ZELANDICA
2.98
Olympisch goud binnen bereik
van natuurtalent Tiemen Groen
INFORMATIE -
de wereld wordt er
mee overstroomd
«•4
Ruwiene van Ogelande
Spaanse protesten tegen
misdaadfilm-invasie
4 nylons in één verpakking
Om rheumatische pijnen
sneller te verlichten
Algesal ^k?igb."?r-Wi
WOENSDAG 80 SEPTEMBER 1964
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
„VLIEGENDE FRIES"
Ook kansen van
andere renners
op medailles
We draaien de kalender terug
naar donderdag 26 augustus 1960.
Op het smoorhete circuit van
Christoforo Colombo bij Rome was
de ploegentijdrit over 100 km ge
reden, die voor de Deense Olympi
sche ploeg in een drama eindigde
door de dood van de jonge Jen
sen. Onder de brandende zonne
stralen had Oranje een eervolle
vierde plaats veroverd maar Joop
Middelink was er niet mee tevre
den. Op die donderdag nam hij het
besluit, dat er heel wat aan de
voorbereiding van de Nederlandse
coureurs moest gaan veranderen
en toen de goedlachse Amsterdam
mer enkele maanden later defini
tief door de K.N.W.U. als weg-
coach werd aangewezen zette hij
zijn plannen in daden om. In vele
opzichten heeft Middelink zijn zin
gekregen, alleen de conditietrai
ning tijdens de wintermaanden
kon er door de gebrekkige finan
ciën van de unie niet af. Maar toch
werkte Middelink door, het oog
gericht op Tokio.
En nu staan we dan vlak voor de spe
len van Tokio en hebben een uitgespro
ken favoriet voor liet Olympisch goud
met de Fries Tiemen Groen, die in dc
tweede week van september de wieier-
wereld verbaasde in de strijd om de re
genboogtrui bij de amateurachtervol
gers. Maar Tiemen Groen is geen pro-
dukt van de jarenlange inspanningen
van Middelink, van Arie van Vliet en
Jan Derksen, de beide baancoaches in
de periode tussen Rome en Tokio. Dit
pure natuurtalent is de leiders van
Olympische wielerploeg als het wan
de schoot geworpen. Na de wereldkam
pioenschappen. de „generale" voor Ja
pan, heerst er in dc andere wielernaties
ten opzichte van het Olympisch goud in
de achtervolging, die overigens voor het
eerst op het programma van de spelen
staat, geen hoop meer.
Sterker
De „vliegende Fries" Tiemen Groen,
is in de weken na Parijs mentaal nog
sterker geworden dan hij al was, moet
onder normale omstandigheden o~
17 oktober op de pelouse van de veel
omstreden Hachioji-wielerbaan bij de
ceremonie protoeolaire op de hoogste
tred van het schavotje staan. Want
noch Belg Herman van Loo, noch
de Deen Izaksson, noch de Tsjech Jiri
Daler, noch al die anderen mogen in
staat worden geacht in zo korte tijd
zoveel in kracht te hebben toegeno
men. dat zij het Tiemen Groen in
zijn Parijse vorm lastig zullen kunnen
maken. Het hangt er alleen maar
vanaf hoe de achttienjarige Friese
huisschilder zal reageren op de zo ge
heel andere omstandigheden in het
land aan de andere kant van de aard
bol. Maar we geloven, dat deze nuch
tere Fries daar wel tegen bestand zal
zijn.
Heeft nu al die kostbare voorbereiding
dan in het geheel geen resultaten opge
leverd? Aan de hand van de verrichtin
gen in Albertville en Parijs zou het ant
woord ontkennend moeten luiden. Maar
Middelink en Derksen, gesteund door
chef d'equipe mr. J. P. A. van Ballego-
yen de Jong, hebben na de wereldkam
pioenschappen niet geaarzeld, hebben
het mes in de wonden gezet en de hoop
is gewettigd, dat de vier vierde plaat
sen van Rome de km. tijdrit, de
ploegachtervolging, de ploegentijdrit en
het tandemnummer nu in rinkelende
medailles omgezet zullen worden. In de
eerste plaats werd besloten het expe
riment Tiemen Groen, die in Parijs de
dag na zijn wereldkampioenschap in de
ploegenachtervolging moest starten, niet
herhalen.
Consequenties
Dit besluit heeft consequenties gehad.
