TREINTJES ZIJN
GEEN SPEELGOED
Doe-het-zelver mechaniseert
BRENG IN DE HERFST HET VOORJAAR IN DE TUIN
ALLES VOOR DE
KNUTSELAAR
Provinciale Zeeuwse Courant 0 vrijdag 25 september 1964 0 najaarsnummer 0 pagina 19
Spoortreintjes zijn geen kinderspeelgoed
meer. De ontwikkeling, die dit speelgoed
heeft doorgemaakt, heeft geresulteerd in
een dusdanig gecompliceerde hobby, dat
het wel degelijk voornamelijk nog de ou
deren zijn, die zich hiermee bezig hou
den. Natuurlijk, het is en blijft een mooi
cadeau voor de zoon des huizes, maar
het mag wel bekend geacht worden, dat
in negen van de tien gevallen vader er
zich mee gaat bemoeien, een bemoeienis,
die maar al te vaak leidt tot in beslag
name van het materiaal. Dat is mis
schien maar beter ook, want wie een
maal gegrepen is door het fascinerende
in de modelspoorwegbouw, zal steeds
verder blijven uitbreiden, steeds inge
wikkelder systemen aanleggen en dan
gaat voor het kind, dat gewoon maar
wil rijden het meeste plezier er af. Bo
vendien zal het gauw brokken maken
met deze ingewikkelde materie.
Wij hebben om ons een beetje te oriënteren
op dit gebied ons licht opgestoken bij „Efano"
te Middelburg, een zaak die enerzijds doe-het-
zelf-materialen verkoopt maar daarnaast ge
specialiseerd is op het gebied van de tech
nische modelbouw.
Een hele verdieping is aan dit laatste onder
werp gewijd en daar staat ook een grote
modelspoorweg, waar duidelijk de toepassing
van allerlei materialen te zien is. Rondom
staan de muren vol met wagens, locomotieven
en alle andere zaken, waarmee een baan kan
worden aangekleed zoals huisjes, bergen met
tunnels en bergmeertjes, feitelijk alles wat
maar denkbaar is. Er zijn verschillende fabrie
ken, die treinen op de markt brengen en ook
verschillende die gespecialiseerd zijn in de
zogenaamde „scenery". En ai deze fabrieken
beijveren zich om nieuws te brengen, waar
aan dan ook geen gebrek is.
Zo brengt bijvoorbeeld Faller een miniatuur-
autobaan, die dit jaar voor het eerst ln ruim®
mate verkrijgbaar is, na het verschijnen vorig
jaar namelijk bieek de vraag zo groot te zijn,
dat men niet genoeg voorraad kreeg. Deze
baan, waarop met verscheidene auto's tege
lijk gereden kan worden, is op dezelfde schaal
als de meeste miniatuur-spoorwegen, HO
zoals de ingewijde zegt: half nul en kan
daardoor zowel afzonderlijk gebruikt worden
als in combinatie met de spoorweg, waardoor
een modelbaan een geheel nieuw levendig
aspect krijgt.
Waar moet ik dat alles laten? zullen veel
mensen zeggen, want inderdaad, wie de
smaak van dit mechanische miniatuur-wereld
je eenmaal te pakken heeft, zal steeds meer
ruimte nodig hebben, die in de tegenwoordige
flats en andere beperkte woonruimten een
voudig niet voorhanden is. Ook op deze vraag
heeft de kleine-spoorwegindustrie nu een ant
woord klaar.
Arnold-Rapido komt uit met een spoorweg
op nog kleinere schaal dan de gebruikelijke.
Men noemt het schaal N en de verhouding-
tot de werkelijkheid is 1 160. In vergelijking
met HO dus, dat op schaal 1 87 gefabriceerd
wordt, betekent dit dus een aanmerkelijke
ruimtebesparing. Men heeft slechts één kwart
van de oppervlakte nodig om dezelfde banen
te kunnen samenstellen. Dezelfde fabriek
maakt ook het toebehoren op de kleine schaal,
en diverse andere firma's hebben op dit idee
ingehaakt, zodat aan „Scenery" geen gebrek
is.
Nieuwigheden voor de spoorliefhebber zijn
onder meer het Nederlandse AB-rijtuig, zoals
dat op de internationale lijnen rijdt, dat wordt
uitgebracht door Fleischmann, terwijl dezelfde
fabriek de locomotief brengt van de Rhein-
gold-express. Hornby komt met de wagens
van de Rheingold.
