Zomer is voorbij in Bussum
„Freedomsroad"
Transistor-radio
die foto's maakt
eoen
tcUoLsic
Zaterdag 12 september 1964
Driemaal bekroonde film
vanavond op Vara-tv
Qp het televisiefestival in Berlijn, in juni, heeft een program-
ma over de rassendiscriminatie, „Van slavernij tot vrij
hei!", drie prijzen in de wacht gesleept: de prijs van de interna
tionale jury, de prijs van de jeugdjury en de prijs van de aan
wezige critici. De VARA-t.v. brengt de film vandaag in de huis
kamer.
Het programma heet oorspronkelijk „Vrijheidsstaat" (Freedomsroad) en
dat is een betere naam dan de Nederlandse. De ionge Amerikaanse foto
graaf Bob Adelman is door Amerika meegereisd met de vrijheidsrijders,
de mobiele betogingsploeg van negers en sympathiserende blanken. Hij
filmde en fotografeerde de tocht en de sitdownbetogingen die onderweg
gehouden werden, ook de reacties erop van de bevolking in dc zuidelijke
staten en van het plaatselijke gezag. Er zijn ontroerende foto's bij en harde.
De Engelse regisseur Elkan Allan, die een t.v.-film over het rassenpro
bleem wilde maken, vond de platen de kern van het probleem meer raken
dan hij met een film zou kunnen doen. Daarom maakte hij zijn program
ma rond de foto's. In Engeland koos hij uit ongeveer honderd negerzangers
een tiental om in een vijftiental liederen het verhaal te completeren dat de
foto's vertellen. Vijftien spirituals en blues, jazz en popsongs. Lloyd
Reckord, een neger, spreekt de verbindende tekst. Celo Lane zingt aan het
begin van het programma:
Ev'ryone should love his brother:
Iedereen zou van zyn broer moeten houden,
alle mensen zouden van elkaar moeten houden,
maar neem het niet letterlijk, vriend.
Niemand zal zich aan je zuster vergrijpen
Nu is het de tijd. Nu is het de t\jd
Nu. nu-nu-nu-nu.
Begin in slavernij
..De naam van ons programma is „Vrijheidsweg" zegt Lloyd, „de weg die
leidt de heuvels op van slavernij naar vrijheid" De weg die begon toen ze
ven miljoen Amerikaanse negers als slaven verscheept weiden naar Noord-
Amerika. Lucky McKenzie zingt: ..When Israël was in Egypt's land, let my
people go". Honderdvijftig jaar geleden. In de noordelijke staten werd de
slavernh afgeschaft, 's Nachts probeerden slaven uit het zuiden naar het
noorden te komen. „Volg de poolster. De rivierbedding is een goede weg.
de dode bomen wijzen je de weg".
Lincoln schafte de slavernij af in heel Noord-A merika En de negers zon
gen: „Mij, nooit meer. nooit meer. Geen zweepslagen meer. nooit meer,
nooit meer". Maar de negers bleven de goedkope arbeidskrachten.
En de mjheidsrijders, die in bussen klommen omdat het hooggerechtshof
had uitgemaakt dat er op de stations geen twee soorten restaurants en
toiletten mogen zijn. zongen. ..Hallelujah, ik reis. Hallelujah, dat is fyn.
Hallelujah. Ik reis over de vrijheidsweg. Ik maak een ree. met een Grey-
houndbus. Ik zit op de eerste stoel en ga naar Jackson
Hildegarde Knefshow
ZONDAG. Voor het laatst deze middag
naar Frankrijk om het sluitstuk van de
wereldkampioenschappen wielrennen te
gaan zien. Barend Barendse is te horen
van half drie tot half vier en van half zes
tot kwart over zes. En zijn stem wordt be
geleid door beelden uit Parijs. Het zal de
laatste grote sportreportage zijn voor de
lange reeks, die de gezamenlijke omroep
verenigingen gaan wijden aan de olympi
sche spelen, die nu bijna voor de deur
staan.
jarenlang onderschat, toen ze met het or
kest van Piet van Dijk werkte en later met
de combi van haar eerste man de later
overleden drummer Wessel Ilcken naar
Zweden trok. Toen het echtpaar naar Ne
derland terugkwam in verband met de ge
boorte van een dochter, was het aanvanke
lijk om alleen maar voor een heel klein
groepje jazzliefhebbers te spelen en te zin
gen. Na het overlijden van Wessel, leek het
er voor Rita die juist voordien erken
ning had gevonden in een aantal concerten
in Amerika niet best uit te zien. Ze pro
beerde als zangeres van populaire liedjes
een nieuwe carrière op te bouwen, maar ze
keerde alras terug naar de pure jazz. Dank
zij de steun van haar tweede man, Pim Ja
cobs, slaagde ze erin Nederlands jazzvoca-
liste nummer 1 te worden. Onbetwist. De
hoofdfilm is een spannende rolprent uit de
Duitse studio's en wel Kapervlucht naar
Cuba met sterren als O. W. Fisher, Peter
van Eyck en Sonja Ziemann. Die namen
zeggen voldoende; het verhaaltje doet er
verder niet zoveel toe.
