KENNEDY LIET ZICH NIET IMPONEREN
Johnson al blij met
een brief
Zo is het leven in „de piste" bij Eist
De Gaulle en de Angelsaksen (2)
Jeugd
Een oude man
Vierhonderd kilometer gasbuis naar Geleen
s&mj-.ssur aras verr,cMm is vrMg
Opening
DONDERDAG 6 AUGUSTUS 1964
PROVINCIALS ZEEUWSE COURANT
9
(Door David Schoenbrun)
tijk. Hij verloor zijn geduld bij
zuiver intellectuele bezigheden.
Kennedy respecteerde generaal De
Gaulle, maar liet zich niet door
hem imponeren.
De Gaulle interesseerde hem en hij
werd nooit moe over hem te praten.
Kennedy heeft indertijd aan president
De Gaulle ,,als oudste staatsman ter
wereld" gevraagd welk advies hij
hem kon geven over de kunst van het
staatsmanschap. De Gaulle had het
een interessante vraag gevonden en
een antwoord beloofd. Dat had Ken
nedy na twee jaar nog niet, hetgeen
hem, achterover geleund in zijn
schommelstoel, tegenover mij deed
opmerken dat als hij nog lang wacht
te. hijzelf oud genoeg zou zijn om
dit soort adviezen te geven.
President Kennedy had geen com
plex naar aanleiding van zijn jeugd
Hij besprak het onderwerp gretig
toen hem ernaar gevraagd werd door
een van de jongste staatshoofden ter
wereld, koning Hassan de Tweede
van Marokko.
Kort voor zijn komst naar Washing
ton had Hassan zijn 33e verjaardag
gevierd; op een Marokkaanse recep
tie ter ere van Kennedy vroeg de
vorst of Kennedy's jeugd geen na
deel was bij het zakendoen met oude
re Westeuropese staatslieden. ,,Ik
denk dat het voor hen groter pro
bleem is dan voor mij", had Kenne
dy geantwoord. De koning drong aan
op een ernstiger antwoord, waarop de
president zei dat er inderdaad wel
een probleem was, maar niet op het
vlak van leeftijden. Het werkelijke
probleem waarmee ik te kampen
heb, aldus Kennedy, ,,is dat ik moet
werken met mannen die zich tezeer
bewust zijn van lange, oude conflic
ten. Ze leven met deze conflicten uit
het verleden. Wat nog meer is, deze
conflicten leven in hen voort. Het is
een deel van de historische bagage
die ze meedragen. En dat is inder
daad een probleem voor mij, omdat
ik mij niet alleen moet bezighouden
met mijn eigen eigentijdse vraag
stukken, maar óok met de problemen
van een verleden die door anderen
meegetorst worden in het heden. An
derzijds heb ik een zekere voor
sprong, omdat ik niet gebukt ga on
der de last van de geschiedenis, en
ik gemakkelijker kan denken en han
delen". En hier voegde Kennedy
lachend aan toe: ,.Het is gek dat
een man van midden-veertig be
schouwd wordt als een jonge man.
Wat het probleem van de jeugd be
treft, Majesteit, dat is één aspect
waar ik elke dag sneller aan ont
kom".
Oharles de Gaulle schijnt evenzeer
besloten te zijn ouderdom te weer
staan als zijn bondgenoten. Na een
pijnlijke en gevaarlijke operatie die
andere mannen maandenlang tot non-
actief zou hebben gedwongen en voor
oud-premier Harold MacMillan zelfs
aanleiding werd af te treden, kwam
generaal De Gaulle na enkele weken
uit bed om medio-juni een vermoei
ende reis door Picardië te onderne
men. Hij heeft er nooit beter, nooit
gelukkiger en nooit zo vol van ver
trouwen uitgezien als op deze 21e reis
door de provincie sinds zijn tweede
machtsovername.
Men behoeft geen Gaullist te zijn
om de persoonlijke „grandeur" van
Charles de Gaulle te bewonderen.
Zelfs zij die hem het liefst vandaag
zouden zien vertrekken, zullen zijn
stijl missen als hij is heengegaan.
