Delta-tour van
fruitfee (vervolg)
per-
M
dienstregelin
maanden la:
terug. ContBD
Van hun hol
kabelbaan '«1
ren, waar de
toen al weef
Vrijdag 11 september 1964
kapitein Jongsma na het aanbieden van het fruit «et gezelschap uit de bongerds wat
van zijn imponerende bok te laten zien. De fruitfeéXS haar secondantes waren even
sprakeloos. „Ik heb nooit gedacht, daar nog eens tmkomen", jubelde Matty Schip-
Lang heeft de bemanning van de „Ir. J. G. Snip" de^!fultf«e nog nagezwaaid. Toen ze
weer aan boord van de „Ans" stapten om langs de grote tiasculekelder in aanbouw,
vlak onder dc Schouwse wal, naar de veerhaven ,,De\WW®4yj Zierikzee te varen.
Daar begon de aanloop naar he* tweede avontuur: de GreSteling®fi.dam
ssisr
MET de rem-chute sprongen plotseling twee mannen uit een mot
fee en hofdames op de oostkop van de Grevelingendam verschenen. Bart Capeile
en Piet Giljam wilden er meer van weten! En ze waren niet de enigen. Het werd
gewoon een oploop, daar bij het laadstation en de vele duizenden tonnen stortsteen
voor het kabelbaanexperiment. Uit alle hoeken van het Deltacentrum tussen Bruinisse
en het laatste stuk open water naar Flakkee kwamen ze te voorschijn: de kraandrij
vers, de chauffeurs van de vrachtauto's, manusjes-van-alles en natuurlijk ook de
Franse kabelbaanmonteurs. Die waren ervan ondersteboven. George Seymarc (23)
had het bakje fruit nauwelijks in handen of hij had de fruitfee al van een klinkende
zoen voorzien. En hij sputterde beslist niet tegen, toen hij het met Franse behendig
heid nog een keertje voor de P.Z.C.-fotograaf moest herhalen
„La reine de fruit", mompelden de twaalf mannen van de Franse kolonie op de punt
van de Grevelingendam bewonderend. Een van hen zei het heel zachtjes, want zo
wilde het verhaal zijn vrouw had overwegende bezwaren naar voren gebracht tegen
een ontmoeting met de fruitdames. Wie dan weet dat de Franse constructieploeg van
de Etablissments Neyrpic in Grenoble zich in gezinsverband op de kop van de
Grevelingendam heeft gehuisvest, zal zich de neutrale houding van deze man kun
nen voorstellen.
Maar hij vormde een uitzondering, laten we dat snel vooropstellen! De rest van de
Franse werkers aan de kabelbaan ontplooide alle nationale charme, die daar op het
kale, rommelige stuk Deltawerk mogelijk bleek. „Allez, allez", animeerde chef
monteur Henri Joubert. En hij troonde fruitfee Matty en de hofdames Netty en Ina
mee naar een van de gondels, die nog op de baan moeten worden gehesen. Ze moes
ten er een kijkje nemen, ze moesten er naar binnen. Bij de knoppen, de handles en de
metertjes op de schakelborden wilden de mannen zich met de fruitfee en haar hof
dames laten fotograferen. De fruitfee wilde zoveel mogelijk te weten zien te komen
van wat de mannen daar op de punt van de Grevelingendam nu eigenlijk presteren.
Ze was er nog nooit geweest, vertelde ze. ,,Wat heeft die helm te betekenen?" infor
meerde ze bij uitvoerder P. J. van der Zwaag. ,,Nou er zijn hier nogal wat vallende
stenen", antwoordde die lakoniek. Eigenlijk moet iedereen, die in de „gevarenzone"
werkt, zo'n helm op zijn hoofd hebben. Maar voor uw gezelschap hebben we die na
tuurlijk even afgezet
Het werd een plezierige, vrolijke gebeurtenis op het puntje van de Deltadam, waar
heen de laatste tijd heel wat kritiek is gespuid. Toen de Goese fruitdames er de zilte
zeelucht in de neus voelden prikkelen, toen een uitbundige zon en een stralend blauwe
lucht er voor een grandioos uitzicht op twee eilanden zorgden, werden alle kabelbaan
perikelen een ogenblikje vergeten.