Gerard Koel, aanvankelijk aangewezen
om met Aad de Graaf op de tandem te
rijden, werd aan de achtervolgingsploeg
toegevoegd, waarin ook de wereldkam
pioen der amateur-stayers Jaap Oud-
kerk een geduchte versterking vormt.
In de nieuwe formatie mag Oranje ze
ker niet kansloos worden geacht voor
een der Olympische blikken, al zal het
goud baast zeker voor de perfecte
Westdultse machine die in Parijs de
wereldtitel opeiste wel onbereikbaar
zjjn:
Mogelijkheden op de baan zijn er ook
voor het nieuwe tandempaar Piet van
der TouwAad de Graaf, die in het
olympisch sprintnummer tevens de ge
legenheid krijgen aan te tonen dat hun
falen in Parijs wel degelijk een kwestie
van „uit vorm" is geweest. Voor Van
der Touw, die evenals Nikkessen en Oud-
kertc aan zijn tweede Olympische Spelen
toe is. is er dan nog een derde moge
lijkheid om in de prijzen te vallen in
de tijdrit over 1 km, èen onzeker num
mer omdat het zo weinig gereden wordt
en er dus ook niets bekend is van de
krachtsverhoudingen.
De grootste kansen naast die van Tie
men Groen liggen echter op de weg,
vooral in de individuele race. Nog meer
dan in de ploegentijdrit is het de droom
van Joop Middelink om op de weg een
Olympische kampioen te brengen. Twee
jaar geleden bij het wereldkampioen
schap in Salo dacht Middelink er te
zijn. Toen deden Arie den Hartog en
Gerben Karstens de harten van de echte
wieier liefhebbers sneller kloppen. Gino
Bartali verzuchtte „hadden wij er maar
zo een..." Middelink zette zijn plannen
gegroepeerd rond Den Hartog en Kar
stens op papier. Maar het is bekend,
eind 1963 zwichtte Den Hartog voor de
geldbuidel van een Frans extra-sportief
merk.
Natuurlijk is deze overgang van Den
Hartog een verlies geweest voor onze
Olympische afvaardiging maar naast
Karstens, die een renner van extra gro
te klasse is, hebben zich nieuwe kandi
daten snel aangediend: de jonge Limbur
ger Harry Steevens, pupil van Sjefke
Janssen, is een van hen. En als het op
een eindspurt aankomt gaat Henk Cor-
nelisse voor niemand ter wereld uit de
weg.
Onverbiddelijk
Wie onze kleuren op de weg in Japan
zullen verdedigen? De leiders van de
ploeg hebben de keus uit Gerben Kar
stens, Bart Zoet, Jan Pieterse, Harry
Steevens, Henk Cornelisse en Evert Dol
man. Pas ter plaatse zal echter worden
beslist wie er rijdt en dat geldt zowel
voor de ploegentijdrit als voor de indi
viduele wegrace, die ver genoeg uit el
kaar liggen (14 en 22 oktober) om des
noods dezelfde coureurs te laten rijden.
„We moeten onverbiddelijk zjjn. Wie
niet in vorm is start ook niet" is thans
het devies van de leiding.
Men verwacht er een chaos van...
Niemand kan het
allemaal bijbenen
Advertentie)
4 Nylons in één fraaie mode-
tint. Om dóór elkaar te dragen
en lang, héél lang plezier van
te hebben. Want zelfs na twee
kleine ongelukjes hebt u nog
een paar compleet.
één lengte
één kleur
één prijs
Vraag uw winkelier
Tima-4: prijs 2.98
Lezers schrijven
Dit grappige plaatje, gemaakt in
het Stanley Park van Vancouver
in Canada, toont een model op wa
re grootte van een oude stoomlo
comotief, bestuurd door een ste-
ivardesse op een smalspoor in een
baan welke in 1961 ie gemaakt
door de orkaan Frieda, welke toen
Noord-Amerika teisterde. De ste-
wardesse is Elizabeth Aitken
de Canadian Pacific Airlines, de
loc i« een getrouwe nabootsing van
het type dat door de C.P.R. werd
gebruikt voor de verbinding lussen
Brits Columbia en de rest van Ca
nada rond 1887 en het spoor loopt
voor een paar kilometer in de baan
van orkaan Frieda waarin een mi
niatuur van Brits Columbia is ge
maakt.