Hij is de laatste reus van een wereld
die reuzen verdroeg. Alle anderen
zijn al lang verdwenen. Roosevelt en
Stalin zijn niet meer. Churchill is er
alleen nog in de zin dat hij leeft Al
leen Charles de Gaulle beweegt zich
nog op het toneel van de historie, de
grootheid van Frankrijk declame
rend.
Men behoeft geen anti-Gaullist te
zijn, om van mening te zijn dat, hoe
dramatisch op zich ook, het optre
den van De Gaulle slechts een akte
is. Men schiet niet tekort in eerbied
als men zegt dat De Gaulle, al trot
seert hij elementen en paraplu's, al
is hij levenskrachtig en ontembaar,
niettemin een oude man is.
De Gaulle zelf is zich, meer dan
wie ook, bewust van zijn leeftijd. Hij
spreekt in zijn redevoeringen en me
moires meer dan eens van „de op
dringende schaduwen".
In privé-gesprekken is De Gaulle
openhartig over zijn afkeer van afta
kelende persoonlijkheden in het open--
bare leven, „als oude acteurs die niet
weten wanneer ze ermee moeten op
houden". Hij houdt zichzelf nauwge
zet in de gaten, en bestudeert de re
acties uit het publiek, om er zeker
van te zijn dat hij nog steeds het
beeld van de levenskrachtige leider
oproept. Dit is een van de belangrijke
redenen voor zijn provinciale reizen.
Als een atleet die zich tussen wed
strijden fit wil houden, oefent gene-
aal De Gaulle op de landwegen van
Frankrijk en Navarre.
^ls het uitsluitend een zaak van persoonlijke trots was geweest, had
Lyndon B. Johnson na zijn eerste teleurstellende ervaringen met presi
dent De Gaulle eind vorig jaar, al lang de olijftak uitgestoken. Hij verkeerde
echter niet in een positie of na De Gaulles afwijzing de eerste stap te zet
ten. Het aanzien en de macht van het Amerikaanse presidentschap zouden
er een knauw door hebben gekregen. Alle eerste zes maanden van zijn pre
sidentschap heeft Johnson zich kwaad zitten maken op De Gaulle aan de
ene kant en anderzijds zich gefrustreerd gevoeld omdat hij het gesprek
niet kon hervatten. De kansen daarop hadden een ogenblik hoog gestaan.
Maar één van de twee wie? had een kleine stap verkeerd gezet en dat
was voldoende geweest om heel de aanloop van een nieuw begin in het zand
te laten vastlopen.
Charles de Gaulle in juni 191,0, aan
voerder tan de Vrije F ramen. Op 6
juli 1940 sprak een krijgsraad
Toulon bij verstek een vonni* van
vier jaar gevangenisstraf over hem
uit wegens ..ongehoorzaamheid en
aanzetting tot ongehoorzaamheid in
tijd van oorlog". De Vichy-rege-
ring van Petain had voor de ge
neraal niet de minste sympathie.
Die Britten en Amerikanen waren
toen nog niet de „Angelsaksen". Ze
waren vrienden en bondgenoten, ver
enigd in een gemeenschappelijke on
derneming. De geallieerden zouden
later de „Angelsaksen" worden, op
het ogenblik in de Tweede Wereld
oorlog, dat de „Uncivil" War uitbrak.
Het punt van vertrek voor een
begrip over de vraag waarom de
„Uncivil War" op dat tijdstip en
om die reden nitbrak en nog steeds
wordt gevochten, is het Londen van
1940, toen Charles de Gaulle de last
van de historische bagage op rijn
schouders nam.
voor koud vier dubbeltjes
per echte liter (en nog elke
dag thuisbezorgd ook)
Mensen van vele
naties werden samen
(Van een onzer redacteuren)
lyyTannen van bijna alle naties van
Europa werken al sinds
maanden eendrachtig samen aan
de uitvoering van een project, dat
qua omvang in ons land nog niet
eerder werd opgezet: het graven
van een graf twee tot drie me
ter diep voor een pijpleiding,
die het uiterste noorden van ons
land verbindt met het industriële
centrum van Limburg, Geleen.