„Ik zou het niet durven, wat jullie hier uithalen", zei fruitfee Matty Schipper be
wonderend, toen ze midden in de groep kabelbaanmannen stond en de fruitbakjes van
de hand waren gedaan. De chauffeurs, de beladers, de uitvoerders, de monteurs, de
manusjes-van-alles en op enige afstand ook de mannen van de rijkswaterstaatdirec-
tie: ze vonden het een even kostelijke als smakelijke onderbreking van de gondel-
die hier over de dikke kabels boven het 1200 meter open gat drie
worden afgedraaid. Gondeltje heen, plons in het water, gondeltje
dag en nacht!
losten aan het schakelbord in de gondels hebben de mannen van de
'ruitexpeditie ten slotte weer zien vertrekken. Naar Zeeuwsch-Vlaande-
:anaalwerken het volgende verrassingsobject waren. De rem-chute was
[ehaald
ALS het bij ons goed gaat, dan zeggen we: het loopt „monsterachtig". Daarom,
wanneaBer dan iemand bij ons een fruitovatie moet worden gebracht, dan moet
dat GerritijTOonster zijn!" Dat zeiden ze op de zogenaamde kantoorark van het aan
nemingsbedrijf Zanen en Verstoep in het kanaal Terneuzen-Gent. Fruitfee Matty Schip
per en haajr mofdames waren er die middag binnengedwarreld met een sappige atten
tie. Want als ,er over waterstaatswerken in Zeeland gesproken wordt, dan staan na-
turlijk oolc: de'kanaalwerken dwars door Zeeuwsch-Vlaanaeren vooraan. Al spreekt
men op het karwei nogal eens luchtig over „een beetje verdiepen en nog wat ver
breden.') Fee Matty stond ervan te kijken hoe de streek tussen Terneuzen en Sas van
Gent, een 'afstand van ruim 15 kilometer, wordt omgewoeld. Hoe daar honderden
huizenëfijisbien verdwijnen voor wegen en voor een nieuw stuk scheepvaartroute. Het
ïl hééft het allemaal in sneltreinvaart moeten bekijken, want de zon begon ai
zakken na de expeditie naar Oosterscheldebrug en Grevelingendam. Maar
tfjjwas de tour langs het kanaal er ook een naar de mannen-achter-de-schermen.
jW&r'de fruithulde van de Goese f e konden ook hier in de Zeeuws-Vlaamse kanaal
zone mannen uit de anonimiteit v. _n getrokken. Waterbouwers, die gewoon stug
doorwerken, die niet opvallen, intu.r zonder wie het allemaal echt niet kan gebeuren.
Gerrit Monster (55) uit Sliedrecht is er zo een. Hij is schipper op de cutterzuiger
„Braakman". Een reus van een zuiger, die tussen Terneuzen en Sluiskil aan het be
staande kanaal ligt te knagen. Monster heeft een spraakgebrek, zijn stem is praktisch
weggevallen. Maar zijn vrienden verstaan hem goed, ze kunnen zijn lippen- en geba
rentaal overbrengen. Voor de directie van Zanen en Verstoep is Monster een voor
beeld van het type „volhouder en doorzetter". Hij heeft zich boven zijn ziekte uit ge
werkt. Hij staat zijn mannetje op het werk deksels goed. Is er ergens iets mis, dar.
wordt Monster er op af gestuurd. De man, die de halve wereld heeft afgereisd met
zuigers en schepen. Een echte Sliedrechte rIrak, Casablanca, West-Afrika. In de log
boeken duikt zijn naam telkens op. Fruitfee en hofdames werden er stil van. Mis
schien mogen we even aantekenen, dat dit opvallend is. „Ik had nooit gedacht, nog eens
zo iemand te ontmoeten", bekende Matty Schipper, toen ze de glunderende heer Mon
ster een fruitbakje aanbood. Voor aannemer Zanen en Verstoep was Monster die dag
dé man!