OP R.T.V.-SHOW IN EARLS COURT
Aifecr dan 300.000 mensen heb-
ben van 24 augustus tot
5 september een bezoek ge
bracht aan de dertigste Natio
nale Tentoonstelling van Televi
sie en Radio in de grote hal van
Earls Court tegenover het Lon-
dense Earls Court Underground
Station. Daaronder bevond zich
ook een toenemend aantal be
zoekers uit het buitenland.
De R.T.V.-branche heeft zich
ontwikkeld in de zin van méér
kleinere en méér grotere toe
stellen de middelmaat is bezig
te verdwijnen. En wil grote toe
stellen als een statussymbool
en men wil kleine formaten om
mee op reis of wandeling te kun
nen nemen en ook om in meer
dan één kamer een toestel te
hebben.
Men is nu niet de televisie al zo ver,
dat men niet draagbare toestellen
naar strand, bos en hei kan 'gaan,
teneinde zich daar niet te vervelen.
„Ever Ready" bijvoorbeeld heeft in
samenwerking met „Thorn Electro
nics" een toestelletje uitgebracht, dat
men, dank zij een sterke batterij niet
op het liehtnet hoeft aan te sluiten.
Die ene zwaluw zal spoedig lente
maken.
Toen wij via de tunnel uit het onder
grondse station Ear Lb Court langs
vele reclameplaten en mensen, die in
elke zin de woorden „televisie" of
radio" lieten weergalmen, de Tele
visie- en Radio Tentoonstelling be
reikten, werden wij bij de ingang van
de tentoonstellingsruimte wel met
een oorverdovend luidsprekers-ru
moer begroet, maar overigens viel
het ons op dat er in dat gebouw min
der lawaai was dan bijvoorbeeld op
de winkelkade van de vissershaven
en badplaats Whitby in Yorkshire,
waar bingo en andere gokspelen een
kakofonie over de straat uitspoelen,
die het verre geruis van de zee
machtig overstemt. Dat was dus één
meevaller, de tweede was een Frans
restaurant in de grote hall.
In massa's stonden er de kleine en
grote toestellen te pronk. De baby
Earls Court: een hoekje van de.
grote Londense televisie- en
radiotentoonstelling.
ervan was een Pye-transistor van 11
bij 5 bij 3 Li cm, „Poppet" geheten.
Het toestelletje kost vijf guineas
52.50). De Goliath is een „Com-
binado" van Philips, een toestel dat
naar de naam aanduidt een combina
tie is van toestellen, te weten een te-
levisiekast van 57 Vt cm, een radio
met vijf golflengten en een stereo
platenspeler. En dat allemaal tegen
het lieve prijsje van minstens 200
pond ofwel 2000 gulden.
Stereofonie
De stereofonie begint ook meer en
meer een rol te spelen bij de radio en
l»ij de geluidstechniek op de televisie.
Het is (alweer) Pye, die gekomen is
met het eerste Britse volledig stereo-
fonische radiotoestel met twee „spre
kers"; een ontwikekling die overigens
op het vasteland van Europa al lang
niet zo nieuw meer is).
Het toestel bezit „sockets", die het
mogelijk maken, dat men stereofoni-
sche grammofoonplaten en -banden
op kan zetten; voor radio-ontvangst
kan men afstemmen op de lange,
middel- en korte golflengte en op
F.M. De prijs: 51-19-6 pond (ong.
520 gulden). Ónder de televisietoestel
len viel een vrij kleine „Regent- one"
op van 59 gns. (590 gulden), die een
scherper beeld te zien gaf dan vele
van de andere grotere toestellen, die
men „aan het werk" kon zien.
Status
Er is duidelijk een status-tendens
naar toestellen, die wassen, spoelen,
drogen", om het 'zo maar eens te zeg
gen; als sterkste voorbeeld valt te
noemen een „transistormatische ra
dio-camera" van G.E.C. Voor het be
drag van 199 guineas 190 kan
men een machtige transistor-radio
hebben, die Luxemburg en „Caroline"
haalt en tevens een instamatic Kodak
camera bevat, voorzien van flitslam
pen. gewone en kleurenfilm en een
radio-batterij.