Aan dit gigantische project wer
ken Fransen, Portugezen, Neder
landers, Turken, Duitsers, Span
jaarden, Polen en Grieken, ja zelfs
een Israëliër en geven daarbij een
staaltje van saamhorigheid en be
grip weg, dat een unicum in de ge
schiedenis van ons land mag wor
den genoemd. De arbeid die met
enkele eenvoudige woorden het leg
gen van de aardgasleiding wordt
genoemd, maar in werkelijkheid
een strijd van dag tot dag. ja van
uur tot uur, tegen grond en water,
tegen de elementen, tegen honderd
tallen voorschriften en reglemen
ten, ambtelijke maatregelen, ge
woonten en gebruiken is geworden,
vergt de totale arbeidskracht, alle
geestelijke weerbaarheid waarover
al deze mensen, soms afkomstig
van plaatsen duizenden kilometers
van hier, die ver van huis moeten
leven en werken, kunnen beschik
ken. Dat geldt voor de hoogste
functionarissen, de Franse en Ne
derlandse projectleiders, tot de een
voudigste ongeschoolde Turk die
met een schop de laatste hand legt
aan de egalisering van een strook
weiland.
165 meter per uur
Het is de pijpleiding, met een door
snede van circa 1 meter, die zich als
een reusachtige rups door het zomer
groene landschap een weg vreet. Met
een snelheid van gemiddeld 1800 me
ter per dag of 165 meter per uur. Het
is deze pijpleiding die het leven van
al deze mensen beheerst. Vanaf het
ogenblik waarop 's morgens om half
zes de wekkers aflopen in gerieflijke
hotelkamers in Eist of waarop in de
eenvoudige houten barakken op de
deuren wordt gebonsd tot het mo
ment waarop en dan heeft de klok
al weer acht geslagen in de avond
lijke uren in „De Vereniging", het
„Wapen van Eist", tientallen Betuw-
se pensions, de barakken- en tenten
kampen geroepen wordt: „A table".
Dan is het moment aangebroken
waarop Rietje van Empel, die nooit
één woord Frans heeft geleerd, in het
etablissement van haar vader dat na
de oorlog uit de puinhopen rond de
markt van Eist is herrezen, in vlot
Frans zij het met een enkel gram
maticaal foutje haar jongens met
een hartelijk woord bedient. Dat is
ook het ogenblik waarop in de Be-
tuwse huiskamers ,.Le Soir" of „Le
Monde" het ochtendnummer van
dezelfde dag nog wel wordt open
geslagen of waarop in het brandscho
ne kamp van de Turken uit een blik
ken trommeltje de laatste brief van
„Nana" ofwel „moeder de vrouw",
een levensgrote postzegel met de
beeltenis van Kemal Ataturk op de
briefomslag, te voorschijn komt en
met een teder gebaar wordt gekoes
terd.
Dan staan op het bijna onafzienba
re terrein van het depot-Eist de trai
lers met bordjes „Samie-Paris", de
vrachtwagens van de Mannesmann-
Werke, de kipauto's met Kleefse
nummerborden en de Nederlandse
meetwagens weer voor enige uren
stil. Dan klinkt uit de schaars-verlich-
te tent van de Israëlische magazijn
hulp een weemoedig jiddisch liedje
door de stilte, die als een belofte tus
sen het geboomte hangt. Dan staat
het „circus", zoals de Fransen het
bedrijf noemen, stil en is ook het
werk in de „piste", de 23 meter bre
de strook die Nederland van noord
naar zuid doorsnijdt, tot rust geko
men.
wagenpark dat ooit door ons land
trok er lopen 100 rupsvoertuigen]
waaronder er zijn die 4o ton wegen
en 150 wagens op luchtbanden, bene
vens vele tientallen tractoren en klei
nere wagens de meest fantastische
geruchten de ronde over het werk
aan de pijpleiding. Die geruchten
zijn vaak sterk geromantiseerd en
doen ook de waarheid nog wel eens
geweld aan.