I van die jonge, belegen, oude
Edammer, Goudse of Leidse
(Speciale correspondentie)
Informatie is wat wij in het
gemeen aan nieuws in
krant, voor de radio en op de tele
visie voorgezet krijgen. Maar het
is meer. Informatie is in wezen fei
tenkennis en dan nog nieuwe.
Kennis wordt moeizaam verworven.
Maar met de enorme verbreiding
van de wetenschap in de laatste de
cennia en met de vergroting van de
mogelijkheden om verkregen ken
nis snel te verwerken, is de hoe
veelheid wetenschappelijke infor
matie de laatste lijd een overstel
pende stroom geworden. Wil de
mensheid van vandaag en d
morgen er profijt van hebben, dan
zal er snel iets moeten gebeuren
om deze informatie in al zijn veel
heid zo op te slaan, dat ze snel,
efficiënt en systematisch toeganke
lijk is voor leder die er om vraagt.
Van commerciële en ideële institu
ten laboratoria, klinieken, univer
siteiten, proefbanken komt een
stroom van wetenschappelijk nieuws.
Over heel de wereld wordt het gepu
bliceerd in wetenschappelijke tijd
schriften en neergelegd in proef
schriften en essays. In de bibliothe
ken kraken de planken onder de
vracht binnenkomend materiaal. Do
cumentatie en registratuur zijn apar
te vakken geworden.
Onlangs verklaarde een directeur
van een Amerikaanse vliegtuigfa
briek tijdens een congres aan de
Universiteit van Californië, dat het
mensdom dreigt te verdrinken in de
onaflatende stroom van informatie.
„Jaren geleden is eens berekend'
zei hij, „dat als oesters zich zonder
bedreiging van hun natuurlijke vijan
den zouden kunnen voortplanten, zij j
in achttien jaar de hele aarde zouden
bedekken met een laag die meer dan;
een kilometer dik is".
„Gelukkig", voegde hij er met eni
ge wrange humor aan toe. „zijn er
voor oesters genoeg natuurlijke vijan
den aanwezig om dit gevaar van ons
af te wenden. Maar ongelukkigerwijs
beschikt de wetenschappelijke infor
matie niet over dergelijke vijanden.
Integendeel: wij koesteren het weten
schappelijke nieuws als onze grootste
schat, slaan het op en omgeven het
met brandvrije muren. De wel
biedt ons het in brand te steken
wet verbiedt een heleboel dingen die
tot een natuurlijke beperking van de
voorraad zouden kunnen leiden
Dat meende deze directeur uiter
aard niet zo als hij het zei. Maar de
zaak is ernstig genoeg om er weten-,
schapsmensen bij stil te doen staan..
Niet meer te omvatten
Dr. Warren H. Cole, hoogleraar in de
chirurgie aan de universiteit van Illinois j
en bestuurslid van het Amerikaanse
kankergenootschap, heeft onlangs op ccn
gevaarlijke consequentie van de over
stelpende vloed aan wetenschappelijk
materiaal gewezen. „Nieuwe vindingen
zei hij. „worden in zodanige hoeveel
heden gerapporteerd, dat het menselijke
brein ze niet meer helemaal kan om-
vatten. Het is helemaal niet ondenk
baar dat het wetenschappelijk onder-
zoek al de weg heeft gewezen om kanker
onder de knie te krijgen, maar dat de
brokjes informatie daartoe ergens be-
graven liggen in stapels informatie, te
veel om te schiften en de brokjes die wij
nodig hebben bij elkaar te voegen".
Hoewel deze uitlating zuiver veronder
stellend is. is er niets onwaarschijnlijks
aan de gedachte dat de ontoegangelijk-
heid van de stapels gegevens over heel
de wereld aanleiding geeft tot een wer
kelijk monumentale verkwisting van tijd
en moeite omdat men projecten aanvat
die elders al lang tot op de bodem zijn
onderzocht.
Er zijn voorbeelden voldoende aan te
wijzen dat industrieën eerder bereid
bleken een serie proefnemingen op touw
te zetten dan de moeite te nemen om de
(vakliteratuur er op na te slaan, waarin
zij gemakkelijk te weten hadden kunnen
komen wat zij zochten.
Per jaar miljoen publikaties
Nu moet men het woord „gemakke-1 -
lijk" in dit verband misschien met wat'
reserve benaderen. Want toen het Ame
rikaanse Bureau of Standards onlangs
een onderzoek instelde naar de hoeveel
heid technische en wetenschappelijke ge
schriften, kwam het tot de ontdekking
dat er in de wereld niet minder dan
35.000 min of meer officiële wetenschap
pelijke tijdschriften bestaan. Per jaar
teven deze alleen al op het gebied van
e techniek en de exacte vakken onge
veer een miljoen publikaties uit.