Het wachten is nu nog slechts op een
toestel, waarmee je naar een uitzen
ding kunt luisteren, een foto kunt
nemen en tezelfdertijd een spiegelei
kuut bakken
zo tragisch afgelopen gebeurtenissen zich
afspeelden. Vijf kwartier zal deze t.v.-docu
mentaire de kijkers geboeid houden. Daar
na een half uur „Een avond ergens in Rus
land". Marie Cecile Moerdijk, de Zeeuwse
zangeres van het volkslied, met haar
buitengewoon mooie stem en haar onwaar
schijnlijke kennis van volksliedjes uit alle
delen van de wereld, zal liedjes zingen, die
een vleugje heimwee, een beetje vreugde cn
een tikkeltje verdriet laten horen, in de ro
mantische Russische geest. Marie Cevile
wordt begeleid door Sania Poustylnikoff,
balalaika, met zijn ensemble en de dans
groep International. De verbindende tek
sten zijn van Serge van Wijngaarden, de
produktie is van Fred Oster, de regie van
Bob Rooyens. Na Televizier voor de laatste
maal een vertelling door Ko van Dijk. Hij
koos weer een verhaal van de vermaarde
Rus Anton Tsjechow, getiteld Gesprek tus
sen een man en een hond. Jan Retel is re
gisseur.
Toonladders
DONDERDAG. Een luchtige start van de
N.C.R.V. Toonladders is weer de titel
van een muzikaal programmaatje, waar
aan nog niet zo bekende jonge artiesten
meewerken. Hun namen zijn Freek Meyer,
Majella van Dongen, het Doedelzakensem
ble Beatrix uit Hilversum en de meisjes
Constantine Haar en Gerrie Kortebein, die
de hobo bespelen.
Met een N.T.S.-vlaggetje getooid komt na
Journaal en Memo een Amerikaanse docu
mentaire op het scherm van de N.B.C., die
hoogtepunten laat zien van de olympische
spelen van 1896 tot 1960. Het commentaar is
van N.C.R.V.-sportman Dick van Bommel.
De hoofdmoot van het donderdagprogram
ma is ook deze keer een televisiespel. Een
bijzonder spel, omdat het een coproduktie
betreft tussen de N.C.R.V. en de Belgische
televisie. Onder regie van Gerard Rekers
die ook de bewerking verzorgde wordt
een opvoering gegeven van Groen Koren,
een stuk van Emlyn Williams in een verta
ling van Jan Teulings. Medespelenden zijn
drie Nederlandse actrices in een voor de
rest Vlaamse bezetting. Die Nederlanders
zijn Mary Dresselhuis, Ina van der Molen
en Riek Schagen.
Rudi Carrellshow
VRIJDAG. Geen luchtige start van de
VARA. Op het programma staat van
half acht tot acht uur de politieke rubriek.
Een soort magazine in een nieuwe gedaan
te. Na het Journaal en Achter het Nieuws
voor het eerst na het Montreuxsucees een
nieuwe aflevering van de Rudi Carrellshow.
Drie kwartier van Rudi, waarin hij voor
namelijk flitsen zal brengen van het pro
gramma, waarmee hij deze zomer heeft
rondgereisd. Hijzelf neemt uiteraard een
belangrijk aandeel in het programma en
gelukkig ontbreken ook de Mounties niet,
die zo lang wegens ziekte van een van de
twee verstek moesten laten gaan. Waar
schijnlijk brengen ze hun Beatleparodie op
het scherm. Aan de circusshow van Rudi
werkten vele artiesten mee. waaronder de
aap Vrijdag var. het eiland en niet te
vergeten Anneke Grönloh, die er zelfs op
haar trouwdag niet aan dacht, een dagje
Het avondprogramma begint om half acht,
deze keer nog met het weekjournaal, waar
na Sport in Beeld en drie minuutjes over
de kerkbouwactie Antwoord '64 de aan
dacht vragen. De V.P.R.O. verzorgt zon
der Ageeth Scherphuis de rest van de
zondagavond. Eerst een goed half uur een
programma van de Saarlandische Rund
funk: De Hildegarde Knefshow. „Hildegar
de Knef, de grootste zangeres zonder
stem", zoals Ella Fitzgerald haar noemde,
toen ze haar Duitse collega in New York
had horen optreden. Duidelijker kan men
deze interessante Duitse filmster waar
schijnlijk niet karakteriseren. Haar persoon
lijkheid is immers zo groot, dat die de
„mooie" stem helemaal vervangt. Hilde
garde Knef zingt schlagers, chansons en
jazznummers. Voor het eerst danst ze in dit
programma ook. Het is niet zomaar een re
portage van het optreden van een zangeres,
maar regisseur Truck Branss en camera
man Hugo Schott hebben geprobeerd hun
fotografische beelden aan te passen bij de
persoonlijkheid van hun object en die als
het ware daardoor te onderstrepen. Wim
Ibo's Cabaretkroniek is voor een belangrijk
deel deze avond gewijd aan het optreden
van het Lureleicabaret, dat dezer dagen in
het Amsterdamse Leidsepleintheater de
première brengt van een nieuw program
ma. Lurelei is veranderd, doordat Frans
Halsema en Ben Rowold zijn vertrokken,
maar leider Eric Herfst vond in toneelspe
ler Leen Jongewaard en de jeugdige Robert
Bos goede remplaeanten. Silvia de Leur en
Jasperina de Jong bleven en als pianiste
werd Silvia van Houten aangetrokken. Luc
Lutz heeft als regisseur een belangrijk aan
deel in het programma. De avond wordt
besloten met de religieuze documentaire
..In één geest", waarin aandacht wordt be
steed aan „de oorzaken van het ontstaan,
de doorwerking en de perspectieven van de
tegenstelling tussen rooms-katholicisme en
protestantisme".