Het leggen van de pijpleiding is
echter vrijwel geheel van romantiek
ontbloot. Het is een stuk harde reali
teit en gedegen zakelijkheid. Dat
moet ook wel want anders zou een
werk, dat onder normale omstandig
heden jaren van voorbereiding zou
kosten en dan nog eens ettelijke ja
ren voor de uitvoering ervan zou
vergen, niet in 3 maanden door
het Amerikaanse architectenbureau
Bechtel kunnen worden „gepland" en
door een Frans-Nederlandse combi
natie, de AGIB, in nauwelijks acht
maanden kunnen worden uitgevoerd.
Daarmee zijn op organisatorisch en
technisch gebied alle records voor
grote werken in Nederland, Deltawer
ken incluis, glansrijk geslagen.
De grote vier
De partners die in de AGIB samen
werken zijn: Société Pansienne pour
l'Industrie Electrique (S.P.I.E.), Pa
rijs; Grondverbeterings- en Ontgin
ningsmaatschappij (Grontmij) n.v. te
De Bilt; N.V. Machinefabriek „Bre
da" v.h. Backer en Rueb, Breda;
Internationale Gewapend Betonbouw
(I.G.B.) eveneens te Breda. Deze
combinatie heeft het leggen van de
pijpleiding in sectie III, die loopt van
Zutphen tot Boxtel, voor haar reke
ning genomen. De noordelijke secties
worden door een Amerikaans-Neder
landse combinatie onderhanden geno
men. Iedere sectie is circa 100 km
lang.
Twee aspecten
le aandacht want de machine, hoe
perfect ook geconstrueerd en hoe feil-'
loos ook lopend, blijft een instrument
in mensenhanden. Dat zagen wij toen
ij een excursie maakten langs het
meest spectaculaire deel van het tra
ject, het leggen van de buis tussen I
Duiven en Slijk-Ewijk, een afstand]
an circa 20 km waarin de pijpleiding'
twee autosnelwegen, vier secundaire
wegen, acht wegen van regionale be-l
tekenis, zes spoorlijnen, vijf grote en'
twee kleine rivieren en tientallen slo
ten en weteringen als obstakels ont
moet.
Afwisseling
Geen enkel tracé dat zo vol afwis
seling is, ook landschappelijk gezien,
maar ook geen enkel tracé dat zoveel
moeilijkheden baart aan ingenieurs,
uitvoerders en opzichters. De leiding
moet onder wegen, rivieren en spoor
lijnen door, het materiaal waarmee
de leiding gelegd wordt echter moet
er overheen. De weg die voor de lei
ding moet worden uitgezet moet
dwars door weilanden, sloten, boom
gaarden, bossen en tuinen lopen.
Dat vereist overleg met de spoor
weg, rijkswaterstaat, polderlichamen,
verkeersinspectie,- politie, gemeente
besturen, landbouworganisaties en
tenslotte ook nog eens een keer met
iedere eigenaar of grondgebruiker die
met de pijpleiding te maken krijgt
omdat de buis door zijn land moet.
Er moet overlegd worden over de
aanleg van een extra-spoorwegover
gang die later weer moet worden af
gebroken. Er moet een drukke ver
keersweg worden overgestoken, liefst
met het hele „circus". Er moet een
afspraak gemaakt worden met de
eigenaar van een overzetveer die te
gen gereduceerd tarief vrachtauto's
en mensen in de buurt van het werk
overzet. Er moet ook een geschil be
slecht worden tussen een Griek die
een paar - peren van een boom heeft
gehaald en de eigenaar van de boom
gaard die over die „diefstal" komt
klagen.
zien er met een zelfbewust gebaar de
hooggekwalificeerde lassers, die in
alle toonaarden bezongen zijn, rond
lopen. Harde werkers, maar harde
jongens ook die zich goed laten gel
den en zich nog beter laten betalen.