Diezelfde middag zwaaide in het nieuwe r ijkskantorengebouw te Terneuzen bij wa-
lerstaatschef tekenkamer P. den Hulster (3 8) de deur open. De verbouwereerde water
bouwer had iedereen verwacht maar geen fruitfee uit Goes. „Ik heb net een sein
tje gekregen, dat ik nog even op kantoor moest blijven. Maar dat gebeurt wel meer",
vertrouwde de heer Den Hulster de fruitfee toe. Bij de kanaalwerken kent men zijn
naam van de tekeningen. Wanneer de draglines, de zuigers, de bakken, de bokken, de
vrachtauto's en al die andere wroetende stukken waterbouwgereedschap in actie ko
men, dan is de tekenkamer eigenlijk klaar met het karwei. „We zijn al jaren met die
werken bezig. We lopen vooruit, zoals U begrijpt. We doen aan verkenning, aan voor
bereiding. En die heeft Den Hulster in de kanaalzone van het begin af meegemaakt.
Op het ogenblik heeft de tekenafdeling van waterstaat in Terneuzen het bestek voor
de nieuwe voorhaven te Terneuzen en voor het zogenaamde „kommetje" van Sluiskil
onder handen. Een appeltje, een peertje en een druifje van de fruitfee zal de heer Den
Hulster daarbij best smaken.
De bouwput voor de nieuwe zeevaartsluis in Terneuzen: een wolk stof van een voor
bij denderende vrachtauto woei het fruittrio juist in de ogen, toen ze er over het
randje in wilden kijken. Even later trok die droge mist op en daar lag hij in de mid
dagzon. Driehonderd meter lang, ongeveer vijftien meter diep. ,,'t Lijkt hier wel een
berglandschap met een geweldig panorama" werd er gefluisterd. Straks komt er
water in die enorme put. Zullen er schepen tot een maximumlaadvermogen van
50.000 ton kunnen passeren. Het duizelde de feeën een beetje. En ze schoten pas weer
naar de gortdroge werkelijkheid van het bouwwerk terug toen daar plotseling.
Feyter voor hen stond. Keetbediende in een houten kantine op het randje
vveldige bouwput. Hij had de koffie klaar. Zoals hij dat ieder dag heeft vo<$j^Té zoge
naamde „onderbazen", die zijn eenvoudig etablissement freo.uenteren. Jan de Feyter
zou eigenlijk allang geen koffie meer moeten zetten. Hij is 67: anderhalf jaar over
zijn pensioen heen. Maar hij kan het niet laten. En daarom kon fruitfee Matty het
niet laten hem een mandje met het beste uit de Bevelandse bongerds toe te stoppen.
In Sas van Gent zat uitvoerder Aart Ouwerkerk (74) over het resultaat van een dag
werken aan het zogenaamde „droogbedrijf" van de Zeeuws-Vlaamse kanaalwerken
uit te kijken. Vier kilometer nieuwe kanaaldijken, tussen de Kapittel straat in Sas
van Gent en Sluiskil moet hij in het vizier houden. En dat doet deze oudste uitvoerder
van het object, deze man van aannemersbedrijf Jacq. G. van Oord te Utrecht, nog
met zoveel vaart en werklust dat zijn collega's het hem niet kunnen verbeteren. „U
moet 's morgens vroeg, om zeven uur, eens komen kijken", spoorde Ouwerkerk de
fruitdames aan. „Dan is het hier vee! gezelliger. Dan zie je het allemaal op gang
komen." De uitvoerder in Sas van Gent heeft gemiddeld 25 tot 30 man aan het werk
op zijn stuk droogbedrijf. Hij werkt zelf al bijna dertig jaar bij de familie Van Oord.