Rita Reys-„show"
MAANDAG. Na l oktober zal de N.T.S.
alle wekelijkse filmprogramma's gaan
verzorgen. Voorheen was het zo, dat om de
vier weken een van de omroepverenigingen
de maandagavond kreeg toegewezen. Voor
het laatst was dat deze keer de K.R.O. Om
half acht eerst het kerkelijk halfuurtje van
het I.K.O.R. en na de politieke partijen (de
P.S.P.dertig minuten rond Rita Reys, onze
enige Nederlandse jazzvocaliste.
Ze is in het afgelopen zomerseizoen nogal
eens in het beeld gekomen, dank zij de pro
gramma's, die de N.C.R.V. door haar echt
genoot liet maken. Deze keer wordt Rita
begeleid door een groot orkest en wel dat
van Frank Mijts. Als speciale gasten tre
den op de Dutch Swing College Band en de
in Parijs wonende negerzanger en twis
ter Jack Hammer. Drie nummers dus,
die goed bij elkaar passen. Rita Reys ver
dient, dat ze zoveel aandacht krijgt. Ze is
Twee (min of meer goede) oude beken
den komen deze week terug op het
scherm: dr. L. de Jong met zijn rubriek
De Bezetting en voorts prof. I. A, Die
penhorst, die opnieuw een forum zal lei
den. Hetgeen betekent, dat we nu voor
goed afgerekend hebben met de zomerse
periode in de televisie. We zijn weer op
gang en de mannen in Hilversum zijn
van de beste voornemens bezield. Zoals
ieder jaar hebben ze weer grote plannen
gemaakt. De vraag van de kijkers is nu
alleen nog maar, wat ervan terecht zal
komen. Sommige als „top" aangekon
digde programmareeksen van vorige ja
ren werden „flop" andere plannen kon
den veelal niet worden gerealiseerd.
Maar toch.... september is de maand van
de voornemens en waarom zouden we
de voorpret laten bederven?
Donderdag 17 september. Toonladders"
waarin ditmaal optreden de leden van
het doedelzakensemble Beatrix uit HU-
versum.
Prinsjesdag
DINSDAG. De derde dinsdag in september
en dan weet heel Nederland, dat de
attributen van de dag zün, de gouden
koets, de troonrede en het koffertje met de
miljoenennota. De camera's zijn er weer,
in de Ridderzaal en rond het Binnenhof.
Van kwart voor een tot kwart voor twee.
Om half acht Barend de Beer, hetgeen be
tekent, dat de N.C.R.V. aan bod is. In de
vooravond Alles draait om moeder. Jeff
wordt van school gestuurd Hij fungeert als
de onschuldige knaap, die de klappen
krijgt voor de belhamelstreken van zijn
schoolmakkers Walter en Smitty. Minder
lering dan wel vermaak voor deze knapen
in de schoolbanken, waar ze gaan knoeien
met de elektrische schoolbel. Journaal en
Memo onderbreken het buitenlandse werk,
want om twintig voor tien de laatste afleve
ring van Cinematomobiel, waarin deze
keer speciale autootjes de revue passeren,
Vrijdag 18 september. De Rudi-Carrell-
show. Naast de vele artiesten neemt
Rudi een belangrijke plaats in.