Wetenschappelijke centra, industrieën en
regeringsdepartementen zijn zich stellig
bewust van het bestaan van het pro
bleem. Gelukkig liggen niet in alle ge
vallen de sleutels tót de oplossing ervan
begraven onder de stapels.
Er zijn elektronische breinen ontworpen
en gebouwd die in hun herinnering mil
joenen brokjes informatie bergen en die
in enkele seconden in staat zijn er pre
cies die stukjes uit te vissen, welke door
de systematische onderzoeker gevraagd
worden. Wetenschappelijke bibliotheken
heginnen van dit soort machines gebruik
te maken. Daarnaast is het al niet zeld
zaam meer, dat archieven er van afzien
hele vellen uit boeken, tijdschriften en
essays op te slaan, maar volstaan met
filmdrukjes ter grootte van een vierkan
te centimeter. Krachtige viewers vergro
ten het filmpje tot de gewenste afme
ting. In verschillende landen zijn semi-
overheidscentra opgericht om informa
tie te bewaren en te rangschikkenen
regelmatig een catalogus uit te geven
van het nieuwverworven bezit.
Maar toch lopen deze noeste pogingen
gevaar te laat te komen. De vloed van
informatie neemt nog toe. Prof. Gerald
„Stik toren
zei ons"
Ik leze dae In de krnnt»-. dat «tikje
„Keepende in de woewHjn". Ak nie
bekaaid bin, is dnl een anftelsel van
Jewannes de Dooper, Die dee dat ook
a In zien tied, mé 't ielp ook niks wat
een zei, de mensen glenge ulder
gank, net as noe.. Zo za't ook wé we-
ze mee de ruwierie van Ogelande.
Stik toren zeie ons. Van middug bin
'k nog is were kleke, 'k docht bie
m'n eïge noe ku't nog zie. as 'ter
nie te vee kiekers knmme, wan dan
zien 'k nog niks. Je rnoe wete, 'kè
verkamde. en omdat'kaltied onder de
mensen komnie, wou 'k noe wê ls
allenig weze.
'k Moe zeie. dat ek goed getroffe.
dae was geen stervelienk, dae 'k last
van aOnder wege zag ik nog een
paer boeren en errebeiers, die ik
goed kenne, ze waere bezig an den
oest. die waere a mee verkansie ge
weest, of ze krlege 't nog. An d'an-
dere kant van de dulleve, zaete ur
twee te wachten op een visje, dat
nie komme wou, misschien zitte ze'r
nog wê, mae da'e ulder zaek, dae eb
be ik geen boodschap an. 'k Vond het
daerom toch een groot verschil, een
paer mensen glad van 't zweet en eel
onder 't stof van d'erten die ze rui-
terde, ln afwachtienge wat de pries
za doe zommedeem, en flak der bie
mensen die ulder week of maendgeld
zeker wete. Mé goed ik komme dus
wê 'k weze wou. bie stik toren, 't
Was tur doodstil, zelfs geen veugeltje
ebbe 'k hore of gezie. dae was noe
letterlijk niks. Lank gelee kwam 'ker
Is vobie en oorde 'k er een uul roepe.
mae dat was 'saevens, uien schreeu-
we nie op de middug. wan 't is een
nachtvuegel. Noe moe'k nog in m'n
eige lache ook. ak zo'n joentje was,
dan ak net as ieder wê es zwaar de
P.,.. in en dan zei vaeder, le elt een
uul onder zun pet. 't Is ook wae a
wat Jaeren gelee, da me an de ru
wiene zaete, mae 'k weet het nog
as de dag van gister. 'Maede tende
van een weke, van de joengeliengs-
vereniging uut Zeeland, 's Zondags-
mlddugs gienge me van 't durrup.
langst die ouwe kroenkelende padjes,
't was net een troepje enden, ael ach
ter mekare, wan vo twee gliek was
geen plekke op die smalle diengers.