Dat zijn de grote mannen van het
werk in het veld, waarnaar de hele
karavaan van voertuigen zich richt,
de mensen ook die de snelheid waar
mee de rups door het groene land
kruipt, bepalen. Jongens die er niets
om geven om een dure Bugatti race
wagen te kopen om naar het werk te
rijden, slordige drinkers die niet op
een paar flessen kijken maar die.
eenmaal „aan de buis" tot op een on
derdeel van een millimeter nauwkeu-
Lassers bezig met het leggen
van een tweede las ter ver ste
mming, Voor een dergelijke las
worden 8 elektroden tan 30
cm lengte opgesmolten. De eer
ste las heeft 4 elektroden ge-
eist. Voor het opvullen van de
gleuf tussen twee buizen zij
bij een laatste bewerking nog
40 elektroden nodig.
rond 170 per week. 45 gulden aan
zijn vrouw kan sturen die daar als
een kind zo blij mee is. De een spaart
voor de aankoop van een hele rij
huizen in Marseille of voor deelna-
hij zijn vrouw m Turkije nog eens in
veertien dagen een postwisseltje
m 25, kan overmaken.
..C'est la vie" zegt de Franse las
ser die van zijn vorstelijke salaris
■erhoudt maar weer vro-
een karwei in Perzië
figuur is ook de man die de ,,cen-T
trage" voor zijn rekening neemt, het
precies rond buigen van de uiteinden
van de buizen voordat ze aan elkaar t
worden gelast. Daar zijn ook de koud-]
buigers die met een ingewikkelde ap- d
paratuur de zware buizen buigen om tekent
ze een bocht te kunnen laten volgen.
Verantwoordelijk werk is ook het be
dienen van de „trancheuse", de su
per-graafmachine die eventjes een
voor door het land trekt van 2'4 me
ter diep en drie meter breed. Op een
of Zuid-Amerika. Dat zijn de mensen
van het avontuur. Die het ene jaar
niet weten waar ze het andere jaar
zullen werken en eten. Die als het op
werken aankomt de slechtsten niet
zijn, tegen geen moeilijkheden of
prikkeldraad spannen voor afraste- K
ringen, grond verzetten, materiaal
wegbrengen, gereedschap aandragen.
C'est la vie
Records geslagen
Er doen, nu na enkele maanden
werken met het grootste machine- en
Twee belangrijke aspecten beheer
sen dit reusachtige werk: het techni
sche probleem en het menselijke.]
Beide problemen hebben vele raak-
vlakken, beide verdienen ook de vol-l
De
Zo is het leven in de „piste" in Ne
derland, anno 1964. In het land waar
door samenwerking, enig in Europa,
in eendracht een stuk werk wordt
verzet waarover nog jarenlang als
een unicum zal worden gesproken en
„C'est la vie zegt de Fransman'dat hard op weg is het klassieke
schouderophalend, als we met hem I voorbeeld te worden van hoe net er
mensen filosoferen over het feit dat de een op den duur in Europa toe zal moe-
aan de pijpleiding 4500 tot 5000 gul- ten gaan. Zó heeft het graver, van
den per maand schoon verdient en de een sleuf voor 400 km pijpleiding
ander blij is als hij van zijn loon, meer dan een technische waarde.
Hoe meer Johnson zocht naar ope
ningen, des te meer deuren sloeg De
Gaulle voor zijn neus dicht. Nog geen
maand nadat De Gaulle in feite had
laten weten niet verder op een uitno
diging van Johnson voor een topge-
sprek te zullen ingaan, erkende de
Franse president na de meest ter
loops denkbare mededeling aan het
Westen de Chinese Volksrepubliek.
Daarna begonnen Franse regerings
kringen de bekendmaking te ver
spreiden dat generaal De Gaulle
voorstander was van neutralisering
van Zuid-Vietnam. En tenslotte vloog
de generaal die geen tijd kon vinden
voor de president van de Verenigde
Staten over Washington heen op weg
naar Mexico, voor het afleggen van
een staatsbezoek.
Lyndon Johnson knarste onhoorbaar
met de tanden en verzekerde op al
zijn persconferenties met uitgestre
ken gezicht dat er in de betrekkingen
met De Gaulle geen crisis bestond.
Door lange jaren van ervaring in het
Congres, heeft Lyndon Johnson ge
leerd alleen dan te vechten wanneer
er een doel is om te vechten. Hij be
sloot geen kwaad te zien. geen kwaad
te horen en geen kwaad te spreken.
Hij wachtte rustig af tot zijn kans
zich zou voordoen.