De tientallen soorten wagens zijn vaak zowel
in gerede staat als in bouwpakketvorm te ver
krijgen. Dit is eveneens het geval met de
meeste toebehorende artikelen. Het betekent
een flinke besparing op de prijs. Het zelf con
strueren van banen en emplacementen wordt
gemakkelijk gemaakt door de speciale ma
terialen die hiervoor in de handel zfln. Men
kan bijvoorbeeld zelf met papier-maché aan
het werk gaan, maar daarnaast is er een
poeder in de handel, dat dik vloeibaar ge
maakt, dezelfde resultaten biedt en boven
dien gespeend is van onplezierige naverBchijn-
selen zoals krimpen. Met diverse soorten
strooisel kan men een levensecht effect rond
de banen bereiken.
Een geheel andere tak van de technische mo
delbouw, waaraan bij Efano veel aandacht
wordt besteed, zijn de plastic-bouwdozen. Dit
is een hobby, die een groot aantal aanhangers
telt. En zowel de auto-, vliegtuig- en
scheepsenthousiasten kunnen hier goed aan
hun trekken komen, want ln alles is een bij
zonder grote sortering. Reeds vanaf 1,45 zijn
er auto's, zeilbootjes, tanks en vliegtuigen te
krijgen. De prijzen lopen op tot ongeveer vijf
tien gulden, waarvoor men dan prachtige, de
cimeters grote modellen heeft. Onderdelen
hiervan zijn verchroomd of verkoperd. Wij
zagen zelfs een model, waarbij een klein elek-
tromotortje geleverd wordt, dat het gerede
model via een echt samenstel van tandrade
ren kan voortbewegen. Opmerkelijk is de aan
dacht, die de fabrikanten besteden aan de
natuurgetrouwheid van de modellen, hoe
langer hoe meer onderdelen worden ook be
weegbaar.
Met behulp van deze modellen kan men ver
zamelingen aanleggen, die de geschiedenis van
bjjvoorbeeld de luchtvaart duidelijk in beeld
brengen. Zo is er een exemplaar van het eerste
motorisch voortgedreven vliegtuig, waarmee
de gebroeders Wright in het begin van deze
eeuw de eerste stap zetten voor een razend
snelle ontwikkeling van dit vervoermiddel
en daarnaast een model van de Amerikaanse
B-70 bommenwerper, die nog niet eens in het
luchtruim verschenen is. Ook de schepen en
auto's bieden een bijzonder grote keus. Naast
het plezier voor de zuivere verzamelaar biedt
deze hobby ook de knutselaar genoegen, som
mige exemplaren bestaan uit tientallen of
zelfs honderden onderdelen, die nauwkeurig
in elkaar gezet moeten worden. Daarnaast
is er dan nog het afwerken met de speciaal
hiervoor verkrijgbare verf.
Naar vliegende en varende modellen is in
Zeeland nog niet bijzonder veel vraag.
Vooral wat betreft die varende modellen is
dat was vreemd in deze waterrijke provincie.
Er zijn bijzonder fraaie bouwpaketten van
zeilboten, tientallen centimeters lang, die in
prijs vijftien a twintig gulden zijn. Voor de
motorbootjes zijn piepkleine elektromotortjes
te verkrijgen, zowel in bulten- als binnen
boorduitvoering. Deze technische wonderstuk
jes van de Duitse Permfabrieken draaien op
echte kogellagertjes en sommige modellen zijn
zelfs te verkrijgen met een aangebouwd ver
tragingsbakje met niet minder dan vijf moge
lijkheden, van een vertraging van 1 2 tot
een van 1 32 toe.