't Goeng wênie so ard as noe. maé me
kwaeme ur en 'was vee eet die mid
dug. Domenie De Kluis A. T. W. eete
die. da't za "ker bie zeie, anders
dienke sommige mensen misschien
an zun broer, die ook domenie was
mê an de grif formeerde kerke, dat
die op zondag in ogelande liep, mê
eerlijk dat is geen waer oor. De do
menie dan die ik bedoele stoeng op
Stroskerke en die was geen rienk-
oppasser mê wê rienkvoorzitter op
ons mooie eiland, en daerdeu wou un
bie ons wêzc en vo ons spreke. De
man ei noe z'n pensioen a, nie van
dat baentje dat un bie ons a, mê van
zun kollenel-domenieschap zo gezeid
van 't leger. 'Kê nog kiekjes van die
zondag leie en ze bin nog mooi ge-
bleve ook, al ebbe uk dan ook nog
ruum ander allef jaer boven 't zee-
waeter moete leve. Je ebbe wê a be-
grepe zeker, dat was mee de leste
inundasiee van ons stikje Nederland.
Van wegens dat bin me nog nie vee
opgeschote, wat oorlog angaet. vroe
ger llete ze de mensen verdrienke
Horton van Harvard University in de
Verenigde Staten heeft geschat dat over
twintig jaar de wetenschappelijke wer
ker ongeveer tweemaal zoveel zal moe
ten lezen als nu.
Per maand 4500
pagina's lezen
Het is nu al zo, dat de gewetensvolle
chemicus als hij op de hoogte wil blijven
per maand 4500 pagina's aan rapporten
en andere publikaties moet lezen. Soort
gelijke eisen moeten eigenlijk al worden
gesteld aan andere wetenschappelijke
onderzoekers, om het even of zij het
heelal tot hun studieterrein hebben ge
kozen of de kleinste stukjes materie,
opgeborgen in de diepste hoekjes van het
atoom.
De moderne tijd schjjnt er zich met om
te bekommeren, dat geen mens in staat
is een dergeljjk corvee bjj te houden.
Integendeel: de waarschuwend opge
heven vinger van de ervaring zegt on
verbiddelijk dat er iedere dag fabrieken
worden gebouwd en machines gecon
strueerd die zowel beter als goedkoper
hadden kunnen zijn, wanneer de ontwer
pers op de hoogte waren geweest van de
jongste verworvenheden van wetenschap
en techniek
Het vredesverdrag van Munster f 161,8) had tot
gevolg, „dat het openbare katholieke ge
loofsleven binnen de grenzen van het Staatse 'ge
bied was teruggedrongen naar de binnenkamers
:an de iconingen der burgers of verlegd naar de
provisorische bedehuizen over de limieten van
hetzelfde Staatse gewest heen in de zogezegde
vrije gebieden."
Aldus Dom. de Jong in zijn werkje: Grenskapellen voor de
katholieke inwoners der Generaliteitslanden (1963). Grens
kapellen, ook wel heikerlcen genoemd, vielen dus buiten het
gebied der Staten; men kon hier in het openbaar de godsdienst
uitoefenen in tegenstelling tot de schuil- of huiskapellen, gelegen
in Staats gebied, waar men in het geheim kerkte. De schuur-
kerken of kerkehuizen, binnen de grenzen gelegen, waren bid
plaatsen, die van buitenaf het voorkomen hadden van een
schuur. Hierin werd de godsdienstplechtigheid bij oogluiking
geduld tegen betaling van bepaalde sommen. Men betaalde zo
wel een bedrag voor een door de Staten toegelaten en door de
kerkelijke overheid wettig aangestelde zielzorger (admissie-
geld), als een jaarlijkse som voor het publiek dulden van de
katholieke openbare godsdienst (recognitiegelden). Wat de
grenskapellen voor Staats-Vlaanderen betreft geeft de auteur
slechts zeer beknopte gegevens.
Voor westelijk Staats-Vlaanderen bevatten de officiële rap
porten door de bisschoppen van Brugge naar Rome gezon
den geen duidelijke gegevens. Indirect is slechts af te leiden,
dat de katholieken van Heile, Aardenburg en Eede de dorps
kerk van Middelburg en de gelovigen van Sint-Kruis die van
Sint-Laurens zullen hebben bezocht. Buiten behandeling zijn
gebleven de staties van Sluis en IJzendijke, die in het begin van
de lSe eeuw werden opgericht.