President Johnsons geduld werd be
loond. Hij vond de kans waarop hij
zat te wachten toen generaal Pierre
Billotte, De Gaulles stafchef in oor
logstijd, in april een persoonlijk good-
will-bezoek aan Washington bracht.
Hij had van De Gaulle mogen gaan
op voorwaarde dat zijn reis niets of
ficieels had.
Hierop had Johnson zitten wachten.
Hij riep een oude vriend uit Texas.
Robert Anderson, naar het Witte Huis
en stuurde hem met een introductie-
Advertentie)
brief voor De Gaulle naar Parijs, om
er persoonlijk contact via twee kana
len te openen. Om er zeker van te
zijn dat het diplomatieke kanaal zou
functioneren, stuurde Johnson onder
minister George Ball van buitenland
se zaken achter Anderson aan.
Anderson, die onder meer oud-pre
sident Eisenhowers onderminister
van defensie was geweest, werd op
30 mei door De Gaulle ontvangen en
besprak met hem de Frans-Ameri
kaanse betrekkingen. George Ball
volgde op 5 juni, en hij besprak met
De Gaulle in het bijzonder Zuid-Viet
nam. President Johnson stuurde in
die zelfde week twee brieven aan De
Gaulle, gedateerd 5 en 10 juni. De
eerste werd persoonlijk overhandigd
door onderminister Ball. Het was een
korte, vriendelijke brief die niet in
ging op hangende problemen, maar
waarin Johnson er zijn genoegen over
uitsprak dat De Gaulle zijn afgezant
had willen ontvangen.
De tweede brief werd gestuurd na
dat Ball in Washington was terugge
keerd. De president gaf gunstig com
mentaar op de openhartige gedach-
tenwisseling van De Gaulle met de
onderminister. Hij drukte er zijn te
vredenheid over uit dat Frankrijk en
de Verenigde Staten het in grote lij
nen eens waren over de doelstellin
gen die men in Zuid-Vietnam wilde
bereiken, zich daarbij voor ogen hou
dend dat er belangrijke verschillen
van inzicht waren inzake tactiek en
strategie. De president refereerde
aan een vorige gedachtenwisseling
met De Gaulle waarin de nadruk was
gelegd op het belang van voortdurend
contact, met het oog op de vele
vraagstukken van gemeenschappelijk
belang die samenwerking vereisten.
Ondanks de nadruk op voortdurend
contact, hecht president Johnson
geen zeer hoge waarde aan politiek-
per-brief. Het is hoogstens een nutti
ge aanvulling op persoonlijke ontmoe
tingen, en op zijn slechtst een pover
surrogaat. De president erkent zeker
het nut van het openhouden van alle
kanalen, maar hij is te goed op de
hoogte met de frequentie en nuttelo
ze correspondentie tussen zijn voor
gangers en De Gaulle, om er erg aan
te hechten als correspondentievriend
van de Franse president op te treden.
President Kennedy, wist Johnson,
was nooit zo ingenomen met De
Gaulles voorkeur voor het hanteren
van de pen. Kennedy las de corres
pondentie geboeid, zoekend naar
aanwijzingen omtrent De Gaulles
ware motieven. Kennedy was een
onverschrokken lezer, maar geen
enthousiast brievenschrijver. On
danks zijn reputatie als „intellec
tueel". was Kennedy eigenlijk meer
een intelligent man van de prak-
Het probleem dat De Gaulle mee
draagt dateert van 18 juni 1940,
toen een eenzame brigade-generaal
in een radiostudio in Londen zat,
en op zijn landgenoten het beroep
deed zich niet over te geven, maar
verzet te blijven bieden aan de vij
and.
De Gaulle zei op die historische dag
dat de oorlog niet was afgelopen met
de slag om Frankrijk. Hij gaf als zijn
visie dat het een wereldoorlog was
die gewonnen zou worden met de
middelen die het Franse Imperium
nog ten dienste stonden, en met de
gecombineerde kracht van Britten en
Amerikanen.
Maar er is een grens aan de moge
lijkheden van een man die midden
zeventig is, vooral als zijn bagage
bijzonder zwaar is, zoals president
Kennedy zei toen hij het had over
oudere staatslieden die de conflicten
en problemen uit een verleden mee
torsen naar het heden