Bovendien piekert hij er nog niet over zijn 74 jaren als een argument te aanvaar
den om ermee te stoppen. Voor de fruitfee alles bij elkaar reden genoeg om Aart
Ouwerkerk goed te bedenken. Hi., is zo'n echte „stille", rondom wie de P.Z.C.-fruit-
expeditie graag een weinig lawaai wilde maken. Waarvan bij deze dan akte
Levien Dansschutter, de burgemeester van Zelzate, heeft heel wat te stellen met het
kanaalkarwei tussen Terneuzen en Gent. Om er de grote scheepvaart te kunnen
doorlaten was het nodig, dat een ruime bocht werd rechtgetrokken. En dat kon al
leen gebeuren als het dichtst bevolkte deel van het Belgische stadje finaal tegen de
grond zou gaan. In anderhalf jaar tijd moest dat een feit zijn. In diezelfde anderhalf
jaar moesten er 600 nieuwe woningen uit de grond worden gestampt. Zelzate heeft het
geklaard. Die zeshonderd woningen, met alle moderne comfort staan er. En niemand
is er, die nog terug zou willen naar zijn oude pandje. Het is een hele opluchting voor
burgemeester Dansschutter, tevens volksvertegenwoordiger voor de Belgische Socia
listische Parij. Het gemeentebestuur heeft met de kanaalmaatregelen door een zure
appel moeten heenbijten. Om de smaak daarvan voorgoed weg te krijgen is fruitfee
Matty met hofdames Netty en Ina op die middag even langs de douaniers bij Sas van
Gent gewipt. Om de heer Dansschutter in zijn stadhuis een fruithulde te bezorgen.
Hij apprecieerde „die prachtige korf fruit van de Zeeuwse vrienden" bijzonder. Dat
heeft hij de fruitfee goed laten merken, toen ze bij uitzondering een officieel toe
spraakje over Goes en zijn fruitcorso begon af te steken.
En burgemeester Dansschutter vertelde bij dat bezoekje honderd uit over Zelzate en
zijn recente problemen. De fruitdames luisterden maar. Ze wisten: we zijn hier aan
het goede adres. Het verbreden en rechttrekken van het kanaal Terneuzen-Gent heeft
voor Zelzate gewerkt als een scherp hakmes. Het stadje bezuiden Sas van Gent weet
er alles van. En het was niet de eerste keer. Zelzate kreeg te maken met het derde
tracé voor het kanaal. Vroeger stropnnde ee&kanaal, waar nu het marktplein ligt,
waar het stadhuis staats Tóen kwam liet twee/ie'tracé van het kanaal, waarover de
pompeuze brug naar
het derde tracé moi
Maar burgemeestei
boerderij heen. V<
teroever van het
bedrijf Sidemar.
duur uit te groei
ter eigenlijk al ni
geten. En dan h
in het korfke,
Zelzate ligt. Het tracé met de grote bocht. Voor
gesloopTfijra 3$^
lutïer kijkt overawe puinhopen vah 493:. woningen en een
ziet hij een industrieterrein van 16.000 hectare op de rech-
Hij ziet de eerste bedrijvigheid van het nieuwe hoogoven-
t in 1965 gaan draaien met 5000 werkkrachten. Om op de
.000 werknemers. Kijk, dan denkt burgemeester Dansschut-
aan de kanaalmisère. Dan is hij die zurésappel allang ver-
inert hij zich misschien alleen nog maar de sraaak van net fruit
eelands fruitfee-3964 hem kwam presenteren
Foto's liqkïboven: Henri Jouvert, chef-monteur bij de kabelbaan, op de kop van
de Grevelingendam tussen fruit en fruitfee; rechtsboven: de grote ramen van de
rode kabelbaangondels werden opengeklapt: de Franse monteurs haalden de fruit
dames graag in hun „kolonie" binnen. Linksonder: hofdame Ina van de Guchte,
glunderend naast twee mannen van de Oosterscheldebrugbok „Ir. J. G. Snip";
pnder^XSêrrit, Monster, de zuigerschipper van de „Braakman" bij Terneuzen
ij de komst van de fruitfee dé man bij aannemer Zanen eh Versloep.