Voor de grenskapellen voor oostelijk Staats-Vlaanderen wordt
vermeld, dat vanuit Gent bisschop Triest heeft gezorgd voor de
nodige grenskerken, die aanvankelijk werden bediend door secu-
lieren en later aan de Franciscanen zijn overgegaan. De grens
kapellen van Koewacht (onder Moerbeke en Stekene) Klinge en
de in 1692 opgerichte grenskerk van Overslag (onder Wachte-
beke), zijn „van bloeiende residenties tot zelfstandige paro
chies" uitgegroeid. De bewoners van Philippine trokken naar
Boechoute en naar Assenede. De gelovigen van het Staatse
Kieldrecht of Nieuw-Namen gingen naar het gelijknamige Kiel-
drecht
Aan het slot van het tweede deel wordt gezegd „dat de grens
kapellen van grote betekenis zijn geweest in de godsdienstige
geschiedenis van onze gewesten en dat de opoffering welke zowel
de gelovigen als de priesters zich getroost hebben om hun gods
dienst te beleven, aanspraak mag maken op onze bewondering."
CATALONIË NU „WILDE WESTEN"
Regisseurs willen
niet meewerken
aan westerns
Steeds heftiger wordt in Spanje
de invasie van wild-west- en
misdaadfilms uit de Verenigde
Staten becritiseerd. Opvoeders,
dagbladen, persoonlijkheden
uit het openbare leven en be
kende Spaanse filmregisseurs
protesteren geregeld tegen de
overstroming der bioscopen en
de televisie met primitieve,
Amerikaanse fikns.
Bovendien wordt er ernstig bezwaar
gemaakt tegen de Amerikaanse
filmmaatschappijen, die sinds kort
het „wilde westen" in Catalonië ont
dekt hebben en daar hun belangrijk
ste produktiegebie<l voor „westerns"
wiUen vestigen.
De toerist, die vandaag langs de
Spaanse Middellandse-Zeekust reist,
kan bij het Catalaanse dorpje Esplu-
gas del Lobregat gemakkelijk ir -
met goedkope Amerikaanse films,
die misschien niet geheel ten on
rechte door vele sociologen ver
antwoordelijk worden gesteld voor
de sterke toename van de jeugdcri
minaliteit, die plotseling in Spanje
merkbaar wordt hier des te pijn
lijker, omdat dit verschijnsel slechts
enkele jaren geleden in Spanje nog
totaal onbekend was.
De invasie van „westerns" en mis-j
daadfilms is ook merkbaar in de;
Spaanse televisie, die tegenwoordig;
beheerst wordt door Amerikaanse I
produkten, terwijl do Europese T.V.-
filni geheel uit de programma's is
verdwenen en zelfs het ontegenzeg
gelijk goede Spaanse toneel nauwe
lijks meer aan bod komt. De Spaanse
opvoedkundigen bezien deze ontwik-1
keling met zorg en eisen thans een I
ingrijpende hervorming bij de pro-
grammaopbouw van de televisie.
Eerste uitzending
„Socutera" vrijdag
De eerste uitzending van de stichting
„Socutera", die het werk van sociale en
culturele instellingen wil ondersieuneii
door middel van televisie en radio-uit
zendingen en van andere publiciteitsme
dia, heeft vrijdag a.s. plant:
vreemde wereld terechtkomen en
zich plotseling in het hart van Texas
wanen, in een echt wild-weststadje
met alles wat daarbij hoort.
In het
die
gewijd aan „Socutera" worden uitge
zonden en zal aandacht worden geschon
ken aan de reclassering. Op zaterdag
3 oktober, de volgende dag dus, wordt
de nationale reclasseringsdag gehouden.
Het verdere programma voorziet in uit-
HL zendingen op de vrijdagen 9. 15 en 22
Amerikaanse topprodukties werden oktober, waarin achtereenvolgens aan
gedraaid. Nu wil men er echter ook ,za! geschonken worden aan het
.ie nog steeds zo geliefde „westerns" I Katholiek Thuisfront, het Koningin Ju-
gaan maken. Amerikaanse maat- *jana Fonds en aan het Prinses Beatrix-,
schappijen hebben het Catalaanse Ion(^s- stichting „Socutera" za! per
landschap in en om Espiugas als de "?3F'd vier televisieuitzendingen (over
meest ideale achtergrond voor een j Nederland I) verzorgen.
natuurgetrouw beeld van het wilde
westen uit de „goede oude tijd" ont-i
dekt. De figuratie en de meeste ac
teurs worden door Spanje geleverd,
de Amerikanen beperken zich ertoe,
enkele topspelers te leveren en de re
gie in handen te houden. Hun pogin
gen, bekende Spaanse filmregisseurs
voor hun western-produktie te win
nen, zijn mislukt: alle regisseurs, tot
wie zij zich wendden, wezen de uitno
diging van de hand. omdat zij het
gedoe met de „showpistolen" uit de
Amerikaanse
ax rotten en noe probere ze h<-t no„.
