begrippen is ontstaan, enige klaarheid te schep pen. een poging waarin hij naar onze mening uitstekend is geslaagd. Zoals met al de boeken van Zischka het geval is. is ook dit werk geba seerd op een overvloed van cijfer materiaal. dat grondig is uitgewerkt tot een overtuigend document over Ontdekkers in centraal-Brazilië Lange tijd hing een waas van ge heimzinnigheid rond Centraal Bra zilië, de gebieden van Mato Grosso en Parana. De laatste jaren heb ben echter steeds meer ontdekkers deze gebieden doorkruist Eén van hen was Helmut Sick, eer. natuur wetenschappelijk deelnemer aan een expeditie. Hij schreef het boek „Toekani". genoemd naar een pot sierlijk, schitterend gekleurde vo gel, die de expeditie gezelschap bleef houden. Sick vertelt over In dianen, die nog nimmer blanken hebben ontmoet en nog in het ste nen tijdperk '.even. over tot dus ver onbekende vogels en diersoor ten. Dit interessante boek ver scheen bij uitgeverij Broekman en De Meris N.V. in Amsterdam.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1964 | | pagina 13