Stoom tot Stroom in Utrecht en vanavond
in de documentaire van Fred Hagenaar en
Romano Stinga.
Na het journaal de achttiende aflevering
van De Bezetting. Dr. L de Jong hervat
zijn zo succesvolle en belangwekkende
3erie van voor de vakanties. Een typische
septemberaflevering deze keer, want ter
sprake komen drie zaken: de dolle dinsdag,
de slag bij Arnhem een militaire neder
laag Voor de Amerikaanse en Engelse
luchtlandingstroepen, maar een morele
overwinning en de spoorwegstaking. Het
is juist 20 jaar geleden, dat deze aan de ene
kant zo hoopgevende en aan de andere kant
vrij te nemen. „Een president komt terug"
is ten slotte de titel van de Dick Powelifilm,
waarin Charles Boyer de hoofdrol speelt
van een president in een Zuidamerikaanse
republiek, die na een contrarevolutie terug
keert, omdat hij de macht over het land
weer overneemt. Zijn vroegere omgeving
blijkt evenwel een ander gezicht te hebben
aangenomen en hij moet zijn keuze tussen
vriend en vijand herzien. Wie eens zijn
vriend was streeft nu zelf de hoogste
staatsmacht na, wie hem eens verried keert
zich nu tot hem en staat hem bij in zijn
moeilijkste ogenblikken; de vrouw die hij
ervan verdacht, dat ze hem bedroog, blijkt
in werkelijkheid hem altijd trouw te zijn ge
bleven. Richard Alan Simmons regisseerde
deze film, die als Amerikaanse titel kreeg
Day of Glory.
The Proms
ZATERDAG. Behalve de gebruikelijke
programma-onderdelen op de zaterdag
middag een optreden van de Geie Rijdertjes
en van het zigeunerorkest van Lajos Boros
van de Boedapester radio. In het avondpro
gramma wederom een avontuur van Sir
Lancelot, het Journaal, Brandpunt en als
hoogtepunt van de avond een rechtstreekse
reportage van The last Night of the Proms,
deze keer met commentaar van J. W. Hof-
stra. De overname van de B.B.C.-uitzen-
ding van dit laatste van de reeks zomer-
promenadeconcerten in Londen, is zo lang
zamerhand reeds een traditie geworden. De
kijkers weten dus. wat hen te wachten
staat: de traditioneel op het programma
staande werken zoals Pump and Circum
stances. de toespraak van de dirigent, sir
Malcolm Sargent, de juichende en hossende
mensenmenigte en ten slotte het uit volle
borst meezingen van iedereen in de zaal.
Het is ieder jaar weer een belevenis, dit
grandioze gebeuren in de anders zo deftige
Royal Albert Hall mee te maken. Deze
week wordt besloten met een uurtje span
ning met Alfred Hitchcock. Beste oom Ge
orge heet de film, waarvan de K.R.O. tevo
ren liever helemaal niets zegt, omdat het
element verrassing bij dit Hitchcockfilms
juist altijd een der belangrijkste zaken is.
Woensdag 16 september. Een avond er
gens in Rusland. Marie Cecile Moerdijk
'temidden van de dansgroep International
uit Amsterdam.
zoals glijauto's, vaarauto's en meer van
zulke vreemde loten aan de automobielen-
stam. Zes jongelui zullen optreden in de
finale van d eamateurwedstrijd „Kom er
maar eens voor", nl. de winnaars van de
vorige uitzendingen, Luck Remie, het Re-
mie Trio, Lam my van Veen en de Jodel
Jerries.
Om kwart voor tien ten slotte het forum
van prof. mr. dr. I. A. Diepenhorst, dat
bestaat uit prof. dr. J. Pen, dr. W. Alberda
(van het C.N.V.), de heer W. Scholten
(Tweede-Kamerlid C.H.U.) en een zaken
man uit de kringen van de middenstand.
Onderwerp is het Nederlands belastingstel
sel, waarover wel het een en ander is te
zeggen.
Het Spoor
WOENSDAG. De documentaire, waarmee
de A.V.R.O. de vooravond vult is ge
maakt ter gelegenheid van het 125-jarig
bestaan van de Nederlandse Spoorwegen.
We weten allemaal zo langzamerhand, dat
125 jaar geleden het eerste Nederlandse
treintje sukkelde van Amsterdam naar
Haarlem. Wat daarna veranderde op de
rails is te zien op de tentoonstelling van
Zaterdag 19 september. The last Night
of the Proms, waarvan we hier de joe
lende menigte zien tijdens de bloemen
hulde aan str Malcolm Sargent.