In d'ouwe tied gVengc ze mcka«-re te-
lief mee vurken en rieken en een en
kele keer gooide er wê is een vrouws
persoon een pot kokende pik op de
mensen die benee an de muur stoenge
of liepe, da za ook wê angenacm
geweest zien. Noe doen ze 't mee
bommen raketten en atoom en oe or
't helse goedje verder ook mê eete
Jtfmoet altoos opasse as Je praet of
schrieft (la je nie afdwaelt, ik bin
ook wee a doende, zo gaet dat je kom
van tene op tandere.
Op m'n gemak
Mê 'k wou nog wat zeie over de ru
wiene. Toen 'k er was waere de
mensen van Woudenberg daer nie. De
bouw of moe-k ier zette de breek-
vakken ebbe gliek mee m!--n verkan
sie. 't werk lag stil net of ze t nog
even wouwe rekke vo den ondergana.
Ik kon dus aellcs op m'n gemak be-
kieke. 'k bin begonnc bie de hoge
muur, ik stoeng opzie en schatte de
dikte op om en de bel één meter
vuuf en twintig. Dae leggen vuuf van
die ouwerwetse moppen tenden me-
keare, duB dat kan niet vee misse. Dat
er zovee slechte stenen tussen zitte
moe geen mens versteld van stae, die
bin der bie eel vergae van ouderdom,
't Is ook geen kleinigheid om zovee
eeuwen buten te leien in aelerlei weer,
ze bin werentig nog sterker as een
mens. Kéme wé is wies laete maeke.
dat ze de spesie mieke van rogge-
blom en waeter. die ouwe mensen
wisten deksels goed. dat 't nog a
plakte. Ze ebbe nog gliek gekrege
ook. wan ae ies negen eeuwenan me-
kaere kan ouwe dan is 'twê vol
doende. meen ik. O ja 'k zag boven
een poortje een soort zoldertje van
eikenhout leie. 'kwou er een splin
tertje mee m'n naegels aftrekke, mê
geen waer oor. Zo taal as leer en
ard as een bikkel, 'k Zei tegen m n
eige kaerel wat een out en dan m
geen jaeren een kwasje verve gezie,
zo ies kan nie vrotte da bluuf goed,
't out van noe ei meer van papier
dan wat anders. Weet je wat me ook
opviel, op de bovenste stenen groeide
nog gos, dat is a zo lank a'k weet.
nie aeltied 't zelfde, maer ieder jaer
komt het en ieder jaer gaet het, om
klekke te geven an 't volgende.
Ik moet de krante toch nog even op
wat wieze. dae eit is in gestae, dat
er ook nog mensen begaeve bin uut
de lesten oorlog, das waer, me wete
julder wê dat er lank gelee vo dezen
oorlog mensen gebrocht wiere?
Dat kwam ierdeur, Ogelande. naeme
zeit het zelf, is een oog gelege plekje
midden in een laege omgevienge. Ia
de tied, dat er nog geen stoomge
maal was, de Boreel eet dat meen ik
wel te weten, toen wiste de beweu-
ners in Ogelande geen raed mee 't
emelwaeter in de baemese, ze mochte
kalm afwachte toet dat het van eiges
wee wegliep deu de duiven en de wae-
tergank. Ik weet nog, dat ur een boer
weunde die eiken ochtend mee een
bootje de melk nae de fabriek mog
brienge, om dat ur mee karre en
was ael zochte van de n
in den doenker dae deu moete. dat
was toch al te bar. Dat was dus de
oorzaeke, dat ze noodgedwoenge
inuterste gevallen, rond de ruwiene
uldere naebestaende die gestorreve
waere mochte begraeve. Wat waer is,
moe waer eete en bluve.