Zowel varende als vliegende modellen kun
nen radiografisch bestuurd worden. Het wordt
dan echter wel een prijzig geheel, daar het
radiomateriaal nogal duur is. Een voordeel
hierbij is, dat zender, ontvanger en stuur-
motoren zowel voor vliegtuigen als schepen
te gebruiken zijn. Goedkoper zijn de lijnbe
stuurde vliegtuigen, die in een cirkel om de
bedienaar heen vliegen. Zij kunnen met diver
se soorten motoren uitgerust worden. Er zijn
zogenaamde gloeikopmotortjes, die gemakke
lijker te bedienen zijn dan dieselmotoren. De
prijzen van beide soorten zrjn in de laatste
jaren aanmerkelijk gedaald. De dieselmotoren
zijn verkrijgbaar tot een cilinderinhoud van
ongeveer tien cc. Het vermogen dat zo'n mo
tortje levert bedraagt dan een hele pk. Van
zelfsprekend levert Efano alle materialen die
bij een dergelijke hobby te pas komen, zoals
lijmsoorten, spanlak en alle benodigde kleine
gereedschappen.
Er zijn tegenwoordig heel wat mensen, die in hun
vrije tijd graag met de handen bezig zijn. Een
groot deel daarvan vindt dat in het zelf doen van
allerlei karweitjes in en om het huis, het maken
en repareren van de meest uiteenlopende arti
kelen. Dat dit doe-het-zelven zo'n grote vlucht
genomen heeft en zich nog steeds uitbreidt vindt
onder meer zijn oorzaak in de steeds toenemende
vrije tijd, meent de heer J. Adriaansen van „De
Gouden Nagel" in Vlissingen. Hij kan het weten,
want van de artikelen in zijn zaak vormen met
name de diverse soorten gereedschappen een be
langrijk onderdeel. De hobbyist van vandaag is
een veeleisend man, hij neemt alleen genoegen
met goed gereedschap, een tendens die de laatste
jaren duidelijk heeft doorgezet. De knutselaar
vraagt ook gespecialiseerde instrumenten, die in
de „Gouden Nagel" dan ook ruim voorhanden
zijn.
Moesten vroeger de mensen, die in een schuurtje
of op een zolder de meest uiteenlopende werk
stukken uit de meest uiteenlopende materialen
te voorschijn toveren, zich vaak beperken tot het
aanschaffen van alleen het hoognodige gereedschap,
vandaag de dag zijn de prijzen zo komen te liggen,
dat reeds voor weinig geld mooie apparaten in de
handel zijn. Daar doelen wij dan in de eerste plaats
op de zogenaamde hobbysets, bestaande uit een elek
trische boormachine als basisapparaat, dat met
diverse hulpstukken uit te breiden is en dan diverse
functies in zich verenigt, zoals boor, cirkelzaag,
schuurmachine en slijpsteen. Het is zelfs mogelijk om
de machine te gebruiken voor het aandrijven van
een complete draaibank, hoewel dit minder vaak
gedaan wordt. Houtdraaien biedt namelijk slechts
een gering aantal toepassingsmogelijkheden en over
het algemeen is het voordeliger om tafelpoten kant
en klaar in de hobbywinkel te kopen dan voor de
enkele keer dat men hem nodig heeft een draaibank
aan te schaffen. Een boormachine met wat hulp
stukken brengt echter voor de handige huisvader
zijn geld altijd op. Gaatjes in de muur boren, een op-
bergplank zagen, het zijn dingen die in het leven
van alledag ontelbare malen voorkomen.
Daarmee gaan we dan de gebruikers van de ge
reedschappen in twee categorieën verdelen: de
mensen, die karweitjes opknappen die hard no
dig zijn (hier komt ook het punt om de hoek kijken
van de vakman, die zich duur laat betalen en vaak
lang op zich laat wachten) en de mensen voor wie
het karweien en knutselen een ware hartstocht is, de
mensen die, wanneer in eigen huis geen plaats meer
is voor nieuwe produkten van hun werkijver, hun
kundigheid in dienst gaan stellen van minder han
dige vrienden en buren. Voor beide soorten knutse
laars echter, komt de hobbyset uitstekend van pas.
Gewoonlijk is het zo. dat eerst de boormachine aan
geschaft wordt en later respectievelijk de hulpstuk
ken worden bijgekocht. Deze accessoires zijn verder
bijzonder gewild als cadeautje en zo tegen de sin
terklaastijd worden zij veel verkocht. Een complete
set komt altijd nog op enige honderden guldens, de
boormachine alleen heeft men echter reeds voor
57,50. Dit is dan een lichte uitvoering, er zijn na
melijk zo'n vijf k zes soorten hobbysets verkrijgbaar,
die in prijs verschillen naar gelang de zwaarte. De
duurste boormachine alleen kost ongeveer 150. Er
zijn natuurlijk ook duurdere houtbewerkingsmachines
we zouden zeggen voor de gevorderde knutselaar.