Toet besluut dit nog. Ik gelove dat
het m'n oom ls, die dat vorige stikje
geschreven eit, ik ebben nog niet ge
zie of gesproke, dus zeker 'oin ik er
nie van, mae dae kom ik wêachter
bie leven en weizien. Ie vroeg is ter
dan werentig geen mens die deze
zaek ter arte gaet. Ik mene van Wê
mé 't zo niks elpe. Zelfs die Vlissieng-
se domenie za niks bercike mee z'n
idee van die nieuwe Sinte-Maerten-
kapel in Paauwenburg op te laete
bouwen. Die kerke zou dae vee meer
nut ebbe as in Ogelande. om de dood
eenvoudige reden, dat ier noe a vee
meer mensen wuene dan bie stik to
ren, en di komme er nog een oop bie.
Uut de oudeid
Zelf vinde ik het jammer, dat de ru
wiene o pout te besta en, het is ies uut
de oudeid, da me eel graag ouwe en
mee een soort eerbied bekieke. daer
om bin ik ur nog is nae toegeree en
ed der vo mieneige afstand van ge-
dae.
Noe kun me vo ons eige mene, dat
het raer is om daer een nieuw karkje
te zetten, mae jie en k en ael die an
dere mensen, wat wete ons van de
plannen van die meneer Oege van
Ogelande, misschien oort het wê een
bedevaartsoord.
De vrouwe van de vorige schriever
vroeg: „Wie moete dae dan gae ker
ke?"
Ik kan 't nie zeie. Mê 'k docht as ter
mensen moete komme. dan za 't van
eel de omgevienge moete komme, dat
bin dan eel wat mannen en vrouwen
die nog een dialekt spreke, schrieve
en leze kunne. Het zou niet zot weze
as ze die voorwaerde der an verbon-
de. wan anders oort ut er vee te druk.
Dae kun dus nae toe. kerkgangers
uut de grote kerke, uut de Segeers-
straete, van 't Ofplein en noem se
verder më op. 't Zou werentig nog
gae liekene 'op een bitje oekumené.
Eel lank de kraaien ende spreeu
wen der beste g-dae. Zou noe de tied
wee komme zién, dat mensen der
gienge zien, wie za 't zeie.
Ak zo de afinetiengen van 't ge
bouwtje bekieke, dan za't daerom
gauw vol zitte. Allenig bie slecht
weer za 't groot genoeg weze. Dan is
ter kans da'k ik komnie luurstere. 'k
Zien ni'a gae van Vlissienge nae stik
toren, dat dan van eiges geen stik
meer is. mae een mooie nieuwen, die
een oogte in de lucht priemt.
't zo verre is toet ziens dan mee
zun aellen.
Meneer de redacteur, bedankt vo 't
tafstaen van je kosthaere ruumte.
Vllssingen c. Ii.
pionierstijd op kunst
zinnige en morele gronden veroorde
len en er uitsluitend een gevaar voor
de jeugd en een vervlakking van de
filmkunst in zien.
Fel protest
Het ladende Madrileense blad „Atv_
wijdde aan deze Amerikaanse activi
teiten aan de Catalaanse kust zelfs
een drie-koloms hoofdartikel op de
voorpagina en protesteerde er tegen,
dat juist Spanje als landschap en
achtergrond moest dienen, voor wild
westscènes, die een Europees pu-|
bliek niets te zeggen hebben. Dit
protest richt zich in feite tegen de
overstroming der Spaanse bioscopen I
Wonderbalsem, buitengewoon afdoend
ter verlichting van zenuw pijnen, spierpijn,
spit, verstuikingen, stijve nek en
ledematen.
genamer ter verlichting van pijn
dan Algesal-balsem. Als enige middel,
dat een speciale emulsie van èen nieuwe
werkzame stof met hoog doordrin
gingsvermogen bevat (U.S. Patent N°
2596674), dringt Algesal diep door in
het weefsel tot in de haard van de pijn,
waar een onmiddellijke verlichting ont
staat, zonder een oppervlakkige warmte-
sensatie of irritatie van de huid te
veroorzaken.
Overtuigt U proefondervindelijk van
dit buitengewone doordringingsvermo
gen zodra U Algesal uitwrijft, zult U
merken, dat deze actieve balsem vrijwel
onmiddellijk in de poriën verdwijnt en
z'n pijnstillende werking het weefsel en
de spieren tot in de gewrichten door
straalt". Rheumatische pijnen en stijf
heid maken spoedig plaats voor een du
rend gevoel van verlichtingen welbehagen.
Wacht niet tot de pijn uitbreektZorg
dat U thuis altijd een tube Algesal bij
de hand hebt om zodra het nodig is de
pijn te verlichten.
alle drogisten.