Een prachtig voorbeeld hiervan is een machine als
de Emco-Star, die in zijn basisuitvoering alleen al
kan cirkelzagen, lintzagen, figuurzagen, decoupeer-
zagen. verticaal en horizontaal schuren en bandschu-
ren. Door het aanschaffen van hulpstukken, kan men
dan ook nog frezen en lipverbindingen maken. Het
geen echter een handvol geld (zo om en nabij de dui
zend gulden) vereist.
Wat betreft de allernieuwste ontwikkelingen op de
markt voor hobbygereedschappen nog dit: men heeft
ontdekt dat het een heleboel mensen niet meer be
valt, om telkens eerst allerlei hulpstukken te moeten
gaan monteren. Men wil het makkelijker en de
vraag gaat zich ontwikkelen in de richting van apar
te machines voor alle soorten werk.
Sterk ln de mode aan het komen noemde de heer
Adriaansen verder de miniatuur-autoracebanen,
die in diverse fabrikaten op de markt gebracht
worden. Ze zijn nu een paar jaar in de handel en de
prijzen komen wat populair te liggen, bovendien is er
een steeds toenemend aantal accessoires waarmee
de banen „aangekleed" kunnen worden Het wed
strijdelement is in het bijzonder aantrekkelijk voor
kinderen, die reeds vanaf een bedrag van 19,50
zich coureur kunnen noemen. Het zou helemaal niet
vreemd zijn, wanneer deze autosport voor de kinde
ren de plaats van de spoortrein gaat innemen, daar
over heeft meestal de vader zich wel ontfermd om
er een serieuze hobby van te maken. De verkoopcij
fers van het „rollend materieel" vertonen nog steeds
een stijgende lijn.
Voor de verzamelaars is er in de „Gouden Nagel"
een uitgebreid assortiment van plastic bouwdozen
van vliegtuig-, scheeps- en automodellen. Met de re
gelmaat van een klok verschijnen in deze branche
nieuwe modellen van de diverse merken in de win
kels. Nog een vermeldenswaardig artikel :n Vlissin
gen, waar heel wat mensen zijn, die modelscheepjes
bouwen, bestaat natuurlijk behoefte aan allerlei on
derdelen hiervoor. De „Gouden Nagel" brengt dan
ook koperen boldertjes, patrijspoortjes en dergelijke,
waarmee de scheepsmodellen bijzonder natuurge
trouw afgewerkt kunnen worden. Men kan zijn
scheepjes vanzelfsprekend ook zo maken, dat zij hun
natte element niet hoeven te schuwen. Radiografi
sche besturing is dan natuurlijk ideaal, maar er zijn
slechts weinigen, die aan deze dure liefhebberij toe
komen, evenmin als het erg hard loopt met de ra
diografisch bestuurde vliegtuigen. Een lijn-bestuurd
vliegtuig echter kan men reeds voor dertig k veertig
gulden zijn eigendom noemen en deze zomersport
vindt dan ook langzamerhand wat meer beoefenaars.
Voor mensen die in him vrije tijd zelf actief bezig
willen zijn bestaan er dus hobby's te over. ook
voor degenen, voor wie hun vervoermiddel, het
zij een bromfiets, motorfiets of auto de enige lief
hebberij is, het unieke ras van de sleutelaars, zijn er
bijzonder aardige gereedschapsets te krijgen De
zaag- en timmerliefhebbers ten slotte vinden in de
„Gouden Nagel" behalve het benodigde gereedschap
bovendien de materialen, zoals hout, board, triplex
en spaanderplaat, waarop zij hun scheppingsdrift
kunnen botvieren.
DE HERFST: het is voor de tuinder de tijd om „de lente in de
grond te stoppen". Zo vat de heer P. A. Dekker van de Middelburg
se kwekerij M. H. Dekker in één zin samen wat de liefhebbers van
tuinieren de komende periode kunnen doen. „De lente in de grond
stoppen". Dat betekent dan,.dat er straks na nog een paar we
ken „komkommertijd" in de tuin weer druk bloembollen, hees
ters, coniferen, vaste planten, geplant kunnen worden. Het bete
kent, dat de tuinders, die in het voorjaar wég zijn van een keurige
bloementuin in het najaar de basis voor dat resultaat beginnen te
leggen.
Wat daarbij allemaal komt kijken? De heer Dekker kan het U vlot
vertellen. Nu is het de tijd om de tuin schoon te maken, ervoor te
zorgen, dat het onkruid verdwijnt, het uitgebloeide materiaal van
de bloemen te knippen.
Bepaalt U nu ook het assortiment, dat in het voorjaar kleur aan uw tuir
geeft. Let op hoe diep de bollen onder de grond gaan: b(j narcissen is de
Juiste diepte 10-15 centimeter, bij tulpen en hyacinten ongeveer 10 cm en bij
Krokussen 5 centimeter.
De beste periode oni de bollen te planten liet in de maanden oktober en no
vember. ze staat voor de deur! Wel moet ae grond nog niet te koud zijn
het is dus zaak, dat het gebeurt vóór de vorst invalt. Of de grond in de tuin
licht of zwaar is maakt weinig verschil voor het inplanten. Alleen als het
moet gebeuren in erg zware grond, is het aan te bevelen ze met wat
turfmolm poreuzer te maken. Half november is de beste tijd om heesters
en bomen te planten. Dat kan tot half maart doorgaan als net overdag
niet vriest maar als ze eind november, begin december de grond ingaan
wortelen de planten in het voorjaar gemakkelijker.
Tegen de tijd, dat de vorst invalt, heeft de tuinder een nieuwe taak: hi
moet zorgen, dat de pas ingeplante bollen beschermd worden. Met ee
laagje turfmolm, blad of riet. Verder kunnen ook de bloembakken en ondiepe
vijvertjes leeggemaakt worden, zodat ze niet stukvriezen. Struikrozen kun
nen met een laagje turfmolm eveneens tegen strenge vorst beschermd wor
den. Wil de hobby-tuinder ook zijn vaste planten „heelhuids' de winter
laten doorkomen, hij zal ze met het invallen van de vorst eveneens afdekken.
Al vormt het planten in de tuin de hoofdmoot van het tuinieren in de herfst,
er komen toch nog meer zaken aan de orde. Het gazon, bijvoorbeeld in okto
ber wordt het bewerkt, en voor half november moet het ingezaaid zijn.
Lukt dit niet voor die tijd. dan is het beter om met het inzaaien te wachten
tot het voorjaar er is.
Voor de bloemenliefhebber, die niet over een tuin beschikt is het toch moge
lijk om tegen het voorjaar met een eigen kleurenpracht van bloembollen
voor de dag te komen. Op het ogenblik en in oktober is bet dan de tijd om
le bollen „in te potten", voor viervijfde deel onder de aarde. Als de potten
dan worden neergezet ln een donkere en koele kast en ze worden „voor de
dag" gehaald als de neuzen vijf, zes centimeter lang zijn, kan de liefhebber
in het voorjaar toch zijn hart ophalen aan zijn hobby.
Anders dan in de bloementuin liggen de zaken uiteraard in de moestuin
en de fruittuin. September is de maand, dat er van „komkommertijd"
geen sprake is: de vruchten worden rijp en moeten geplukt worden, in de
moestuin s nog veel te oogsten, te schoffelen, te wieden. Eind september
worden de lijmbanden om dé vruchtbomen gedaan. In oktober rest ook nog
een deel van de fruitoogst, vooral van de soorten, die lang bewaard moeten
worden: het is zaak om ze voorzichtig te plukken en op een koele, donkere
Plaats op te bergen. Wel geldt voor de fruittuin en de moestuin, hetzelfde
als voor de bloementuin wat het verwijderen van het onkruid betreft: dat
■noet nu snel afgewerkt worden, want als het gaat vriezen, is dat uitge
sloten. En daarna wordt de tuin weer klaar gemaakt voor de „nieuwe ronde
er moet gespit en bemest worden. De vruchtbomen worden gesnoeid. En het
is weer tyd om een teeltplan te maken.
Advertentie
Voor iets aparts op het
gebied van
kop en schotels
wandversiering
keramiek
houtwerk
serviezen
kristal
Nu eerst kijken bij
DE VEY MtSTDAGH
Beliamypark 45-58 - Vlissingen
